Parket bij de Hoge Raad, 07-06-2024, ECLI:NL:PHR:2024:607, 23/03000

Aan deze vorderingen legt de werknemer het volgende ten grondslag. Teleperformance verwacht van hem dat zodra zijn dienst begint, hij direct kan starten met bellen. Om dat te garanderen heeft de werknemer de opdracht om tien minuten voor aanvang van zijn dienst aanwezig te zijn, zodat hij tijdig de systemen kan opstarten en inloggen. Deze verplichting is opgenomen in art. 3 van de Planningsregels Teleperformance (hierna: de Planningsregels). Het eerder aanwezig zijn is een opdracht van de werkgever waarin hij onder het gezag van Teleperformance staat en taken moet uitvoeren. Het is werktijd die uitbetaald moet worden.

Teleperformance betwist de vorderingen van de werknemer en heeft geconcludeerd tot afwijzing ervan. Volgens Teleperformance zijn de tien minuten voor aanvang van de dienst niet aan te merken als werktijd, en komen zij daarom niet voor betaling in aanmerking.

Op 17 november 2021 heeft een mondelinge behandeling plaatsgevonden. Daarbij is namens beide partijen pleitnotities overgelegd. Van de zitting is proces-verbaal opgemaakt.

Bij uitvoerbaar bij voorraad verklaard vonnis van 8 december 2021 heeft de kantonrechter Teleperformance veroordeeld tot betaling van het gevorderde achterstallige loon en vakantiegeld, vermeerderd met de wettelijke verhoging (in totaal € 2.894,83), vermeerderd met de wettelijke rente over € 2.509,93.³ Ook is Teleperformance veroordeeld tot betaling van proceskosten en een bedrag aan nasalaris. Voor zover in cassatie van belang, heeft de kantonrechter aan deze beslissing het volgende ten grondslag gelegd.

De kantonrechter stelt vast dat voorafgaand aan het opnemen of starten van zijn eerste call, de werknemer de pc moet aanzetten en tien programma’s moet opstarten. Bij negen van de tien programma’s moet de werknemer inloggen met een inlognaam die steeds hetzelfde is en een wachtwoord dat in het algemeen ook hetzelfde is maar wel moet worden ingevoerd. Tussen partijen is verder komen vast te staan dat na het opstarten van deze programma’s nog op een ‘groene knop’ moet worden geklikt om in te loggen in het belsysteem van Teleperformance, waardoor de leidinggevende alle calls kan monitoren. Dit inloggen mag niet te vroeg gebeuren omdat het scherm van de leidinggevende dan ‘vervuild’ raakt (rov. 4.1.). Volgens de kantonrechter volgt hieruit dat er een verschil is tussen het tijdstip waarop in alle programma’s is ingelogd en het tijdstip waarop in het belsysteem wordt ingelogd (rov. 4.2.). Uit door Teleperformance overgelegde stukken blijkt volgens de kantonrechter dat de werknemer gemiddeld 3,76 minuten te vroeg op de ‘groene knop’ heeft geklikt. Daarvóór heeft hij de tien programma’s moeten opstarten (rov. 4.3).

De kantonrechter stelt vervolgens vast dat de werknemer op grond van art. 14 van zijn arbeidsovereenkomst gebonden is aan de Planningsregels. In de Planningsregels is de ‘tienminutenregel’ opgenomen. Volgens Teleperformance wordt niet gecontroleerd of een werknemer daadwerkelijk tien minuten eerder aanwezig is. Zij erkent wel dat een werknemer een waarschuwing krijgt als hij later dan het aanvangstijdstip van zijn dienst in het belsysteem is ingelogd, en dat bij herhaling sancties als ontslag kunnen volgen. De tienminutenregel is in de gebiedende wijs geformuleerd. Alles bij elkaar kan daarom niet gesteld worden dat de regel een soort vrijblijvend advies is. Het gaat wel degelijk om een verplichting van de werknemer (rov. 4.4).

De werknemer stelt dat hij de tien minuten voor aanvang van zijn dienst nodig heeft voor het opstarten van de tien programma’s. Teleperformance betwist dat, maar stelt ook dat uit eigen onderzoek blijkt dat werknemers tussen de twintig en zes minuten voorafgaand aan de dient worden geacht in te loggen. Teleperformance heeft niet aangegeven hoeveel tijd de werknemer precies nodig heeft om de tien programma’s op te starten. Omdat Teleperformance echter in de Planningsregels stelt dat de werknemer zich tien minuten voor aanvang van zijn dienst moet melden, neemt de kantonrechter aan dat het inloggen in de programma’s gemiddeld tien minuten duurt (rov. 4.5).

Daarna overweegt de kantonrechter dat het precies op tijd klaar zijn met het opstarten van de tien programma’s feitelijk niet altijd mogelijk zal zijn. Vermoedelijk zal er (soms) enige ‘wachttijd’ zitten tussen het moment waarop alle tien programma’s zijn opgestart en het moment waarop de ‘groene knop’ kan worden aangeklikt. Teleperformance eist wel dat de werknemers op tijd in het systeem zijn ingelogd en bij het niet naleven hiervan kunnen sancties volgen. Daarom moet een werknemer de inlogtijd voor de programma’s wat ruimer nemen. Voor zover de ‘wachttijd’ al niet wordt besteed aan werkzaamheden zoals het lezen van e-mails, is die onvoldoende om als vrij te besteden tijd aan te merken. Het gaat hooguit om enkele minuten. Dit volgt al wel uit het feit dat de werknemer gemiddeld 3,76 ‘te vroeg’ inlogt (rov. 4.6).

Op grond van het voorgaande concludeert de kantonrechter dat de tijd die nodig is om in de tien programma’s in te loggen, aan te merken is als arbeidstijd. Het gaat immers wel degelijk om tijd waarin instructies van de werkgever gelden, te weten het opstarten van de programma’s die nodig zijn voor het uitvoeren van het werk. Omdat de Planningsregels aanwezigheid van tien minuten voor aanvang van de dienst voorschrijven, moet worden aangenomen dat de voorbereidende werkzaamheden tien minuten in beslag nemen. Die tien minuten zijn arbeidstijd. De werknemer kan volgens de kantonrechter daarom aanspraak maken op loonbetaling over die tien minuten. Op grond van art. 6 van de arbeidsovereenkomst en art. 21 van de cao moeten meeruren uitbetaald worden (rov. 4.7).

Bij dagvaarding van 4 maart 2022 is Teleperformance bij het hof Den Haag in hoger beroep gekomen van het vonnis van de kantonrechter. Aan de werknemer is op 12 april 2022 verstek verleend. Onder aanvoering van vier grieven heeft Teleperformance geconcludeerd tot vernietiging en gevorderd dat het hof, opnieuw rechtdoende, de vorderingen van de werknemer alsnog zal afwijzen.

Bij arrest van 2 mei 2023 heeft het hof het vonnis van de kantonrechter van 8 december 2021 bekrachtigd.⁴ Aan deze beslissing heeft het hof, samengevat, het volgende ten grondslag gelegd.

Het hof overweegt dat de vraag die voorligt is of de tien minuten die de werknemer voor aanvang van de dienst aanwezig moet zijn, moet worden aangemerkt als betaalde arbeidstijd (rov. 4.1). Het hof beantwoordt die vraag bevestigend. Het maakt de rechtsoverwegingen 4.4 tot en met 4.7 van het bestreden vonnis tot de zijne. Volgens het hof heeft de kantonrechter terecht geconstateerd dat de werknemer op grond van zijn arbeidsovereenkomst is gebonden aan de Planningsregels, en dat uit – het in de gebiedende wijs geformuleerde – art. 3 (de tienminutenregel) van die regels volgt dat de werknemer zich tien minuten voor zijn dienst moet melden bij zijn supervisor. Teleperformance verwacht dit ook van hem, gelet op de e-mail van 23 februari 2021 van de Business Unit Manager (geciteerd bij 2.1). De werknemer moet dus tien minuten voor aanvang van zijn dienst aanwezig zijn op de werkplek. Dat Teleperformance dit niet controleert en dat geen sanctie volgt als een Agent zich één of enkele minuten te laat meldt, doet hieraan niet af (rov. 4.2).

Het hof overweegt vervolgens dat vaststaat dat Teleperformance wel het ‘in de lijn gaan’ monitort; als een Agent dat later dan het aanvangstijdstip van zijn dienst doet, gaat er automatisch een melding naar de supervisor. Als dit vaker voorkomt, zal de Agent hierop worden aangesproken. Daarnaast staat volgens het hof vast dat een Agent voordat hij dat kan doen, tenminste Windows moet opstarten door zijn computer te ontgrendelen, vier programma’s van de werkgever moet opstarten, en moet inloggen op zijn telefoon, en dat dat enkele (minimaal ongeveer twee) minuten duurt. Ook dit duidt er volgens het hof op dat een Agent geacht wordt vóór zijn dienst aanwezig te zijn op zijn werk en dat de tienminutenregel dus niet een vrijblijvend advies is (rov. 4.3).

Het hof gaat er daarom vanuit dat op grond van de tienminutenregel een Agent gehouden is om zich tien minuten voor aanvang van zijn dienst bij zijn supervisor te melden. Dit brengt met zich dat niet van belang is hoeveel tijd met het opstarten/inloggen is gemoeid en dat ook niet relevant is of een Agent gehouden is alle tien de programma’s op te starten voor hij ‘in de lijn’ gaat (zoals de werknemer in eerste aanleg heeft betoogd), of dat hij kan volstaan met vier programma’s en de overige programma’s later kan opstarten (zoals door Teleperformance in hoger beroep is betoogd). Als een Agent geen tien minuten nodig heeft om ‘in de lijn’ te gaan, kan hij de eventueel resterende tijd gebruiken om zich voor te bereiden op de dienst op de wijze zoals hem goeddunkt (rov. 4.4). Hieruit volgt volgens het hof echter niet dat deze tijd niet is aan te merken als (door de werkgever te betalen) arbeidstijd. In de tien minuten voor aanvang van de dienst wordt de Agent geacht aanwezig te zijn en is hij beperkt in zijn mogelijkheden zijn tijd aan eigen zaken te besteden. Dat hij in die tijd nog niet productief is omdat Teleperformance pas door haar klant betaald wordt vanaf het moment van ‘in de lijn’ gaan, doet daaraan niet af. Volgens het hof volgt uit het voorafgaande ook dat voor de vraag of sprake is van te betalen arbeidstijd, niet relevant is dat de werknemer volgens Teleperformance structureel onnodig vroeg ‘in de lijn’ gaat, zelfs voordat hij zijn Windows account heeft ontgrendeld (rov. 4.5).

Volgens het hof leidt de omstandigheid dat de tienminutenregel tot stand is gekomen in de tijd dat in de (avv) cao 2012 was bepaald dat een werktijdoverschrijding van minder dan een kwartier niet als meerwerk wordt beschouwd, niet tot een ander oordeel. Deze bepaling stond niet meer in de cao toen de werknemer in dienst trad. De werknemer hoefde er bij het akkoord gaan met de Planningsregels er daarom geen rekening mee te houden dat de tien minuten voor aanvang van de dienst niet zouden worden meegerekend (rov. 4.6).

Vervolgens gaat het hof in op het argument van Teleperformance dat het ook in andere sectoren (zorg, detailhandel en productiebedrijven) gebruikelijk is dat van een werknemer wordt verwacht dat deze (onbetaald) wat eerder aanwezig is dan dat de werkzaamheden aanvangen. Dit argument leidt volgens het hof niet tot een ander oordeel omdat niet gesteld of gebleken is (i) dat ook voor die werknemers een tienminutenregel of vergelijkbare regel geldt, en (ii) dat de werknemers in die sectoren ook op een vergelijkbare manier (per gewerkt uur) betaald worden (rov. 4.7).

Het hof oordeelt ten slotte dat de werknemer op grond van art. 3 en art. 7 van zijn arbeidsovereenkomst recht heeft op ieder (deel van een) uur dat gewerkt is boven het in zijn min/max-contract overeengekomen aantal uren. Het is niet gesteld of gebleken dat de werknemer minder uren was ingeroosterd dan het minimumaantal in zijn arbeidsovereenkomst. Daarom heeft hij volgens het hof recht op nabetaling van tien minuten per dag (rov. 4.8).

Bij procesinleiding van 1 augustus 2023 heeft Teleperformance (tijdig) cassatieberoep ingesteld tegen het arrest van het hof. De werknemer heeft een verweerschrift ingediend. Beide partijen hebben hun standpunten schriftelijk toegelicht en daarna hebben zij respectievelijk gerepliceerd en gedupliceerd.