Aflevering 1

2011 was, in organisatorisch opzicht, voor de NMa een jaar van wisselingen in de Raad van Bestuur, inclusief de voorzitter en een jaar waarin de interne voorbereidingen gestart werden voor haar aanstaande fusie met de Consumentenautoriteit en OPTA tot Autoriteit Consument en Markt (ACM). Hierna volgt een voorlopig overzicht van de activiteit van de NMa in 2011. Evenals in 2010, stonden in 2011 de aandachtsvelden zorg, verwerkende industrie alsmede financiële en zakelijke dienstverlening centraal. De NMa legde in 2011 voor overtredingen van de Mededingingwet in zes zaken boetes op van in totaal € 39,7 miljoen, aan in totaal drieëntwintig ondernemingen, een ondernemersvereniging en twee feitelijk leidinggevers. In twee zaken nam de NMa toezeggingsbesluiten. Er werden 98 voorgenomen concentraties bij de NMa gemeld. Eén geval leidde tot een weigering een vergunning af te geven.

Hier volgt een overzicht van de rechtspraak van de Europese rechter op het gebied van het mededingingsrecht in 2011. Gezien het grote aantal uitspraken, zijn enkele minder belangrijke uitspraken en beschikkingen deze keer onbesproken gebleven. Opvallend is het grote aantal uitspraken van Gerecht én Hof in kartelzaken. Hier lijken pogingen om de procesduur enigszins te verkorten, voorzichtig vruchten af te werpen. In veel uitspraken komt de aansprakelijkheid van moederondernemingen voor mededingingsbeperkend gedrag van hun dochter aan de orde. De inconsistente wijze waarop de Commissie met dit punt tot voor kort is omgegaan in haar beschikkingspraktijk, heeft ze in verschillende van de hierna volgende uitspraken parten gespeeld. Vooral de vernietiging van de boetes die opgelegd zijn aan Aragonesas en Grolsch zijn in dit opzicht pijnlijk te noemen. Opvallend is ook dat in een aantal zaken de boeteverhoging wegens recidive ongedaan is gemaakt. Niet altijd was duidelijk welke juridische entiteiten in het verleden en nu de economische entiteit vormde die een eerdere en de huidige overtreding heeft begaan. Kortom, de rechter eist hierover een grotere zorgvuldigheid van de Commissie. Daarnaast lijkt het erop dat het Gerecht wat strenger lijkt te worden ten aanzien van de bewijslast die op de Commissie rust.

De gevolgen van de voortslepende economische crisis laten zich voelen. In tal van sectoren kampen bedrijven met overcapaciteit.1 Die overcapaciteit zal met een consumentenvertrouwen dat op of nabij een dieptepunt verkeert niet als sneeuw voor de zon verdwijnen.2 Onder die omstandigheden is geregeld de roep om crisiskartels te horen.

Naar aanleiding van bedrijfsbezoeken die in januari en februari 2011 zijn afgelegd bij verschillende ondernemingen in de reisbranche en het nader onderzoek in vervolg daarop, is de NMa met de ANVR overeengekomen dat de ANVR haar voorwaarden aanpast. De NMa heeft naar aanleiding hiervan besloten het onderzoek te stoppen. (Persbericht NMa, 5 januari 2012)

De NMa legt aan tien glazenwassersbedrijven die in 2006 actief waren op de markt voor het wassen van ruiten van woonhuizen een boete op voor marktverdelingsafspraken. De bedrijven spraken af om bij de oplevering van de wijk de Hoornse Zoom in Delft de straten onderling te verdelen. (NMa zaak 6425/Glazenwassers, 20 december 2011)

Minderheidsaandeelhouder A neemt een 49% belang in vennootschap X, met een call-optie op de overige 51% van meerderheidsaandeelhouder B. Meerderheidsaandeelhouder B verkrijgt tegelijkertijd een put-optie voor de verkoop van zijn aandelen aan A. Partijen zijn reeds vaste verkoopsommen overeengekomen voor de mogelijke uitoefening van de call-optie respectievelijk de put-optie. (NMa zaak 7246/informele zienswijze begrip zeggenschap)

De Europese Commissie heeft de voorgenomen fusie tussen Deutsche Börse en NYSE Euronext verboden. (Nieuwsbericht Europese Commissie, 1 februari 2012)

Het Hof Den Haag heeft op 17 januari jl. uitspraak gedaan in een huurgeschil. Daarbij stond centraal een branchebeschermingsclausule in een huurovereenkomst tussen huurder (een restaurant) en verhuurder (een winkelcentrum). Deze branchebeschermingsclausule verplicht verhuurder om geen huurovereenkomsten te sluiten met ondernemingen die gelijke of gelijksoortige producten aanbieden als de huurder. (Hof Den Haag 17 januari 2012, LJN BV1682)

De NMa heeft de Landelijke Huisartsen Verenigingen (‘LHV’) een boete van € 7.719.000 opgelegd wegens het beperken van de vestigingsvrijheid van nieuwe huisartsen. (NMa Besluit 6888/LHV, 30 december 2011)

De voorgenomen fusie tussen Buitenfood (o.a. Van Dobben) en Ad van Geloven (o.a. Mora) werd op 15 november 2011 bij de Europese Commissie gemeld. De NMa heeft de Commissie verzocht om de gevolgen van de fusie op de markt voor diepvries-snacks in Nederland te mogen beoordelen. (Nieuwsbericht Europese Commissie, 16 januari 2012; Nieuwsbericht NMa, 13 februari 2012)

De NMa heeft besloten de Agenda 2010-2011 met een jaar te verlengen; haar prioriteiten veranderen dus niet. (Nieuwsbericht NMa, 24 januari 2012)

Het CBb heeft op 10 januari 2012 een uitspraak gedaan over de vraag of de moedervennootschap van een onderneming die een boete van de NMa heeft gekregen, bezwaar kan maken tegen die boete. (CBb 10 januari 2012, LJN BV1542)

Eiser vordert een verklaring voor recht met de strekking dat hij niet gebonden is aan een non-concurrentiebeding dat als kettingbeding is opgenomen in akte van overdracht van een winkelpand. (Rechtbank Almelo 21 december 2011, LJN BV0512)

Medewerkers van de Universiteit Groningen hebben in opdracht van het ministerie van Veiligheid en justitie onderzoek verricht naar boetes in het bestuursrecht en het strafrecht en of eenheid in de systematiek van boetebepaling gebracht kan worden. De Mededingingswet is een van de wetten die nader wordt beschreven en waarvan een case study is opgenomen in het onderzoek.

De Europese Commissie gaat onderzoeken of de SkyTeam Airline Alliance joint venture tussen Air France-KLM, Alitalia en Delta schadelijk is voor passagiers op routes tussen de EU en de VS. (Nieuwsbericht Europese Commissie, 27 januari 2012)

Van 1993 tot 2002 heeft de onderneming DDE deelgenomen aan een kartel van producenten van chloropreenrubber. DDE was een 50/50 full function joint venture tussen EI du Pont de Nemours (‘duPont’) en The Dow Chemical Company (‘Dow’). De Commissie heeft de gedragingen van DDE toegerekend aan duPont en Dow en hen boetes opgelegd van € 59 respectievelijk € 44 miljoen, omdat duPont en Dow gezamenlijk overheersende zeggenschap over DDE hadden en zij wetenschap hadden van de inbreuk. (GvEA 2 februari 2012, zaken T-76/08 en T-77/06)

Auping heeft haar distributieovereenkomst met Beverslaap opgezegd vanwege invoering van een nieuw distributiebeleid met elementen van selectieve distributie. In kort geding vordert Beverslaap intrekking van de opzeggingsbrief en een aanbod voor een distributieovereenkomst conform het nieuwe distributiebeleid. (Rechtbank Zwolle 4 juli 2011, LJN BT6567; Hof Leeuwarden 17 januari 2012, LJN BV1085)

De NMa heeft positief gereageerd op een aanvraag voor het bindend verklaren van toezeggingen van de Federatie Textielbeheer Nederland (‘FTN’), de branchevereniging voor textielverzorgers. Uit onderzoek van de NMa zou zijn gebleken dat FTN haar leden meerdere malen heeft geadviseerd de (specifieke) kosten voor met cytostatica besmet wasgoed door te berekenen aan klanten (zorginstellingen). (NMa zaak 7245/FTN 29 december 2011)

De Minister van EL&I geeft aan dat het verhalen van schade door gedupeerden van mededingingsovertredingen via de normale regels van het civiele recht zal verlopen.

De minister van EL&I informeert de Tweede Kamer in een brief over de samenwerking tussen de NMa en andere toezichthouders. Hij geeft het voorbeeld van de boete die door de NMa is opgelegd wegens kartelafspraken bij de veiling van huizen.