Hoge Raad, 12-04-2024, ECLI:NL:HR:2024:588, 23/00349

In cassatie kan worden uitgegaan van de feiten vermeld in rov. 3.1 van het arrest van de Hoge Raad in deze zaak van 23 juni 2017.¹ Deze komen, samengevat, op het volgende neer.

(i) [eiser] is op 1 maart 1987 bij het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (hierna: ABP) in dienst getreden. In verband met een reorganisatie is de afdeling waar [eiser] werkzaam was, ondergebracht in het ABP Woningfonds.

(ii) Op 1 januari 1996 zijn het ABP en het ABP Woningfonds geprivatiseerd, met als gevolg dat [eiser] per die datum op basis van een arbeidsovereenkomst in dienst is getreden van de Stichting Pensioenfonds ABP.

(iii) Per 1 januari 1998 heeft (de rechtsvoorgangster van) Vesteda de activa en het personeel, onder wie [eiser], van ABP Woningfonds overgenomen, althans is Vesteda de voortzetting van het ABP Woningfonds. [eiser] is met ingang van 1 januari 1998 voor onbepaalde tijd in dienst getreden van (de rechtsvoorgangster van) Vesteda in de functie van projectleider. In art. 2 van de arbeidsovereenkomst is bepaald dat onder meer de Regeling wachtgeld en uitkering bij privatisering (hierna: WUP)² van toepassing is.

(iv) De kantonrechter heeft op verzoek van [eiser] diens arbeidsovereenkomst met Vesteda ontbonden met ingang van 31 mei 2000.

(v) UWV USZO heeft (namens de Stichting Pensioenfonds ABP) aan [eiser] een wachtgelduitkering toegekend op grond van de Ontslaguitkeringsregeling ABP (hierna: OUR) overeenkomstig het Sociaal Beleidskader ABP (hierna: SBK). Nadien heeft UWV USZO beslist dat het wachtgeld ten onrechte was toegekend op de grond dat [eiser] op 31 mei 2000 geen ABP-werknemer was. ABP heeft het uitgekeerde wachtgeld van [eiser] teruggevorderd. [eiser] is in 2012 bij (onherroepelijke) rechterlijke uitspraak veroordeeld tot terugbetaling van € 68.723,42 met rente.

(vi) [eiser] heeft Vesteda in rechte betrokken en gevorderd dat voor recht wordt verklaard dat [eiser] met ingang van 1 juni 2000 recht heeft op: primair een uitkering als bedoeld in hoofdstuk D art. 4 ad A SBK; subsidiair een uitkering als bedoeld in hoofdstuk D art. 1 OUR; meer subsidiair een uitkering op grond van de WUP; alles met veroordeling van Vesteda tot betaling van de uitkering gedurende een door de kantonrechter te bepalen periode.

(vii) Het gerechtshof ’s-Hertogenbosch heeft bij arrest van 31 oktober 2006 (hierna: het arrest in de hoofdprocedure) voor recht verklaard dat [eiser] ingaande 1 juni 2000 recht heeft op een uitkering op grond van de WUP door Vesteda te betalen. Voorts heeft dat hof bij het arrest in de hoofdprocedure voor recht verklaard dat Vesteda aansprakelijk is voor de niet-betaling van de uitkering op grond van de WUP en bepaald dat Vesteda gehouden is aan [eiser] alle schade te vergoeden die [eiser] als gevolg van de niet-betaling heeft geleden dan wel lijdt, op te maken bij staat. Het arrest in de hoofdprocedure is in kracht van gewijsde gegaan.

“4.37 De vraag hier betreft wanneer de aanspraak op de wachtgelduitkering van [eiser] is ontstaan: op 1 januari 1996 zijnde de datum van het privatiseringsontslag (zoals Vesteda heeft betoogd) of per einde dienstbetrekking per 1 juni 2000, zoals [eiser] heeft gesteld. (…) De kern daarbij is of [eiser] vanaf 1 juni 2000 aanspraak heeft op een uitkering naar de norm van 70% (omdat de aanspraak eerder was ingegaan) of dat hij aanspraak kan maken op de afbouwregeling (90%/80%/70%).

In het dictum van het arrest uit 2006 [het arrest in de hoofdprocedure, HR] is bepaald dat voor recht wordt verklaard: “dat [eiser] ingaande 1 juni 2000 recht heeft op een uitkering conform de Regeling Wachtgeld en Uitkering bij Privatisering (WUP) door Vesteda te betalen”.

[eiser] beroept zich op dit dictum. In de procedure die geleid heeft tot dat arrest is de discussie over de ingangsdatum van en de aanspraak op betaling van het wachtgeld in alle subtiliteit - zoals thans - niet of nauwelijks gevoerd en daaraan kan een vergaande conclusie als door [eiser] wordt voorgestaan ook niet worden verbonden. Dus dient het dictum niet te worden gelezen als het ingaan van het recht, maar als het ingaan van de betalingsverplichting. Een [en] ander tegen de achtergrond van de omstandigheid dat partijen in feite niet van standpunt verschillen over de kwestie dat de uitbetaling eerst per 1 juni 2000 aan de orde is gekomen. Het hof is met Vesteda (en anders dan de A-G (conclusie sub 2.18)) van oordeel dat dit dictum in het licht van de overwegingen van het arrest bezwaarlijk anders kan worden gelezen dan dat de betalingsverplichting is ingegaan in 2000, maar niet (ook) dat de aanspraak op een uitkering is ingegaan per 1 juni 2000. Dat sluit ook beter aan bij art. 4 WUP waarop de aanspraak van uitkering van [eiser] is gegrond en welke bepaling door het gerechtshof ’s-Hertogenbosch is geciteerd in de overwegingen die aan het voormelde dictum voorafgaan. Ook de A-G onderschrijft de materiële juistheid van dit standpunt. De A-G heeft erop gewezen dat de uitleg van het dictum op de wijze van [eiser] wellicht niet volledig zou aansluiten bij de wettelijke bepalingen.

Het privatiseringsontslag van [eiser] was immers op 1 januari 1996. De ingangsdatum van het recht was daarmee 1 januari 1996.

Het dictum moet in dat licht naar het oordeel van het hof zo worden begrepen dat het alleen ziet op de datum waarop de aanspraak ontstond tot uitbetaling van de uitkering. Dat het voorgaande dictum is opgenomen in een in kracht van gewijsde uitspraak in de hoofdzaak die tussen partijen gezag van gewijsde heeft, zoals [eiser] heeft betoogd, maakt dit oordeel niet anders. Hetzelfde geldt voor de stelling van [eiser] dat de door het hof gebruikte formulering zijn benadering ondersteunt omdat het anders een andere formulering had kunnen gebruiken; het hof heeft immers in zijn uitspraak letterlijk de door [eiser] gevorderde verklaring voor recht toegewezen. De hoogte van de uitkering bedraagt daarmee per 1 juni 2000 70% nu tussen partijen niet in geschil is dat gerekend vanaf 1 januari 1996 de afbouwregeling (van in totaal één jaar) tot een einde is gekomen.”

Het hof heeft in zijn eindarrest⁴ het vonnis van de kantonrechter vernietigd en Vesteda onder meer veroordeeld tot betaling aan [eiser] van € 312.497,95 (bruto) wegens gederfde wachtgelduitkering en van € 31.675,89 wegens pensioenschade. Het heeft daartoe onder meer als volgt overwogen.

[eiser] heeft zijn vordering aan gederfd wachtgeld over het tijdvak juni 2000 tot en met juli 2011 bepaald op € 385.141,82 bruto. Vesteda heeft het wachtgeld berekend op € 382.074,38 bruto. Het hof zal het verschil tussen beide schadeberekeningen middelen waardoor de wachtgeldaanspraak wordt begroot op € 384.000,-- bruto. Daarop komt in mindering het door Vesteda betaalde bedrag van € 71.502,05 bruto. Daarmee resteert € 312.497,95 (aan wachtgeld). (rov. 2.8-2.9)

Vesteda heeft de pensioenschade, zijnde de pensioenpremie die Vesteda verschuldigd zou zijn geweest als correct wachtgeld zou zijn toegekend, in haar akte met een uitgebreid schema berekend op € 31.675,89. De berekeningen zijn daaraan voorafgaand buitengerechtelijk met [eiser] gedeeld, zo heeft Vesteda aangevoerd. [eiser] op zijn beurt berekent in zijn akte de pensioenschade op € 55.625,-- alsmede € 100.000,-- toekomstige pensioenschade, nadat hij aanvankelijk een P.M. post ter zake had opgenomen. (rov. 2.10)

Hoe [eiser] tot de genoemde bedragen is gekomen is door hem niet toegelicht. Hij volstaat met de opmerking in de schadestaat: “Pensioenuitkeringen ontvangen vanaf pensioendatum te laag”. Dit lijkt te miskennen dat het hof eerder heeft geoordeeld dat de vergoedbare pensioenschade niet ziet op de gemiste uitkering, maar op de niet-betaalde premies. [eiser] heeft zijn schade voor dit bedrag daarmee onvoldoende aannemelijk gemaakt en het hof zal aansluiten bij de voornoemde berekening van Vesteda, nu [eiser] tegen deze berekening, waarmee hij bekend was, inhoudelijk niets heeft ingebracht. (rov. 2.11)