Aflevering 2

In deze bijdrage wordt onderzocht op welke wijze de beslagvrije voet in de praktijk moet worden toegepast en of het noodzakelijk is om te komen tot wetswijzigingen zoals voorgesteld in het rapport Paritas Passé.

Een nieuwe rubriek in BER is de Lezersvraag. Hierin wordt een vraag gesteld waarop we graag van u, de lezer, een antwoord krijgen. Deze eerste vraag is door de redactie bedacht, maar u bent van harte uitgenodigd om een vraag in te sturen. In deze aflevering: beslag op een schip in een ander rechtsgebied dan waar het verlof is afgegeven.

Sinds 1 juli 2012 kan de feitenrechter in civiele zaken prejudiciële vragen stellen aan de Hoge Raad. De eerste prejudiciële vraag betrof een voor de lezers van dit tijdschrift interessante vraag, namelijk of de grosse van de hypotheekakte een executoriale titel in de zin van art. 430 Rv oplevert voor de na uitwinning van het hypotheekrecht overgebleven restantvorderingen uit hoofde van overeenkomsten van geldlening die ten tijde van het verlijden van de hypotheekakte reeds bestonden.

De auteur belicht in dit artikel de problematiek van het omtreden bewijsbeslag in niet-IE-zaken. Hij komt tot de conclusie dat art. 843a Rv uitgaat van een verouderd concept en stelt voor ter vervanging daarvan het begrip ‘digitale eigendom’ te introduceren.

M en V zijn gehuwd, aanvankelijk in gemeenschap van goederen. M werkte bij Eyeworks als Project Controller. In die functie kon hij beschikken over gelden van Eyeworks. M is ontslagen in verband met het verduisteren van enkele tonnen. Kort nadien zijn huwelijksvoorwaarden opgesteld. De Eyeworks-vennootschappen beslag gelegd op het woonhuis en de inboedel van M en V en op bankrekeningen van hen beiden. Thans verzoeken de vennootschappen verlof om beslag op het loon van V te leggen.

Gemeente A heeft van Kaasnegotie BV een bedrag te vorderen van € 241.130,96. Zij heeft voor dit bedrag op 9 juni 2010 executoriaal derdenbeslag doen leggen onder de Stichting Derdengelden Advocaat X. X heeft Kaasnegotie bijgestaan in het sluiten van een vaststellingsovereenkomst met de fiscus en een betalingsverzoek aan verzekeraar KBC. Op de datum van de beslaglegging was nog geen betaling voor Kaasnegotie ontvangen op de rekening van de Stichting. In zijn verklaring derdenbeslag betwist X dat er sprake is van een bestaande rechtsverhouding tussen de Stichting en Kaasnegotie uit hoofde waarvan deze laatste iets van de Stichting te vorderen heeft of zou kunnen krijgen.

De heer B heeft een aannemer opdracht gegeven om het huis van zijn partner (eiseres) af te bouwen. De aannemer heeft daarvoor € 48.385,40 in rekening gebracht bij B. B is uiteindelijk veroordeeld tot betaling, maar de opbrengst van de executiemaatregelen uit hoofde van dit vonnis bedroegen slechts € 23.000,-. B is daarna gefailleerd. Vervolgens heeft de aannemer beslag gelegd op de woning en een parkeerplaats van eiseres. De aannemer vorderde vervolgens de veroordeling van eiseres tot betaling van € 35.259,90 wegens ongerechtvaardigde verrijking als gevolg van de door hem aan de woning verrichte werkzaamheden. Deze vordering is niet volledig, maar wel voor een groot deel toegewezen. Het vonnis is (nog) niet betekend aan eiseres, toch heeft zij reeds € 24.367,15 overgemaakt naar de derdengeldrekening van de advocaat van de aannemer.

X was een maatschapsovereenkomst aangegaan met zijn zoon Y. X was in gemeenschap van goederen gehuwd met gedaagde. Het huwelijk is ontbonden en X en Y zijn enige tijd later gefailleerd. Gedaagde had maritaal beslag doen leggen onder X tot zekerheid van verhaal voor haar vordering op de huwelijksgoederengemeenschap. Over deze beslagen is geprocedeerd. Het hof overwoog dat de beslagobjecten niet tot de huwelijksgemeenschap behoorden, omdat ze waren ingebracht in de maatschap. Gedaagde heeft vervolgens conservatoir beslag gelegd. Thans vordert de curator van X de opheffing van de door gedaagde ten laste van X gelegde beslagen.

In deze tuchtzaak beklaagt klager zich erover dat de gerechtsdeurwaarder beslag heeft gelegd op de zorgtoeslag, en daarbij geen beslagvrije voet heeft bepaald. Dit is volgens klager in strijd met de wettelijke bepaling met betrekking tot de beslagvrije voet. Klager heeft zich in dit verband beroepen op twee uitspraken ( LJN BR5805 en BO2067). Ook heeft klager zich beklaagd dat de deurwaarder niet op zijn eerdere schrijven hierover heeft gereageerd.

Eiseres in conventie verhuurde bedrijfsruimte aan Frantzen. Omdat Frantzen de huur niet (tijdig) betaalde hebben partijen eerst nog overleg gevoerd. Vervolgens heeft eiseres met verlof van de voorzieningenrechter op 29 november 2012 conservatoir beslag gelegd op de roerende zaken in de winkels van Frantzen te Amsterdam en Bussum en op 3 december 2012 conservatoir derdenbeslag onder de Rabobank. Frantzen vordert opheffing van de beslagen, en voert onder meer aan dat eiseres een op 23 november 2012 gedateerd verzoekschrift tot het leggen van conservatoir beslag op roerende zaken bij de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam heeft ingediend en op 26 november 2012 een tweede verzoekschrift, ook bij de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam, nu voor een conservatoir derdenbeslag. Op grond van onderdeel A2 van de Beslagsyllabus die naar artikel 21 Rv – het artikel dat de waarheidsplicht van partijen vastlegt – verwijst, had in het tweede verzoekschrift vermeld moeten worden dat al eerder een beslagrekest was ingediend. Dat heeft eiseres niet gedaan. Dat had wel moeten gebeuren op straffe van opheffing van het beslag. Ook heeft eiseres nagelaten in beide verzoekschriften het verweer van Frantzen te noemen en te motiveren waarom een zo bezwarend beslag op roerende zaken nodig was en waarom niet met een minder belastend beslagobject volstaan had kunnen worden. Een en ander ook in strijd met de voorschriften in de Beslagsyllabus. De kantonrechter stelt voorop dat de Beslagsyllabus waarop Frantzen zich beroept geen kracht van wet in materiële zin heeft, doch slechts aangemerkt kan worden als een samenstel van aanbevelingen waaraan de rechter dus geenszins gebonden is. Doorslaggevend acht de kantonrechter in het onderhavige geval (mede in het licht van art. 21 Rv), of aangenomen moet worden dat de voorzieningenrechter geen verlof zou hebben verleend, als eiseres wel die feiten in de beslagrekesten vermeld had, welke zij volgens Frantzen had moeten vermelden. De kantonrechter is van mening dat dat niet het geval is. De vordering tot opheffing wordt afgewezen.

A is gehuwd geweest met C. Bij de echtscheiding is bepaald dat C aan A partner- en kinderalimentatie moet betalen. C is nu buiten gemeenschap van goederen gehuwd met B. C werkt als chef-kok in het restaurant van B voor een meewerkbeloning van € 15.000,- per jaar. B en C presenteren zich samen als 'het gezicht' van het restaurant. Op verzoek van A heeft de deurwaarder executoriaal derdenbeslag gelegd onder B in verband met de onbetaald gebleven alimentatie. B heeft een verklaring derdenbeslag afgelegd, inhoudende dat er geen rechtsverhouding tussen B en C bestaat op grond waarvan C iets van B te vorderen heeft of zal hebben. Ook zal volgens B de meewerkbeloning niet worden uitgekeerd aan C. A betwist de door B afgelegde verklaring.

Aan gedaagde was verlof verleend om ten laste van eiseres conservatoir beslag te leggen op bedrijfsactiva en banktegoeden. In het verlof is bepaald dat de eis in de hoofdzaak moet worden ingesteld binnen veertien dagen na het eerste gelegde beslag. Gedaagde heeft verzuimd om binnen de daarvoor bedoelde wettelijke termijn van veertien dagen na het leggen van het beslag de eis in de hoofdzaak in te stellen. Vervolgens heeft gedaagde het verzoek van eiseres genegeerd om mee te werken aan de feitelijke opheffing van het van rechtswege vervallen beslag. Vervolgens heeft gedaagde opnieuw beslagverlof verzocht en verkregen dat identiek is aan het eerder verzochte en verleende beslagverlof. Eiseres vordert opheffing van het door gedaagde gelegde beslag. Volgens eiseres heeft gedaagde misbruik van recht gemaakt door in haar tweede beslagrekest in strijd met het bepaalde in artikel 21 Rv geen melding te maken van haar eerdere beslagpoging en het feit dat door het mislukken hiervan zij (achteraf gezien) onrechtmatig beslag heeft gelegd.

Stichting Syanora, het pensioenfonds van de failliete voormalige eigenaar van Eurocommerce, moet € 2.500.000 terugstorten naar Jachtstaete BV. Dit inmiddels failliete onderdeel van de Eurocommercegroep boekte het bedrag kort voor het faillissement over aan Stichting Syanora. De curatoren die belast zijn met de afwikkeling van het faillissement van Eurocommerce (en de daaraan gekoppelde vennootschappen) vorderden in een bodemprocedure dat die storting ongedaan gemaakt werd. Op 30 januari 2012 werd Stichting Syanora bij verstek veroordeeld tot terugbetaling van het bedrag. Syanora vordert in kort geding schorsing van de executie.

De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) wil aan het veilingproces een nieuwe voorfase toevoegen, waardoor particulieren nog beter een geëxecuteerd huis kunnen kopen. In die fase wordt een tot bewoning bestemde onroerende zaak, nadat de executie is aangezegd, eerst enige tijd onderhands en online te koop aangeboden. Dit schrijft de KNB aan de Tweede Kamer naar aanleiding van het ingediende wetsvoorstel. Volgens de beroepsorganisatie is er grote behoefte aan een mogelijkheid tot toepassing van het executierecht die ontegenzeggelijk veel minder belastend werkt. Deze nieuwe voorfase is hiervoor een goede mogelijkheid, die ook maatschappelijk zeer gewenst is. Want, zo schrijft de KNB, 'er staan thans circa 400.000 woningen 'onder water' en er vallen zo'n 80.000 mensen onder 'bijzonder beheer'.' De KNB baseert zich op positieve ervaringen in Frankrijk, waar ze deze mogelijkheid ook kennen (de 'vente amicale'). De stress van een veilingzaal, de handelaars, het vaste tijdstip waarop de biedingen moeten worden uitgebracht, van dit alles is daar geen sprake. Ook heeft een potentiële koper daar zijn bedenktijd en kan hij een financieringsvoorbehoud maken.

Eiseres is gehuwd geweest met M. Omdat M in gebreke blijft met het betalen van de alimentatie heeft eiseres het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) ingeschakeld. M heeft hoger beroep ingesteld tegen de vaststelling van de alimentatie. Eiseres heeft thans het LBIO in rechte betrokken, omdat het LBIO de namens eiseres geinde alimentatie onder zich houdt, in afwachting van de uitspraak van het gerechtshof. Eiseres stelt dat LBIO handelt in strijd met artikel 1:408 BW. Zij wil dat LBIO de geïnde gelden aan haar overmaakt in plaats van deze onder zich te houden.

Notaris N heeft na een onderzoek van de FIOD verklaard dat hij een koopovereenkomst heeft opgemaakt tussen A , als bestuurder van Bedrijf 1 BV, en B als bestuurder van Bedrijf 2 BV i.o. De overeenkomst is gedateerd 1 oktober 2004. N heeft echter ook verklaard dat hij deze overeenkomst op 4 of 5 december 2004 heeft opgemaakt, waarna beide partijen op of omstreeks 6 december 2004 bij hem op kantoor zijn geweest. De overeenkomst is toen door B en A ondertekend, alsmede door N, die het document ook heeft voorzien van zijn notarisstempel. Uit de documenteigenschappen van het bestand op de computer van N volgt dat de koop-verkoopovereenkomst op 4 december 2004 is gemaakt, waarna het document op 5 december 2004 is gewijzigd.

North Sea Exploitatie Maatschappij BV heeft verzocht om verlof te verlenen om ten laste van X conservatoir beslag te doen leggen op de aan X in eigendom toebehorende onroerende zaak. Verzoekster heeft aan dat verzoek ten grondslag gelegd (1) dat tussen haar en gerekwestreerde een procedure aanhangig is bij de rechtbank, (2) dat daarin door verzoekster in reconventie een bedrag van € 47.356,55 is gevorderd, en (3) dat zij haar schade begroot op € 75.000,-.

In de procedure tussen schuldeiser X BV en geëxecuteerde Y, verzoekt de deurwaarder de voorzieningenrechter op de voet van artikel 483 lid 4 Rv te beslissen op het gerezen bezwaar bij de executie van het vonnis dat tussen X en Y is gewezen. De deurwaarder stelt dat al tijdens de beslaglegging uit hoofde van dat vonnis is geconstateerd dat de beslagen zaken zich in een zodanig slechte staat bevinden dat hij verkoop niet zinvol acht. De opbrengst zal onvoldoende zijn om zelfs maar de kosten van de executie en advertentie te voldoen, zodat er geen (rest)opbrengst zal zijn om (deels) in mindering te kunnen strekken op de vordering van X. Ondanks dat de deurwaarder dit aan X heeft meegedeeld, wil X de executie voortzetten en de deurwaarder aan zijn ministerieplicht houden. De deurwaarder stelt nu dat met de verkoop de belangen van zowel X als Y zullen worden geschaad, omdat de vordering van X zal toenemen en Y met een hogere schuld zal worden geconfronteerd en daarnaast zijn goederen moet missen.

Zeeland Aluminium Company NV (Zalco) exploiteerde een anodefabriek en aluminiumsmelterij. Holding heeft een geldlening van € 11,5 miljoen verstrekt aan Zalco, tot zekerheid waarvan Zalco een pandrecht heeft verstrekt. Op het moment dat Zalco failleerde bevond zich bij Zalco een voorraad petcoke en anodes. Met toestemming van de curator heeft Holding deze onder zich genomen. Vervolgens heeft Holding pandhoudersbeslag gelegd. UTB meent dat de anodes bestanddeel van de ovens zijn en daardoor onroerend zijn (geworden). Zij vorderde in eerste aanleg opheffing van het pandhoudersbeslag omdat een pandrecht op onroerende zaken niet mogelijk is. Die vordering is afgewezen. UTB gaat nu in beroep.

Gedaagde was door de rechtbank veroordeeld tot een betaling aan Silverline Verhuur BV. In hoger beroep was Silverline bij verstek veroordeeld tot het doen van een betaling aan gedaagde. Silverline heeft verzet ingesteld tegen dit arrest. Gedaagde heeft vervolgens beslag doen leggen op vier auto's van Silverline, en de verkoop aangezegd. In de verzetprocedure had Silverline ook de staking van de executie gevorderd, maar een uitspraak is niet te verwachten voor geplande verkoopdatum. Daarom vordert Silverline thans in kort geding de schorsing van de executie.

Enige tijd na de echtscheiding tussen man en vrouw is de vrouw veroordeeld om mee te werken aan de omgangsregeling tussen de man en de minderjarige kinderen. Er is daarbij een dwangsom opgelegd van €1.000,- voor elke dag en iedere keer, dat zij in strijd handelt met het uitgesproken gebod of enig gedeelte daarvan. Op 7 augustus 2008 heeft de man voor verbeurde dwangsommen executoriaal (derden)beslag doen leggen op de woning van de vrouw en op haar UWV-uitkering (boven de beslagvrije voet). Daarnaast heeft de man de door de vrouw verbeurde dwangsommen verrekend met de partneralimentatie. Begin 2012 heeft de vrouw ten laste van de man executoriaal beslag gelegd onder de bank voor de door de man verschuldigde achterstallige partneralimentatie. Bedoeld beslag heeft voor € 25.716,20 doel getroffen. De gelden zijn ten behoeve van de vrouw geïncasseerd, en de man heeft vervolgens op datzelfde bedrag onder de gerechtsdeurwaarder executoriaal derdenbeslag gelegd voor door de vrouw verbeurde dwangsommen.

M en V kopen in 2000 samen een huis. Zij sluiten een hypothecaire geldlening af bij de Rabobank. Beide partijen zijn hoofdelijk aansprakelijk voor deze geldlening. Kort daarna verbreken zij hun relatie. M vertrekt, V blijft in de woning wonen. In 2006 maken partijen bij de rechtbank een aantal afspraken, inhoudende dat de woning en de hypothecaire geldlening worden toegescheiden aan V, waarna V zich zal inspannen de bank te bewegen M uit de hoofdelijke aansprakelijkheid te ontslaan. Tot dit laatste blijkt de bank echter niet bereid, aangezien het inkomen van V ontoereikend is om de lening alleen te dragen. M heeft intussen al tien jaar niet meer in het huis gewoond.

X is een vennootschap naar Costa Ricaans recht, waarvan de aandelen worden gehouden door GWB. GWB is op 28 juli 2009 failliet verklaard. GWB verkocht twee beleggingsproducten: de economische eigendom van de aanplant van teakbomen op een stuk grond gelegen op plantages te Costa Rica en een vergelijkbaar beleggingsproduct met vanilleplanten. De belegger moest een koopsom betalen voor de bomen of planten en de opbrengst aan het einde van de groeiperiode zou aan de belegger toekomen.

X heeft de toestemming verzocht ex artikel 700 juncto 718 tot en met 723 Rv conservatoir derdenbeslag ten laste van Y (onder de Raad voor de Rechtsbijstand te Utrecht) te mogen leggen. Dit beslag houdt verband met, kort weergegeven, een vordering uit hoofde van een toerekenbare tekortkoming, althans een vordering uit hoofde van een onrechtmatige daad die X op Y pretendeert te hebben. De voorzieningenrechter heeft X verlof verleend zij het, dat de vordering waarvoor dit verlof is verleend door de voorzieningenrechter voorlopig is begroot op € 5000,- terwijl X in zijn inleidend beslagrekest het bedrag heeft begroot op tenminste € 40.909,01 exclusief rente en kosten.

Na een ontsporing vorderde Prorail een schadevergoeding van railvervoerder DB Schenker. Een deskundige heeft in opdracht van de rechtbank onderzoek gedaan naar mogelijke gebreken aan de wagons. DB Schenker heeft geweigerd een belangrijk document aan deze deskundige af te geven. Vervolgens is DB Schenker door de voorzieningenrechter bevolen een afschrift van het document af te geven aan de deskundige in de bodemprocedure. In cassatie stelt DB Schenker dat zij niet in kort geding tot een degelijke exhibitie kan worden gedwongen, nu een bodemprocedure loopt. De Hoge Raad verwerpt het cassatieberoep.

De procedure was door de bewoners aangespannen tegen de staat, die wilde overgaan tot het ontruimen van een woonwagen/mobile home. De vraag is of woonwagen roerend of onroerend is. Gelet op vigerende jurisprudentie (o.m. Portacabin arrest; LJN ZC2478 alsmede AQ7093) moet de woonwagen in deze zaak als onroerend worden beschouwd. Executoriaal beslag is onder die omstandigheden niet mogelijk. Er is daarmee sprake van een juridische misslag. De vordering tot schorsing van de executie wordt toegewezen.