Aflevering 3

Naast derdenbeslag is het ook mogelijk om beslag op een vordering te leggen en deze vordering via executie gedwongen te cederen. De vangnetbepaling van art. 474bb Rv biedt daartoe de mogelijkheid. Deze wijze van executie van een vordering – de executiecessie – is een bruikbaar alternatief voor het leggen van derdenbeslag en kan zelfs worden ingezet in de gevallen waar een derdenbeslag niet effectief is zoals bij verkoop van gepretendeerde vorderingen of bij vorderingen die nog niet opeisbaar zijn.

Het voorstel van de Europese Commissie voor de herschikking van Brussel I behelst omvangrijke wijzigingen. Deze wijzigingen zijn ook relevant voor het beslagrecht. Nieuw is met name dat beslagverloven die zijn gelast zonder de verweerder te horen, in aanmerking kunnen komen voor erkenning en tenuitvoerlegging in andere lidstaten, als de voorzieningenrechter maar behoort tot de rechtbank die op grond van Brussel I bevoegd zou zijn in de bodemprocedure. voor de tenuitvoerlegging daarvan is bovendien geen exequatur vereist.

Op 25 juli 2011 heeft de Europese Commissie een voorstel gepubliceerd voor een verordening waarin – wat wij maar aanduiden als – het Europese bankbeslag wordt geregeld: Proposal for a regulation of the European parliament and of the council, creating a European Account Preservation Order to facilitate cross-border debt recovery in civil and commercial matters.1 de voorgestelde verordening (hierna: Concept-Verordening) voorziet in een nieuwe en zelfstandige procedure voor grensoverschrijdend conservatoir beslag op bankrekeningen, als alternatief naast de bestaande nationale procedures.

Onlangs verscheen ‘Grensoverschrijdende betekening in burgerlijke en handelszaken’ van mr. dr. M. Freudenthal. Zij schreef voor de Sdu monografieënserie al eerder Grensoverschrijdende erkenning en tenuitvoerlegging.

De juridische wereld is er een van discussie. Mr. dr. G.C. van Daal stuurde de redactie onderstaande reactie op het artikel ‘Beslag op rechten onder de Wge: géén juridische beletselen’ van mr. L.P. Broekveldt.

Na het – met vertraging - afleggen van de verklaring wordt de derde aangeschreven tot afdracht. De schuldenaar failleert evenwel 8 dagen na het verzoek tot afdracht waarop de executant de derde aansprakelijk stelt.

‘Van notaris mr. M. Tacken (notariskantoor Van Wijk, Gorsira & Tacken te Wassenaar) ontving ik op 20 oktober 2011 een e-mail, waarin hij mij in kennis stelde van een onder hem gelegd conservatoir derdenbeslag op de gelden die hij inzake de aankoop van een registergoed onder hem houdt voor de Staat Senegal. Dit beslag is gelegd door deurwaarderskantoor BSR Incasso en gerechtsdeurwaarders, gevestigd te ’s-Gravenhage in de Riouwstraat 142, op grond van een beschikking van 13 oktober 2011 van de voorzieningenrechter te ’s-Gravenhage.

Executie van een boete door middel van een in executoriale vorm uitgegeven grosse van een proces-verbaal van een vaststellingsovereenkomst met boetebeding niet kan worden geoordeeld dat sprake is geweest van enige overtreding van de bepaling uit de vaststellingsovereenkomst waarop de boete is gesteld. Daarmee kan in het midden blijven de vraag of een in executoriale vorm uitgegeven grosse van een proces-verbaal van een terechtzitting waarin de op die zitting overeengekomen vaststellingsovereenkomst mede inhoudende een boetebeding is opgenomen, bij een overtreding van de verbintenis waarop de boete is gesteld, ook voor de invordering van die boete zonder meer een executoriale titel oplevert, waarbij de boete ook kan worden verbeurd vóór de betekening van het proces-verbaal waarin het overeenkomen van een vaststellingovereenkomst met boetebeding is vastgesteld.

Eiser heeft aan gedaagde een bankgarantie verstrekt om een beslag te doen opheffen. Nu de vorderingen die aan het beslag ten grondslag zijn gelegd voorshands summierlijk ondeugdelijk zijn, staan de redelijkheid en billijkheid eraan in de weg dat gedaagde de bankgarantie nog kan inroepen en heeft zij er derhalve geen belang bij deze nog langer onder zich te houden. Er is onbetwist gesteld dat eiser bij het stellen van de bankgarantie zich het recht heeft voorbehouden de teruggave van de bankgarantie te allen tijde in kort geding te kunnen vorderen, zodat het (spoedeisend) belang bij de vordering daarmee is gegeven. Bovendien is aannemelijk dat aan de garantstelling kosten zijn verbonden, zodat eiser er belang bij heeft aan deze situatie zo spoedig mogelijk een einde te maken. De vordering tot teruggave van de bankgarantie wordt toegewezen.

Gelet op het arrest van de Hoge Raad van 8 oktober 2010 (LJN BN1252) is derdenbeslag onder de koper van een onroerende zaak in beginsel mogelijk. Dit betekent echter niet dat dit verlof altijd dient te worden verleend. De voorzieningenrechter dient in ieder afzonderlijk geval een afweging te maken tussen de belangen van partijen. Een vorm van conservatoir beslag waarbij de Vormerkungsbepaling van art. 7:3 lid 3 BW niet wordt gefrustreerd, is het leggen van derdenbeslag onder de notaris voor dat deel van de koopsom dat niet bestemd is voor aflossing van hypothecaire schulden (zie Beslagsyllabus juni 2011, p. 20, eerste alinea). De Voorzieningenrechter laat ook de hoogte van de vordering € 13.500 meewegen.

Koper vraagt opheffing beslag. Koopsom nodig ter aflossing van hypotheek + twee pre-Vormerkungsbeslagleggers om tot een levering vrij van beslagen te komen. Vordering tot opheffing toegewezen. Art. 7:3 BW strekt tot bescherming van de koper van een registergoed tegen post-Vormerkungsbeslagen. Een pre-Vormerkungsbeslaglegger kan aan dit artikel geen grond ontlenen voor een zelfstandige vordering tot opheffing van het beslag van de post-Vormerkungsbeslaglegger op de koopsom.

Vordering betreft opheffen bevoegdheid deurwaarder betreffende beslaglegging ten laste van de Libische Staat c.s.. Een gelegd conservatoir beslag is na aanzegging van de minister opgeheven en een voorgenomen beslag is in verband met die aanzegging niet gelegd. Beslag is in strijd met immuniteit van executie (vgl HR 11 juli 2008). Vermogensbestanddelen zouden commerciële bestemming hebben? Op dit punt geldt een presumptie van immuniteit (vgl VN-Verdrag 2 december 2004). Ook is beslag in strijd met VN-sancties ingevolge Resolutie 1970 (2011).

Vervolg op LJN BT2360. Haarlem Energy voldoet niet aan veroordeling uit vonnis d.d. 22 september 2011 tot storting van € 100.000 in het depot bij de notaris ten behoeve van het aanbrengen van geluidsisolatie in het door De Lichtfabriek van Haarlem Energy gehuurde Oliehuis. De Lichtfabriek vordert een dwangsom op het nakomen door Haarlem Energy van die veroordeling. De Lichtfabriek stelt dat zij genoemde veroordeling niet verder kan executeren nu die een titel tot betaling aan een derde oplevert. De voorzieningenrechter oordeelt dat niet vaststaat dat voldoening niet met directe executie kan plaatsvinden, terwijl evenmin vast staat dat het opleggen van een dwangsom toelaatbaar is. Haarlem Energy krijgt nog één week de gelegenheid tot storting in het depot en moet anders rechtstreeks aan De Lichtfabriek betalen.

Zijn in de showroom/verkoopruimte tentoongestelde sanitaire producten bodemzaken in de zin van art. 21 en 22 Inv. 1990? Het hof oordeelt van niet: ze behoren tot de voorraad. Vervelend voor de appellant is dat de opbrengst al aan de curator is uitbetaald en de vordering nu terecht komt op de lijst van voorlopig erkende schuldvorderingen.

Dagvaarding niet tijdig aangebracht, herstelexploit niet overbetekend aan derde-beslagene. Derde-beslagene keert beslagtegoed uit aan beslag-debiteur. Derde-beslagene aansprakelijk tegenover beslaglegger, want beslag komt niet te vervallen door achterwege blijven van de overbetekening.

De voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam heeft het verzoek van pandhouder De Deutsche Bank om het Nederlandse deel van de kunstcollectie van DS Art, in plaats van op een openbare veiling, onderhands aan een particulier te verkopen, afgewezen. De voorzieningenrechter kan thans niet precies beoordelen welke fiscale consequenties deze verkoop voor de boedel zal hebben, terwijl er bij een openbare verkoop geen fiscale consequenties voor de boedel zijn. Bovendien kan de voorzieningenrechter niet beoordelen, gegeven de grote afwijkingen in de door Christie’s en Sotheby’s gedane taxaties, of dit deel van de collectie op een openbare verkoop niet meer zal opbrengen dan thans wordt geboden. Daarom is thans niet aannemelijk dat het onderhandse bod voor alle betrokkenen het beste bod is.

Recht van hypotheek van C op onroerende zaak teniet gegaan nadat is voldaan aan in kort geding vonnis uitgesproken veroordeling tot doorhaling van dit recht van hypotheek. Vonnis in kort geding in hoger beroep vernietigd. De herinschrijving van de vervallen hypotheekakte kan niet leiden tot vestiging van een recht van hypotheek of tot herleving van de vervallen oude hypotheek. Recht van hypotheek dat door bank gevestigd is op onroerende zaak in de periode tussen doorhaling van het hypotheekrecht van C en vernietiging kort gedingvonnis kan aan C tegengeworpen worden. Wijziging van rechtstoestand in de periode tussen doorhaling van hypotheekrecht en vernietiging vonnis moet – gelet op de rechtszekerheid – geëerbiedigd worden.

Het hof maakt in zijn beoordeling een onderscheid tussen de beide gerechtsdeurwaarders. De aanleiding hiervoor is het feit dat de verweten handelingen niet door de deurwaarders zelf, maar hoofdzakelijk door de toegevoegd kandidaat-gerechtsdeurwaarder zijn verricht. Nu de toegevoegd kandidaat-gerechtsdeurwaarder niet onder verantwoordelijkheid van appellant sub 1 werkzaam was, is hem reeds om deze reden geen tuchtrechtelijk verwijt ten aanzien van de verrichtte handelingen te maken. In tegenstelling tot de kamer is het hof van oordeel dat klager niet, althans onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat het, gezien de feitelijke situatie ter plaatse, duidelijk moest zijn dat klager en niet diens zoon eigenaar was van de beslagen goederen.

De vrouw heeft een verzoekschrift ingediend betreffende de echtscheiding en een aantal nevenvoorzieningen. In dit verzoekschrift heeft de vrouw verzocht de verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap voor zover aanwezig te gelasten met veroordeling uitvoering te geven aan de huwelijkse voorwaarden en benoeming van een notaris en onzijdig persoon. Voor een door haar gestelde vordering op grond van vergoedingsrechten uit de huwelijkse voorwaarden heeft de vrouw conservatoir derdenbeslag onder de bank van de man doen leggen. In het kader van de echtscheidingsprocedure heeft de vrouw niet verzocht om toewijzing van deze vordering. De vrouw is van mening dat de verrekening van haar vordering valt onder haar verzoek tot verdeling. Voornoemd verzoek van de vrouw kan naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet als een eis in de hoofdzaak in de zin van art. 700 lid 3 Rv worden aangemerkt, nu toewijzing van dit verzoek niet een rechtstreeks voor executie vatbare titel oplevert. Indien partijen er onverhoopt niet in mochten slagen buiten de rechter om tot afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden en verdeling van een eventuele gemeenschap te geraken, zal de vrouw immers een afzonderlijke procedure bij de rechter aanhangig moeten maken om een executoriale titel te verkrijgen met betrekking tot de door haar gepretendeerde vordering op de man. Nu geen eis in de hoofdzaak is ingesteld, is het conservatoir beslag krachtens art. 700 lid 3 (laatste zin) Rv vervallen. De door de man gevorderde verklaring voor recht wordt geweigerd (in kort geding niet mogelijk). De vrouw wordt veroordeeld tot het op straffe van verbeurte van een dwangsom aan de bank van de man versturen van een bericht dat het beslag van rechtswege is vervallen.

De voorzieningenrechter stelt voorop dat het onderhavige dwangbevel krachtens art. 4:116 Awb een executoriale titel oplevert, die met toepassing van de voorschriften van het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering ten uitvoer kan worden gelegd. Indien een schuldenaar de executie wenst te voorkomen of te doen staken, dan kan hij op de voet van art. 438 e.v. Rv een executiegeschil aanhangig maken bij de civiele rechter. In zoverre acht de voorzieningenrechter zich dan ook bevoegd om van de vordering van Postma kennis te nemen. Dit laat overigens onverlet dat de voorzieningenrechter met de gemeente van oordeel is dat het indienen van een verzoek tot schorsing van het dwangsombesluit – en krachtens art. 5:39 BW daarmee ook van de samenhangende invorderingsbeschikkingen – eerder in de rede had gelegen dan dit executiegeschil. In dat geval had Postma immers op korte termijn een – voorlopig – oordeel kunnen krijgen over de rechtmatigheid van het door hem bestreden dwangsombesluit.

De gerechtsdeurwaarder wordt door de schuldenaar aangesproken in verband met het executeren van een vonnis dat op naam is gesteld van en gewezen ten gunste van een niet bestaande partij. Voorziening wordt geweigerd omdat uit de stukken met betrekking tot het vonnis kan worden afgeleid dat sprake is van een verschrijving in de naam van de schuldeiser. De voorzieningenrechter komt daarmee niet toe aan de vraag of een deurwaarder die in opdracht van een aan de schuldenaar bekende derde een in kracht van gewijsde gegaan vonnis executeert, dat op naam is gesteld van en gewezen ten gunste van een niet bestaande partij, daarmee zelf onrechtmatig handelt.

Verzoekster vraagt de rechtbank om toestemming voor verkoop van in beslag genomen aandelen. Dit in verband met een vordering uit niet betaalde bedragen aan levensonderhoud. De rechtbank concludeert dat verzoekster niet beschikt over een executoriale titel voor inning van de bedragen aan levensonderhoud en wijst het verzoek af. Verzoekster vraagt de rechtbank om toestemming voor verkoop van in beslag genomen aandelen. Dit in verband met een vordering uit niet betaalde bedragen aan levensonderhoud. De rechtbank concludeert dat verzoekster niet beschikt over een executoriale titel voor inning van de bedragen aan levensonderhoud en wijst het verzoek af.

Nu de uitvoerbaarheid bij voorraad van het beroepen vonnis van 16 juni 2010 is geschorst door het vonnis van de voorzieningenrechter van 29 juli 2010, zal het hof een nieuwe ontruimingstermijn bepalen. Het hof zal die termijn stellen op acht weken na betekening van dit arrest. Ook de door de kantonrechter gegeven machtiging aan De Voorzorg om de ontruiming zelf met behulp van de deurwaarder en politie te laten uitvoeren is niet toewijsbaar. Gelet op het bepaalde in art. 556 Rv is de deurwaarder belast met de executie van de veroordeling tot ontruiming. De deurwaarder ontleent zijn ontruimingsbevoegdheid rechtstreeks aan art. 556 Rv. Gelet op een en ander zal het hof de veroordeling tot ontruiming vernietigen en opnieuw formuleren.

Deurwaarderskort geding ex art. 438 lid 4 Rv over de vraag of, gelet op het bepaalde in art. 521 Rv (‘Heeft de executant voor de schuld waarvoor hij beslag [op een onroerende zaak, red.] heeft gelegd tevens hypotheek op andere onroerende zaken of op beperkte rechten daarop, dan mag hij de in beslag genomen zaken slechts verkopen in geval de aan hem verhypothekeerde goederen ontoereikend zijn’), loonbeslag door de bank voor hypotheekschulden geoorloofd is. Bij dat loonbeslag stelt de bank een vordering ter grootte van de gehele hypothecaire schuld (inclusief achterstallig erente). Door de omvang van die vordering blijft er voor andere schuldeisers die loonbeslag zouden willen leggen nauwelijks iets over, terwijl als bank de verhypothekeerde zaak later alsnog executoriaal verkoopt zij voor haar restvordering volledig voor gaat en de andere schuldeisers waarschijnlijk ook niets zullen ontvangen.

In deze zaak gaat het om de vraag of in het kader van een verzoek tot afgifte van een bevelschrift als bedoeld in art. 57 Onteigeningswet plaats is voor een belangenafweging. Naar het oordeel van de rechtbank dient deze vraag ontkennend te worden beantwoord. Indien bij een verzoek als hiervoor bedoeld alle in art. 57 Ow vermelde stukken zijn overgelegd, dient de rechtbank het verzochte bevelschrift af te geven. Het staat de rechtbank niet vrij het verzoek op enige andere grond dan het ontbreken van bedoelde stukken af te wijzen. Dit zou slechts anders kunnen zijn indien is gebleken dat in de feitelijke omstandigheden welk de grondslag hebben gevormd voor het vonnis tot (vervroegde) onteigening, een zodanige verandering is ingetreden dat indien deze wijziging aan de rechtbank bekend zou zijn geweest ten tijde van het uitspreken van het vonnis, de rechtbank een andere beslissing zou hebben gegeven.

Hypotheekgever en hypotheeknemer zijn zowel een ontruimings- als een beheersbeding overeengekomen. Hypotheekgever heeft een betalingsachterstand en bewoont de woning, waarop de hypotheek rust, niet meer. Het hof is van oordeel dat de vordering van de hypotheeknemer tot ontruiming van de woning ten aanzien van de gever die het pand zonder recht of titel bewonen, op grond van het beheersbeding kan worden toegewezen.

Verzoekster heeft nog verzocht expliciet in het dictum van deze beschikking op te nemen dat de arbeidsovereenkomst voorwaardelijk wordt ontbonden ‘voor het geval in rechte onherroepelijk is komen vast te staan dat de arbeidsovereenkomst tussen partijen niet reeds rechtsgeldig tot een einde is gekomen’. Zij heeft daarvoor aangevoerd dat zo discussie omtrent de vraag wanneer de beschikking ten uitvoer kan worden gelegd, wordt voorkomen.

Een schuldeiser die in zijn hoedanigheid van bestuurder van een vennootschap namens deze vennootschap een rechtshandeling verricht kan zich ten aanzien van deze rechtshandeling niet met succes op de pauliana beroepen. Voor conservatoire beslaglegging op grond van een niet-opeisbare vordering is slechts onder uitzonderlijke omstandigheden plaats.

Geen sprake van onredelijke benadeling als schuldenaar verhaal door schuldeiser op andere vermogensbestanddelen heeft gefrustreerd en hem hiervan een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Die situatie doet zich hier niet voor. Verbod toegewezen.

De Voorschotbank betwist de juistheid van de door gedaagde uitgebrachte verklaring, die erop neer komt dat hij niets verschuldigd is aan de hypotheekschuldenaren. Het gevolg daarvan is dat die verklaring niet leidt tot een afdrachtverplichting van gedaagde tegenover de Voorschotbank. De stelling van de Voorschotbank bij conclusie van repliek dat gedaagde verzuimd heeft gelden af te dragen, gaat dan ook niet op.

Ontvanger Belastingdienst heeft onrechtmatig gehandeld door openbare verkoop door te zetten. Belastingdienst Utrecht-Gooi heeft diverse belastingaanslagen opgelegd aan de vennootschap Reclame & Zo BV. De Ontvanger van de Belastingdienst (hierna: de Ontvanger) heeft vervolgens executoriaal beslag gelegd op roerende zaken van de vennootschap en aangekondigd om op 27 januari 2010 tot openbare verkoop daarvan over te gaan. Eén dag vóór de openbare verkoop (op 26 januari 2010) heeft Reclame & Zo bij de rechtbank Utrecht verzet ingesteld tegen de dwangbevelen (op grond van art. 17 Invorderingswet).

Werknemer overtreedt het concurrentieverbod: omdat inning van de dwangsom stagneert en de overtredingen doorgaan, vordert en krijgt de werkgever verlof tot lijfsdwang. Het Hof vernietigt, omdat men de executie niet als hopeloos inschat en de verdere overtredingen in twijfel trekt en lijfsdwang toch nog als een te zwaar middel ziet.

Met het instellen van de onderhavige procedure wenst Roucar c.s. in verzet te komen tegen de beschikking van de voorzieningenrechter van deze rechtbank van 11 augustus 2010, inhoudende de uitvoerbaarverklaring in Nederland van een in Frankrijk op 27 november 2009 genomen rechterlijke beslissing (hierna te noemen: het Franse vonnis). De voorzieningenrechter heeft deze beschikking genomen op grond van de Verordening (EG) nr. 44/2001 ‘Brussel I’ (hierna: de EEX-Vo), zodat dit verzet moet worden beschouwd als een verzet in de zin van art. 43 van de EEX-Vo.

De Hoge Raad (be)oordeelt: ‘3.3 Zoals ligt besloten in HR 26 februari 1999 (LJN ZC2861) moeten de in artikel 700 lid 3 Rv gebruikte woorden ‘eis in de hoofdzaak’ ruim worden uitgelegd. Uit de wetsgeschiedenis van deze bepaling, zoals onder meer vermeld in HR 3 oktober 2003 (LJN AI0347), volgt dat de eis in de hoofdzaak niet noodzakelijk in Nederland hoeft te zijn ingesteld. Uit genoemd arrest volgt voorts dat het wél moet gaan om een met voldoende waarborgen omgeven procedure, en dat de datum waarop deze eis wordt ingesteld, voldoende vaststaat. In HR 15 september 2006 (LJN AV2654) ligt besloten dat een voeging als benadeelde partij in een strafproces teneinde de verdachte te doen veroordelen tot vergoeding van de schade die rechtstreeks is geleden door een strafbaar feit, in beginsel leidt tot een met voldoende waarborgen omgeven procedure in vorenbedoelde zin. 3.4 Het hof heeft, in cassatie onbestreden, geoordeeld dat de Belgische ‘plainte avec constitution de partie civile’ moet worden gelijkgesteld met het zich voegen als benadeelde partij in een Nederlandse strafprocedure (rov. 16.8 van het eindarrest). In het licht van hetgeen hiervoor in 3.3 is overwogen, brengt dit mee dat middel XVI faalt. In dit verband verdient nog opmerking dat niet is aangevoerd dat [eiseres] in deze Belgische strafprocedure in onvoldoende mate in de gelegenheid is geweest naar voren te brengen hetgeen zij ter staving van haar verweer tegen de vordering kon aanvoeren en, voor zover nodig en mogelijk, daarvan bewijs te leveren (zie rov. 3.3.2 (slot) van het arrest van de Hoge Raad van 15 september 2006).’

Aannemelijk dat voor bepaalde tijd toestemming is verleend voor het gebruik van de woning en dat die toestemming vervolgens is ingetrokken. Toewijzing vordering, met als overweging: ‘De vordering om aan [eiser] toe te staan de ontruiming te bewerkstellingen door inzet van de sterke arm, zal worden afgewezen. Art. 556 lid 1 Rv schrijft namelijk voor dat de gedwongen ontruiming geschiedt door een deurwaarder. Een machtiging aan [eiser] om zelf de ontruiming te bewerkstelligen zou met deze regel in strijd zijn. De deurwaarder heeft geen rechterlijke machtiging nodig om de hulp van de sterke arm in te roepen; die bevoegdheid ontleent hij rechtstreeks aan art. 557 Rv, waarin art. 444 Rv van overeenkomstige toepassing wordt verklaard. De meegevorderde dwangsom zal worden toegewezen, met dien verstande dat daaraan een maximum wordt verbonden van € 20.000.’

Afgifte houtskeletdelen voor bouw woning. Beroep op retentierecht. Vooralsnog niet gebleken van een op dit moment opeisbare vordering. Uit de aard van de vordering van eiser blijkt reeds dat hij spoedeisend belang heeft bij zijn vordering. Van dit spoedeisend belang blijkt temeer nu de gespecialiseerde ploeg werknemers uit Portugal op dit moment in Nederland is. De voorzieningenrechter zal over gaan tot de materiële beoordeling van het geschil.

Bij de Tweede Kamer is ingediend een voorstel tot wijziging van de Invorderingswet. De ontvanger krijgt een volledige vrijstelling van het beslagverbod buiten de normale uren en de mogelijkheid om tot inbewaringgeving over te gaan zonder dat daar een noodzaak voor aanwezig moet zijn zoals art. 446 Rv nu eist.