Aflevering 5

Mr. Mirjam Meijsen promoveerde op 21 juni jl. aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift Ontwikkelingen in het civielrechtelijk conservatoir beslag in Nederland. Zij is auteur van het in 2010 in opdracht van de Raad voor de rechtspraak verschenen Research Memorandum Conservatoir beslag in Nederland Zekerheid en pressiemiddel. Mirjam Meijsen publiceert regelmatig over conservator beslag in vaktijdschriften, waaronder BER. Redactielid Ary-Jan van der Meer zocht mr. Meijsen op en had met haar een vraaggesprek over haar proefschrift.

Dit artikel was in eerste instantie bestemd voor de interne meningsvorming binnen de rechtspraak. Het is bij de redactie aangeboden ter publicatie, kennelijk met de bedoeling de meningsvorming binnen de rechtspraak te beïnvloeden. De redactie heeft besloten het artikel te plaatsen met de bedoeling reacties op te roepen en zo de rechtspraak te helpen in haar afwegingen. Wij vragen de lezers dus, mede naar aanleiding van dit artikel: - Bent u (bijvoorbeeld als partij of advocaat) betrokken geweest bij een geval waarin een grijze lijst werd toegepast, zo ja, werd er gehoord en heeft het bestaan van de grijze lijst tot een betere rechtsbedeling geleid of juist niet? - Hebt u een poging gedaan tot grijsmaking bij een rechtbank die geen grijze lijst hanteert en zo ja, wat gebeurde er toen? - Hebt u verkeerd in een situatie waarin de mogelijkheid van grijsmaken node werd gemist? - Hebt u last gehad van een ‘onterechte grijsmaking’? Als u op een van deze punten ervaringen hebt opgedaan, laat het dan weten en geef antwoord op de prangende vraag: moet er landelijke grijsmaking komen of moet deze juist landelijk worden afgeschaft?

Van een lezer van BER uit Breda ontving de redactie onderstaande vraag. Daaronder het antwoord daarop van het redactielid Ary-Jan van der Meer.

De na de uitspraak ontstane kosten worden op verzoek van de partij in het voordeel van wie een kostenveroordeling is uitgesproken door de rechter begroot, aldus art. 237 Rv. Hoewel de wettekst doet vermoeden, dat de kosten die na de uitspraak (zullen) worden gemaakt pas nadat deze zijn ontstaan door de rechter kunnen worden begroot (de wet spreekt over ‘ontstane kosten’) legt de Hoge Raad de woorden ‘ontstane kosten’ toch ruim uit.

De curator in het faillissement van een gerechtsdeurwaarderskantoor heeft ruim een half miljoen euro gevorderd van Fortis op grond van – kortweg - onrechtmatig handelen jegens de failliet. Volgens Fortis is, gelet op haar vestigingsplaats in België, op grond van het bepaalde in art. 2 EEX-Vo niet de Nederlandse rechter maar de Belgische rechter de bevoegde rechter. De rechtbank heeft de incidentele vordering van Fortis tot onbevoegd verklaring afgewezen. De rechtbank overwoog dat, gelet op de aard van de door de curator ingestelde vordering, niet de EEX-Vo van toepassing is maar de Insolventieverordening. Fortis gaat in tussentijds appel. In het bevoegdheidsincident gaat het primair om de vraag of aan de hand van EEX-Vo dan wel de Insolventieverordening dient te worden bepaald of de Nederlandse rechter bevoegd is om over de vordering van de curator tegen Fortis te oordelen. In het bijzonder gaat het daarbij om de vraag of de vordering van de curator al dan niet moet worden gerekend tot de onderwerpen waarvan in art. 1 lid 2 onder b EEX-Vo (het faillissement, akkoorden en andere soortgelijke procedures) is bepaald dat de EEX-Vo daarop niet van toepassing is. In overeenstemming daarmee is in art. 25 lid 1 van de Insolventieverordening bepaald dat dit beslissingen betreft van de rechter die op grond van art. 3 van de Insolventieverordening tot opening van een insolventieprocedure bevoegd is en die rechtstreeks voortvloeien uit de insolventieprocedure en daar nauw op aansluiten en zonder verdere formaliteiten in een andere lidstaat worden erkend. In het incident staat de vraag centraal of een PGV al dan niet als een faillissementsaangelegenheid kan worden beschouwd, een vordering waarop de uitzondering van art. 1 lid 2 onder b EEX-Vo van toepassing is en waarvan de beslissing daarover kan worden aangemerkt als een onder de reikwijdte van de Insolventieverordening vallende beslissing. Naar het oordeel van het hof gaat het in dit geval om een situatie die vergelijkbaar is met de situatie die aan de orde was in het arrest van het Hof in de zaak Seagon/Deko Marty (C-339/07). In die zaak ging het om een actio Pauliana die de curator in een in Duitsland uitgesproken faillissement op grond van het Duitse recht ten behoeve van de gezamenlijke crediteuren kan instellen en die in dit geval was gericht tegen een in België gevestigde onderneming. Het Hof overwoog dat het ging om een vordering die alleen de curator kon instellen, uitsluitend ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers in het faillissement, en dat deze actio Pauliana er dus toe strekte het actief van de gefailleerde te doen toenemen. Op de in voormelde procedure gestelde prejudiciële vraag verklaarde het Hof voor recht: “Artikel 3, lid 1, van verordening (EG) nr. 1346/2000 van de Raad van 29 mei 2000 betreffende insolventieprocedures, moet aldus worden uitgelegd dat de rechterlijke instanties van de lidstaat op wiens grondgebied de insolventieprocedure is geopend, bevoegd zijn om uitspraak te doen over een faillissementspauliana die gericht is tegen een verweerder die zijn statutaire zetel in een andere lidstaat heeft.” Ook bij een PGV kan alleen de curator ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers een derde aanspreken met het doel het actief van de boedel voor de gezamenlijke crediteuren te doen toenemen. Aan dit karakter van een PGV - de exclusieve bevoegdheid van de curator om ten behoeve van de gezamenlijke crediteuren een derde aan te spreken - wordt geen afbreuk gedaan door de omstandigheid dat dit aan een vordering van een individuele crediteur jegens die derde niet in de weg staat. Bij het pleidooi in hoger beroep heeft de advocaat van Fortis overigens wel het verschil onderkend tussen een vordering van de curator op grond van art. 6:162 BW ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers en een vordering van een individuele crediteur op grond van art. 6:162 BW. Het feit dat een PGV niet uitdrukkelijk in de Nederlandse faillissementswet is genoemd laat voorts onverlet dat, zoals door de Hoge Raad overwogen in het arrest De Bont/Bannenberg, de bevoegdheid van de curator tot het instellen van een PGV zijn grondslag vindt in die wet. Het hof acht het antwoord van het Hof op de in de zaak Seagon/Deko Marty voorgelegde prejudiciële vraag onverkort van toepassing op de in het onderhavige bevoegdheidsincident voorliggende vraag. De slotsom is dat het hof het oordeel van de rechtbank in het bevoegdheidsincident onderschrijft, de door Fortis aangevoerde grieven worden verworpen. Het vonnis in incident wordt bekrachtigd.

De Eerste Kamer heeft een wetsvoorstel aangenomen waarmee conservatoir beslag kan worden gelegd op het vermogen van de verdachte van een misdrijf waarvoor een geldboete van de vierde categorie (€ 5000,-) of hoger kan worden opgelegd. De Staat keert het ontvangen bedrag uit aan het slachtoffer. Door tijdens het opsporingsonderzoek beslag te leggen, kan worden voorkomen dat de verdachte zijn vermogen verstopt voordat hij wordt veroordeeld tot een schadevergoeding. Het wetsvoorstel (publicatienummer 33295) voegt aan het Wetboek van Strafvordering, het Wetboek van Strafrecht en de uitvoeringwet Internationaal Strafhof de mogelijkheid toe van conservatoir beslag door de Staat. Op het vermogen van de verdachte ten behoeve van het slachtoffer. Hiermee wil de regering zorgen dat door het slachtoffer geleden schade door de verdachte / veroordeelde wordt vergoed.

Een advocaat heeft werkzaamheden verricht voor automatiseringsbedrijf X BV. Het ging onder meer om het innen van een vordering op P BV. P BV is veroordeeld om een bedrag aan X BV te betalen. De advocaat heeft deurwaarder Z opdracht gegeven om conservatoir derdenbeslag te leggen onder KPN, ten laste van P BV. Dit beslag trof doel voor € 218.584,55. Kort daarna is door twee andere crediteuren van P eveneens beslag gelegd onder KPN. De deurwaarder heeft aan de advocaat laten weten dat KPN was geïnstrueerd om de getroffen gelden uitsluitend aan het deurwaarderskantoor over te maken. Voor het geval KPN de gelden aan de advocaat zou overmaken, verzocht de deurwaarder het door de advocaat ontvangen bedrag door te storten aan het deurwaarderskantoor. Overeenkomstig art. 478 lid 1 Rv is immers uitsluitend de oudste beslag leggende gerechtsdeurwaarder gerechtigd om voor verdeling zorg te dragen. Kort daarna maakt het deurwaarderskantoor echter per abuis zelf een bedrag van € 216.000,- over aan de Stichting Derdengelden van het kantoor van de advocaat. Thans vordert de deurwaarder in rechte de terugbetaling door de stichting van het overgemaakte bedrag. De deurwaarder stelt dat er meerdere beslagleggers zijn, en dat uitkering pas kan plaatsvinden als er overeenstemming is tussen hen over de verdeling, of er een verdeling door de rechter-commissaris heeft plaatsgevonden. (art 480 en 481 Rv). Volgens de deurwaarder is de betaling onverschuldigd en is de Stichting ongerechtvaardigd verrijkt. De Stichting derdengelden heeft zich gerefereerd aan het oordeel van de rechter. X BV (tussengekomen) stelt zich echter op het standpunt dat het bedrag haar toekomt. Volgens X is er geen aanknopingspunt voor de stelling van de deurwaarder dat de betaling is gebeurd door een ‘foutieve instelling van de automatisering’. Het geld dat door de deurwaarder is overgemaakt moet worden gekwalificeerd als een betaling aan X, nu de stichting geen beheerstaken voor de deurwaarder uitvoert en de advocaat zelf niet gerechtigd is tot de opbrengst. Van ongerechtvaardigde of onverschuldigde betaling is geen sprake, omdat onbetwist is dat X betaling ontving van een executoriale vordering. De beroepsfout van de deurwaarder maakt dat niet anders. Beoordeling Ingevolge art. 478 lid 1 Rv int de deurwaarder die het oudste executoriale beslag heeft gelegd, in een dergelijk geval voor de gezamenlijke beslagleggers hetgeen de derde-beslagene heeft te betalen. De deurwaarder heeft derhalve voor X en de andere twee crediteuren die ten laste van P onder KPN beslag hadden gelegd het door het beslag getroffen tegoed geïnd. Nu ook de andere schuldeisers op de tegoeden bij KPN beslag hadden gelegd mag de deurwaarder ingevolge artikel 480 lid 2 Rv pas tot uitkering van de opbrengst van het beslag overgaan nadat tussen X, de andere schuldeisers en P overeenstemming is bereikt, of er een verdeling door de rechter-commissaris heeft plaatsgevonden. Dat is in casu niet het geval. Een vordering van X op de deurwaarder ontstaat gezien genoemde artikelen ook niet eerder dan dat de verdeling van de beslagopbrengst is overeengekomen of vastgesteld. Immers, eerst dan staat vast op welk aandeel van de beslagopbrengst X recht heeft. Reeds op grond hiervan komt de voorzieningenrechter voorshands tot het oordeel dat de betaling door de deurwaarder zonder rechtsgrond en daarom onverschuldigd is gedaan. Daarmee is de vordering van de deurwaarder voldoende aannemelijk en in zoverre is dan ook aan de voorwaarden voor toewijzing van een geldvordering in kort geding voldaan. De stichting wordt veroordeeld tot terugbetaling aan de deurwaarder.

De Rechtspraak gaat uitspraken voortaan nummeren volgens European Case Law Identifier (ECLI). Groot voordeel van ECLI ten opzichte van het huidige Landelijk Jurisprudentie Nummer (LJN) is dat deze nummering Europa-breed wordt gebruikt. Daardoor zijn buitenlandse uitspraken beter te vinden en zijn uitspraken van de Europese hoven makkelijker te citeren. Alles is er op gericht om voor eind van het jaar ECLI’s uit te gaan geven en de hernummering van LJN uitspraken te realiseren. Raad van Ministers van de Europese Unie In 1999 introduceerde de Rechtspraak het Landelijk Jurisprudentie Nummer (LJN). Eerst werd dit nummer alleen gebruikt voor uitspraken die op Rechtspraak.nl werden gepubliceerd, maar vanaf 2002 is het ook in gebruik als unieke en uniforme identificatie en citeerwijze van alle in Nederland gepubliceerde uitspraken. In december 2010 heeft de Raad van Ministers van de Europese Unie aanbevolen alle rechterlijke uitspraken te nummeren met de ‘European Case Law Identifier’ (ECLI). Deze aanbeveling is door de Rechtspraak overgenomen. ECLI:landcode:instantiecode:jaar:nummer Het formaat van een ECLI is overal in Europa hetzelfde: ‘ECLI:landcode:instantiecode:jaar:nummer’. De landcode is tweeletterig, in het geval van Nederland ‘NL’. De instantiecodes worden door de Rechtspraak bepaald en vastgelegd in de ECLI-index. Het laatste gedeelte, nummer, is door elk land naar eigen inzicht in te vullen. In Nederland zal dit een volgnummer zijn. Een ECLI van een uitspraak van de Hoge Raad uit 2013 kan er dus zo uitzien: ECLI:NL:HR:2013:897. Dat is langer dan het huidige LJN, maar ook betekenisvoller. Hernummering Bestaande LJN’s blijven na hernummering herkenbaar. Zo zal de ECLI van LJN:BR5216 (een arrest van de Hoge Raad uit 2011) luiden: ECLI:NL:HR:2011:BR5216. Een één-op-één vertaling van LJN naar ECLI is echter niet altijd mogelijk. Anders dan nu krijgen een conclusie van de advocaat-generaal en een arrest van de HR voortaan beide een eigen ECLI, met een verschillende instantiecode. Ook voor oude zaken zal dit worden doorgevoerd. De Rechtspraak zorgt ervoor dat inzichtelijk is hoe hernummering heeft plaatsgevonden. Zoeken op de oude LJN’s blijft mogelijk. Ook de deeplinks die met behulp van een LJN zijn aangebracht, blijven gewoon werken. ECLI-register Net als het LJN identificeert de ECLI een uitspraak, maar vertelt niet waar de uitspraak is gepubliceerd. Deze informatie zit in het ECLI-register dat vergelijkbaar is met de LJN-index. Net als nu zijn de vindplaatsen van uitspraken direct op Rechtspraak.nl te zien. Juridische uitgevers kunnen de vindplaatsen voor de door hen gepubliceerde uitspraken zelf bij het openbare ECLI-register aanmelden. In het ECLI-register zullen ook formele relaties tussen uitspraken – zoveel als mogelijk – worden vastgelegd. Daardoor kan de gebruiker op Rechtspraak.nl bijvoorbeeld doorklikken van de uitspraak in eerste aanleg naar de uitspraak in hoger beroep, of van de conclusie naar het arrest van de Hoge Raad.

Verzoekster in cassatie diende als voorschot op een schadevergoeding € 110.000,- te betalen aan verweerster. Verweerster heeft executoriaal beslag doen leggen op de aan verzoekster toebehorende aandelen in Ongo BV, waarvan verzoekster enig aandeelhouder en bestuurder was. Verzoekster heeft enige tijd daarna op de aandeelhoudersvergadering besloten tot ontbinding van Ongo. In deze procedure heeft verweerster verzocht op de voet van art. 474g Rv te bepalen dat, en binnen welke termijn, zal worden overgegaan tot verkoop en overdracht van de in beslag genomen aandelen. Verzoekster stelt dat Ongo is opgehouden te bestaan. De zaak spitste zich toe op het al dan niet bestaan van baten ten tijde van het besluit tot ontbinding van een besloten vennootschap. De rechtbank heeft vervolgens bepaald dat de in beslag genomen aandelen in Ongo zullen worden verkocht en overgedragen overeenkomstig de door de rechtbank geformuleerde bepalingen omtrent de termijn en de wijze van verkoop. In hoger beroep stelde verzoekster dat de mogelijkheid dat aandelen worden verkocht van een rechtspersoon waarvan uiteindelijk zal komen vast te staan dat die (bij gebrek aan baten) reeds niet meer bestond, in de weg staat aan toewijzing van het op art. 474g Rv gebaseerde verzoek van verweerster. Het hof verwierp dit standpunt en bekrachtigde het vonnis van de rechtbank. Anders dan verzoekster zag het hof niet in dat dit fundamenteel anders is dan het geval waarin een ontbonden rechtspersoon op grond van het oordeel dat summierlijk is gebleken van feiten en omstandigheden die voldoende aannemelijk maken dat er nog baten zijn failliet wordt verklaard, terwijl uiteindelijk door de vereffenaar wordt vastgesteld dat er toch geen baten zijn (op grond waarvan achteraf moet worden vastgesteld dat de ontbonden rechtspersoon op het moment van faillietverklaring reeds niet meer bestond), welke mogelijkheid niet in de weg staat aan het uitspreken van een faillissement van een ontbonden rechtspersoon (HR 27 januari 1995, LJN ZC1631). In cassatie klaagt verzoekster dat het aan het hof niet vrijstond het oordeel te toetsen van het bestuur van de ontbonden rechtspersoon Ongo dat ten tijde van haar ontbinding geen baten meer aanwezig waren zodat zij had opgehouden te bestaan. Volgens de toelichting op de klacht dient dat oordeel in een afzonderlijke procedure tot heropening van de vereffening van het vermogen van de rechtspersoon op de voet van art. 2:23c lid 1 BW te worden getoetst. Dat is slechts anders in het geval waarin een schuldeiser het faillissement heeft aangevraagd van een ontbonden rechtspersoon die bij afwezigheid van bekende baten had opgehouden te bestaan, aldus het onderdeel met een beroep op het voormelde arrest van de Hoge Raad van 27 januari 1995, aangezien de vereffening als bedoeld in art. 2:23c lid 1 BW naar doel, strekking en geschiedenis verwant is aan de in art. 104 Fw neergelegde faillissementsvereffening. De klacht faalt. Anders dan zij betoogt is het aangehaalde arrest van de Hoge Raad, waarin is overwogen dat het oordeel van het bestuur of de vereffenaar van een ontbonden rechtspersoon over de aanwezigheid van baten vatbaar is voor toetsing door de rechter, niet beperkt tot de aanvrage van een faillissement. Ook in andere procedures waarin in geschil is of een ontbonden rechtspersoon over baten beschikt, kan de rechter het oordeel van het bestuur of de vereffenaar van deze rechtspersoon dat zij geen baten (meer) heeft, op juistheid onderzoeken. Het hof heeft dan ook terecht geoordeeld dat het in de onderhavige procedure aldus kon beslissen en dat daartoe niet de procedure van art. 2:23c lid 1 BW behoefde te worden gevolgd. De Hoge Raad verwerpt het beroep.

Een vreemde staat geniet immuniteit van executie krachtens het Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer van 18 april 1961 (WVDV) dan wel krachtens het ongeschreven volkenrecht. In deze zaak is de vraag of aan die staat ook een beroep op immuniteit van executie toekomt ter zake van een beslag dat is gelegd op een door deze staat voor diplomatieke doeleinden gebruikt maar thans leegstaand pand in Nederland. De Democratische Republiek Congo was jegens eiser tot betaling veroordeeld. Eiser wilde beslag laten leggen op het leegstaande pand van de diplomatieke vertegenwoordiging van Congo in Den Haag. De Minister heeft aan de door eiser ingeschakelde deurwaarder met toepassing van art. 3a lid 2 Gerechtsdeurwaarderswet aangezegd dat de beslagen strijdig zijn met de volkenrechtelijke verplichtingen van de Staat en aanstonds moeten worden opgeheven. De deurwaarder heeft zich tot de voorzieningenrechter gewend, die oordeelde dat executie van de vonnissen niet onrechtmatig is. Het hof heeft vervolgens het vonnis van de voorzieningenrechter vernietigd. Eiser gaat in cassatie. De Hoge Raad is van oordeel dat eiser op zichzelf terecht klaagt dat het oordeel van het hof dat het pand – ondanks de verplaatsing van de huisvesting van de diplomatieke vertegenwoordiging van Congo naar Brussel – zijn publieke en diplomatieke bestemming niet heeft verloren en dat het mitsdien niet vatbaar is voor beslag en uitwinning, geen steun vindt in het WVDV. Dit baat eiser echter niet. Naar de thans in Nederland als ongeschreven volkenrecht aanvaarde regels is de immuniteit van executie niet absoluut. Staatseigendommen met een publieke bestemming zijn echter in elk geval niet vatbaar voor gedwongen executie (vgl. HR 11 juli 2008, LJN BD1387, NJ 2010/525). In dit verband geldt niet de nadere eis dat de staatseigendommen daadwerkelijk worden gebruikt voor publieke doeleinden. Het vorenstaande vindt steun in de op 2 december 2004 door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aangenomen, maar nog niet in werking getreden, Convention on Jurisdictional Immunities of States and their Property (hierna: VN-Verdrag). Het VN-Verdrag behelst een codificatie van het internationale gewoonterecht met betrekking tot de immuniteit van jurisdictie en de immuniteit van executie en de aan een en ander gestelde grenzen (vgl. met betrekking tot de immuniteit van jurisdictie HR 5 februari 2010, LJN BK6673, NJ 2010/524). Het hof heeft vastgesteld dat de Congo tot medio 2009 het pand in gebruik had als diplomatieke vestiging, en dat zij nadien aan de Staat heeft doen weten het pand voor diplomatieke doeleinden, dus in de uitoefening van haar overheidstaak, te willen gebruiken. Eiser heeft niet aangetoond dat Congo het pand voor andere dan diplomatieke doeleinden (zoals commerciële verhuur) is gaan gebruiken of dat van plan is of is geweest. Daaraan heeft het hof terecht de gevolgtrekking verbonden dat het pand zijn publieke bestemming niet heeft verloren en dat het mitsdien niet vatbaar is voor beslag en uitwinning. Het cassatieberoep van eiser wordt derhalve verworpen.

Met ingang van 1 januari 2012 bepaalt artikel 1:99 BW onder meer dat een gemeenschap van goederen tussen echtgenoten van rechtswege wordt ontbonden op het tijdstip waarop een verzoek tot echtscheiding wordt ingediend bij de rechtbank. Omdat thans in artikel 1 lid 1 sub c van het Besluit Huwelijksgoederenregister slechts wordt gesproken over de datum, wordt deze bepaling met ingang van 1 september 2013 gewijzigd. Vanaf dan wordt op het verzoekschrift niet alleen de datum, maar ook het tijdstip vermeld waarop het verzoekschrift door de griffie van de rechtbank is ontvangen. Daarmee komt het exacte moment van ontbinding van de gemeenschap vast te staan. Ook voor de derdenwerking is het tijdstip van inschrijving in het huwelijksgoederenregister van belang. Daarom wordt ook artikel 1a en artikel 3 lid 2 van het besluit op dit punt aangepast. Hierdoor kan het einde van de gemeenschap slechts aan derden die daarvan onkundig waren worden tegengeworpen vanaf het tijdstip van inschrijving van het echtscheidingsverzoek.

Eiser heeft zijn woning in 2005 verkocht. De hypotheekbank heeft daarbij royement verleend. De verkoopopbrengst was niet voldoende om de restschuld van de hypotheek af te lossen. De bank heeft in 2012 executoriaal beslag gelegd op de uitkering van eiser ter incasso van de restschuld. Eiser betwist de vordering van de bank en stelt dat deze is kwijtgescholden. Hij voert onder meer aan dat uit het overzicht van BKR van 14 januari 2010 blijkt dat de hypotheek € 0,- bedraagt. Eiser wijst ook op het tijdsverloop van meerdere jaren voordat de bank tot incasso is overgegaan en ziet daarin een aanwijzing dat de vordering niet meer bestaat. De bank stelt hier tegenover dat de restschuld niet is kwijtgescholden. Dat doet de bank nooit. Evenmin heeft de bank de indruk gewekt de restschuld kwijt te schelden. De stukken waar eiser zich op beroept hebben betrekking op doorhaling van de hypotheek, een fiscale jaaropgave en de achterstandscodering van BKR. Geen van deze stukken ziet op kwijtschelding of een finale kwijting. Volgens de voorzieningenrechter heeft eiser niet betwist, dat er sprake was van een restschuld. Hij stelt dat die schuld hem is kwijtgescholden door of namens de bank. Volgens de voorzieningenrechter is de kwijtschelding onvoldoende aannemelijk gemaakt. Na de verkoop en het royement van de hypotheek was weliswaar geen sprake meer van een hypotheek, maar wel van een restschuld. De omstandigheid dat de bank jaren heeft gewacht met het incasseren van haar vordering, brengt niet mee dat die vordering niet meer zou bestaan en is daarvoor ook geen aanwijzing. De bank beschikt over een executoriale titel en is bevoegd executoriaal beslag te laten leggen door de deurwaarder. De vordering van eiser tot opheffing van het beslag wordt afgewezen.

Een gerechtsdeurwaarder brengt, als hij op hetzelfde adres ten behoeve van dezelfde opdrachtgever aan dezelfde geadresseerde meer dan een exploot uitbrengt, aan de schuldenaar kosten in rekening voor elk van de exploten. De KBvG voerde een proefprocedure tegen een deurwaarder over de mogelijkheid om in een dergelijk geval ten gunste van de schuldenaar af te wijken van het Besluit Tarieven Ambtshandelingen Gerechtsdeurwaarders (BTAG), door niet telkens het volledige BTAG-tarief aan de schuldenaar in rekening te brengen, maar éénmaal het volle en voor de andere exploten een verminderd tarief. De kamer voor Gerechtsdeurwaarders had geoordeeld dat een dergelijke afwijking van BTAG niet mogelijk is. Het hof bevestigt dit standpunt. Het uitgangspunt van het BTAG is: vaste schuldenaarstarieven. Dat blijkt uit het opschrift van de paragraaf van het besluit waarin die tarieven zijn geregeld (“§1 Vaste schuldenaarstarieven”) en uit de Nota van toelichting op het besluit: “De wet voorziet in een systeem waarin de kosten die op een schuldenaar verhaald mogen worden, zijn gelimiteerd tot vaste, door de overheid vastgestelde en op kostprijs gebaseerde tarieven”. In artikel 2 en volgende van het BTAG worden die tarieven per exploot (soort) vermeld. De situatie waarop deze procedure ziet, is niet expliciet in het BTAG vermeld. De gerechtsdeurwaarder beroept zich voor zijn afwijkende standpunt op artikel 5 BTAG. Hierin wordt een uitzondering vermeld in het geval van samenloop van verschillende ambtshandelingen, namelijk indien het proces-verbaal van afgifte van roerende zaken voorafgaat aan het proces-verbaal houdende executie tot afgifte. Uit de toelichting op dit artikel valt op te maken dat er in dat geval sprake is van een dubbeltelling van een deel van de processtappen. Die dubbeltelling wordt gecorrigeerd door het tarief voor het proces-verbaal executie tot afgifte met € 18,72 te verminderen. De gerechtsdeurwaarder is van mening dat het BTAG mag worden uitgelegd. Gelet op de bewoordingen van het BTAG biedt het Besluit zelf in zijn regels geen mogelijkheden voor de gerechtsdeurwaarder om van het vaste tarief af te wijken. Ook uit de bij het besluit behorende nota van toelichting blijkt dat slechts de “door de overheid” vastgestelde tarieven mogen worden berekend. In de nota naar aanleiding van het verslag overweegt de minister voorts nog: “De basis voor deze “vaste schuldenaarstarieven” zal in het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering worden gelegd. De Gerechtsdeurwaarderswet is daarvoor niet het geschikte kader omdat de gerechtsdeurwaarder geen partij is bij deze tariefregeling” (TK 1999 – 2000, 22775, nr. 16, blz. 13). Dat laatste moet worden begrepen tegen de achtergrond dat het BTAG uitsluitend het bedrag vaststelt dat door de schuldeiser op de schuldenaar mag worden verhaald als een bepaalde ambtshandeling is verricht. Daarbij komt dat de wetgever kennelijk slechts een noodzaak heeft gezien om voor de in artikel 5 BTAG omschreven situatie een aangepast tarief vast te stellen. Voor de situatie van de onderhavige casus is geen apart tarief vastgesteld. De gerechtsdeurwaarder heeft bepleit een en ander te betrekken bij de evaluatie van het BTAG. De casus van de onderhavige procedure zou dan tot een afwijkend tarief moeten leiden. Het hof is met de kamer van oordeel dat een discussie hierover inderdaad bij een dergelijke evaluatie thuishoort. Wat ook zij van de juistheid van de argumenten van de gerechtsdeurwaarder, het is niet aan de gerechtsdeurwaarder om vooruitlopend op de uitkomsten van die discussie zelf tarieven te gaan vaststellen. De gerechtsdeurwaarder heeft ter zitting aangevoerd dat dit standpunt er dan op neerkomt dat hij ook geen lagere kosten dan het BTAG-tarief in rekening mag brengen. Dat is juist. Bij de invoering van het BTAG is dit door de minister uitdrukkelijk onder ogen gezien, zoals door de KBvG terecht aangevoerd: “Daarbij kan met name gedacht worden aan de vertaling van mogelijke prijsvoordelen richting de tot betaling veroordeelde debiteur (…) De gedachte dat de schuldenaar mede moet kunnen profiteren van kortingen (prijsafspraken) die opdrachtgevers op het door de overheid vastgestelde maximumtarief bij de gerechtsdeurwaarder weet te bedingen oogt sympathiek, maar kan bij nadere beschouwing in de praktijk ook snel tot administratieve lasten leiden die weer kostenverhogend werken. (…) Aan de schuldenaar wordt maximale rechtszekerheid geboden. Ongeacht wat opdrachtgever en gerechtsdeurwaarder zijn overeengekomen geldt voor hem het door de overheid vastgestelde tarief” (TK 1999 – 2000, 22775, nr. 16, blz. 12). Het kan zijn dat er in de praktijk situaties zijn, waarbij er – om welke reden dan ook – lagere kosten worden gemaakt bij het uitbrengen van een exploot. De consequentie van het beginsel van de rechtszekerheid is dat ook in dat geval het vaste tarief in rekening wordt gebracht. Zoals de gemachtigde van de gerechtsdeurwaarder ter zitting aanvoerde, betekent dat inderdaad dat de gerechtsdeurwaarder die zijn kantoor efficiënt organiseert, mogelijk meer winst per exploot maakt dan waarvan het BTAG uitgaat. Voor de door de schuldenaar te betalen kosten moet dat echter geen verschil opleveren. De justitiabele die met explootkosten geconfronteerd wordt, moet op eenvoudige wijze kunnen nagaan of die kosten juist zijn. Datzelfde geldt voor de rechter, die in bepaalde gevallen de explootkosten moet liquideren. Het hof komt tot het oordeel dat de door de gerechtsdeurwaarder gehanteerde toepassing van het BTAG-tarief niet juist is en dat de klacht dus op dat onderdeel gegrond is. In een door beide partijen aangehaalde uitspraak van dit hof van 31 augustus 2010 (LJN BN5956) heeft het hof overwogen: “Als een ambtshandeling bij één exploot kán worden gedaan, dan behoort deze in beginsel ook bij één exploot te wórden gedaan. Alleen al de voor de gerechtsdeurwaarder geldende gedragsregel dat hij geen onnodige kosten maakt, leidt tot dat uitgangspunt. Als de gerechtsdeurwaarder er desondanks voor kiest om meer exploten te maken en te betekenen, dan is dat op zichzelf tuchtrechtelijk niet verwijtbaar, indien hij de kosten ervan niet aan de schuldenaar doorberekent.” De gerechtsdeurwaarder heeft betoogd dat deze uitspraak onvoldoende rekening houdt met de wijze waarop de kostprijs van de totale ambtshandeling in het BTAG is vastgesteld, namelijk op grond van de diverse processtappen. Hiervoor is overwogen dat dat betoog van de gerechtsdeurwaarder onjuist is. De bedoeling van het BTAG is om vaste en duidelijke tarieven op te stellen. Het hof ziet dan ook geen aanleiding om van zijn eerdere jurisprudentie terug te keren. Het tweede klachtonderdeel is daarom ook gegrond. Het hof volgt de KBvG in haar standpunt dat het hier vanwege het principiële karakter van de klacht om een proefprocedure gaat. Daarom wordt ondanks de gegrondbevinding van de klachten niet overgegaan tot het opleggen van een maatregel.

Eiser 1 is veroordeeld om aan een leverancier van meubels een bedrag te betalen. Hij heeft hieraan nog niet voldaan. De leverancier heeft bij monde van de door haar ingeschakelde deurwaarder aangekondigd executoriaal beslag te doen leggen op onder andere de inboedel en inventaris die aanwezig is in de woning van eisers. Eisers vorderen een verbod op de executoriale verkoop. Zij stellen onder meer dat zij feitelijk niet tot betalen in staat zijn. Bovendien behoren de inboedelgoederen niet aan Eiser 1, maar aan Eiser 2. Ook is de voorgenomen executie buitenproportioneel, gelet op de geringe waarde van de zaken afgezet tegen de hoge kosten die met executie gepaard gaan. Ook doen eisers een beroep op het verdrag inzake de rechten van het kind, omdat het doorzetten van de executie ook hun kinderen onevenredig hard zal treffen. De vordering tot verbod van de aangezegde executoriale verkoop is te beschouwen als een executiegeschil dat valt onder de reikwijdte van art. 438 Rv. Eisers hebben zich met hun vordering gewend tot de “kantonrechter zittend als voorzieningenrechter” en de gemachtigde van de leverancier heeft zich tegen afhandeling van dit geschil door deze rechter niet verzet. Nu het geschil tot onderwerp heeft een vordering die voor wat betreft de hoogte onder de competentie van de kantonrechter valt, acht deze zich in het onderhavige geval als voorzieningenrechter bevoegd van de vordering kennis te nemen en daarop te beslissen. Eisers stellen zich op het standpunt dat het te leggen beslag onrechtmatig is jegens hen omdat de leverancier beslag wil doen leggen op niet aan Eiser 1 toebehorende goederen. Het is echter aan Eiser 1 om aan te tonen dat de spullen waarop de deurwaarder beslag wenst te leggen, niet aan hém in eigendom toebehoren en daarom volgens hem niet voor beslag vatbaar zijn. Bovendien kan ook art. 435 lid 3 Rv uitkomst bieden in een dergelijke situatie. Het te leggen beslag kan dus niet op voorhand al als onrechtmatig worden beschouwd. De stelling dat voortzetting van de executie de kinderen onevenredig hard zou treffen, wordt niet nader uitgewerkt. Gesteld noch gebleken is dat er enige raakvlakken zijn met de situatie in het vonnis waar in dat kader naar wordt verwezen. De vraag of het leggen van executoriaal beslag als vexatoir moet worden aangemerkt, dient in beginsel te worden beantwoord aan de hand van de concrete omstandigheden ten tijde van de beslaglegging, waaronder de hoogte van de te verhalen vordering, de waarde van de beslagen goederen en de eventueel onevenredig zware wijze waarop de schuldenaar door het beslag op een van die goederen in zijn belangen wordt getroffen. Deze vraag kan thans nog niet beantwoord worden, omdat op dit moment nog geen beslag gelegd is en de deurwaarder nog niet in de gelegenheid is geweest een lijst van in beslag te nemen zaken op te stellen. Er kan dus niet geconcludeerd worden dat in dezen sprake is van misbruik van bevoegdheid.

Op vordering van De Principaal zijn appellanten veroordeeld het door hen bewoonde pand te ontruimen. In dit incident vorderen appellanten (onder meer) schorsing van de executie ex art. 351 Rv. Het hof kan appellanten volgen in hun stelling dat zij bij hun vordering in het onderhavige incident voldoende (spoedeisend) belang hebben, nu het uitvoerbaar bij voorraad verklaarde vonnis waarvan beroep tot ontruiming meebrengt dat De Principaal tot onmiddellijke executie zal kunnen overgaan zodra zij over de benodigde vergunningen beschikt. Het hof kan appellanten echter niet volgen in hun stelling dat (enkel) verlies van hun woonruimte door ontruiming een noodtoestand voor hen oplevert. Daarvoor zijn immers na het vonnis voorgevallen of aan het licht gekomen feiten nodig die dit meebrengen. De nieuwe feiten die appellanten hebben gesteld, te weten dat de stadsdeelraad druk wil uitoefenen op de onderhandelingen met De Principaal tot heroverweging van de ontruiming, en dat er in een andere procedure een eis in reconventie is ingesteld die De Principaal verplicht om de onderhandelingen te heropenen met betrekking tot de herontwikkeling van (ook) het onderhavige pand, kunnen niet tot een dergelijke conclusie leiden. Voor zover appellanten hebben aangevoerd dat hun belangen zwaarder wegen dan het belang van De Principaal bij tenuitvoerlegging van de uitspraak, berust dit betoog kennelijk op het uitgangspunt dat in het kader van een incident tot schorsing van de executie van een ontruimingsvonnis ruimte is voor een (hernieuwde) volledige afweging van belangen van partijen. Dit uitgangspunt is onjuist. Alleen indien de executant, de (kenbare) belangen van partijen over en weer in aanmerking genomen, geen in redelijkheid te respecteren belang heeft bij het gebruikmaken van zijn bevoegdheid om in afwachting van de uitkomst van het hoger beroep tot tenuitvoerlegging over te gaan, kan grond bestaan voor schorsing van de executie. Dit criterium veronderstelt geen volledige toetsing van de belangen van partijen. Voor zover appellanten hebben gesteld dat sprake is van een feitelijke misslag in het vonnis waarvan beroep overweegt het hof dat, teneinde te kunnen concluderen dat van een tot schorsing van de executie nopende feitelijke of juridische misslag sprake is, ten minste is vereist dat dit klaarblijkelijk het geval is, dat wil zeggen reeds op het eerste gezicht, dus zonder relevant nader feitelijk of juridisch onderzoek, zonder meer duidelijk is dat een feitelijk of juridisch oordeel in een bepaalde rechtsoverweging onjuist is. Daarvan is hier geen sprake, omdat hetgeen appellanten ter adstructie van deze stelling hebben aangevoerd niet aan dat vereiste voldoet. Voor zover appellanten hebben aangevoerd dat de vordering tot ontruiming inmiddels (jegens appellant sub 4) verjaard is, kan ook deze stelling appellanten niet baten. Dit verweer is immers niet gebaseerd op enig na het vonnis voorgevallen of aan het licht gekomen feit maar betreft een stelling die reeds in de procedure in eerste aanleg had kunnen worden verdedigd en daarom in de hoofdzaak, en niet in het onderhavige incident tot schorsing van de executie – dat niet mag fungeren als een verkapt appel –, thuishoort. De incidentele vordering van appellanten ex art. 351 Rv wordt afgewezen.

De kantonrechter heeft bij (eind)vonnis van 29 maart 2012 geïntimeerde veroordeeld tot betaling van de zijn huurachterstand (€ 2.180,30) aan appellant. Daarbij is hem een terme de grâce gegund tot en met 28 april 2012. Voor het geval op 28 april 2012 de betaling niet heeft plaatsgevonden, heeft de kantonrechter de datum beëindiging huurovereenkomst vastgesteld op 29 april 2012 en de ontruiming gelast uiterlijk 13 mei 2012. Geïntimeerde heeft binnen de gestelde termijn de huurachterstand tot betaling waarvan hij was veroordeeld voldaan. Appellant stelt dat de huurachterstand per maand wisselt en eind april 2012 feitelijk € 3.080,22 bedroeg, zodat na betaling van de door de kantonrechter vastgestelde huurachterstand nog een bedrag van € 899,22 resteerde. Ten tijde van het uitbrengen van de appeldagvaarding bedroeg de achterstand volgens appellant zelfs alweer € 2.354,74 en op het moment van het houden van de comparitie van partijen € 3.854,98. Appellant vordert in hoger beroep naast de vaststelling van de datum beëindiging huurovereenkomst en de veroordeling tot ontruiming ook betaling van de huurachterstand ten tijde van het uitbrengen van de appeldagvaarding. Bij dit laatste gaat het om een vermeerdering van eis. Nu geïntimeerde zich daartegen niet heeft verzet en het hof ook ambtshalve die eisvermeerdering niet ontoelaatbaar acht, zal recht worden gedaan op de vermeerderde eis. Appellant is van mening dat de kantonrechter geïntimeerde ten onrechte een terme de grâce heeft gegund (grief I) en voorts dat het vonnis ten onrechte niet uitvoerbaar bij voorraad is verklaard (grief II). Geïntimeerde heeft erkend dat hij na voldoening van de huurachterstand die de kantonrechter had vastgesteld, direct weer een huurachterstand heeft doen ontstaan. Zijn verweer luidt dat hij na conflict met zijn werkgever geen salaris meer ontvangt, dat hij (nog) geen uitkering krijgt en dat hij derhalve niet in staat is de huur (tijdig) te voldoen. Het hof stelt voorop dat de betalingsonmacht geheel in de risicosfeer van geïntimeerde ligt. Nu vaststaat dat hij al geruime tijd wisselende huurachterstanden heeft, welke met regelmaat een achterstand van drie maanden te boven gaan, zal het hof de datum waarop de huurovereenkomst eindigt alsnog definitief vaststellen, zoals door appellant is gevorderd. De door grief I opgeworpen vraag behoeft verder geen behandeling, omdat appellant daarbij geen belang (meer) heeft. Grief II treft doel. Weliswaar staat het bepaalde in artikel 7:272 lid 1 BW in de regel er aan in de weg dat de vaststelling van de datum waarop de huurovereenkomst eindigt uitvoerbaar wordt verklaard bij voorraad, maar de uitzonderingsmogelijkheid op die regel doet zich hier voor. Nu geïntimeerde nagenoeg stelselmatig te laat is met het betalen van de huur en de huurachterstand inmiddels forse proporties heeft aangenomen terwijl mogelijkheden om daaraan op korte termijn wat te doen niet zijn gesteld of gebleken, moet het er voor worden gehouden dat het eventueel aanwenden van verdere rechtsmiddelen enkel bedoeld zal zijn om tijd te rekken (zie HR 8 januari 1982, NJ 1982, 455). Een en ander klemt temeer nu ook in de procedure in hoger beroep slechts betalingsonmacht als verweer is aangevoerd. Het gerechtshof vernietigt het vonnis waarvan beroep, voor zover daarbij (onder voorwaarde) de datum einde huurovereenkomst is vastgesteld en geïntimeerde is veroordeeld tot ontruiming van het gehuurde en stelt vast dat de tussen partijen bestaande huurovereenkomst betreffende de zelfstandige woonruimte zal eindigen op 30 juni 2013. Geïntimeerde dient uiterlijk op die datum de woning ontruimd te hebben. Het hof verklaart dit arrest uitvoerbaar bij voorraad.

De Nederlandse Vis Unie (NVU) en 7-Seas zijn groothandels in vis en zeevruchten. De vordering van 7-Seas waarvoor zij beslag wenste te leggen, is gebaseerd op de stelling dat NVU haar op onrechtmatige wijze concurrentie aandoet. In het beslagrekest is de schade van 7-Seas begroot op € 160.000,00 en werd de voorzieningenrechter te Utrecht verzocht de schade voorlopig te begroten op € 25.000,00. Voor dit bedrag is verlof verleend. Vervolgens heeft 7-Seas ten laste van NVU beslag gelegd onder ABN-Amro. Een dag later heeft NVU ter opheffing van het beslag aangeboden een bankgarantie te stellen. Dit aanbod is door 7-Seas niet geaccepteerd. De dag daarop heeft 7-Seas een tweede, identiek rekest ingediend tot het leggen van conservatoir beslag. Daarin is de vordering begroot op € 200.000,00. Dit rekest is ingediend bij de voorzieningenrechter in de rechtbank Amsterdam. Dit verlof is verleend en op dezelfde dag is nogmaals derdenbeslag gelegd onder ABN Amro. NVU vordert opheffing van het beslag dat 7-Seas heeft gelegd op grond van het verlof dat op basis van het tweede beslagrekest is verleend. NVU stelt primair dat enkele verzuimen aan de kant van 7-Seas ertoe moeten leiden dat het beslag wordt opgeheven. Het hof stelt voorop dat in art. 21 Rv is bepaald dat partijen verplicht zijn de voor de beslissing van belang zijnde feiten volledig en naar waarheid aan te voeren. Als die verplichting niet wordt nageleefd, kan de rechter daaruit de gevolgtrekking maken die hij geraden acht. Dit voorschrift klemt in het bijzonder bij een verzoek om verlof tot het leggen van conservatoir beslag, omdat de voorzieningenrechter in beginsel daarop beslist na summier onderzoek (zie art. 700 lid 2 Rv) en zonder de gerekestreerde te horen. De voorzieningenrechter moet dus erop kunnen vertrouwen dat de verzoeker hem volledig en naar waarheid inlicht. In het tweede beslagrekest had 7-Seas moeten vermelden dat zij eerder bij de rechtbank Utrecht een beslagrekest had ingediend, dat het verlof was verleend en dat op grond daarvan beslag was gelegd. Het hof is van oordeel dat aan dit verzuim in dit specifieke geval niet de consequentie van opheffing van het beslag dient te worden verbonden. Evenals de voorzieningenrechter acht het hof van belang dat NVU in redelijkheid heeft moeten begrijpen dat het eerste verzoek om de vordering te begroten op € 25.000,00 een verschrijving was. In het eerste beslagrekest staat immers vermeld dat volgens 7-Seas de schade € 160.000,00 bedraagt. 7-Seas heeft VNU ook meegedeeld dat zij meende dat de vordering onjuist was begroot, want dat was de reden dat 7-Seas niet bereid was het beslag op te heffen tegen het stellen door NVU van een bankgarantie van € 25.000,00. Evenals de voorzieningenrechter acht het hof voldoende aannemelijk dat 7-Seas de verschrijving zo spoedig mogelijk wenste te herstellen. Zij heeft het tweede beslagrekest ingediend de dag nadat NVU heeft aangeboden een bankgarantie van € 25.000,00 te stellen. Dat was twee dagen na het leggen van het eerste beslag. 7-Seas heeft ten onrechte verzuimd in het tweede beslagrekest te vermelden dat deze feitelijk tot doel had de verschrijving in het eerste rekest te herstellen. Dit verzuim heeft er in dit geval echter niet toe geleid dat de voorzieningenrechter is misleid of op het verkeerde been is gezet. Ook is niet aannemelijk geworden dat NVU daardoor is benadeeld. De sanctie van opheffing van het beslag acht het hof daarom in dit geval niet aangewezen. 7-Seas heeft afdoende gemotiveerd toegelicht dat zij het beslagrekest heeft ingediend bij de rechtbank Amsterdam, omdat volgens haar advocaat het beslagrekest aldaar nog diezelfde dag zou worden behandeld als dit vóór 12.00 uur werd ingediend en dat het beslagrekest bij de rechtbank Utrecht vóór 10.00 uur zou moeten zijn ingediend om hetzelfde resultaat te bereiken. In geen beide beslagrekesten stond vermeld dat een bodemprocedure aanhangig was tussen 7-Seas en Z. Evenals de voorzieningenrechter acht het hof dit geen verzuim waaraan in dit geval de sanctie van opheffing van het beslag moet worden verbonden. Andere door NVU gestelde verzuimen zijn door 7-Seas gemotiveerd betwist, en voor een nader feitenonderzoek is in dit opheffingskortgeding geen plaats. Het hof komt tot de conclusie dat de vastgestelde en gestelde verzuimen ieder afzonderlijk en ook in onderlinge samenhang bezien onvoldoende zijn om in dit geval de sanctie van opheffing van het beslag te kunnen rechtvaardigen. (Gerechtshof Amsterdam, 2 april 2013, ECLI:NL:GHAMS:2013:CA3127)

X c.s. zijn samen met hun broer gerechtigd tot een nalatenschap die beneficiair is aanvaard. Op verzoek van X c.s. heeft de Rechtbank een notaris benoemd tot vereffenaar. Tot de nalatenschap behoren diverse goederen waaronder een woonark. Een schuldeiser van de broer heeft executoriaal beslag gelegd op het onverdeelde aandeel van de broer in de ark. Thans vorderen X c.s. onder meer in kort geding dat het beslag op de ark wordt opgeheven. De voorzieningenrechter heeft de vordering van X c.s. toegewezen. Het beslag is immers gelegd op het onverdeelde aandeel van de broer in het registergoed, terwijl de broer enkel een onverdeeld aandeel heeft in de nalatenschap waarin het registergoed valt. Daarmee heeft de broer echter nog geen (onverdeeld) aandeel in het registergoed. Zoals X c.s. terecht aanvoeren, zal de nalatenschap eerst moeten worden vereffend en verdeeld waarna de schuldeiser zich ter zake van zijn vordering kan verhalen op hetgeen de broer toekomt. De positie van privéschuldeisers van een erfgenaam wordt bepaald door art. 3:190 BW en art. 3:191 BW. Op grond van art. 4:222 BW zijn deze twee bepalingen echter niet van toepassing als de nalatenschap moet worden vereffend overeenkomstig afdeling 4.6.3 BW.

Eiser 1 heeft (vaststaande) betalingsachterstanden aan zijn twee ex-echtgenotes. Hij is thans gehuwd met Eiser 2. De beide ex-echtgenotes (gedaagden 1 en 2 ) hebben conservatoir beslag gelegd op personenauto’s, en wel onder de vader en de zwager van eiser 1. Volgens gedaagden was de overdracht van de beide auto’s aan de vader en de zwager (eisers 3 en 4) paulianeus in de zin van art. 3:45 BW. Eisers (man, vrouw, vader, zwager) vorderen de opheffing van het beslag.

Het kabinet heeft bij brief van 8 april 2013 gereageerd op het rapport Paritas Passé. De auteurs van het rapport hebben 11 juni 2013 gereageerd op de kabinetsstandpunt. Zij zijn verheugd dat verschillende aanbevelingen zijn overgenomen. Zo komt er een Centraal Digitaal Beslagregister zodat onnodige kosten door zinloze verhaalsacties kunnen worden voorkomen en de beslagvrije voet beter kan worden gehandhaafd. Ook wordt een wetsvoorstel voorbereid met betrekking tot de uitbreiding van de lijst met goederen waarop geen beslag mag worden gelegd. Tevens is de aanbeveling overgenomen om een integrale rijksincassovisie te ontwikkelen. Een aantal andere, door de auteurs zeer belangrijk geachte aanbevelingen is echter niet overgenomen. Dat betreuren de auteurs. Het bestaansminimum, het bedrag dat bij beslaglegging op inkomen niet onder het beslag valt, wordt nog steeds niet gegarandeerd door de standpunten van het kabinet, terwijl duidelijk is, en ook door het kabinet wordt onderschreven, dat inbreuk op de omvang van het bestaansminimum onherroepelijk leidt tot het ontstaan van nieuwe schulden. In het kabinetsstandpunt wordt voorts weinig aandacht besteed aan het eigen handelen van de overheid bij incasso en de gevolgen daarvan voor andere schuldeisers en schuldenaren. De verdringingseffecten voor schuldeisers, zoals het MKB, worden niet genoemd, noch de (on)mogelijkheden van een groep problematische schuldenaren om uit de schulden te komen.Gevolg van het kabinetsstandpunt is dat nog steeds schuldenaren moeten leven van een bedrag dat lager is dan het bestaansminimum waarbij niet zelden door verdringing ook nog nieuwe schulden ontstaan. De auteurs pleiten ervoor dat het kabinet zijn standpunt herziet ten aanzien van de niet overgenomen aanbevelingen uit het rapport Paritas Passé, zodanig dat in het vervolg ook voor schuldenaren in een problematische schuldsituatie de beslagvrije voet duurzaam wordt gewaarborgd. Dat leidt tot besparing van nodeloze incassokosten, tot besparing van kosten gemoeid met de inzet van hulpverleners om de beslagvrije voet te repareren en een evenwichtiger verdeling van de voor crediteuren beschikbare middelen.

Appellant is door een rechtbank in Moskou veroordeeld om een bedrag te betalen aan Gazprombank. De rechtbank te Rotterdam heeft hem op vordering van Gazprombank veroordeeld aan dit vonnis te voldoen (LJN BW8060). In hoger beroep voert appellant aan dat in het kader van een procedure ex artikel 431 lid 2 óók is vereist dat het buitenlandse vonnis in het land van herkomst uitvoerbaar is. Hij wijst in dat verband op de artikelen 985 en 986 lid 2 Rv alsmede op artikel 38 EEX-Verordening. Het kan niet de bedoeling zijn geweest dat dit vereiste wel geldt indien een executieverdrag tussen Nederland en de Russische Federatie zou bestaan (in welk geval artikel 985 e.v. Rv van toepassing zouden zijn), maar dat een dergelijk vereiste niet geldt indien er geen executieverdrag bestaat, aldus appellant. Het hof is, anders dan de rechtbank, van oordeel dat het vereiste van uitvoerbaarheid in bepaalde omstandigheden wel relevant kan zijn in de procedure bedoeld in artikel 431 lid 2 Rv, namelijk voor zover deze procedure als verkapte exequaturprocedure wordt gebruikt. Voorop moet worden gesteld dat de procedure bedoeld in artikel 431 lid 2 Rv op twee manieren kan worden gebruikt: zij kan worden ingezet voor een nieuwe behandeling ten gronde en afdoening van het geding door de Nederlandse rechter, maar zij kan ook worden ingezet als een verkapte exequaturprocedure. Voor zover sprake is van een verkapte exequaturprocedure – dus voor zover de vordering in een procedure op de voet van artikel 431 lid 2 Rv er toe strekt dat de rechter, onder erkenning van het buitenlandse vonnis, zonder behandeling ten gronde de gedaagde veroordeelt conform dat buitenlandse vonnis – zal de rechter naar het oordeel van het hof als volgt te werk dienen te gaan. In de eerste plaats zal de rechter dienen vast te stellen of het buitenlandse vonnis in Nederland voor erkenning in aanmerking komt. Komt hij tot het oordeel dat het buitenlandse vonnis niet kan worden erkend, dan zal hij de vordering strekkende tot veroordeling conform het buitenlandse vonnis dienen af te wijzen. Komt de rechter echter tot het oordeel (i) dat het buitenlandse vonnis wel in Nederland kan worden erkend en (ii) dat een behandeling ten gronde achterwege kan blijven, dan kan hij volstaan met een veroordeling conform het buitenlandse vonnis. Daarvoor is dan wel vereist dat het buitenlandse vonnis in zijn land van herkomst uitvoerbaar is ten tijde van de uitspraak van de Nederlandse rechter (uitvoerbaar in formele zin, vgl. HvJ EG 29 april 1999, C-267/97, NJ 2000, 477). In zo’n geval wordt de procedure immers als verkapte exequaturprocedure gebruikt, hetgeen rechtvaardigt dat dit vereiste wordt gesteld (vgl., in andere kaders, artikel 38 EEX-Verordening en artikel 986 lid 2 Rv). Ook al is het Nederlandse vonnis de titel voor tenuitvoerlegging, in feite gaat het om tenuitvoerlegging van het buitenlandse vonnis. Dit vereiste heeft dus geen betrekking op de erkenning van het buitenlandse vonnis, maar op de mogelijkheid om in de procedure bedoeld in artikel 431 lid 2 Rv zonder behandeling ten gronde te veroordelen conform het erkende buitenlandse vonnis. Het is daarbij aan de partij die aldus veroordeling conform het buitenlandse vonnis vordert, om de uitvoerbaarheid van dat vonnis in het land van herkomst te stellen en, ingeval van gemotiveerde betwisting, te bewijzen (vgl. artikel 986 lid 2 Rv). Komt in die situatie – dus een procedure bedoeld in artikel 431 lid 2 Rv die wordt gebruikt als verkapte exequaturprocedure – niet vast te staan dat het buitenlandse vonnis in zijn land van herkomst uitvoerbaar is, dan zal de rechter deze vordering strekkende tot veroordeling conform het buitenlandse vonnis moeten afwijzen. In de onderhavige procedure strekken de vorderingen van Gazprombank er toe dat de Nederlandse rechter, onder erkenning van het Russische vonnis, zonder behandeling ten gronde appellant veroordeelt conform dat vonnis. Het Russische vonnis kan in Nederland worden erkend. Een behandeling ten gronde kan naar het oordeel van het hof achterwege blijven. Alsdan rijst de vraag of het Russische vonnis in de Russische Federatie uitvoerbaar is. Volgens Gazprombank is dat het geval. appellant betwist dit; volgens hem is het Russische vonnis in de Russische Federatie waarschijnlijk niet meer uitvoerbaar. Gazprombank heeft naar het oordeel van het hof, gelet op de stellingen van appellant, onvoldoende gemotiveerd betwist dat het Russische vonnis thans niet meer uitvoerbaar is in de Russische Federatie. Zij heeft slechts betwist dat de tenuitvoerlegging is gestaakt en dat de executoriale titel aan haar is geretourneerd; er is dus geen nieuwe termijn gaan lopen, en het Russische vonnis is nog steeds uitvoerbaar in de Russische Federatie, aldus Gazprombank. Zij heeft deze betwisting echter niet nader onderbouwd. Hoewel dat bij deze stand van zaken op haar weg lag, heeft zij geen stukken (van bijvoorbeeld Russische autoriteiten, deurwaarders) overgelegd waaruit de ongegrondheid van appellant’s verweer kan blijken. Gelet op deze onvoldoende gemotiveerde betwisting moet in deze procedure worden aangenomen dat het Russische vonnis in de Russische Federatie niet meer uitvoerbaar is, zodat de vordering van Gazprombank moet worden afgewezen. De grief van appellant slaagt.

Op 12 maart 2013 heeft de rechtbank Amsterdam vonnis gewezen in een zaak waarin onder meer de vergoeding van schade door onrechtmatig gelegd beslag aan de orde kwam. De rechtbank overwoog (rov 4.10) “Macro Invest is aansprakelijk voor de door Frío c.s. ten gevolge van het onder de Stichting gelegde beslag geleden schade. Deze schade betreft vermogensschade (ex artikel 6:96 BW) en bestaat eruit dat Frío c.s. niet over het bedrag heeft kunnen beschikken vanaf de dag van betaling aan de Stichting. Deze schade zal worden gelijkgesteld met de wettelijke rente ex artikel 6:119 BW.” Deze uitspraak wijkt af van jurisprudentie van de Hoge Raad (HR 8 juli 2011, BQ1823). De Hoge Raad overwoog in het arrest van 8 juli 2011 (BQ1823) dat er geen reden is voor analoge toepassing van art. 6:119 BW op de situatie waarin onrechtmatig beslag is gelegd en gehandhaafd. De Hoge Raad overwoog daarbij dat artikel 6:119 BW ertoe strekt de schadevergoeding wegens vertraging in de voldoening van een geldsom te fixeren op de wettelijke rente, zulks ter wille van de rechtszekerheid en van de hanteerbaarheid van het recht op dit punt. Aldus behoeft de schuldeiser enerzijds niet te bewijzen enige schade te hebben geleden ten gevolge van de vertraging in de voldoening van de hem toekomende geldsom, maar kan hij anderzijds geen hogere vergoeding vorderen indien zijn schade meer dan het fixum zou belopen (HR 14 januari 2005, LJN AR0220, NJ 2007/481). In deze bepaling ligt dus in meer dan één opzicht een afwijking besloten van het uitgangspunt dat de schuldeiser zijn werkelijk geleden schade vergoed dient te krijgen. Daarom verzet haar in zoverre uitzonderlijke aard zich tegen een ruime uitleg die afwijkt van zowel de bewoordingen waarin deze bepaling is gesteld, als van de daarop gegeven toelichting. Om dezelfde reden is er geen aanleiding voor analoge toepassing van deze bepaling op het onderhavige geval, waarin de aansprakelijkheid van verweerders in cassatie [jegens Stichting AK] niet erop is gebaseerd dat zij in verzuim verkeren met de voldoening van een geldsom, maar dat zij onrechtmatig beslag hebben gelegd en gehandhaafd op een aan Stichting AK toekomend aandelenpakket. De dientengevolge verschuldigde schadevergoeding moet worden berekend door met elkaar te vergelijken de situatie waarin laatstgenoemde als gevolg van de beslaglegging daadwerkelijk verkeert, en de situatie waarin zij zou hebben verkeerd als het beslag niet was gelegd en gehandhaafd.

Volgens artikel 1019b lid 1 en 1019c lid 1 Rv kan de voorzieningenrechter verlof verlenen tot het treffen van voorlopige maatregelen ter bescherming van bewijs als, kort gezegd, de verzoeker voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat er inbreuk op zijn recht van intellectuele eigendom is gemaakt of dreigt te worden gemaakt.

Plasbossinade heeft in dit incident het gerechtshof verzocht de tenuitvoerlegging van het vonnis van de rechtbank Noord-Nederland met zaak/rolnummer 130003 / HA ZA 11-690, en daarmee de schadestaatprocedure, te schorsen hangende het hoger beroep. In deze zaak heeft Brooke c.s. de rechtsvoorganger van Plasbossinade c.s. aansprakelijk gesteld op grond van onrechtmatige daad wegens het onvoldoende onderzoeken of de aandeelhouders van Brooke wel instemden met de verkoop van panden in Groningen. De rechtbank heeft geoordeeld dat er sprake was van onrechtmatig handelen door Plasbossinade c.s. en hen veroordeeld tot schadevergoeding, nader op te maken bij staat, en die veroordeling uitvoerbaar bij voorraad verklaard. Art. 351 Rv bepaalt dat, indien hoger beroep is ingesteld tegen een vonnis dat uitvoerbaar bij voorraad is verklaard, de hogere rechter op vordering van een partij alsnog de tenuitvoerlegging kan schorsen. Het hof dient te beoordelen of er voldoende grond bestaat voor schorsing van de executie van het bestreden vonnis. Bij de beoordeling hiervan stelt het hof, onder verwijzing naar het arrest van de Hoge Raad van 30 mei 2008 (LJN BC5012), voorop dat bij de beoordeling van dergelijke incidentele vorderingen geldt: (a) dat de incidenteel eiser belang moet hebben bij de door hem verlangde schorsing van de executie, (b) dat bij de in het licht van de omstandigheden van het geval te verrichten afweging van de belangen van partijen moet worden nagegaan of het belang van degene die de veroordeling verkreeg, zwaarder weegt dan dat van de veroordeelde bij behoud van de bestaande toestand tot op het rechtsmiddel is beslist, en (c) dat bij deze belangenafweging de kans van slagen van het aangewende rechtsmiddel in de regel buiten beschouwing moet blijven. Nu bij de beoordeling van een incidentele vordering als hier bedoeld ook geldt dat in beginsel moet worden uitgegaan van de beslissing van de vorige rechter, zal de incidenteel eiser aan zijn vordering feiten en omstandigheden ten grondslag moeten leggen die bij de door de vorige rechter gegeven beslissing niet in aanmerking konden worden genomen, doordat zij zich eerst na de uitspraak van de vorige rechter hebben voorgedaan, en die kunnen rechtvaardigen dat van die eerdere beslissing wordt afgeweken, dan wel zal de incidenteel eiser aannemelijk hebben te maken dat het te executeren vonnis klaarblijkelijk op een juridische of feitelijke misslag berust. Plasbossinade c.s. stellen dat Brooke c.s. in eerste aanleg hebben verzuimd een arrest van het Hof Arnhem d.d. 25 september 2001 in het geding te brengen dat betrekking heeft op de uitleg van artikel 26 van de statuten / by-laws van Brooke. In dit arrest komt het Hof Arnhem tot een tegengestelde uitleg dan de Rechtbank Groningen in de onderhavige zaak. Brooke c.s. heeft niet betwist dat deze uitspraak niet bij Plasbossinade c.s. en de Rechtbank Groningen bekend was noch redelijkerwijs bekend had kunnen zijn. Het arrest van het Hof Arnhem van 25 september 2001 is immers niet gepubliceerd. De interpretatie van artikel 26 van de statuten van Brooke is bepalend voor de uitkomst van het geding, hetgeen ook al voor het uitbrengen van de inleidende dagvaarding door Brooke c.s. duidelijk was, gelet ook op de brief van Plasbossinade van 20 december 2006. Brooke c.s. hebben in de procedure wel andere uitspraken uit de reeks gedingen tussen Brooke en haar voormalige bestuurders in het geding gebracht, maar kennelijk bewust niet de onderhavige, die eerst in de schadestartprocedure in het geding is gebracht. Daarmee hebben Brooke c.s. naar ‘s hofs oordeel art. 21 Rv geschonden. Het hof merkt het achterhouden van dit arrest door Brooke c.s. in de bodemprocedure in eerste aanleg aan als een nieuw feit. Het hof dient nu te beoordelen of er reden is voor een schorsing van de tenuitvoerlegging van het beroepen vonnis, hetgeen in concreto neerkomt op het voorshands stilleggen van de schadestaatprocedure. Plasbossinade c.s. heeft aangevoerd dat het voeren van die procedure met kosten gepaard gaat die mogelijk van onwaarde zijn indien in de bodemprocedure anders wordt beslist. Dit is een in aanmerking te nemen belang, zij het dat het niet bijzonder zwaar weegt. Aan de andere zijde is het belang van Brooke c.s. om, hangende het beroep, de schadestaatprocedure zeer voortvarend uit te procederen, evenmin bijzonder groot, waarbij het hof ook betrekt dat Brooke c.s. tot aan het uitbrengen van de inleidende dagvaarding op 14 oktober 2011 allerminst voortvarend heeft geprocedeerd. Het hof laat in dit geval het punt dat Brooke c.s. art. 21 Rv geschonden heeft, de doorslag geven en acht daarmee voldoende termen aanwezig om de incidentele vordering tot schorsing toe te wijzen.

Supermarktketen Jumbo heeft een bod uitgebracht op de aandelen Super de Boer (SDB). Volgens de VEB hebben door haar vertegenwoordigde ex-aandeelhouders van SDB schade ondervonden in verband het niet tijdig openbaar maken van het bod van Jumbo. De VEB stelde zich op het standpunt dat SDB Liquidator (de vereffenaar van het inmiddels ontbonden) c.s. deze schade dient te vergoeden. De rechtbank Utrecht heeft in 2011 de daarop gerichte vorderingen van de VEB toegewezen. SDB is in beroep gegaan. Het hof heeft een deskundigenbericht gelast. In deze procedure richt VEB zich onder meer tegen de (wijze van) vereffening. In reconventie vorderen SDB Liquidator c.s. onder meer om voor recht te verklaren dat door VEB gelegde conservatoire beslagen van rechtswege zijn vervallen, nu de VEB niet binnen 14 dagen na eerste beslaglegging een eis in de hoofdzaak als bedoeld in artikel 700 Rv heeft ingesteld, en om de gelegde conservatoire beslagen op te heffen nu het recht tot zekerheid waarvan de beslagen zijn gelegd ondeugdelijk is, althans de VEB aan artikel 3:305a BW geen beslagbevoegdheid kan ontlenen.

Chilean Lumber Company SA (CLC) exporteerde in samenwerking met Arkans hout naar Nederland. Directeur van Arkans is A. Op 17 september 2010 heeft CLC ten laste van A conservatoir beslag doen leggen onder Van Lanschot Bankiers, waar A een rekening-courant heeft. Op 12 oktober 2010 heeft CLC ten laste van Arkans conservatoir beslag laten leggen onder twee klanten van Arkans (Homé Hout en Elegant Wood). Bij vonnis van 20 februari 2013 heeft de rechtbank de vordering van CLC op Arkans voor een bedrag van € 211.535,86 toegewezen. Bij vonnis van diezelfde dag is de vordering van CLC op A voor een bedrag van € 16.112,58 toegewezen. Arkans en A werden in deze procedure bijgestaan door advocaat X. In een verstekvonnis van 28 maart 2012 tussen X en Arkans en A heeft de rechtbank Utrecht de vordering van X op Arkans en A toegewezen voor een bedrag van € 19.780,36. Deze procedure had betrekking op onbetaalde declaraties van X. Ter executie van dat verstekvonnis heeft X op 26 februari 2013 executoriaal beslag laten leggen ten laste van Arkans en A onder Homé Hout, Elegant Wood en Van Lanschot. CLC heeft het eindvonnis aan Arkans op 27 februari 2013 betekend en op 8 maart 2013 aan A. Arkans en A hebben hoger beroep ingesteld van het eindvonnis. Bij brief van 24 april 2013 heeft CLC X verzocht de beslagen op te heffen. X heeft dat geweigerd. CLC vordert nu in rechte de opheffing van de door X onder Homé Hout, Elegant Wood en Van Lanschot gelegde beslagen en X te verbieden om onder genoemde bedrijven, zolang tussen CLC en Arkans en Westdorp een geding aanhangig is, beslag te leggen. CLC baseert haar vordering op art. 3:43, lid 1, sub a BW. Volgens CLC is de machtiging van X aan de deurwaarder tot het leggen van executoriaal beslag onder Homé Hout, Elegant Wood en Van Lanschot op grond van dit artikel een nietige rechtshandeling. De voorzieningenrechter is van oordeel dat de beslagobjecten waarop X beslag heeft gelegd, een goed zijn in de zin van art. 3:43 BW en overweegt daartoe als volgt. X heeft beslag gelegd op gelden die Van Lanschot aan A uit hoofde van een rekening-courantverhouding verschuldigd is en op gelden die Homé Hout en Elegant Wood verschuldigd zijn aan Arkans. Zodoende heeft zij beslag gelegd op vorderingsrechten van A en Arkans. Dergelijke vorderingsrechten zijn overdraagbaar en moeten op de voet van art. 3:6 BW aangemerkt worden als een vermogensrecht. Een vermogensrecht is op grond van art. 3:1 BW een goed. Verder stelt de voorzieningenrechter vast dat tussen partijen niet in geschil is dat de rechtshandeling waar het hier om gaat, de opdracht is die X heeft gegeven aan de deurwaarder om beslag te leggen op de hiervoor genoemde vorderingsrechten van Arkans en A. Met X is de voorzieningenrechter van oordeel dat de vorderingsrechten van Arkans en A door de beslaglegging niet in strikte zin worden overgedragen. De ratio van deze bepaling is het dienen van het algemeen belang, gelegen in de onkreukbaarheid van het gerechtelijk apparaat in de ruime zin van het woord. Daarom mag zelfs de schijn niet worden gewekt dat personen die horen tot het gerechtelijk apparaat belang hebben bij de uitkomst van een geding. Hierom is de voorzieningenrechter van oordeel dat het begrip ‘verkrijging’ als bedoeld in art. 3:43 BW een ruimere strekking heeft dan overdracht en dat onder dit begrip, anders dan X aanvoert, tevens beslaglegging moet worden verstaan. Immers verkrijgt X met deze rechtshandeling dat wat Arkans en A zelf ook met hun vorderingsrecht op Van Lanschot, Homé Hout en Elegant Wood zouden verkrijgen, namelijk het recht op betaling. Over het goed in kwestie (de vorderingsrechten van Arkans/A) en wat daarmee verkregen kan worden, is echter geen geding aanhangig. De procedures van CLC tegen Arkans en A hebben namelijk betrekking op (gestelde) vorderingen van CLC op Arkans en A. Dat Van Lanschot, Homé Hout en Elegant Wood op hun beurt moeten betalen aan respectievelijk A en Arkans is niet aan enig rechtsgeding onderworpen. Dit betekent dat niet voldaan is aan het vereiste ‘waarover een geding aanhangig is’ en art. 3:43 BW dus niet van toepassing is. Hoewel de voorzieningenrechter het standpunt van CLC dat X door - met gebruikmaking van kennis uit het dossier - beslag te laten leggen onder dezelfde beslagdebiteuren als waaronder CLC al eerder beslag heeft doen leggen, de schijn wekt dat zij belang heeft bij de uitkomst van de (appel)procedure tussen haar cliënten Arkans en A enerzijds en CLC anderzijds, op voorhand niet onbegrijpelijk acht, leidt dit standpunt er niet toe dat het vereiste ‘waarover een geding aanhangig is’ zo ruim moet worden uitgelegd als CLC voorstaat. De vorderingen van CLC worden afgewezen.

De Verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken nr. 44/2001 (Brussel I Verordening) regelt welke rechter binnen de Europese Unie bevoegd is om kennis te nemen van een tussen partijen gerezen geschil op burgerrechtelijk en handelsrechtelijk gebied. De Brussel I Verordening regelt in aansluiting daarop ook de erkenning en tenuitvoerlegging van een beslissing uit de ene lidstaat in een andere lidstaat van de Europese Unie. Daarmee is de Brussel I Verordening de hoeksteen voor de civielrechtelijke samenwerking in de Europese Unie. De Europese Commissie heeft 14 december 2010 een voorstel gepresenteerd dat strekt tot herschikking van de Brussel I Verordening. Op 12 december 2012 is de herschikking van de verordening tot stand gekomen (Pb EU L 351). De herschikte verordening is op 10 januari 2013 in werking getreden en is, met uitzondering van twee informatiebepalingen die een jaar eerder van toepassing worden, per 10 januari 2015 van toepassing. De verordening is in al haar onderdelen verbindend en rechtstreeks toepasselijk in alle lidstaten (met uitzondering van Denemarken) overeenkomstig artikel 288 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. De in hoofdstuk III van de verordening opgenomen regeling betreffende de erkenning en tenuitvoerlegging van de door de verordening bestreken beslissingen behoeft uitwerking in het interne recht van de lidstaten. Het wetsvoorstel met publicatienummer 33676 voorziet daarin. Voor de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen uit andere lidstaten is niet langer een exequatur vereist. Degene tegen wie zo’n beslissing wordt ten uitvoer gelegd kan daartegen een rechtsmiddel instellen. De rechtsmiddelen die kunnen worden ingesteld, stemmen overeen met de rechtsmiddelen die tegen een exequatur konden worden ingesteld. De weigeringsgronden kunnen in twee feitelijke instanties en in cassatie worden ingeroepen. In de memorie van toelichting wordt aandacht besteed aan werkingssfeer van de verordening (paragraaf 2), jurisdictie (paragraaf 3), forumkeuze (paragraaf 4), erkenning en tenuitvoerlegging (paragraaf 5) en overige wijzigingsvoorstellen (paragraaf 6). In die paragrafen worden de belangrijkste wijzigingen in de Brussel I verordening toegelicht.

Wie in verband met niet betaalde rekeningen wordt gedagvaard bij de kantonrechter in Midden-Nederland, kan meteen zijn verhaal doen en eventueel een betalingsregeling treffen. Schriftelijk verweer voeren is in veel gevallen niet meer nodig, lang op een uitspraak wachten ook niet. Dat is het gevolg van een proef in Utrecht, waarbij de zogeheten rolzitting drastisch op de schop ging. Dat is zo’n succes gebleken, dat Midden-Nederland die werkwijze uitbreidt en ook rechters van andere rechtbanken interesse hebben getoond. “Hopelijk gaat er een olievlekwerking vanuit”, zegt rechter Kim van der Kraats. Teleurstelling De rolzitting die de kantonrechters in Utrecht elke maandag en woensdag houden, kon in de ogen van Kim van der Kraats wel wat klantvriendelijker. “Zo’n zitting is bedoeld om schriftelijke stukken in te dienen en afspraken te maken over de procedure”, zegt Van der Kraats. “Dat zegt mensen die gedagvaard zijn natuurlijk niets. Zij komen naar de rechtbank in de hoop een oplossing te bespreken voor de huur of verzekeringspremie die ze niet hebben betaald, of om duidelijk te maken dat het verwijt niet klopt. Maar de tegenpartij is zelden aanwezig en er is nauwelijks gelegenheid om het woord te voeren. De rechter vraagt of het klopt dat er niet is betaald. In dat geval volgt de uitspraak over een week. Zo niet, dan kan schriftelijk verweer worden gevoerd.” Regelmatig druipen mensen teleurgesteld af, zegt Van der Kraats. “Daarom ben ik met een team van de rechtbank op zoek gegaan naar een manier om de zitting beter te benutten.” De maandagkamer gooide het roer in oktober om, voor een proefperiode van een half jaar. “Veel mensen die op de rolzitting komen, hebben grote moeite met het op schrift stellen van hun verweer. Ze laten het dus maar zitten, of leveren iets in waar je als rechter juridisch niets mee kunt. Wij laten de mensen daarom mondeling hun zegje doen en maken daar proces-verbaal van op. Dat werkt veel beter. Verder hebben we een deurwaarder (GGN) gevraagd op de zitting aanwezig te zijn. Hij kan meteen een betalingsregeling afspreken, of in de computer nagaan of het klopt als iemand zegt dat een rekening al is betaald. Normaal gesproken meldt de verweerder schriftelijk dat hij betaald heeft en vraagt de rechtbank vervolgens per brief om een betalingsbewijs, dus je kunt wel nagaan hoeveel tijd dat scheelt.” Doorlooptijden gehalveerd De resultaten van de proef zijn indrukwekkend: de helft van de gedaagden die de vordering erkent, treft meteen een betalingsregeling met de deurwaarder. “De andere helft doet dat niet omdat ze geen cent hebben. De deurwaarder hoort dat op de zitting en weet meteen dat hij daar verder niet achteraan hoeft te zitten. Dat geeft alleen maar kosten die hij nooit meer kan verhalen.” Van de gedaagden die verweer voeren, treft een kwart tijdens de zitting een schikking met de deurwaarder. “Dan hoeft de rechter geen uitspraak meer te doen. Maar ook als daar nog wel behoefte aan is, lukt het vaak eerder om knopen door te hakken. Al met al zijn de doorlooptijden gehalveerd.” Tevreden klanten Belangrijker vindt de rechtbank dat de klanten tevreden zijn. “Gedaagden zijn erg blij als wij hun verhaal opschrijven”, zegt Van der Kraats. “En ze raken op zitting makkelijk in gesprek met de deurwaarder. Als ze daar zelf achteraan moeten, gaat het nogal eens mis. Omgekeerd zijn ook de deurwaarders verrast over het makkelijke contact. Zij worden regelmatig agressief benaderd en waren in het begin verbaasd dat er geen parketpolitie op de zitting was. Maar dat is niet nodig, bij ons loopt het nooit uit de hand. Als beide partijen elkaar in de rechtszaal spreken, is de kou al gauw uit de lucht.” Uitbreiding De rechter heeft onlangs op verzoek een lezing gegeven op een bijeenkomst voor afgestudeerde deurwaarders van de Hogeschool Utrecht. “Daar was ook de beroepsvereniging aanwezig”, zegt ze. “Die wil onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om deze werkwijze uit te breiden. Dit is een prachtige mogelijkheid voor deurwaarders om invulling te geven aan hun maatschappelijke taak.” Rechters uit andere delen van het land zijn al komen kijken hoe het in Utrecht werkt. “Ik beveel collega’s van harte aan om mee te gaan in wat wij de ‘rolrevolutie’ noemen. Het enige nadeel is dat de zitting meer tijd kost, door de individuele aandacht voor elke gedaagde. Maar die extra tijd win je in de loop van het proces dubbel en dwars terug.”