Aflevering 5

De Nederlandse Juristenvereniging houdt haar jaarvergadering op 9 juni 2017 in Den Bosch. Op deze jaarvergadering wordt aan de hand van preadviezen die zijn geschreven door prominente juristen gedebatteerd over een actueel onderwerp. De preadviezen gaan dit jaar in op de vraag ‘Afscheid van de klassieke procedure?’. Een koppel, bestaande uit twee preadviseurs, heeft voor wat betreft een drietal rechtsgebieden hun licht over deze vraag laten schijnen. Voor het civiele recht betreffen dit Lieke Coenraad en Peter Ingelse, voor het bestuursrecht Bart Jan van Ettekoven en Bert Marseille, en voor het strafrecht Jan Crijns en Renée Kool. Twee redacteuren van Trema hebben de preadviezen – onder embargo – toegestuurd gekregen en zijn in gesprek gegaan met drie van de preadviseurs en met de voorzitter van de NJV, Jaap Hoekstra. Met deze bijdrage wordt verslag gedaan van dat gesprek.

Een aantal van de onderwerpen die in deze aflevering van Trema aan de orde komen, raakt het onderwerp van inleidingen van de NVvR-werkconferentie ‘De positie van de rechtspraak in Nederland’, die op 8 maart 2017 in Utrecht is gehouden. Deze samenloop vond de redactie een goede reden om in dit nummer ook aan deze werkconferentie aandacht te besteden.

Twitter is geen geschikt medium om wantrouwende burgers meer vertrouwen in de rechtspraak te geven, stelt Maarten Peeters in zijn hiervóór opgenomen bijdrage. Twitterend raadsheer bij de Hoge Raad Edgar du Perron deelt deze mening niet.

Na de activistische, billijke, geleerde, goede en moedige rechter die in het maartnummer van Trema hun opwachting maakten, zou gezegd kunnen worden dat dit nummer van Trema over de ‘moderne rechter’ gaat. Het is de rechter die zijn ambt uitoefent in een wereld waar de wetgever rechters aanzet om steviger regie te nemen in de zaken die zij afdoen, waarin digitalisering een prominente rol speelt, en waar de rechter gadeslaat hoe de rechterlijke macht in de Verenigde Staten onder druk wordt gezet door de president van dat land.

Personalia

Aanleiding voor dit artikel vormde de ophef rond een twitterende rechter in december 2016. Deze riep in twee richtingen vragen op. In de eerste plaats vragen rond twitteren door rechters in het algemeen, waaraan elders in dit nummer door Maarten Peeters aandacht wordt besteed. In de tweede plaats vragen over de verhouding tussen rechters en politici, die in deze bijdrage centraal staan. Die verhouding lijkt ongemakkelijk. De tamelijk recente problematiek rond de financiering van de rechtspraak, waarin de Raad voor de rechtspraak het standpunt lijkt in te nemen dat in beginsel de rechters zelf bepalen wat het domein van de rechtspraak omvat en hoeveel rechtspraak mag kosten, laat ik op zichzelf rusten. Ze is niet meer dan een symptoom van de al veel langer ongemakkelijke relatie tussen de rechterlijke macht en de andere staatsmachten en tussen rechters en politici.

Sinds enkele jaren zijn individuele rechters actief op twitter. De bedoeling is dat de afstand tussen burger en rechtspraak kleiner wordt doordat de rechter zich op twitter benaderbaar opstelt. In dit artikel wordt betoogd dat de rechter, indien hij het vertrouwen in de rechterlijke macht wil vergroten, zich momenteel met de ongeschikte boodschap op het verkeerde publiek richt. Bovendien verdraagt het medium zich slecht met de terughoudendheid die het ambt vereist.

Rechters straffen te laag, zo wordt vaak gezegd. Vooral minder goed geïnformeerde burgers vinden dat. Maar zodra burgers méér worden geïnformeerd over de achtergronden van een zaak worden zij minder ‘punitief’. Er is dus een ‘informatie-effect’. Ook opleidingsniveau is van invloed: lager opgeleiden zijn over het algemeen punitiever dan hoger opgeleiden. Dit artikel laat zien dat het krijgen van informatie over een zaak de punitiviteit sterker doet dalen bij lager opgeleiden dan bij hoger opgeleiden. Deze bevindingen zijn van belang voor een rechtspraak die er steeds van wordt beschuldigd te licht te straffen.