Parket bij de Hoge Raad, 12-07-2024, ECLI:NL:PHR:2024:764, 23/03270

Onderdeel 1 bevat de klacht dat het onmiddellijkheidsbeginsel is geschonden omdat de mondelinge behandeling van het incident ten overstaan van de rechter-commissaris heeft plaatsgevonden en de meervoudige kamer van het hof vervolgens het beroep op het verschoningsrecht door de bedrijfsarts heeft beoordeeld. De bedrijfsarts stelt dat nadat de raadsheer-commissaris voorafgaand aan het getuigenverhoor van de bedrijfsarts het zijdens hem al schriftelijk aangekondigde⁷ beroep op het verschoningsrecht ex art. 165 lid 2 Rv met partijen had besproken⁸, werknemer heeft volhard in het doen horen van de bedrijfsarts als getuige⁹. De meervoudige kamer heeft daarop het arrest in het incident ex art. 165 lid 2 Rv gewezen. Waar het hof in het tussenarrest van 6 december 2022 de behandeling van het bewijsincident op grond van art. 16 lid 5 Rv aan de raadsheer-commissaris had opgedragen, was zij a fortiori bevoegd te beslissen in het (in het bewijsincident opgekomen) incident ex art. 165 lid 2 Rv. Nu het beroep op het verschoningsrecht echter niet door de raadsheer-commissaris is beoordeeld, maar door de meervoudige kamer van het hof, had de mondelinge behandeling van het beroep op het verschoningsrecht ingevolge de regel van art. 16 lid 1 Rv dienen plaats te vinden ten overstaan van de meervoudige kamer. Door in weerwil hiervan het arrest in het incident ex art. 165 lid 2 Rv te wijzen, heeft het hof het onmiddellijkheidsbeginsel geschonden en daarmee blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting. In ieder geval heeft het hof miskend dat het partijen, althans de bedrijfsarts, de gelegenheid had moeten bieden een mondelinge behandeling van het incident ten overstaan van de meervoudige kamer te verzoeken. Ook aldus heeft het hof blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting.

Het onmiddellijkheidsbeginsel brengt mee dat een rechterlijke beslissing die mede wordt genomen op de grondslag van een voorafgaande mondelinge behandeling in beginsel behoort te worden gegeven door de rechter(s) ten overstaan van wie deze mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden, teneinde te waarborgen dat het verhandelde daadwerkelijk wordt meegewogen bij de totstandkoming van die beslissing. De strekking van dit beginsel brengt mee dat indien een zaak meervoudig wordt beslist de mondelinge behandeling meervoudig dient plaats te vinden, omdat de mondelinge interactie tussen partijen en rechters ter zitting van wezenlijke invloed kan zijn op de oordeelsvorming van de rechters en die interactie niet altijd volledig in het proces-verbaal kan worden weergegeven¹⁰. Er bestaat een verplichting van het gerecht om aan partijen mededeling te doen van een rechterswisseling indien zo’n wisseling plaatsvindt na een mondelinge behandeling¹¹.

Deze regel geldt alleen indien de mondelinge behandeling (mede) tot doel heeft of is benut om partijen in de gelegenheid te stellen hun standpunten toe te lichten¹². Deze regel geldt dus niet in geval van bewijsverrichtingen op de voet van art. 149-207 Rv, zoals bijvoorbeeld een (voorlopig) getuigenverhoor¹³. Een zaak kan meervoudig worden beslist nadat dergelijke bewijsverrichtingen hebben plaatsgevonden ten overstaan van een R-C. Art. 155 Rv bepaalt daarvoor dat de rechter die het getuigenverhoor heeft geleid, zoveel als mogelijk zal meewerken aan de uitspraak waarin de waardering van bewijs plaatsvindt. Van een afwijking van deze regel en de oorzaak daarvan dient in die uitspraak melding te worden gemaakt. De ratio van het voorschrift van art. 155 Rv is dat de waarnemingen door de rechter ten overstaan van wie de bewijslevering heeft plaatsgevonden, van belang kunnen zijn voor de waardering van het bewijs¹⁴.

Het beroep op een verschoningsrecht door een getuige leidt tot een incident in de hoofdzaak, waarin de getuige partij is. De rechter-commissaris of in appel de raadsheer-commissaris die daartoe bij tussenvonnis of -arrest ingevolge art. 15 lid 4 Rv respectievelijk art. 16 lid 5 Rv is benoemd, hoort partijen en beslist gemotiveerd of het beroep op het verschoningsrecht slaagt. De rechter kan deze beslissing direct nemen en aantekenen in het proces-verbaal, of de zitting schorsen en de beslissing op een later moment bij afzonderlijke uitspraak geven. Het betreft een uitspraak in een incident¹⁵.

Werknemer heeft de bedrijfsarts als getuige opgeroepen.

In de voorafgaand aan het getuigenverhoor van de bedrijfsarts op 6 maart 2023 gedateerde brief aan de griffie is zijdens de bedrijfsarts aangegeven dat hij zich op zijn verschoningsrecht zal beroepen met de redenen daarvoor. Hij heeft op basis van art. 88 Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg een beroepsgeheim. De reikwijdte van het beroepsgeheim is ruim en omvat alles wat aan de betrokkene in hoedanigheid is toevertrouwd. Het is ter beoordeling van de individuele arts zelf of en in welke mate hij zijn verschoningsrecht zal uitoefenen en daaraan doet de eventuele toestemming van een patiënt niet af. De rechter mag dit beroep van een verschoningsgerechtigde slechts marginaal toetsen. Het is aan redelijke twijfel onderhevig dat de beantwoording van de vragen naar aanleiding van de voorliggende bewijsopdracht naar waarheid kan geschieden zonder dat geopenbaard wordt wat verborgen dient te blijven, zodat de bedrijfsarts zich gerechtvaardigd op zijn verschoningsrecht kan beroepen, zo is samengevat de onderbouwing van de bedrijfsarts in deze brief.

De advocaat van werknemer heeft in reactie daarop bij e-mail van 8 maart 2023 aan het hof bericht dat werknemer volhardt in haar oproep van de bedrijfsarts als getuige en dat zij toestemming geeft aan de bedrijfsarts om alle informatie die onder het beroepsgeheim valt met het hof te delen.

Het getuigenverhoor heeft op 14 maart 2023 plaatsgevonden ten overstaan van de daarvoor bij tussenarrest benoemde raadsheer-commissaris. Uit het proces-verbaal van het getuigenverhoor blijkt dat de raadsheer-commissaris voorafgaand aan het horen van de bedrijfsarts met partijen en de bedrijfsarts de kwestie van het aangekondigde beroep op het verschoningsrecht heeft besproken. Namens de bedrijfsarts zijn de in de brief van 6 maart 2023 gegeven redenen nogmaals naar voren gebracht en is daaraan toegevoegd dat het verschoningsrecht niet wordt gebruikt ter afwending van eventuele aansprakelijkheid van de bedrijfsarts. Namens werkgever is gezegd dat zij de beslissing aan de bedrijfsarts laat en namens werknemer is nogmaals toestemming gegeven om informatie te delen. De bedrijfsarts heeft vervolgens op vragen van zowel de raadsheer-commissaris als de advocaat van werknemer geweigerd te antwoorden met een beroep op zijn verschoningsrecht. Werknemer heeft volhard bij het laten horen van de bedrijfsarts.

Besproken is in 3.5 dat de raadsheer-commissaris bevoegd was om een beslissing te geven in het incident. Het arrest in het incident is echter niet gewezen door de raadsheer-commissaris, maar door de meervoudige kamer die in het tussenarrest de raadsheer-commissaris had benoemd¹⁶. De vraag rijst of het getuigenverhoor – althans het horen van partijen omtrent het beroep van de bedrijfsarts op zijn verschoningsrecht – meervoudig had moeten plaatsvinden, of althans partijen in de gelegenheid hadden moeten worden gesteld om dat te verzoeken, nu ook meervoudig is beslist in het verschoningsrechtincident. Dat is in de kern de klacht van onderdeel 1, maar ik vind dat die klacht hier niet gehonoreerd behoort te worden.

Het beginsel van hoor en wederhoor is ook van toepassing op zo’n incident ex art. 165 lid 2 Rv¹⁷. Alvorens over het beroep op het verschoningsrecht kan worden beslist, dienen partijen in de gelegenheid te worden gesteld om hun visie daarop kenbaar te maken. Hier doet zich als al besproken de bijzonderheid voor dat de bedrijfsarts partij wordt in het verschoningsrechtincident. Uit het proces-verbaal (P-V) volgt dat partijen en de bedrijfsarts die gelegenheid hebben gekregen en dat zij daarvan gebruik hebben gemaakt.

Een mogelijke lijn van redeneren is dan dat nu partijen hun standpunten daarover hebben toegelicht¹⁸, de (hoofd)regel opgaat dat in een zaak waarin meervoudig wordt beslist (hier: op het verschoningsrechtincident) de mondelinge behandeling plaats moet vinden voor de meervoudige kamer¹⁹. Dat bepleit de bedrijfsarts ook (zie s.t. 2.3): er heeft hier een mondelinge behandeling plaatsgevonden over het beroep van de bedrijfsarts (als partij in het incident opgekomen) op zijn aangekondigde beroep op het verschoningsrecht, zodat de bedrijfsarts bij ‘verwijzing’ van het incident naar de MK het recht had zijn standpunten mondeling toe te lichten ten overstaan van die MK. Als dat hier de doorslag moet geven en geen ruimte wordt gezien voor het buiten toepassing laten van dit beginsel hier of het aannemen van een ‘uitzondering’ daarop, dan slaagt de klacht.

Onderdeel 2 strekt onder 2.1.1 ten betoge dat het hof met zijn oordeel in rov. 5 dat vragen over het gegeven advies over het nemen van partieel ontslag niet vallen onder de reikwijdte van het medische beroepsgeheim een te ruime, en dus onjuiste, uitleg heeft gegeven aan art. 14 lid 7 jo. art. 14 lid 1 sub b Arbowet. Het hof is er immers ten onrechte aan voorbijgegaan dat van het medisch beroepsgeheim voor bedrijfsartsen alleen is uitgezonderd het verstrekken van informatie aan de werkgever die noodzakelijk is voor verzuimbegeleiding en re-integratie. Het naar stelling van werknemer gegeven advies om met deeltijdontslag te gaan bij werkgever, waar werknemer vragen over wil stellen, betreft geen informatie noodzakelijk voor werkgeverstaken bij verzuimbegeleiding of re-integratie, zodat die niet vallen onder het van het medisch beroepsgeheim uitgezonderde gebeid van de betreffende artikelen uit de Arbowet. Het hof is er daarbij, zo klaagt subonderdeel 2.1.2, ten onrechte van uitgegaan dat alles wat tijdens een consult tussen een bedrijfsarts en een werknemer wordt besproken niet onder het medisch beroepsgeheim zou vallen, terwijl daarvan slechts is uitgezonderd de voor de werkgever noodzakelijke informatie over verzuimbegeleiding en re-integratie. Het vermeende advies aan werknemer ziet daar niet op.

Ik verwijs naar het juridisch kader zoals uiteengezet door het hof in rov. 1-4, alleen bestreden in cassatie voor zover het hof zou hebben overwogen dat alles wat tijdens een consult tussen een bedrijfsarts en een werknemer wordt besproken niet onder het medisch beroepsgeheim valt.

Art. 165 lid 1 Rv bepaalt dat een ieder die daartoe op wettige gronden is opgeroepen, verplicht is getuigenis af te leggen. Voor zover van belang kunnen op grond van art. 165 lid 2 sub b Rv van deze verplichting zich verschonen zij die tot geheimhouding verplicht zijn uit hoofde van hun ambt, beroep of betrekking omtrent hetgeen hun in die hoedanigheid is toevertrouwd. Dit wordt ook wel aangeduid als het functionele verschoningsrecht²².

Naar vaste rechtspraak ligt aan het functionele verschoningsrecht een in Nederland algemeen geldend rechtsbeginsel ten grondslag. Dit beginsel brengt mee dat personen die tot geheimhouding zijn verplicht uit hoofde van hun ambt, beroep of betrekking omtrent hetgeen hun in die hoedanigheid is toevertrouwd, bevoegd zijn het maatschappelijke belang dat de waarheid in rechte aan het licht komt, te laten wijken voor het maatschappelijke belang dat ieder zich vrijelijk en zonder vrees voor openbaarmaking van het besprokene om bijstand en advies tot hen kan wenden. De grondslag van het functionele verschoningsrecht ligt volgens diezelfde rechtspraak niet in het individuele belang van degenen die gebruik maken van de bijstand en het advies van de functioneel verschoningsgerechtigden²³. Het functioneel verschoningsrecht is van fundamenteel belang voor een goede rechtsbedeling en is mede bedoeld om het ambt, het beroep of de betrekking van de functioneel verschoningsgerechtigde naar behoren te kunnen vervullen²⁴. De strekking brengt mee dat het niet aan elke individuele persoon om wiens gegevens het gaat, moet zijn om – eventueel onder druk van het standpunt van een processuele tegenpartij dat hij iets te verbergen heeft – te bepalen of de gegevens waarop de geheimhoudingsplicht betrekking heeft, door degene op wie deze plicht rust, bekend mogen worden gemaakt²⁵. In de woorden van het hof: ontslag van de geheimhoudingsplicht door de betrokkene doet het verschoningsrecht niet vervallen.

Het bestaan van een verschoningsrecht valt niet snel aan te nemen. In een tweetal arresten uit mei 2022 is uitgemaakt dat het verschoningsrecht wegens het grote belang van waarheidsvinding, dat meebrengt dat slechts in bijzondere gevallen een uitzondering kan worden gemaakt op de getuigplicht van art. 165 lid 1 Rv, een uitzonderingskarakter heeft²⁶. Voor het bestaan van een verschoningsrecht is nodig dat een geheimhoudingsplicht bestaat, maar het bestaan van die plicht is daarvoor niet voldoende²⁷. Daarnaast is nog een afweging nodig tussen het belang van de waarheidsvinding en het belang bij geheimhouding. De wetgever of de rechter kan die afweging maken²⁸.

Voor een wettelijke geheimhoudingsplicht geldt dat alleen dan kan worden aangenomen dat daarin een verschoningsrecht ligt besloten indien uit de bewoordingen, de strekking of de geschiedenis van de wettelijke bepaling onmiskenbaar duidelijk blijkt dat de voor het aannemen van een dergelijk recht vereiste afweging door de wetgever is verricht²⁹.

Indien de rechter de afweging maakt, heeft deze niet tot taak de belangen af te wegen die in het concrete geval bij het al of niet afleggen van een getuigenis zijn betrokken³⁰. Het is de taak van de rechter om de belangen waarmee de verplichting tot geheimhouding zijn gemoeid, af te wegen tegen de zwaarwegende belangen die gemoeid zijn met de waarheidsvinding in een procedure bij de burgerlijke rechter³¹. Zo heeft de Hoge Raad in een zaak over het beroep op het verschoningsrecht door leden van de Nederlandse delegatie naar de ITC (International Tin Council, oftewel Internationale Tinraad) overwogen dat het belang dat de waarheid in rechte aan het licht komt zwaarder weegt dan het belang dat ermee is gediend dat bij andere deelgenoten in internationale betrekkingen niet ernstige twijfel rijst omtrent de betrouwbaarheid van de Staat als partner in internationale verhoudingen en dat daarbij mede van gewicht is dat aanvaarding van een verschoningsrecht ten gunste van de Staat in een zaak waarin de wederpartij de Staat uit onrechtmatige daad wil aanspraken, de aan de wederpartij toekomende rechtsbescherming aantast³². Uit dit arrest volgt verder dat tot de belangen waarop de verplichting tot geheimhouding is gericht, het belang behoort dat ieder zich vrijelijk voor hulp of bijstand moet kunnen wenden tot geheimhoudingsplichtigen met een bepaald ambt, beroep of betrekking, zonder te hoeven vrezen dat wordt geopenbaard wat aan de geheimhoudingsplichtige wordt toevertrouwd. Daar vallen (bedrijfs)artsen onder. Bij de weging van het belang van de waarheidsvinding wordt in aanmerking genomen dat aanvaarding van een verschoningsrecht vaak in het voordeel is van één van partijen en de rechtsbescherming van de wederpartij aantast³³.

Als vaststaat dat een getuige een geheimhoudingsplicht uit hoofde van ambt, beroep of betrekking heeft en in zijn hoedanigheid een functioneel verschoningsrecht heeft, is aan de orde op welke informatie dat recht betrekking heeft en hoe dit wordt vastgesteld. Het functionele verschoningsrecht geldt alleen voor informatie die aan de geheimhoudingsplichtige in diens hoedanigheid (q.q.) is toevertrouwd. De aard van het verschoningsrecht brengt mee dat de informatie door de getuige niet behoeft te worden verschaft zolang naar het oordeel van de rechter aan redelijke twijfel onderhevig is of de beantwoording naar waarheid zou kunnen geschieden zonder dat geopenbaard wordt wat verborgen dient te blijven³⁴. In wezen mag de rechter een dergelijk beroep op het verschoningsrecht slechts marginaal toetsen.

Het functionele verschoningsrecht heeft geen absoluut karakter. Er kunnen zich zeer uitzonderlijke omstandigheden voordoen waarin het belang van waarheidsvinding prevaleert. Bij de beoordeling of hiervan sprake is weegt mee dat geen zodanige onzekerheid over de reikwijdte van het verschoningsrecht mag ontstaan dat het verschoningsrecht daardoor op onaanvaardbare wijze zou worden aangetast³⁵.

De geheimhoudingsplicht van de bedrijfsarts is neergelegd in art. 88 BIG en art. 7:457 BW (art. 7:464 BW bepaalt dat afdeling 5 van Boek 7 inzake de geneeskundige behandelingsovereenkomst van toepassing is op andere geneeskundige handelingen)³⁶. Op deze geheimhoudingsplicht bestaan uitzonderingen. Zo bepaalt art. 14 lid 7 van de Arbeidsomstandighedenwet (hierna: Arbowet) dat art. 7:457 BW niet van overeenkomstige toepassing is indien handelingen worden verricht op het gebied van de geneeskunst door personen die zijn belast met taken betreffende re-integratie en verzuimbegeleiding³⁷. Door de wetgever is erop gewezen dat deze bepaling niets afdoet aan het feit dat voor bedrijfsartsen het medisch beroepsgeheim geldt en dat voor de verwerking van gegevens betreffende de gezondheid art. 21 van de Wet bescherming persoonsgegevens (thans art. 9 AVG) van toepassing is³⁸. Dit betekent dat hetgeen de werknemer in vertrouwen aan de bedrijfsarts vertelt niet mag worden doorgegeven aan de werkgever. De door te geven informatie beperkt zich tot informatie over de gezondheid van de werknemer die relevant en noodzakelijk is voor verzuimbegeleiding en re-integratie. De werkgever heeft de precieze medische achtergrond van de beperkingen van de werknemer niet nodig voor zijn verantwoordelijkheden, te weten loondoorbetaling en re-integratie. De werkgever heeft daarvoor voldoende aan de informatie over het bestaan van arbeidsongeschiktheid, de beperkingen van de werknemer en de mogelijkheden om werkhervatting te bevorderen³⁹.

De rechtsklachten van onderdeel 2 gaan beide uit van een onjuiste lezing van het bestreden arrest en stranden zodoende op gebrek aan feitelijke grondslag. Het hof heeft in rov. 4 overwogen dat ingevolge art. 14 lid 7 Arbowet de geheimhoudingsplicht zoals genoemd in art. 7:457 BW niet geldt voor het geval er sprake is van een consult door de bedrijfsarts in het kader van een verzuimspreekuur waarbij de bedrijfsarts beoordeelt of er sprake is van medische beperkingen voor de bedongen arbeid. Het hof voegt daaraan toe dat de bedrijfsarts noodzakelijke gegevens in het kader van de ziekteverzuimbegeleiding aan de werkgever mag doorgeven. Daaropvolgend heeft het hof in rov. 5 aangegeven dat de vragen die werknemer aan de bedrijfsarts wil stellen zien op niet meer dan zijn werkzaamheden in het kader van een of meer (voor werknemer verplichte) consulten in het kader van verzuimcontrole vallend onder de advisering als bedoeld in art. 14 lid 1 sub b Arbowet en dus vallen in het door art. 14 lid 7 Arbowet uitgezonderde domein. Anders dan het middel ingang wil doen vinden heeft het hof hiermee niet geoordeeld dat alles wat tijdens een consult tussen een bedrijfsarts en een werknemer wordt besproken uitgezonderd is van het medisch beroepsgeheim. Het hof heeft immers in de kern overwogen dat hetgeen werknemer in deze procedure onderzocht wil zien de ziekteverzuimbegeleiding door de bedrijfsarts betreft en dat het om noodzakelijke informatie gaat die in dat kader aan werkgever mocht worden doorgegeven en om die reden is uitgezonderd van het medisch beroepsgeheim.

Daar komt bij, zoals werknemer bij s.t. 3.20 terecht naar voren brengt, dat het hier niet gaat om informatie die door een patiënt aan de arts in die hoedanigheid is toevertrouwd, maar om wat de bedrijfsarts zelf gezegd of geadviseerd heeft aan werknemer. Het functionele verschoningsrecht geldt alleen voor informatie die aan de verschoningsgerechtigde in zijn hoedanigheid is toevertrouwd. Uitgemaakt is al dat het verschoningsrecht naar zijn aard geen betrekking heeft op hetgeen de verschoningsgerechtigde zelf heeft medegedeeld⁴⁰. Het ging in die zaak om een kandidaat-notaris die was opgeroepen om te getuigen over de inhoud van een telefoongesprek tussen hem en een verkopende partij: had de kandidaat medegedeeld dat de kopende partij slechts wilde tekenen als er een extra voorwaarde (een concurrentiebeding) zou worden opgenomen? Hoewel JBPR-annotator Fernhout volgens mij terecht aangeeft dat uit iets wat de notaris zelf heeft gezegd zou kunnen worden afgeleid wat vertrouwelijk aan hem is medegedeeld en het verschoningsrecht daar dus wél betrekking op kan hebben, is duidelijk dat het verschoningsrecht in ieder geval geen betrekking heeft op iets wat door de verschoningsgerechtigde zelf is medegedeeld en wat niet aan hem q.q. was toevertrouwd⁴¹.

Ik meen dat het hof het beroep van de bedrijfsarts op zijn functioneel verschoningsrecht ook op deze grond had kunnen afwijzen. De vragen die door de R-C en de advocaat van werknemer zijn gesteld, zien immers alleen op hetgeen de bedrijfsarts zelf had gezegd of geadviseerd en niet op iets wat door werknemer aan de bedrijfsarts q.q. was toevertrouwd. De bedrijfsarts hoeft bij beantwoording van deze vragen geen vertrouwelijke of privacygevoelige informatie te delen; de vragen stellen alleen aan de orde of de bedrijfsarts werknemer beter heeft gemeld en haar daaraan voorafgaand heeft onderzocht en of het gewraakte advies door hem is gegeven. De vragen zien bijvoorbeeld niet op enige onderbouwing van gegeven adviezen of resultaten van enig onderzoek⁴². In de woorden van werknemers s.t. 3.23: het gaat in deze vragen om iets arbeidsrechtelijks en niet om iets medisch.

Uit deze bespreking volgt dat de klachten onder 2.1.1 en 2.1.2 volgens mij niet tot cassatie kunnen leiden.

De motiveringsklacht van subonderdeel 2.1.3 is dat althans het oordeel dat de aan de bedrijfsarts als getuige te stellen vragen tot het Arbowettelijke uitzonderingsgebied van het medisch beroepsgeheim vallen onbegrijpelijk is, omdat uit de verschafte motivering niet blijkt waarom het vermeende advies om deeltijdontslag te nemen noodzakelijke informatie betreft voor het uitvoeren van de taken van werkgever op het gebied van verzuimbegeleiding of re-integratie. Zonder nadere motivering is bovendien niet te volgen waarom een tijdens een verzuimspreekuur door een bedrijfsarts aan een werknemer gegeven advies om met deeltijdontslag te gaan hoe dan ook betrekking zou moeten hebben op verzuimbegeleiding of re-integratie, laat staan dat uit de verschafte motivering blijkt waarom zo’n advies noodzakelijke informatie is die de bedrijfsarts zonder toestemming van de werknemer met de werkgever mag delen en van het medisch beroepsgeheim is uitgezonderd. In subonderdeel 2.2.1 is de klacht dat het hof in rov. 5 niet kon volstaan met zijn verwijzing naar de omstandigheden genoemd in rov. 4, maar concreet had dienen te motiveren hoe, waarom en in hoeverre de voor het toepassen van het beoordelingscriterium genoemde omstandigheden impliceren dat de bedrijfsarts zich in het voorliggende geval niet op zijn verschoningsrecht kan beroepen. In subonderdeel 2.2.2 is de meer specifieke klacht dat die omstandigheden evenmin zonder nadere motivering het oordeel kunnen dragen dat op het verzuimspreekuur tussen bedrijfsarts en patiënt geen andere zaken ter sprake zouden kunnen komen dan materie die in het kader van de verzuimbegeleiding en re-integratie met de werkgever kunnen worden gedeeld.

Onderdeel 3 is gericht tegen de belangenafweging in rov. 6. Zoals de PI ook vooropstelt, heeft het hof in rov. 6, zoals ik het lees, een belangenafweging uitgevoerd voor het geval het daarvoor gegeven marginale toetsingsoordeel geen stand zou houden – en uit de voorgaande bespreking van onderdeel 2 volgt dat die toetsing tevergeefs wordt bestreden in cassatie⁴⁴. Als die lezing juist is, ontbreekt daarmee belang bij de klachten van onderdeel 3. Ten overvloede merk ik niettemin kort het navolgende inhoudelijk op over deze klachten.

Volgens subonderdeel 3.1 heeft het hof met zijn belangenafweging in rov. 6 miskend dat de wettelijke geheimhoudingsplicht van de bedrijfsarts een functioneel verschoningsrecht met zich mee brengt nu uit de bewoordingen, de strekking en geschiedenis van de wettelijke bepalingen⁴⁵ onmiskenbaar duidelijk blijkt dat de voor het aannemen van het verschoningsrecht vereiste afweging door de wetgever is verricht, zodat niet meer kan worden toegekomen aan een belangenafweging.

Subonderdeel 3.2 klaagt dat ook in het geval het hof een belangenafweging had mogen maken naast de marginale toetsing van het verschoningsrecht, blijk is gegeven van een onjuiste rechtsopvatting, omdat is miskend dat het bij de belangenafweging of een beroep op het verschoningsrecht niet gaat om een afweging van de in het concrete geval bij het al dan niet afleggen van getuigenis betrokken belangen⁴⁶. Bij de belangenafweging of een beroep op het verschoningsrecht moet worden erkend moeten de belangen waarop de geheimhouding is gericht worden afgewogen tegen de zwaarwegende belangen die gemoeid zijn met de waarheidsvinding in een civiele procedure. Het hof kon dus niet de eis stellen dat de bedrijfsarts een concreet belang had moeten stellen en onderbouwen.

Subonderdeel 3.3.1 klaagt dat daarnaast is miskend dat een beroep op het verschoningsrecht naar vaste jurisprudentie alleen bij zeer uitzonderlijke omstandigheden kan wijken voor het belang dat de waarheid aan het licht komt⁴⁷ of althans het oordeel over de belangenafweging ontoereikend is gemotiveerd, omdat het hof in het midden heeft gelaten waarom de afgewogen belangen dusdanig uitzonderlijke omstandigheden zijn dat het verschoningsrecht daarvoor moet wijken. Subonderdeel 3.3.2 voegt daaraan toe dat de toestemming van werknemer voor het delen van medische gegevens niet relevant is voor de afweging van de belangen van werknemer en de bedrijfsarts. Miskend is dat het delen van medische informatie niet hetzelfde is als het afleggen van een getuigenverklaring over een vermeend gegeven advies over het nemen van partieel ontslag, nu het afleggen van een getuigenverklaring over zo’n advies verstrekkender is dan het delen van medische gegevens. Subonderdeel 3.3.3 klaagt dat het hof er bovendien ten onrechte aan voorbij is gegaan dat het uitsluitend aan de bedrijfsarts als verschoningsgerechtigde is om te beslissen of hij al dan niet van zijn verschoningsrecht gebruik maakt, en dat daarvoor irrelevant is of werknemer hem uit zijn beroepsgeheim heeft ontslagen of hem anderszins uitdrukkelijk toestemming heeft gegeven in het geding (medische) gegevens te delen⁴⁸.

Subonderdeel 3.4 klaagt dat het hof blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door bij de belangenafweging te betrekken dat geen behandelrelatie tussen werknemer en de bedrijfsarts bestond en dat door de beweerdelijke advisering ook geen behandelrelatie is ontstaan. Het hof heeft daarmee miskend dat de WGBO van overeenkomstige toepassing is op handelingen die de bedrijfsarts in opdracht van de werkgever verricht, voor zover de aard van de rechtsbetrekking zich daartegen niet verzet. Art. 7:457 BW is dus anders dan het hof heeft geoordeeld van toepassing op de relatie tussen werknemer en de bedrijfsarts. Althans is hier sprake van ontoereikende motivering, omdat niet is gemotiveerd waarom de aard van de rechtsbetrekking zich tegen toepasselijkheid van de WGBO verzet en dat moet worden geoordeeld dat geen behandelrelatie bestaat en ook niet is toegestaan.

De klachten van subonderdelen 3.1, 3.2 en 3.4 gaan uit van de onjuiste lezing van het arrest dat het hof in rov. 6 de belangen heeft afgewogen om te beoordelen of de wettelijke geheimhoudingsplicht van de bedrijfsarts een functioneel verschoningsrecht met zich mee brengt (zie hiervoor in 3.18 e.v.). Het hof heeft namelijk in rov. 4-5 tot uitgangspunt genomen dat de geheimhoudingsplicht, en het daaruit voortvloeiende verschoningsrecht, van de bedrijfsarts is gebaseerd op art. 7:457 BW en art. 88 BIG en is vervolgens nagegaan of de vragen zien op de door art. 14 lid 7 Arbowet uitgezonderde domein waartoe de geheimhoudingsplicht van de bedrijfsarts zich niet uitstrekt. Het hof is in rov. 5 tot het oordeel gekomen dat de vragen betrekking hebben op dit uitgezonderde domein en dat de bedrijfsarts zich om die reden niet op een functioneel verschoningsrecht kan beroepen. In rov. 6 heeft het hof voor zover zijn oordeel in rov. 5 niet juist zou zijn en niet kan worden gezegd dat de vragen betrekking hebben op dit uitgezonderde domein, een belangenafweging verricht. Het gaat hier dus om de belangenafweging zoals aan de orde in 3.22.

Zoals besproken moet er dan sprake zijn van zeer uitzonderlijke omstandigheden waarin het belang van waarheidsvinding prevaleert. In lijn met wat subonderdelen 3.3.1-3.3.3 aanvoeren, valt uit hetgeen het hof heeft overwogen niet op te maken dat het hof dit heeft onderkend. Het hof heeft immers van belang geacht dat er geen sprake was van een behandelrelatie en dat werknemer zich niet vrijwillig bij de bedrijfsarts heeft gemeld, maar verplicht was te verschijnen in het kader van verzuimcontrole. Het hof heeft in dat kader overwogen dat het op de weg van de bedrijfsarts ligt om te onderbouwen welk concreet belang hij heeft bij handhaving van zijn beroep op zijn verschoningsrecht. Hiermee heeft het hof miskend dat het juist moet gaan om uitzonderlijke omstandigheden die maken dat het verschoningsrecht zou moeten wijken voor het zwaarwegende belang van de waarheidsvinding. De door het hof genoemde omstandigheden lijken mij echter inherent te zijn aan de uitvoering van taken door de bedrijfsarts in het kader van verzuimbegeleiding en re-integratie en dragen dan ook geen uitzonderlijk karakter in de hiervoor bedoelde zin. Ook is het niet aan de bedrijfsarts om te onderbouwen welk concreet belang hij heeft bij handhaving van zijn beroep op zijn verschoningsrecht, maar geldt als uitgangspunt dat de verschoningsgerechtigde daar een beroep op kan doen, hetgeen alleen kan worden afgewezen bij zeer uitzonderlijke omstandigheden. Zulke omstandigheden doen zich bijvoorbeeld voor bij een tegen de verschoningsgerechtigde arts zelf ingestelde strafvervolging, waarbij het verschoningsrecht er niet toe mag dienen om de waarheid onder het tapijt te schoffelen⁴⁹. Dat hier sprake zou zijn van dergelijke zeer uitzonderlijke omstandigheden heeft het hof niet toereikend gemotiveerd. Wel heeft het hof in de laatste zin van rov. 6 overwogen dat het belang van de bedrijfsarts om zich door middel van een beroep op het verschoningsrecht vrij te pleiten van aansprakelijkheid onvoldoende is om tot een ander oordeel te komen, maar hieruit valt volgens mij niet af te leiden dat het hof dit als een zeer bijzondere omstandigheid in vorenbedoelde zin heeft aangemerkt. Inhoudelijk gaan de klachten van deze subonderdelen naar ik meen dan ook op, maar deze kunnen als gezegd bij gebrek aan belang niet tot cassatie leiden.