Rechtbank Amsterdam, 24-09-2014, ECLI:NL:RBAMS:2014:6217, C/13/461948 / HA ZA 10-1929

[eiser] vordert thans dat de rechtbank bij vonnis, voor zover (de rechtbank leest: mogelijk) uitvoerbaar bij voorraad, [gedaagde sub 1] veroordeelt:

(ii) immateriële schade, bestaande uit stress, leed, stigmatisering, traumatisering, gederfde levensvreugd, smartengeld: EUR 150.000,00;

(iii) immateriële schade bestaande uit reputatieschade vijf jaar en na-ijleffect: EUR 100.000,00;

(iv) kosten rechtsbijstand, adviezen et cetera [gedaagde sub 1] II: EUR 180.000,00;

Bewijswaardering

Vooropgesteld wordt dat er op een aantal punten kanttekeningen te plaatsen zijn bij de getuigenverklaring die [eiser] op 12 maart 2012 bij de rechter-commissaris heeft afgelegd.

[eiser] verklaart dat [gedaagde sub 1] hem in het telefoongesprek op 6 december 1994 heeft meegedeeld dat [eiser] ‘geen zaak’ had. Dat [gedaagde sub 1] dit heeft gezegd vindt onvoldoende steun in de andere bewijsmiddelen. De getuigen die over de inhoud van het telefoongesprek hebben verklaard hebben hun informatie allemaal uit één bron, te weten [eiser] zelf. Deze getuigen, zoals [naam 1], medewerker van [eiser], en [naam 2], zoon van cliënt [naam 3], hebben zich bovendien moeten baseren op herinneringen aan gebeurtenissen van 20 jaar geleden en hun verklaringen zijn om die reden niet voldoende betrouwbaar. Ook de in het geding gebrachte schriftelijke verklaringen van personen die niet als getuigen zijn gehoord, zoals die van [naam 4], steunen op oude herinneringen aan wat die personen indertijd van [eiser] hebben gehoord en leggen te weinig gewicht in de schaal.

Voorts geldt dat het telefoongesprek tussen [eiser] en [gedaagde sub 1] in de brief van 12 december 1994 is genoemd, maar de door [eiser] gestelde partijdige uitlating van [gedaagde sub 1] niet. De brief stelt aan de orde het onwelwillende en onheuse gedrag van [gedaagde sub 1] tijdens het pleidooi van 8 december 1994 en was erop gericht dat [gedaagde sub 1] van de zaak zou worden afgehaald. Het is vreemd dat een dergelijke opmerking die vlak voor de zitting zou zijn gemaakt niet wordt vermeld. [eiser] is hierover tijdens het getuigenverhoor bevraagd. Hij heeft als antwoord gegeven dat de nadruk in de brief lag op het optreden van [gedaagde sub 1] tijdens de zitting, en het telefoongesprek ‘nauwelijks meer een issue was gelet op wat hen tijdens de zitting was overkomen’. De rechtbank acht dit niet aannemelijk.

Tot slot valt op dat de getuigenverklaring van [eiser] beduidend meer voor [gedaagde sub 1] belastende details bevat over de inhoud van het telefoongesprek dan zijn verklaring op de comparitie in de zaak [gedaagde sub 1]-[eiser] op 8 oktober 2004 en die afgelegd als getuige in die zaak op 12 mei 2006. Dit past niet bij de bekende werking van het geheugen waarbij juist de tijd herinneringen aan gebeurtenissen doet vervagen.

Geen van de getuigen die zijn gehoord over de gang van zaken voor, op en na het pleidooi dat op 8 december 1994 door [gedaagde sub 1] werd voorgezeten heeft bevestigd dat op de zitting het telefoongesprek tussen [gedaagde sub 1] en [eiser] ter sprake is gekomen, zoals [eiser] heeft verklaard. Op dit punt wordt de verklaring van [eiser] niet ondersteund.

Alhoewel de getuigenverklaringen op het punt van de inhoud van het telefoongesprek en hetgeen daarover al of niet is verklaard ter zitting, de stellingen van [eiser] niet, althans onvoldoende ondersteunen, is het voorlopig bewijsoordeel dát een telefoongesprek tussen [eiser] en [gedaagde sub 1] heeft plaatsgevonden niet ontzenuwd.

Het oudste en meest overtuigende bewijs is de brief van [eiser] van 12 december 1994 waarin het telefoongesprek wordt genoemd. In die brief somt [eiser] zijn klachten op over het optreden van [gedaagde sub 1] tijdens het pleidooi van 8 december 1994. Ondergeschikt onderdeel van die brief is een referentie aan het telefoongesprek tussen [eiser] en [gedaagde sub 1]. Deze terloopsheid maakt het bewijsmiddel overtuigend. Op dat moment stond het bellen nog niet ter discussie.

Daarbij komen de verklaringen van [naam 5]. Zij heeft in totaal vier verklaringen afgelegd: een schriftelijke verklaring van 7 mei 2004, een beëdigde verklaring als getuige in de procedure [gedaagde sub 1]-[eiser] van 12 mei 2006, een onbeëdigde verklaring afgelegd tegenover de rijksrecherche op 20 april 2010 in de strafzaak tegen [gedaagde sub 1], en als laatste de getuigenverklaring ten overstaan van deze rechtbank van 12 maart 2012. Haar eerste verklaring is 10 jaar na dato afgelegd. Daartegenover staat dat de verklaringen van [naam 5], in onderling verband bezien, op hoofdlijnen consistent zijn en voldoende gedetailleerd. Zij heeft bovendien uit eigen wetenschap verklaard over het telefoongesprek. Ze heeft beschreven dat - en hoe - ze [gedaagde sub 1] met [eiser] heeft doorverbonden, en die beschrijving is in al haar verklaringen niet wezenlijk veranderd.

De hiertegenover staande ontkenning van [gedaagde sub 1] en het overige bijgebrachte tegenbewijs legt onvoldoende gewicht in de schaal. Ander direct bewijs dat niet is gebeld ontbreekt.

Veel getuigen hebben verklaard over het in 1994 geldende beleid en de praktijk van de Haagse rechtbank met betrekking tot telefoongesprekken. Uit deze verklaringen valt op te maken dat [gedaagde sub 1], in die tijd sectorvoorzitter, richtlijnen heeft opgesteld die rechtstreeks telefonisch contact tussen advocaten en rechters verboden, en dat zijn medewerkers en hijzelf zich daar strikt aan hielden. Dit sluit echter direct telefonisch contact met advocaten niet uit, zoals ook blijkt uit het telefoongesprek dat [gedaagde sub 1] had met [naam 6] en het door [gedaagde sub 1] in zijn verklaring als getuige genoemde gesprek met een advocaat van het kantoor De Brauw.

Dat in de brief is vermeld dat is gebeld met de griffie, en dus niet met de secretaresse ontkracht het bewijs evenmin. In de praktijk werd - en wordt - op de rechtbank tussen de functies van secretaresse en griffier geen duidelijk onderscheid gemaakt.

De rechtbank is niet gebonden aan de beslissingen van de rechtbank en het hof in de strafzaak tegen [gedaagde sub 1]. De rechtbank dient zelfstandig een oordeel te vormen over het bewijs. Het bewijscriterium in strafzaken is bovendien strenger dan in civiele zaken. Bewijs in strafzaken is pas geleverd als de tenlastegelegde feiten buiten redelijke twijfel zijn komen vast te staan. In civiele zaken volstaat een redelijke mate van zekerheid.

Onrechtmatigheid

Zoals in het tussenvonnis is overwogen heeft [gedaagde sub 1] in de procedure centraal gesteld dat hij nimmer met advocaten in de Chipsholzaak heeft gebeld. [gedaagde sub 1] heeft aangevoerd dat deze overweging berust op een verkeerde lezing van de dagvaarding. [gedaagde sub 1] zou zich hebben beperkt tot het bellen met advocaten in de Chipsholzaak in verband met drie met name genoemde procedures. Het gesprek met [naam 6] zou daar los van staan. Dit betoog faalt. [gedaagde sub 1] heeft zich zowel in de dagvaarding, waarin hij betwist ‘onderonsjes’ te hebben gehad met advocaten in zaken waarin hij als rechter betrokken is, als in zijn getuigenverklaringen in algemene bewoordingen uitgelaten. Het had op de weg van [gedaagde sub 1] gelegen zijn stellingen zorgvuldiger te verwoorden als het zijn bedoeling was geweest bepaalde gesprekken niet te willen ontkennen. Door te kiezen voor een algemene formulering, niet toegespitst op een bepaalde periode, kon daaruit in redelijkheid worden afgeleid dat hij beweerde nooit met Chipsholadvocaten te hebben gebeld. [gedaagde sub 1] had kunnen en moeten voorzien dat anderen zijn stellingen deze ruime uitleg zouden geven.

[gedaagde sub 1] is daarmee in de procedure [gedaagde sub 1]-[eiser] verder gegaan dan het aanvechten van de uitlating van [eiser] voor zover zijn onpartijdige of professionele opstelling ter discussie werd gesteld. Hij verweet [eiser] de telefoongesprekken zelf uit zijn duim te hebben gezogen. Nu vast is komen te staan dat [gedaagde sub 1] wel degelijk telefoongesprekken met Chipsholadvocaten heeft gevoerd, heeft hij op dat punt bewust onwaarheid gesproken. Dit levert misbruik van bevoegdheid op, hetgeen onrechtmatig is jegens [eiser]. Dat [eiser] hierdoor (reputatie)schade heeft geleden is vooralsnog aannemelijk.

Dat neemt niet weg dat het [gedaagde sub 1] op zichzelf genomen vrij stond te procederen tegen [eiser] over de uitlatingen van [eiser] in het boek van [naam 7]. Die procedure is op zichzelf genomen niet onrechtmatig. Het staat ook een rechter vrij om te procederen tegen een advocaat over de vraag of uitlatingen van die advocaat in de media ten onrechte de reputatie en goede naam van de betreffende rechter aantasten. Het onrechtmatige handelen in deze zaak bestaat uit het vermelden van feiten in de dagvaarding waarvan [gedaagde sub 1] wist dat die onjuist waren en voor de schade die dientengevolge ontstaat is [gedaagde sub 1] aansprakelijk.

Verjaring

Het primaire betoog van [gedaagde sub 1] gaat niet op. Welke gesprekken [gedaagde sub 1] voor ogen stonden toen hij stelde dat hij nimmer had gebeld met advocaten in de Chipshol-zaak is niet relevant. [gedaagde sub 1] heeft zich in algemene termen uitgelaten, en het is aannemelijk dat het ook zo door het grote publiek is begrepen. Dit heeft de (reputatie)schade van [eiser] veroorzaakt.

Met betrekking tot hetgeen subsidiair is aangevoerd wordt het volgende overwogen. Uit het door [gedaagde sub 1] in het geding gebrachte bewijsstuk leidt de rechtbank af dat [eiser] inderdaad, anders dan bij tussenvonnis is overwogen, eerder moet hebben geweten van het gesprek met [naam 6]. Dit leidt ertoe dat de verjaringstermijn voor [eiser] is gestart op 2 februari 2005 en vijf jaar later is geëindigd. Dat de verjaringstermijn is gestuit is gesteld noch gebleken. Toen [eiser] zijn dagvaarding tegen [gedaagde sub 1] uitbracht op 23 april 2010 was zijn vordering, voor zover gebaseerd op de onrechtmatige uitlatingen van [gedaagde sub 1] in diens dagvaarding tegen [eiser], dus verjaard. Zoals in het tussenvonnis is overwogen, heeft [gedaagde sub 1] zijn uitlating dat hij niet had gebeld met [eiser] in de procedure in eerste aanleg en hoger beroep telkens herhaald, zodat de verjaring op die latere momenten telkens opnieuw is gaan lopen. Dit brengt mee dat slechts (reputatie)schade kan worden vergoed voor zover deze betrekking heeft op de uitlatingen van [gedaagde sub 1] in de periode vanaf 23 april 2005.