Aflevering 6

In dit artikel zal het conservatoir beslag in Engeland, Frankrijk en Duitsland worden besproken. Hierbij zal allereerst worden gekeken naar de mogelijkheden van conservatoir beslag, daarna zal op hoofdlijnen besproken worden hoe de procedure van beslaglegging er in het betreffende land uitziet en welke termijnen hierbij in acht moeten worden genomen. Tot slot zal de toekomst van het extraterritoriaal beslag worden besproken, waarbij kort wordt ingegaan op recente ontwikkelingen ter zake van het Europees bankbeslag.

Naar aanleiding van het artikel ‘Hoe grijzer hoe wijzer? Discussiepunt: de grijze lijst’, in BER 2013/5, vroeg de redactie zich af welke ervaringen u, de lezers, heeft met de grijze lijst. De tijd om in te sturen was echter wat kort, waardoor we nog te weinig reacties verzameld hebben om conclusies te trekken. Daarom willen we u nogmaals vragen te reageren op onderstaande vragen via: ber@sdu.nl

In Vrz. Amsterdam 13 mei 2013, «JOR» 2013/227, NJF 2013, 209 stond het leerstuk van misbruik van bevoegdheid centraal. De Voorzieningenrechter concludeerde tot een schending van de norm, waarbij zij mede bij haar oordeel betrok “deze tijd, waarin het economisch niet goed gaat met Nederland en veel huizen.” In deze bijdrage wordt allereerst kort de geschiedenis van de misbruiknorm geschetst, vervolgens wordt het leerstuk uiteengezet en tot slot wordt de genoemde uitspraak besproken in het licht van jurisprudentie en doctrine.

Bijna elke advocaat maakt in zijn carrière wel eens gebruik van de diensten van een gerechtsdeurwaarder. Sommigen incidenteel en anderen weer vrij intensief, al naar gelang de aard van hun praktijk. Ondanks deze regelmatige contacten is er toch behoorlijk wat onbekendheid met het werk van de gerechtsdeurwaarder en diens positie in het Nederlandse rechtssysteem. Om te voorkomen dat onbekendheid uitmondt in onbemindheid ga ik in dit artikel in op enkele (dagelijkse) misverstanden tussen deurwaarders en advocaten.

De voorzieningenrechter weegt mee dat de beslaglegger niet heeft aangevoerd en niet aannemelijk heeft gemaakt dat de beslagrechter in het geval de ontbrekende informatie wel was verstrekt evenzeer verlof zou hebben verleend.

De besloten vennootschap Equinix heeft ter verzekering van een vordering op onder anderen de man op 20 maart 2013 verlof gevraagd om conservatoir beslag te leggen (onder meer) op “de onroerende zaak in eigendom van” de man. Na verkregen verlof heeft Equinix op 21 maart 2013 conservatoir beslag doen leggen op “de onverdeelde helft van de onroerende zaak (…)”.

In verband met ontnemingsmaatregelen is ten laste van A executoriaal beslag gelegd op verschillende roerende zaken, waaronder een motorfiets. De deurwaarder heeft de motorfiets in gerechtelijke bewaring gegeven. Eiser vordert in deze procedure de opheffing van het executoriale beslag. Hij voert daartoe aan dat hij, en niet A, de eigenaar is van de Harley. De motorfiets is enkel bij zijn neef A gestald omdat eiser zelf geen stallingsmogelijkheid heeft. Eiser legt aan zijn vorderingen ten grondslag dat de Staat jegens hem onrechtmatig handelt. Daarmee is in zoverre de bevoegdheid van de burgerlijke rechter – in dit geval de voorzieningenrechter in kort geding – tot kennisneming van de vorderingen gegeven.

In haar eindvonnis van 17 oktober 2012 heeft de rechtbank appellant veroordeeld om aan geïntimeerde te betalen een bedrag van € 3.253,83, en voorts appellant veroordeeld tot nakoming van de overeenkomst van geldlening die omstreeks 5 april 2008 tussen partijen tot stand is gekomen. Appellant is in hoger beroep gekomen van voornoemd vonnis. Daarbij heeft hij een incidentele vordering ingesteld tot schorsing van de tenuitvoerlegging bij voorraad.

C heeft de beleggingsrelatie met Keijser Capital beëindigd en deze vennootschap aansprakelijk gesteld voor geleden verliezen. C heeft verlof gekregen om ten laste van Keijser Capital conservatoire (derden)beslagen te leggen. Keijser Capital vordert (onder meer) opheffing van de beslagen, en voert daartoe in de eerste plaats aan dat de ten laste van haar gelegde beslagen dienen te worden opgeheven, nu zij niet is gehoord terwijl zij een financiële instelling zoals bedoeld in artikel 212a onder a Fw is. Krachtens het bepaalde in artikel 700 lid 4 Rv kan verlof tot beslaglegging ten laste van een dergelijke instelling slechts worden verleend nadat de instelling in de gelegenheid is gesteld om te worden gehoord. C heeft in zijn verzoekschrift ten onrechte nagelaten er melding van te maken dat Keijser Capital een instelling is als bedoeld in artikel 212a onder A Fw. C voert hiertegen aan dat aan de omissie niet de nietigheid van het beslag dient te worden verbonden. Hij heeft daartoe gesteld dat Keijser Capital – om proceseconomische redenen – geen belang heeft bij opheffing van de gelegde beslagen op de door haar gestelde formele grond, nu C in dat geval direct een nieuw verzoekschrift zal indienen. Keijser Capital heeft haar formele verweer desgevraagd gehandhaafd en opheffing op grond van artikel 705 lid 2 Rv gevorderd.

E was veroordeeld om aan G een bedrag te betalen. G heeft loonbeslag gelegd onder de toenmalig werkgever van E. In de periode van augustus 2009 tot en met november 2009 is in totaal € 1.205,47 onder dat beslag ingehouden. E vordert in deze procedure dat G een bedrag van € 1.174,02 van het onder het beslag ingehouden bedrag aan hem terugbetaalt. Hij stelt dat dit onverschuldigd is betaald, althans dat G jegens hem onrechtmatig heeft gehandeld door inhouding ervan. E huurde in de periode van het beslag woonruimte van een derde, terwijl G bij vaststelling van de beslagvrije voet ten onrechte geen rekening heeft gehouden met woonkosten. Er was (vrijwel) geen ruimte voor inhouding onder het beslag.

Tot 1 november 2013 ligt een wetsvoorstel tot wijziging van de Gerechtsdeurwaarderswet ter consultatie.

De gemeente heeft aan appellanten bijstand uitgekeerd, maar is er later achter gekomen dat zij een vakantiehuis in Frankrijk hadden. Daarop heeft de gemeente de uitkering stopgezet en de ten onrechte genoten bijstand ingevorderd. Dit invorderingsbesluit is definitief geworden. De gemeente heeft executoriaal beslag gelegd op het vakantiehuis. Zij heeft getracht het vakantiehuis executoriaal te verkopen. De Franse rechter heeft geweigerd de executoriale verkoop van het vakantiehuis toe te staan. De reden voor deze weigering is dat de gemeente had aangekondigd zich te zullen verhalen op roerende zaken van appellanten en geen melding heeft gemaakt van onroerende zaken.

Bij arrest van het gerechtshof ’s-Gravenhage van 31 oktober 2000 zijn de Republiek Irak en de Central Bank of Iraq op vordering van (de rechtsvoorganger van) X Zwijndrecht BV, bij verstek hoofdelijk veroordeeld tot betaling van een bedrag van ruim zes miljoen gulden, met rente en kosten. De vordering is gebaseerd op een op 9 juli 1981 gesloten overeenkomst. Irak c.s. hebben geen verzet tegen het arrest ingesteld. Thans vorderen zij schorsing van de tenuitvoerlegging van het arrest.

De voorzieningenrechter acht de vraag of de beslagrechter in geval de ontbrekende informatie wel was verstrekt evenzeer verlof zou hebben gegeven niet relevant.

Het moeten betalen van griffierechten is een “onaanvaardbare verstoring van de rechtsgang”, omdat het de toegang tot de rechter kan belemmeren. Volgens de advocaat-generaal bij de Hoge Raad heeft het hof in Amsterdam terecht de griffierechten voor een failliete ondernemer verlaagd.

Een woningstichting heeft de ontbinding van de huurovereenkomst met huurder X gevorderd, op de grond dat er een forse achterstand in de huurbetaling was ontstaan. Ook heeft de woningstichting betaling van de achterstallige huur en ontruiming gevorderd.

Omdat X zijn verplichtingen jegens de hypotheekhouder (H) niet nakomt, heeft H de executie van de woning aangezegd zowel aan X als aan alle huurders die zich in de woning bevinden. Vervolgens heeft H een verzoek ingediend bij de voorzieningenrechter tot het verkrijgen van verlof voor een beroep op het huur-, beheer- en ontruimingsbeding in de hypotheekakte.

Tot aan hun echtscheiding waren M en V gehuwd in algehele gemeenschap van goederen. Na de echtscheiding is V overleden, met achterlating van A en B als haar enige erfgenamen. Vervolgens is A door de rechtbank veroordeeld om medewerking te verlenen aan het tot stand komen van de notariële beschrijving van de ontbonden huwelijksgemeenschap op straffe van een dwangsom. M is van mening dat A de dwangsom is verschuldigd, aangezien hij bij voortduring heeft geweigerd om medewerking te verlenen aan de boedelbeschrijving. M heeft notaris N verzocht het onverdeeld aandeel van A in de woning die behoort tot de ontbonden huwelijksgoederengemeenschap door een executieveiling te verkopen.

Op 10 juni 2013 heeft gedaagde met verlof van de voorzieningenrechter ten laste van eiseressen conservatoir beslag tot afgifte doen leggen op twaalf metalen rijplaten. Eiseressen vorderen de opheffing van het beslag op de rijplaten, met veroordeling van gedaagde tot teruggave van de rijplaten op straffe van verbeurte van een dwangsom en tot betaling van de proceskosten. Aan die vordering leggen zij ten grondslag dat de beslaglegging ondeugdelijk is en de handhaving daarvan vexatoir. Anders dan partijen menen, behoeft van spoedeisend belang van eiseressen bij hun vordering niet te zijn gebleken. Artikel 705 Rv biedt een eigen rechtsgang ten behoeve van de opheffing van beslagen in de vorm van een kort geding ten overstaan van de voorzieningenrechter. Een spoedeisend belang is geen voorwaarde voor toegang tot deze rechtsgang.

In Frankrijk is in twee instanties geprocedeerd tussen het Franse STE en een Nederlandse besloten vennootschap (thans gedaagde). In eerste aanleg was STE veroordeeld om ruim twee ton te betalen. In appel (2003) werd die veroordeling vernietigd. Het hof veroordeelde gedaagde echter niet om aan STE terug te betalen al hetgeen op grond van de primaire veroordeling was betaald. Een verzoek ex art. 31/32 rv (althans het Franse equivalent daarvan) werd afgewezen omdat STE nooit een restitutieveroordeling had ingesteld.

X heeft een woning verkocht waarvan de levering uiterlijk 26 juli 2013 moet plaatsvinden. Op de woning rust nog een hypotheek ten behoeve van H. Op 12 juli 2013 is in een kortgedingprocedure geoordeeld dat H medewerking moet verlenen aan het doorhalen van dit hypotheekrecht. In dit uitvoerbaar bij voorraad verklaard vonnis heeft de voorzieningenrechter bepaalt dat ‘dit vonnis dezelfde kracht heeft als een in wettige vorm opgemaakte akte van [H] voor elke rechtshandeling die nodig is tot doorhaling van de hypothecaire zekerheid […] op de woning’. Na dit vonnis is X een nieuwe kortgedingprocedure tegen H gestart. X stelt dat de notaris niet met het vonnis de hypotheek kan doorhalen omdat hij aan de hypotheekbank van de koper moet garanderen dat de te leveren woning vrij is van hypotheek en dat die garantie niet kan worden gegeven omdat de kans bestaat dat dit vonnis in hoger beroep wordt vernietigd. Daarom eist X dat H persoonlijk bij de notaris verschijnt om de hypotheek door te halen.

Een kantoormedewerkster van de gerechtsdeurwaarder heeft vanaf haar zakelijke e-mailadres een e-mail zonder inhoud aan klaagster verzonden, met als bijlage een brief met betrekking tot een privégeschil tussen klaagster en haar. Het hof stelt vast dat niet gebleken is dat de gerechtsdeurwaarder achter de handelwijze van de kantoormedewerkster stond dan wel daarvoor toestemming heeft gegeven. Er is derhalve geen sprake van tuchtrechtelijk laakbaar handelen van de deurwaarder.

Als gevolg van een vertraging bij de aanleg van een windmolenpark wordt conservatoir beslag gelegd op een schip. Het beslag wordt opgeheven na het stellen van een bankgarantie van ruim 6 miljoen euro. Eiseres vordert teruggave van deze bankgarantie onder het stellen van een lagere. De voorzieningenrechter toetst aan de normen van artikel 705 Rv. Een bankgarantie berust op een overeenkomst tussen de schuldeiser en de schuldenaar.

Eiseres stelt een vordering tot zekerheidstelling ter meerdere zekerheid van de afwikkeling van een vermeende (finale) verrekeningsvordering, nadat conservatoire beslaglegging slechts gedeeltelijk doel had getroffen. De rechtbank wijst de vordering af.