Aflevering 5

De kantonrechter neemt in het beslag- en executierecht een opmerkelijke plaats in. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van verschillende bepalingen waarin de kantonrechter bevoegdheid toekomt – veelal met uitsluiting van de voorzieningenrechter.

Op 13 april 2012 heeft de Hoge raad arrest gewezen in de zaak Van Staalduinen/Tiethoff q.q. (RvdW 2012, 578). In dit arrest stond de vraag centraal of een derdenbeslagene die ten tijde van het leggen van derdenbeslag al in verzuim verkeert, wettelijke rente is verschuldigd over de periode dat het derdenbeslag onder hem was gelegd. Dit arrest laat zien dat de positie van de derde in geval van derdenbeslag niet per definitie een comfortabele is en is voor ons reden deze positie aan een analyse te onderwerpen.

In de praktijk worden dagelijks wilsrechten van de beslagdebiteur tegen diens wil door een executant uitgeoefend, onder andere door het leggen van executoriaal bankbeslag. Maar hoever reikt deze bevoegdheid van de executant?

Gedaagde had een hypothecaire geldlening verstrekt aan eiser. Gedaagde is van plan over te gaan tot executieverkoop van het appartementsrecht van eiser. Eiser stelt dat gedaagde daarmee misbruik van recht ex artikel 3:13 BW maakt. Eiser stelt dat hij op 14 januari 2009 € 100.000,- middels contante gelden afkomstig uit (een voorschot op) een erfenis, aan gedaagde heeft betaald en daarmee de hypotheek volledig heeft afgelost. Ter onderbouwing van deze stelling heeft eiser een verklaring van 14 januari 2009 overgelegd. Deze verklaring, waarvan eiser stelt dat deze door gedaagde is ondertekend, vermeldt het volgende: 'Hierbij verklaar ik, gedaagde geboren op [datum], te hebben ontvangen een bedrag van € 100.000,- van eiser. Dit geld is bestemd voor de verkoop van de woning aan [...]. Hiermee is de hypotheek afgelost.' Gedaagde betwist dat hij deze verklaring heeft ondertekend, alsmede dat de hypotheek door contante betaling van € 100.000,- volledig is afgelost.

Eiser en gedaagde hebben voor een bepaald project een samenwerkingsovereenkomst gesloten voor een project waarvoor door de provincie subsidies zijn toegekend. De overeenkomst is verbroken, en dit heeft tot onenigheid geleid. Gedaagde heeft ten laste van eiser conservatoir (derden)beslag laten leggen. Eiser vordert de opheffing van de door gedaagde gelegde conservatoire beslagen. Volgens eiser heeft gedaagde op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen verzuimd.

C heeft een bedrag van € 150.000,00 uitgeleend aan MPI, een vennootschap die wordt bestuurd door de vennootschappen van eisers. C meent dat MPI is tekortgeschoten in de nakoming van de overeenkomst, en heeft de geldlening vervroegd opgeëist. Vervolgens is ten laste van eisers conservatoir (derden)beslag gelegd, ter verzekering van verhaal van de vordering van C op MPI uit hoofde van de geldleningsovereenkomst. C meent dat er gelden aan MPI worden onttrokken zodat er vrees van verduistering bestaat.

De rechtbank heeft Interpolis in deze procedure de gelegenheid gegeven om stukken ten aanzien van een buitenlandse betekening in het geding te brengen. Nu de rechtbank geen stukken of toelichting van Interpolis heeft ontvangen wordt ambtshalve beoordeeld of de dagvaarding rechtsgeldig is betekend.

In dit geding zoeken eiser c.s. verhaal op de boedel van X, voor schade die zij stellen te hebben geleden door zijn aandeel in het mislukken van de beoogde gezamenlijke exploitatie van een restaurant. Rechtbank en hof hebben de vordering afgewezen. Eiser c.s. hebben het cassatieberoep ingesteld bij dagvaarding, uitgebracht op 19 januari 2011. Dit was de laatste dag van de cassatietermijn. Aan het exploot, dat blijkens de vermelding aan de voet van de pagina's zes bladzijden moest tellen, ontbrak de vierde bladzijde. Volgens de A-G is deze pagina 4 cruciaal, aangezien zonder deze pagina geen middel overblijft dat voldoet aan de eisen die voortvloeien uit art. 407 lid 2 Rv. Ondanks een herstelexploot strandt het cassatieberoep.

De Italiaanse vennootschap Powergen vordert betaling van de Nederlandse besloten vennootschap ABB. In dit incident vordert ABB dat de rechtbank zich onbevoegd verklaart en de zaak verwijst naar de kamer voor kantonzaken, omdat de ingestelde vordering tot onder meer betaling van een hoofdsom van € 12.000, lager is dan de competentiegrens van € 25.000. Powergen voert als verweer dat ingevolge het overgangsrecht nog de oude competentiegrens van toepassing is. De rechtbank honoreert het verweer.

De rechtbank heeft op 25 mei 2011 een verstekvonnis gewezen tussen Continental als eisende partij en de Ontvanger als gedaagde. De rechtbank heeft voor recht verklaard dat de Ontvanger met de tenuitvoerlegging van een dwangbevel onrechtmatig handelt jegens Continental . Continental heeft dit verstekvonnis op 17 juni 2011 betekend aan Ontvanger op het adres Stationsplein 50 te Apeldoorn. Het exploot is door de deurwaarder gelaten aan een receptioniste die er als uitzendkracht werkzaam was. De ontvanger is in verzet gekomen tegen het verstekvonnis. De rechtbank komt tot het oordeel dat het exploot juist is betekend. De verzetstermijn is derhalve verlopen, zodat de Ontvanger niet ontvankelijk is.

Eiser en gedaagde zijn broers, en hun onderlinge verhouding is flink verstoord. Gedaagde had ten laste van zijn eiser derdenbeslag laten leggen onder X. De executoriale titel hiervoor was een verstekvonnis tussen eiser en moeder N. Eiser is tegen dat vonnis in verzet gegaan. N is inmiddels overleden en de verzetprocedure is op verzoek van gedaagde geschorst. Eiser verzet zich nu tegen de executie van het verstekvonnis, en hij vordert opheffing van het beslag.

Appellante had een vordering tot schadevergoeding ingesteld jegens (onder meer) de deurwaarder die beslag had gelegd op haar auto. Het beslag was gelegd ter executie van een vonnis tussen X en Y. Appellante vorderde de vergoeding van haar schade, bestaande uit de kosten voor motorrijtuigenbelasting, verzekering, afschrijving en vervangend vervoer, in totaal € 1.139,13 per maand, vanaf de dag van de beslaglegging tot en met de dag van teruggave van de auto.

De Nederlandse vennootschap A is door de rechtbank van Helsinki veroordeeld tot betaling van € 3.000.000,-- aan de Finse vennootschap B, wegens inbreuk op een aan B toebehorend Fins octrooi. Op 16 juni 2011 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam aan B een verklaring van uitvoerbaarheid afgegeven op basis van artikel 38 van de EEX-verordening. B heeft op 19 en 22 juli 2011 conservatoire (derden)beslagen in Nederland doen leggen ten laste van A, op basis van artikel 47 lid 2 EEX-Vo. A verzoekt thans (a) de verklaring van uitvoerbaarheid in te trekken, (b) de uitspraak aan te houden hangende het Fins hoger beroep en (c) de executant zekerheid te laten stellen. De rechtbank wijst de vorderingen van A af.

Appellant is veroordeeld om zich jegens geïntimeerde te onthouden van grievende uitspraken op zijn website, op straffe van dwangsommen. Op verzoek van geïntimeerde is ten laste van appellant executoriaal beslag gelegd op de woning van appellant. Appellant beroept zich op het ontbreken van belang van de kant van geïntimeerde om gebruik te maken van zijn bevoegdheid tot tenuitvoerlegging. Het hof begrijpt dit als een beroep op misbruik van bevoegdheid (artikel 3:13 BW). Naar het voorlopig oordeel van het hof heeft appellant dwangsommen verbeurd door het niet nakomen van het verbod. De enkele door appellant gestelde omstandigheid dat nog niet vaststaat of en zo ja, tot welk bedrag, appellant in een bodemprocedure veroordeeld zal worden tot het betalen van dwangsommen, is onvoldoende om tot het oordeel te kunnen komen dat geïntimeerde misbruik maakt van zijn bevoegdheid om over te gaan tot executie van op grond van het - uitvoerbaar bij voorraad verklaarde - vonnis verbeurde dwangsommen. Een dergelijk misbruik van bevoegdheid kan zich wel voordoen, indien het vonnis, ter uitvoering waarvan het executoriaal beslag op de woning is gelegd, berust op een juridische of feitelijke misslag of indien de tenuitvoerlegging op grond van na het Vonnis voorgevallen of aan het licht gekomen feiten aan de zijde van appellant een noodtoestand doet ontstaan. Appellant heeft geen feiten of omstandigheden gesteld die duiden op een feitelijke of juridische misslag in het vonnis.

DRAC meent recht te hebben op betaling door FAC, in verband met het gebruik van een stuk grond voor autoraces. DRAC heeft verlof verzocht tot het leggen van conservatoir beslag op alle geldmiddelen van FAC voor een bedrag van NAF 250.000,=. Het Gerecht in Eerste Aanleg van Curaçao heeft het verzoek afgewezen. DRAC gaat in hoger beroep. FAC heeft betoogd dat DRAC niet ontvankelijk is in haar hoger beroep, omdat ook tegen de weigering verlof te verlenen tot het leggen van conservatoir beslag volgens haar geen hogere voorziening openstaat en omdat het beroep te laat is ingesteld.

X heeft van aannemer Y een schadevergoeding gevorderd omdat hij volgens X toerekenbaar is tekortgeschoten in de nakoming van een aannemingsovereenkomst. Volgens X is na de sommatie in een brief van 29 maart 2010 aan Y, verzuim ingetreden. De kantonrechter heeft de vordering afgewezen omdat de ontvangst van de sommatie, en daarmee het verzuim, niet is komen vast te staan. In hoger beroep komt X op tegen dit oordeel. X voert aan dat de aan Y gerichte brief van 29 maart 2010 met daarin een ingebrekestelling via TNT Post is verzonden en is retour ontvangen met de mededeling 'niet afgehaald'. Volgens X betekent dit dat deze brief op het adres van Y is aangeboden.

Eiser is eigenaar van een appartement in het complex A-straat 1-2 te Den Haag. Hij is uit dien hoofde ook lid van de Vereniging van Eigenaren A-straat 1-2. De Gemeente heeft onder aanzegging van bestuursdwang eiser aangeschreven om voorzieningen te treffen met betrekking tot zijn appartement. Ook de VvE is aangeschreven om voorzieningen te treffen aan de gemeenschappelijke gedeelten van het complex. Deze aanschrijving heeft de Gemeente gericht aan 'de Vereniging van Eigenaren p/a eiser'. De voorzieningen zijn niet binnen de gestelde termijn getroffen en de Gemeente heeft een aannemersbedrijf opdracht gegeven de voorzieningen uit te voeren. Vervolgens heeft de Gemeente eiser verzocht om de gemaakte kosten van € 66.742,98 te betalen. Bij exploot aan eiser een dwangbevel betekend.

Eiser is bij verstek veroordeeld om achterstallige premies van € 488,33 aan gedaagde te betalen. Dit verstekvonnis is op 11 april 2008 bekrachtigd. Partijen hebben vervolgens een betalingsregeling getroffen. De afgesproken € 25,- per maand heeft eiser steeds voldaan. Desondanks heeft gedaagde op 22 december 2010 jegens eiser executoriaal derdenbeslag doen leggen onder de Rabobank en de kosten daarvan (ad € 923,03) aan eiser in rekening gebracht. Eiser meent die kosten niet verschuldigd te zijn omdat hij zich altijd aan de regeling heeft gehouden.

Bij notariële akte, verleden op 25 september 2008, is door gedaagde aan Marcan Vastgoed BV een hypotheekrecht verleend op een woning. Partijen zijn thans (onder meer) verdeeld over de vraag of de notariële akte executoriale kracht heeft als bedoeld in artikel 430 Rv (naast het recht van parate executie als bedoeld in artikel 3:268 BW). De rechtbank stelt voorop dat die vraag dient te worden beantwoord aan de hand van het arrest van de Hoge Raad van 26 juni 1992 (NJ 1993/449).

De Ontvanger heeft dwangbevelen betekend aan enkele horecabedrijven (A c.s.) in verband met het onbetaald blijven van naheffingsaanslagen. Op dezelfde dag heeft de Ontvanger cumulatief beslag gelegd voor (nieuwe) schulden. De Ontvanger heeft daarbij 31 maart 2011 aangezegd als datum voor de openbare verkoop van de inbeslaggenomen goederen. Bij dagvaarding van 29 maart 2011 heeft A c.s. verzet ingesteld tegen de tenuitvoerlegging van de dwangbevelen van 18 februari 2011. Op 31 maart 2011 zijn de inbeslaggenomen goederen verkocht.

X en Y waren maten van een maatschap. Y heeft deze maatschap opgezegd, en hij is met eisers een nieuwe maatschap aangegaan. Er is onenigheid over de vereffening van de (oude) maatschap. Een van de twistpunten is de huurvergoeding die eisers voor de praktijkruimte dienen te betalen aan de maatschap. X en Y kunnen het niet eens worden over de hoogte van die vergoeding. De kantonrechter heeft in het kader van dat conflict vonnis gewezen en eisers veroordeeld om binnen zes weken aan de maatschap inzage te verstrekken, in de vorm van een accountantsverklaring over hun omzetcijfers, op straffe van het verbeuren van een dwangsom van € 100,00 per dag, tot een maximum van € 50.000,00. Het vonnis is op 18 januari 2012 door de maatschap betekend aan eisers, zodat zij voor 1 maart 2012 inzage dienden te verstrekken in hun omzetcijfers door middel van een accountantsverklaring. Op 23 maart 2012 heeft de maatschap executoriaal beslag gelegd op de woningen van eisers, omdat zij de dwangsommen zouden hebben verbeurd.

Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie gaat onderzoek doen naar de gang van zaken rondom executieveilingen. Dit naar aanleiding van de uitzending van Nieuwsuur op maandagavond 4 juni 2012. Hierin werd gesuggereerd dat notarissen kosten dubbel in rekening brengen. Een beeld dat volgens de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) niet correct is.

Gedaagde heeft diverse werkzaamheden verricht aan de raceauto van twee advocaten. Er is een behoorlijk verschil van inzicht over de rekening: er was een prijs van € 12.500 exclusief BTW afgesproken, en er is uiteindelijk € 94.334,47 inclusief BTW in rekening gebracht. Gedaagde heeft zich beroepen op een retentierecht. De voorzieningenrechter heeft de advocaten verlof verleend tot conservatoire beslaglegging op -, en gerechtelijke inbewaringstelling van de raceauto. Op het moment dat de deurwaarder zich in de garage van gedaagde meldde ter effectuering van het beslag en de gerechtelijke bewaring, is gedaagde er met de raceauto vandoor gegaan. De advocaten (eisers) vorderen thans afgifte van de raceauto zodat deze alsnog in gerechtelijke bewaring kan worden genomen.

Appellant is veroordeeld om € 50.000,- te betalen aan geïntimeerden. Het vonnis is uitvoerbaar bij voorraad verklaard. In dit hoger beroep heeft appellant incidenteel gevorderd dat het hof het bestreden vonnis voor de duur van het hoger beroep op de voet van artikel 351 Rv zal schorsen, althans geïntimeerden zal verbieden de aan appellant toebehorende onroerende zaken te doen executeren.

Na een grote brand bij het bedrijf van CMI in Rotterdam, zijn CMI en haar directeur veroordeeld voor het overtreden van milieuvoorschriften en voor schuld aan het voortbestaan van de brand. De Gemeente heeft, ondanks het aanzeggen van bestuursdwang aan CMI, zelf de opruiming van de brandrestanten ter hand genomen en deze maatregelen bij CMI in rekening gebracht. Het verzet van CMI tegen de dwangbevelen is inmiddels in rechte ongegrond verklaard. De Gemeente heeft executoriaal derdenbeslag gelegd onder verzekeraar Nationale Nederlanden (NN). Vervolgens heeft zij conservatoir derdenbeslag onder NN gelegd. Ten slotte is op 28 augustus 2008 door de Gemeente, na betekening van de uitspraken in de verzetprocedure van CMI tegen de Gemeente, executoriaal derdenbeslag onder NN gelegd. NN heeft steeds een verklaring afgelegd. In de laatste verklaring heeft NN medegedeeld dat zij niet tot betaling van enig bedrag aan CMI was gehouden, wat betreft haar bedrijfsschadeverzekering op grond van artikel 294 K en wat betreft de Aansprakelijkheidsverzekering Bedrijven op grond van artikel 3.3 van de polisvoorwaarden, waarin schade aan zaken onder het opzicht van de verzekerde van dekking wordt uitgesloten.

Montagne heeft verlof gekregen om verhaalsbeslag te leggen op percelen van de gemeente Winsum, ter verzekering van verhaal voor een vordering van € 3.300.000,=. De deurwaarder heeft op 6 juni 2011 uit kracht van dat verlof conservatoir beslag gelegd op de in het exploot vermelde onroerende zaken, geschiedende deze beslaglegging, aldus het exploot: 'tot zekerheid van verhaal voor de vordering van beslaglegger, welke vordering bij gemelde beschikking van de Voorzieningenrechter met rente en kosten voorlopig is begroot op een bedrag van € 3.300.000,='

Y heeft executoriaal beslag gelegd op aandelen Ongo BV, en verlof verzocht om deze te verkopen. Het beslag is gelegd ter executie van een vonnis waarbij X was veroordeeld om een geldsom van € 110.000,= te betalen aan Y als voorschot op een schadevergoeding. X was bestuurder en enig aandeelhouder van Ongo. Nadat het beslag is gelegd heeft X, als aandeelhouder, besloten tot ontbinding van Ongo. Deze ontbinding is ook ingeschreven in het handelsregister. De rechtbank heeft desondanks overwogen dat Ongo niet is opgehouden te bestaan en verlof verleend tot verkoop van de aandelen. X gaat in beroep.

Verzoeker tot cassatie was door de rechtbank veroordeeld om € 125.000,- te betalen aan de curator in het faillissement van een vennootschap waarvan verzoeker bestuurder is geweest. De curator heeft executoriaal beslag laten leggen op de uitkering die verzoeker van het UWV te Amsterdam ontvangt. Daarbij is de beslagvrije voet gesteld op nihil. Verzoeker woont in Portugal, en hij heeft de vaststelling van een beslagvrije voet verzocht. De kantonrechter heeft overwogen dat op grond van art. 475e Rv geen beslagvrije voet geldt indien de schuldenaar buiten Nederland woont, tenzij de schuldenaar aantoont dat hij - buiten de vordering waarop het beslag rust - onvoldoende middelen van bestaan heeft. Het verzoek is afgewezen omdat verzoeker niet heeft aangetoond dat hij over onvoldoende middelen van bestaan beschikt. Het verzoek om een rogatoire commissie werd afgewezen, nu het bewijsaanbod onvoldoende concreet is en hij heeft nagelaten op te geven over welke punten hij een verklaring wil afleggen en waarom deze informatie niet op een andere manier te verkrijgen is. In hoger beroep heeft hij zijn verzoek om een rogatoire commissie herhaald. Het hof heeft het vonnis echter bekrachtigd, omdat verzoeker - ondanks herhaald verzoek van het hof - in hoger beroep geen andere stukken heeft overgelegd dan het beroepschrift en de bestreden beschikking.

Eiseres wilde een appartementencomplex realiseren. Zij heeft het naburige perceel van gedaagden aangekocht, onder de ontbindende voorwaarde dat de bouwplannen voor het door haar beoogde complex zouden worden goedgekeurd. Gedaagden zijn inmiddels van oordeel dat eiseres tot afname verplicht is, en zij hebben conservatoir beslag gelegd op de percelen van eiseres. Eiseres stelt dat de vordering tot zekerheid waarvan de beslagen zijn gelegd, niet bestaat omdat zij de koopovereenkomst van het perceel heeft ontbonden.

Het huwelijk van partijen is door echtscheiding ontbonden. De voormalige echtelijke woning is aan de vrouw toegescheiden, onder bepaling dat zij de hypotheekschuld voor haar rekening moest nemen. Zij diende voorts aan de man € 212.263,75 uit te keren wegens overbedeling. De woning is feitelijk nimmer op naam van de vrouw gesteld. Op 5 december 2008 is deze woning (executoriaal) verkocht in opdracht van de bank als hypotheekhouder. Op verzoek van de vrouw is een rechter-commissaris benoemd, om te komen tot een gerechtelijke rangregeling teneinde de opbrengst van de woning te verdelen. Dit heeft tot een vaststellingsovereenkomst geleid ter beëindiging van hun geschil. Een deel van de opbrengst is aan ieder der partijen uitgekeerd en de notaris heeft nog een bedrag van € 83.848,20 in depot.