Aflevering 6

In dit artikel bespreekt de auteur het belang van werknemers bij de pre-pack en in hoeverre het wetsvoorstel Wet Continuiteit Ondernemingen I werknemers in faillissement enige hoop biedt. Daarbij gaat de auteur eveneens in op de vanuit de vaste commissie voor Veiligheid en Justitie van de Tweede Kamer voorgestelde en bij amendement opgenomen voorstel om de ondernemingsraad, een personeelsvertegenwoordiging of vakbonden bij de pre-pack te betrekken.

In deze reactie staan de auteurs stil bij het artikel van Van Zanten over de pre-pack bij beursvennootschappen. Ondanks dat de auteurs de conclusie van Van Zanten eveneens wenselijk achten, stellen de auteurs dat er binnen de huidige Europese wetgeving geen ruimte voor bestaat. In tegenstelling tot Van Zanten menen de auteurs dat dat de vraag of openbaarmaking van deze koersgevoelige informatie achterwege mag blijven wegens een ‘rechtmatig belang’ bij uitstel in de zin van art. 5:25i lid 3 sub a Wft wel degelijk een (te) grote hobbel is. In het artikel geven de auteurs twee reden waarvoor zij dit menen.

De door art. 58 lid 1 Fw aan de curator toegekende bevoegdheid om de pand- en hypotheekhouders een redelijke termijn te stellen om tot uitoefening van hun rechten overeenkomstig art. 57 Fw over te gaan, strekt tot een voortvarende afwikkeling van de boedel (HR 20 december 2013, «JOR» 2014/86, m.nt. Verdaas (Glencore/curatoren Zalco c.s.)). Dit brengt mee dat indien een pand- of hypotheekhouder op de voet van art. 58 lid 1, laatste volzin, Fw de rechter-commissaris verzoekt om de door de curator gestelde termijn te verlengen, daaromtrent met voortvarendheid dient te worden beslist. De rechter-commissaris is evenwel gehouden het in art. 19 Rv verankerde beginsel van hoor en wederhoor in acht te nemen. Uit de beschikking d.d. 16 juli 2015 blijkt dat de rechter-commissaris de curatoren in de gelegenheid heeft gesteld om te reageren op het verzoek van verzoekster (tot cassatie) tot verlenging van de door de curatoren op de voet van art. 58 lid 1 Fw gestelde termijn, en dat de curatoren daarop een verweerschrift met bijlagen hebben ingediend. Vervolgens heeft de rechter-commissaris zijn beschikking gegeven en deze gelijktijdig met het verweerschrift met bijlagen aan verzoekster gezonden, zonder verzoekster gelegenheid te bieden om op het verweerschrift en de bijlagen te reageren. Blijkens de beschikking heeft de rechter-commissaris zijn beslissing mede gebaseerd op hetgeen de curatoren in het verweerschrift en de bijlagen hebben aangevoerd. Een en ander brengt mee dat de beslissing van de rechter-commissaris mede berust op bescheiden en gegevens waarover verzoekster – de partij ten nadele van wie die beschikking is gegeven – zich niet heeft kunnen uitlaten. Hierdoor heeft de rechter-commissaris het bepaalde in art. 19 Rv geschonden.

In dit arrest staan art. 27 Fw en verrekening centraal. Een VOF en haar beide vennoten worden in staat van faillissement verklaard. Circa zes weken later worden beide vennoten toegelaten tot de WSNP. Op datum faillissement zijn de VOF en haar vennoten verwikkeld in een procedure met een aannemer. Zij vorderen in conventie betaling door de aannemer van een geldsom. De aannemer betwist de vordering van de VOF en vordert op zijn beurt in reconventie betaling van een geldsom door de VOF en haar vennoten. De procedure in reconventie is op grond van art. 29 Fw en art. 313 lid 1 Fw van rechtswege geschorst. De procedure in conventie wordt op de voet van art. 27 Fw door de curator overgenomen.

In deze zaak draait het om de vraag of de vennootschap Patelot misbruik van bevoegdheid maakt door het eigen faillissement aan te vragen. Hoewel Patelot verkeert in een toestand van te hebben opgehouden te betalen, wijzen rechtbank en hof het faillissementsverzoek af op de grond dat de waarde van Patelots activa verwaarloosbaar is.

In deze zaak draait het om de vraag welke bevoegdheden een pandhouder heeft om betaling van de vordering door de debiteur van de verpande vordering af te dwingen. De pandgever kan als rechthebbende zijn vordering op verschillende wijzen voldaan krijgen. Zo kan een pandhouder onder meer een voor die vordering gevestigd zekerheidsrecht uitoefenen, beslag leggen, of het faillissement van de debiteur van de vordering aanvragen. Heeft de pandhouder deze bevoegdheden ook, nu hij niet de rechthebbende van de vordering op de debiteur is, maar ‘slechts’ de inningsbevoegde? Deze vraag is relatief nieuw, omdat bij de vóór 1992 gebruikelijke zekerheidscessie de zekerheidscessionaris zowel schuldeiser als inningsbevoegde van de overgedragen vordering was. Een scheiding tussen deze hoedanigheden deed zich dus niet voor. In deze zaak heeft de pandhouder een beperkt recht op de huurvordering van de pandgever op geïntimeerde. De pandhouder is, nu zij mededeling heeft gedaan van haar pandrecht op de huurvordering, op grond van art. 3:246 lid 1 BW bevoegd om in en buiten rechte nakoming van de door de pandgever aan haar verpande vordering op geïntimeerde te eisen en betalingen in ontvangst te nemen (vgl. HR 21 januari 2014, «JOR» 2014/119, m.nt. Schuijling (Neo-River). De pandgever is schuldeiser en blijft dat ook, ondanks het feit dat na mededeling van de verpanding de pandhouder inningsbevoegd is. De pandhouder is inningsbevoegd met betrekking tot een vordering die toebehoort aan de pandgever/schuldeiser. De pandhouder heeft geen vorderingsrecht op de schuldenaar van de verpande vordering. In art. 3:246 lid 1 en 2 BW wordt bepaald welke (schuldeisers)bevoegdheden aan de pandhouder toekomen. De bevoegdheid tot het aanvragen van het faillissement van de schuldenaar van de verpande vordering behoort niet tot die bevoegdheden. Deze bevoegdheid blijft bij de pandgever/schuldeiser. Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen, kan een pandhouder niet het faillissement aanvragen, omdat hij geen schuldeiser van de debiteur van de verpande vordering is en deze bevoegdheid ook niet uit het pandrecht volgt. Dit leidt ertoe dat het verzoek van appellante om geïntimeerde in staat van faillissement te verklaren, dient te worden afgewezen.

In deze zaak draait het om de vraag of de bevoegdheid tot tenuitvoerlegging van de executoriale titel die het proces-verbaal van een verificatievergadering op grond van art. 196 Fw voor de schuldeiser opleverde, inmiddels op grond van het bepaalde in art. 36 Fw was verjaard.

Heineken en X hebben enkele maanden voorafgaand aan het faillissement van X een huurontbindingsovereenkomst gesloten. Het hof stelt dat niet worden aangenomen dat de schuldeisers van X zijn benadeeld door de huurontbindingsovereenkomst, in de zin dat de schuldeisers daardoor in hun verhaalsmogelijkheden blijken te zijn beperkt. Het hof bekrachtigt het vonnis van de kantonrechter. Heineken als verhuurder en X als huurder hebben op 13 januari 2012 een huurovereenkomst betreffende een bedrijfspand gesloten met verplichting voor X tot drankafname bij Heineken. Zij hebben daarbij een bruikleenovereenkomst gesloten op grond waarvan Heineken aan X apparatuur in bruikleen heeft gegeven. Nadat X een achterstand in de betaling van de huur had laten ontstaan, hebben Heineken en X op 25 januari 2013 een zogenoemde huurontbindingsovereenkomst gesloten. Heineken en X hebben uitvoering gegeven aan de huurontbindingsovereenkomst. X is op 5 juni 2013 failliet verklaard. De curator in het faillissement van X heeft op 17 juli 2013 aan Heineken onder meer de vernietigbaarheid van de huurontbindingsovereenkomst ingeroepen.

X heeft een door ING Bank afgegeven bankgarantie ten behoeve van Y ingeroepen en het van de bank ontvangen bedrag in mindering gebracht op haar concurrente vordering op Y. De curator stelt dat op grond van art. 6:43 BW de betaling onder de bankgarantie in mindering strekt op de huurschuld na de faillietverklaring Y en moet worden verrekend met de openstaande boedelschulden. Het hof stelt dat de curator geen aanwijsbevoegdheid heeft en bekrachtigt het vonnis van de rechtbank. X is eigenaar van een bedrijfsruimte. Vanaf 1 september 1991 heeft X de bedrijfsruimte verhuurd aan Y. In de huurovereenkomst is bepaald dat Y de huurbetalingen bij vooruitbetaling moet voldoen in driemaandelijkse termijnen. ING Bank heeft een bankgarantie van € 17.243,65 ten gunste van X afgegeven, tot zekerheid voor de nakoming door Y van de verplichtingen uit de huurovereenkomst. Y wordt op 16 juli 2013 failliet verklaard. De curator heeft de huurovereenkomst opgezegd op 30 september 2013 en de bedrijfsruimte is op 3 oktober 2013 aan X opgeleverd. Op 30 augustus 2013 heeft X de bankgarantie ingeroepen en het van de bank ontvangen bedrag in mindering gebracht op haar concurrente vordering op Y. De curator heeft op 19 februari 2014 aangegeven dat op basis van art. 6:43 BW de betaling onder de bankgarantie in mindering strekt op de huurschuld na de faillietverklaring Y en moet worden verrekend met de openstaande boedelschulden. De curator heeft het door X onder de bankgarantie ontvangen bedrag in mindering gebracht op de door X ingediende vordering op de boedel en dit bedrag opgeteld bij de door X ingediende concurrente vordering.

Naar aanleiding van het faillissement van Hoogenbosch heeft Achmea op grond van art. 39 Fw de huurovereenkomst opgezegd. De kantonrechter stelt dat er geen sprake is van misbruik van recht dan wel een opzegging of het vasthouden daaraan die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Hierdoor concludeert de kantonrechter dat voor dit moment de huurovereenkomst tussen partijen niet meer bestaat en wijst gevorderde ontruiming van de winkelruimte toe.

Bij een verzoekschrift tot faillietverklaring van een vennootschap onder firma en haar twee vennoten is door de griffier van de rechtbank driemaal griffierecht geheven op grond van artikel 3 lid 2 Wgbz. Hiertegen is verzet gedaan en betoogd dat slechts één keer griffierecht kan worden geheven, aangezien sprake is van één verzoekschrift. De rechtbank legt in dit verband een prejudiciële vraag voor aan de Hoge Raad. De Hoge Raad oordeelt dat slechts eenmaal griffierecht dient te worden geheven, omdat de verschillende verzoeken een nauwe samenhang vertonen en daarmee tussen hen een direct verband bestaat. Afzonderlijk recht kan alleen worden geheven in het geval een verzoekschrift, waarin meerdere verzoeken worden gedaan, moet worden beschouwd als een geschrift dat uit meerdere verzoekschriften bestaat. Hiervan is in ieder geval sprake indien tussen de verschillende verzoeken geen direct verband bestaat.

Na het faillissement van een onderwijsstichting ontstaat er een geschil tussen de curator en een gemeente over de eigendom van de grond en het daarop gebouwde schoolgebouw. Daarbij rijst de vraag of de grond en het schoolgebouw in de boedel valt of dat dit aan de gemeente toekomt. Het hof concludeert dat art. 20 Fw niet in de weg staat aan eigendomsverkrijging door de gemeente op basis van art. 110 lid 4 WPO.

In deze bijdrage gaat de auteur in op de vraag of een bank onderzoek moet doen naar de financiële positie, kennis, ervaring, doelstellingen en risicobereidheid van de particuliere aspirant-borg vergelijkbaar met de advisering aan een kredietnemer over een te verstrekken krediet, dan wel of de bank onderzoek moet doen naar de draagkracht van de aspirant-borg. Het auteur bespreekt eerst de inhoud en ratio van de bijzondere zorgplicht van een bank jegens de aspirant-borg zoals die volgt uit de wetgeving en rechtspraak. De auteur geeft aan dat er geen publiekrechtelijke zorgplicht van een bank jegens de particulier aspirant-borg is, nu de bepalingen daaromtrent in de Wft niet van toepassing zijn ten aanzien van de borg, maar slechts ten aanzien van een hoofdschuldenaar indien deze consument is. Vervolgens licht de auteur toe dat ook geen bijzondere zorgplicht van de bank bestaat om zich te verdiepen in de draagkracht van een aspirant-borg. De aspirant-borg is zelf verantwoordelijk om te bepalen of hij de verplichting uit hoofde van de borgtocht kan en wil dragen. Wel kan de bank uit hoofde van de bijzondere zorgplicht verplicht zijn om aan de particuliere aspirant-borg specifieke informatie te verschaffen over de financiële toestand van de hoofdschuldenaar. Dit is echter afhankelijk van de omstandigheden van het geval.

In deze bijdrage geeft de auteur een reactie op een eerder verschenen artikel over de (beëindiging van de) 403-aansprakelijkheid en de stand van zaken anno 2016. Van Zoest bespreekt daarin onder meer de vraag of de vier vereisten voor beëindiging van overblijvende aansprakelijkheid in art. 2:404 lid 3 BW een dwingende volgorde hebben en meent dat dit niet het geval is. In de reactie licht de auteur van dit artikel dit toe en geeft hij aan waarom hij van mening is dat de volgorde wel dwingend is. De auteur van de reactie is voorstander van verduidelijking in de wet op dit punt.

De auteur heeft een naschrift geschreven bij de reactie van Schepel en licht toe waarom de argumenten van Schepel hem niet overtuigen. De auteur blijft van mening dat de in de wet opgenomen volgorde voor beëindiging van de overblijvende aansprakelijkheid niet dwingend is. De auteur is met Schepel eens dat verduidelijking in de wet op dit punt wenselijk is.

Recent zijn er Kamervragen gesteld over de positie van de verkoper die een eigendomsvoorbehoud heeft bedongen in het faillissement van de koper. Dit was naar aanleiding van recente faillissementen in de detailhandel, waarin soms belemmeringen voorkomen voor de leverancier die zijn eigendomsvoorbehoud wenst uit te oefenen. In dit artikel staat de auteur stil bij twee belemmeringen. Allereest besteedt de auteur aandacht aan de vraag of de curator van de verkoper die zijn eigendomsvoorbehoud wenst uit te oefenen een kostenbijdrage mag verlangen voor kosten die de curator heeft gemaakt in verband met de afwikkeling van afspraken van leveranciers. Daarnaast onderzoekt de auteur onder welke voorwaarden de curator de aan de verkoper toebehorende zaken mag vervreemden en in hoeverre de curator de verkoper dan dient schadeloos te stellen.

De Hoge Raad stelt in het Immun’Âge/Neo-River-arrest dat na de openbare verpanding van een vordering alle schuldeisersbevoegdheden bij de pandgever achterblijven die de wet niet aan de pandhouder toekent. In deze zaak had de pandgever de verpande vordering kwijtgescholden. Doordat art. 3:246 BW de pandhouder expliciet bevoegd maakt om de vordering te innen en, indien voor de opeisbaarheid vereist, op te zeggen, behoudt de pandgever alle andere schuldeisersbevoegdheden. De Hoge Raad verwijst voor zijn oordeel naar de memorie van antwoord uit 1971 waarin de minister deze uitleg met zoveel woorden verdedigde. Bovendien is dit de gangbare interpretatie in de literatuur vanaf de invoering van het BW in 1992. In dit artikel analyseert de auteur de wetsgeschiedenis en zet hij uiteen waarom een wetshistorische interpretatie het oordeel van de Hoge Raad niet kan dragen. Daarbij gaat de auteur eerst in op het oude burgerlijke recht en de totstandkoming van het BW van 1992. Vervolgens analyseert hij de wetshistorische interpretatie van de Hoge Raad en zet uiteen welke rechtsgevolgen voortvloeien uit de aard en strekking van het pandrecht. De auteur meent dat het college had beter de wettelijke bepalingen kunnen interpreteren in het licht van de aard en strekking van het pandrecht, zoals in de arresten Hamm q.q./ABN AMRO en ABN AMRO/Marell. Uit de aard en strekking van de pandrechtbepalingen vloeit juist voort dat de pandgever in beginsel niet ten nadele van de pandhouder over het pandobject kan beschikken.

In dit artikel gaat de auteur in op door een bank aan mkb-bedrijven verkochte renteswaps en meer in het bijzonder de vraag welke civielrechtelijke rechtsmiddelen een afnemer van dit product ten dienste staan, in het geval er gronden zijn om de verkoop van de renteswap aan te tasten. Na een korte uiteenzetting over de werking van renteswaps, bespreekt de auteur de verschillende varianten van de door de bank in acht te nemen zorgplicht. Zo is sprake van een zorgplicht in het geval van een (dreigend) tegenstrijdig belang, die zijn grondslag vindt in de verplichting van de bank om voor een integere bedrijfsvoering zorg te dragen en haar klanten te op de hoogte te stellen in geval van een (dreigend) tegenstrijdig belang. De auteur meent dat dit tegenstrijdig belang vrijwel altijd aanwezig, hetgeen het gevolg is van het interne beleid van de bank om de rentetypische mismatch te beheersen en het gebruik van receiverswaps te bevorderen. Vervolgens behandelt de auteur naast voornoemde zorgplicht de specifiek jegens de klant in acht te nemen zorgplicht, waaronder de verplichting van de bank om afdoende informatie in te winnen van de klant en daar haar advies op af te stemmen. Voorts gaat de auteur in op de rechtsmiddelen vernietiging (op basis van dwaling) en ontbinding, al dan niet in combinatie met schadevergoeding. Als specifieke grond voor vernietiging belicht hij de doeloverschrijding op grond van artikel 2:7 BW en betoogt de auteur dat een schending van de zorgplicht onder omstandigheden een beroep op dit artikel rechtvaardigt. Daarbij merkt de auteur op dat het artikel zelf gelet op de bezwaren tegen de externe werking van de doeloverschrijding aanpassing behoeft.

In dit artikel geeft de auteur een reactie op het artikel van Steneker over de reikwijdte van art. 3:24 BW. De auteur stelt de uitleg van dit wetsartikel, dat een verkrijger van een registergoed bescherming biedt tegen onvolledige registers, door Steneker ter discussie. Daarbij stelt de auteur de vraag of de bescherming die dit artikel biedt aan een hypotheekhouder in het geval de hypotheekgever op de dag van vestiging van het hypotheekrecht failleert, ook gewenst is voor andere inschrijfbare rechtshandelingen met terugwerkende kracht. Daarnaast wordt de door Steneker gegeven uitleg in verband gebracht met art. 3:27 BW, uit hoofde waarvan een verklaring van recht dat men recht heeft op een registergoed kan worden gevorderd. De auteur stelt dat het declaratoire karakter van een dergelijke uitspraak in de weg staat aan de door Steneker gegeven uitleg van art. 3:24 BW. De auteur concludeert dat het de voorkeur heeft het artikel zo te lezen dat de terugwerkende kracht van de rechtshandeling niet ook het inschrijfbare feit naar voren haalt.

In dit artikel geeft de auteur een naschrift op zijn eerdere artikel, waarin hij tevens in gaat op het artikel van Vonck. De auteur verduidelijkt dat zijn artikel is beperkt tot de specifieke situatie van bescherming tegen een ongepubliceerd faillissement (art. 3:24 lid 1 jo. lid 2 sub c BW), zodat deze specifieke bescherming niet van toepassing dient te worden geacht op andere gevallen van art. 3:24 lid 1 BW. Ook betoogt de auteur dat er behoefte aan bestaat dat een derdenbeschermingsbepaling die slechts twee verschillende beschermingsperiodes moet opleveren en het omslagmoment op het moment van de publicatie van het faillissement ligt.

Deze procedure betreft de (on)rechtmatigheid van de opzegging van een kredietrelatie door de bank, meer in het bijzonder een overeenkomst van geldlening, centraal. De rechtsgeldigheid van zo’n opzegging moet worden beoordeeld aan de hand van de maatstaf die door de Hoge Raad is neergelegd in het arrest ING/De Keijzer (HR 10 oktober 2014, «JOR» 2015/8, m.nt. Bertrams).

Dit arrest is interessant wegens de vraag of een vrijwaring dan wel contragarantie aan een bank in verband met een door die bank afgegeven bankgarantie onder art. 1:88 lid 1 onder c BW valt en hierdoor de toestemming van de andere echtgenoot behoeft, en of in dit geval de toestemming ook inderdaad was gegeven.

De laatste jaren wordt er met enige regelmaat geprocedeerd over ongelukkig geformuleerde overeenkomsten van achterstelling. Het gaat daarbij vaak, en ook hier, om de opeisbaarheid van de achtergestelde vordering.

In dit arrest is de vraag aan de orde of een bank verplicht kan worden om een nieuw krediet te verstrekken, nadat de termijn van een eerder verstrekt krediet is verlopen. Deze zaak verschilt daarmee van de gevallen die vele malen aan de orde zijn gekomen in de jurisprudentie over beëindiging van de kredietrelatie doordat de bank een verstrekt krediet in rekening-courant of een vaste lening inperkt, opzegt en/of opeist. Voorop staat dat weliswaar sprake is van een langdurige relatie tussen partijen, maar dat die relatie niet is vormgegeven in een overeenkomst voor onbepaalde duur, die door de bank is opgezegd. Vaststaat immers dat de financieringsovereenkomst tussen de bank en appellanten door tussen partijen overeengekomen tijdsverloop is geëindigd per 1 januari 2014, waarna een nieuwe overeenkomst is gesloten met een looptijd tot 1 januari 2015. Die nieuwe overeenkomst is onder dreiging door appellanten met twee elkaar opvolgende datumverzoeken voor kort geding verlengd tot 1 januari 2016. In al die jaren is de kredietfaciliteit teruggegaan van bijna € 18,5 miljoen tot € 6 miljoen. Het moet appellanten gelet op de houding van de bank in elk geval vanaf de besprekingen die hebben geleid tot de vernieuwde kredietrelatie met ingang van 1 januari 2014 duidelijk zijn geweest dat de bank de relatie niet langer wilde continueren. Verder wordt ervan uitgegaan dat op de bank als financiële dienstverlener een bijzondere zorgplicht rust die voortvloeit uit haar maatschappelijke positie in samenhang met haar bij uitstek professionele deskundigheid. De inhoud en reikwijdte van deze bijzondere zorgplicht hangt af van de omstandigheden van het geval. Wat dat betreft is van belang dat appellanten geen particulieren zijn, maar evenals de bank commerciële instellingen met winstdoeleinden, waarbij het in elk geval aan de aandeelhouders is om (risicodragend) kapitaal in te brengen. Appellanten hebben naar eigen zeggen 46 winkels en circa 700 werknemers, zodat ervan mag worden uitgegaan dat zij behoorlijk in staat zijn om voor zich zelf op te komen en risico’s op een juiste wijze te kunnen inschatten en naar behoren af te wegen. Van belang is verder dat vaststaat dat appellanten niet alleen in 2013 en 2014 verliezen hebben geleden, maar dat zij evenmin hebben weersproken dat zij in 2015 een winst hebben begroot van € 922.000, maar een verlies hebben geleden van € 921.000 (misschien zelfs € 1.233.000) en thans een negatief eigen vermogen hebben.

Deze uitspraak betreft het ontstaansmoment van een vordering van een zorgaanbieder op de zorgverzekeraar ter zake van geneeskundige behandelingen die de pandgever/zorgaanbieder vóór faillissement heeft verricht maar nog niet heeft gefactureerd bij de zorgverzekeraar. Anders dan de rechtbank oordeelt het hof dat de vordering op de zorgverzekeraar pas ontstaat zodra aan de voorwaarden van de declaratieregels is voldaan.

Als vriendendienst stelt Hardeveld zich borg voor de verplichtingen van een inmiddels failliet verklaarde hoofdschuldenaar. Zowel de schuldeiser, Aruba Bank, als de borg zijn in de veronderstelling dat het uitgesproken faillissement van de hoofdschuldenaar in hoger beroep vernietigd zal worden. Deze veronderstelling blijkt onjuist. Het weerhoudt Aruba Bank er echter niet van om de borg aan te spreken tot betaling, wat door de borg wordt geweigerd. De borg stelt te hebben gedwaald, vernietigt de overeenkomst en stelt dat de dwaling voor rekening van Aruba Bank moet komen, nu hij niet voldoende is geïnformeerd over de risico’s van de borgtocht die hij is aangegaan. Het Gerecht in eerste aanleg van Aruba honoreert het beroep op dwaling. Het Gemeenschappelijk Hof van Justitie oordeelt echter dat het beroep op dwaling niet kan slagen.

Een leverancier gaat niet akkoord met het aanbod van de curatoren van Etam om 70 procent van de kostprijswaarde van de verkochte kleding te vergoeden. De rechtbank concludeert dat met dit aanbod de curatoren onvoldoende de rechten van de leverancier hebben gewaarborgd. De curatoren worden veroordeeld tot betaling van het restant van de schadevergoeding.

In deze zaak gaat een particuliere borg een borgtochtovereenkomst met de bank aan, voor bestaande en toekomstige vorderingen van de bank op twee advocatenvennootschappen. De borg drijft een advocatenkantoor via deze twee advocatenvennootschappen, waarover hij zeggenschap heeft. De bankrekeningen van de advocatenvennootschappen vertonen ongeoorloofde debetstanden en de borg wordt aangesproken. De borg voldeed niet aan zijn verplichtingen onder de borgtocht. Ook wordt de borg samen met zijn echtgenote aangesproken tot voldoening van schulden die zij in privé aan de bank hebben. De bank start een procedure ter incasso van haar vorderingen.

Een bank is toerekenbaar tekortgeschoten in haar contractuele verplichtingen door de kredietovereenkomst per direct op te zeggen. Gestelde schade is het gehele tekort in het faillissement. In dit kader rijst de vraag of er condicio sine qua non-verband tussen de tekortkoming en de gestelde schade bestaat. De rechtbank veroordeelt de bank, als belangrijke medeveroorzaker van de getelde schade, tot vergoeding van de helft van die schade.

Leninggevers hebben aan leningnemer een geldlening verstrekt om de koop van aandelen in een vennootschap mogelijk te maken. Tot zekerheid voor terugbetaling van die lening heeft leningnemer op registergoederen van de vennootschap een hypotheekrecht gevestigd ten behoeve van leninggevers. Tussen partijen is een geschil ontstaan over de vraag of zij zijn overeengekomen dat het in de hypotheekakte genoemde maximale hypotheekbedrag inclusief rente dan wel exclusief rente is. Het gaat hier om de uitleg van een contractuele renteclausule. De Hoge Raad oordeelt dat in het geval een obligatoire afspraak ten grondslag ligt aan een notariële akte, de Haviltex-maatstaf moet worden gehanteerd in plaats van de objectieve maatstaf. Bij de uitleg van die afspraken komt het aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze afspraken mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten, zulks in het licht van alle omstandigheden van het geval.

Voordat een BV kan overgaan tot uitkering van de winst, moet het bestuur hiertoe goedkeuring hebben verleend op grond van art. 2:216 lid 2 BW. Dit goedkeuringsbesluit van het bestuur is ook vereist in geval uitkering in de vorm van aandelen geschiedt. In dit artikel bespreekt de auteur of dit wenselijk is. Daarbij gaat zij allereerst in op de regels voor het reserveren en uitkeren van de winst. Hierna gaat de auteur in op bonusaandelen en stockdividend. Daarbij behandelt zij de bescherming van crediteuren en besluitvormingsprocedures. Tot slot concludeert de auteur dat het wenselijk is dat de wet wordt aangepast en art. 2:216 lid 11 niet alleen lid 3 maar ook lid 2 buiten toepassing verklaart indien sprake is van een uitkering in de vorm van aandelen. Verder stelt de auteur dat vanwege het geringe belang de beperkte balanstest uit art. 2:216 lid 1 BW moet worden geschrapt.

De laatste jaren is na een aantal faillissementen en schandalen bij ondernemingen de aandacht voor risicomanagement toegenomen. De reikwijdte van risicomanagement heeft zich verbreed van financiële en operationele risico’s, naar strategische, compliance en reputatieschade risico’s. In dit artikel zal eerst aandacht worden besteed aan het COSO-raamwerk voor risicomanagement. Daarbij gaat de auteur in op wat risicomanagement effectief maakt. Dit wordt vanuit verschillende invalshoeken belicht waarbij ook aandacht geschonken wordt aan de waarde van wet- en regelgeving en het voorstel voor herziening de Nederlandse corporate governance code. In dit artikel wijst de auteur op het risico van de zogenoemde ‘tick the box’-mentaliteit. De toegenomen wet- en regelgeving leidt tot een risicomanagementbenadering gericht op compliance, op het voldoen aan wet- en regelgeving. De auteur pleit voor een juiste maatvoering in de wet- en regelgeving en meer aandacht in corporate governance land voor wat mensen beweegt en voor meer historisch besef.

Doordat een concern geen zelfstandig rechtssubject is, heeft de binnen een concern werkzame werknemer geen arbeidsovereenkomst met het concern als zodanig, maar met één van de tot het concern behorende groepsmaatschappijen. Als de werknemer een arbeidsovereenkomst heeft gesloten met een als centrale werkgever binnen het concern opererende (personeels)vennootschap en feitelijk werkzaam is in de in een andere groepsmaatschappij ondergebrachte ondernemingsactiviteit, wordt gesproken van intra-concern detachering. In dit artikel gaat de auteur in op de vraag of de personeelsvennootschap kwalificeert als de civielrechtelijke werkgever van de intra-concern gedetacheerde werknemer. Daarna analyseert hij op welke wijze in arbeidsrechtelijke wetgeving en jurisprudentie wordt omgegaan met de werkgeversverplichtingen indien wordt aangenomen dat de personeelsvennootschap de civielrechtelijke werkgever is. Hieruit blijkt dat de werknemer de groepsmaatschappij waarbij hij feitelijk werkzaam is naast of in plaats van de personeelsvennootschap kan aanspreken op de belangrijkste uit zijn arbeidsovereenkomst voortvloeiende verplichtingen. Tot slot wordt aan de hand van de zogenoemde ‘doorbraak-jurisprudentie’ in het ondernemingsrecht de vraag beantwoord of de moedermaatschappij een bijzondere zorgplicht heeft jegens de werknemers indien deze in dienst zijn van een personeelsvennootschap die financieel afhankelijk is van de andere groepsmaatschappijen.

Binnen concerns rust op moedervennootschappen de plicht toezicht te houden op haar dochtervennootschappen. In essentie houdt die verplichting in dat in de aansturing van het concern rekening wordt gehouden met de gerechtvaardigde belangen van de crediteuren van de dochtervennootschappen. Neemt de moedervennootschap haar verantwoordelijkheid niet door in te grijpen als het bij haar dochter misgaat, dan schendt zij haar zorgplicht en dat leidt op zijn beurt tot aansprakelijkheid. Het bestaan van deze verplichting wordt afgeleid uit de arresten Hurks II en Comsys. In dit artikel tracht de auteur aan de hand van de jurisprudentie na te gaan wat in concernverband onder zorgplicht moet worden verstaan in doorbraaksituaties. Daarnaast bespreekt zij tot welke verplichtingen de zorgplicht leidt en welke mogelijkheden er zijn om daaraan te voldoen. Daarbij richt de auteur zich op de zorgplicht die op een moedervennootschap rust om in de aansturing van het concern respectievelijk de dochtervennootschappen rekening te houden met de gerechtvaardigde belangen van de crediteuren van de dochtervennootschappen.

Wanneer een onderneming met fraude binnen de organisatie door bestuurders of werknemers wordt geconfronteerd, dient de vraag zich op of en, zo ja, hoe daartegen op te treden om als gevolg daarvan geleden schade te verhalen. In dit artikel worden eerst kort de voor- en nadelen uiteengezet van strafrechtelijke en civielrechtelijke wijze om verhaal te nemen door ondernemingen, meer in het bijzonder rechtspersonen, die het slachtoffer van fraude zijn. Vervolgens zal worden ingegaan op een meer principieel en materieelrechtelijke discussie over de vraag of bestuurders en werknemers in geval van fraude bescherming toekomen doordat zij op grond van art. 2:9 BW respectievelijk art. 7:661 BW met succes hogere drempels voor aansprakelijkheid kunnen opwerpen wanneer zij in die hoedanigheid handelen. De auteur betoogt dat de hoedanigheid waarin bestuurders en werknemers optreden daaraan niet in de weg mag staan.

Bij veel overnames wordt gebruik gemaakt van nieuw opgerichte rechtspersonen. Zowel bij herstructureringen die voorafgaand aan de transactie plaatsvinden, als bij de transactie zelf. Nieuw opgerichte rechtspersonen worden niet zelden als verkrijgende entiteit in transacties opgevoerd. Op de agenda van menige transactie staat de oprichting van de verkrijgende entiteit vermeld, onmiddellijk gevolgd door het tekenen van de koopovereenkomst waarbij de betreffende aandelen of activa worden gekocht. Vaak zonder dat men zich dit realiseert, ontstaan er bij transacties als hiervoor omschreven aan de notaristafel persoonlijke aansprakelijkheden van aanzienlijke omvang. In dit artikel neemt de auteur deze soort van aansprakelijkheid onder loep en beziet hoe deze kan worden voorkomen. Daarbij vormt het BV-recht het uitgangspunt en bespreekt de auteur de wettelijke regeling. Vervolgens gaat hij in op de aard en duur van de aansprakelijkheid en hierna behandelt de auteur de opgave ter eerste inschrijving in het handelsregister. Tot slot gaat de auteur in op de stichting en de vereniging en doet hij enkele praktische handreikingen ter voorkoming van aansprakelijkheid van bestuurders.

In dit vonnis komen diverse aspecten van persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders, commissarissen en hoger management aan de orde.

Een garagebedrijf is overgedragen aan een andere vennootschap en kort daarna failliet gegaan. In dit tussenvonnis worden vier bestuurders van het garagebedrijf in beginsel aansprakelijk gehouden voor het boedeltekort, maar zij krijgen nog de mogelijkheid zich te disculperen.

Een vennootschap wordt ontbonden door turboliquidatie. De onbetaalde verhuurder stelt dat de bestuurder had moeten vereffenen of het faillissement van de vennootschap had moeten aanvragen. Het hof oordeelt dat de bestuurder geen persoonlijk, ernstig verwijt kan worden gemaakt. Dat turboliquidatie alleen toegestaan zou zijn wanneer er noch baten, noch schulden zijn, volgt niet uit artikel 2:19 lid 4 BW. Het artikel vereist niet meer dan dat de vennootschap geen baten meer heeft.

Een crediteur spreekt de bestuurders van een failliete BV aan wegens het niet publiceren van de jaarrekening en het ‘leeghalen’ van de BV. De rechtbank en het hof wijzen de vordering af.

De eigenaar van een vleesgroothandel heeft paardenvlees vermengt met rundvlees. Begin 2013 merkte de NVWA de volledige voorraad van het bedrijf aan als potentieel gevaarlijk voor de volksgezondheid en nam de vleesvoorraad in bewaring. De productie werd stilgelegd en op 16 april 2013 werd Y failliet verklaard. De rechtbank concludeert dat er met de paardenvleesaffaire sprake is van onbehoorlijk bestuur en dat dit een belangrijke oorzaak is van het faillissement. De eigenaar overtrad bewust de Europese voorschriften voor vleesverwerking en moest begrijpen dat de gevolgen voor het bedrijf waarschijnlijk desastreus zouden zijn als dit werd ontdekt. X is eigenaar van Y. Y exploiteerde een EG-erkende uitsnijderij van hoefdieren. Y kocht daartoe karkassen van runderen in, die zij verwerkte tot vleesproducten voor menselijke productie. Y maakte in 2012 een winst van € 200.000.

Op 12 juli 2016 heeft het Ministerie van Financiën een consultatie gestart wat betreft de voorgenomen vereenvoudiging van de teruggaaf van btw dan wel andere van toepassing zijnde belastingen voor oninbare vorderingen. Het gaat om de situatie dat een ondernemer voor door hem geleverde goederen of diensten de verschuldigde belasting heeft voldaan, maar een afnemer de vergoeding vervolgens niet of slechts gedeeltelijk betaalt. De ondernemer krijgt dan onder bepaalde voorwaarden de betaalde belasting terug. De belangrijkste wijziging is, dat het recht van een ondernemer op teruggaaf in ieder geval ontstaat voor zover de vergoeding één jaar na opeisbaarheid geheel of gedeeltelijk nog niet is ontvangen. Daarnaast kan een ondernemer de teruggaaf voortaan zelf in vermindering brengen op de aangifte waardoor geen verzoek om teruggaaf meer hoeft te worden gedaan. De voorgenomen regeling bevat verder een bepaling voor de situatie dat de ondernemer de vordering heeft overgedragen aan een andere ondernemer. Voor de afnemer wordt de termijn waarna bij niet-betaling de eerder in aftrek gebracht btw moet worden gecorrigeerd teruggebracht van twee naar één jaar, in lijn met de termijn van één jaar waarna recht op teruggaaf ontstaat bij de ondernemer die het goed of de dienst heeft geleverd. De consultatie liep tot 14 augustus 2016.

Op grond van art. 40 lid 1 Iw 1990 is voor de in dat lid bedoelde belastingschuld aansprakelijk degene die, al dan niet tezamen met zijn partner en zijn bloedverwanten in de rechte lijn, direct of indirect, voor ten minste één derde gedeelte van het geplaatste kapitaal aandeelhouder is in een vennootschap waarvan het kapitaal geheel of ten dele in aandelen is verdeeld en waarvan de bezittingen in belangrijke mate bestaan uit beleggingen. De huidige tekst van art. 40 lid 1 Iw 1990 is tot stand gekomen bij de Wet Ondernemerspakket 2001 en geldt met ingang van 1 januari 2001. Tot die datum was op grond van voormelde bepaling aansprakelijk degene die tot een aanmerkelijk belang in de zin van de Wet op de IB 1964 behorende aandelen in een vennootschap vervreemdde, alsmede het lichaam dat tot een deelneming in de zin van de Wpb 1969 behorende aandelen in een vennootschap vervreemdde. De aanleiding voor bedoelde wetswijziging was een evaluatie van art. 40 Iw 1990, waaruit naar voren kwam dat dit artikel in de praktijk moeilijk toepasbaar was. De belangrijkste redenen daarvoor waren het feit dat volgens de wettekst zoals die op dat moment luidde, sprake moest zijn van staking van een door de belastingschuldige vennootschap gedreven onderneming en de op de ontvanger rustende last om de wetenschap van benadeling van de fiscus bij de vervreemdende aandeelhouder aannemelijk te maken. Opgemerkt werd dat met de handel in vervangingsreserve- en andere kasgeldvennootschappen geen maatschappelijk wenselijk doel is gediend en dat de malafide handel in dergelijke vennootschappen toenam ondanks de invoering van art. 40 Iw 1990 in 1990. De hiervoor omschreven bezwaren tegen de oude regeling van art. 40 Iw 1990 en ook voor het overige de totstandkomingsgeschiedenis van het huidige art. 40 Iw 1990 geven geen aanleiding om te veronderstellen dat de wetgever heeft beoogd de werking van dat artikel met ingang van 1 januari 2001 te beperken door de voorheen bestaande mogelijkheid tot aansprakelijkstelling van lichamen te laten vervallen. De tekst van art. 40 lid 1 Iw 1990 verzet zich niet tegen aansprakelijkstelling van lichamen. De omstandigheid dat op grond van de wettekst ook eventuele door de partner of bloedverwanten in de rechte lijn gehouden aandelen moeten worden meegeteld voor de beoordeling of sprake is van een aandelenbezit van ten minste een derde van het geplaatste aandelenkapitaal, sluit niet uit dat op grond van de wettekst een aandelenbezit van dergelijke omvang ook kan worden gehouden door een lichaam.

Degano Trasporti heeft de verwijzende rechter verzocht om tot een procedure van preventief akkoord te worden toegelaten. Zij maakt gewag van een crisissituatie en wenst daarom haar vermogen te liquideren om bepaalde bevoorrechte schuldeisers volledig terug te betalen en een deel van haar schulden ten opzichte van concurrente schuldeisers en bepaalde bevoorrechte schuldeisers van lagere rang te betalen, die hoe dan ook niet hun volledige schuldvorderingen zouden terugbetaald krijgen als een faillissementsprocedure werd ingesteld. Tot laatstgenoemde schuldvorderingen behoort een btw-schuld en Degano Trasporti stelt voor om deze schuld gedeeltelijk te betalen, zonder dat voorstel te koppelen aan het sluiten van een fiscale vaststellingsovereenkomst. Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of art. 4 lid 3 VEU en art. 2, 250 lid 1 en 273 Richtlijn 2006/112/EG (de BTW-richtlijn) in de weg staan aan een nationale regeling, die een insolvente ondernemer, teneinde zijn schulden aan te zuiveren door de liquidatie van zijn vermogen, bij een rechter een verzoek tot inleiding van een procedure van preventief akkoord kan indienen, waarin hij slechts gedeeltelijke betaling van een btw-schuld voorstelt en daarbij met een door een onafhankelijke deskundige uitgevoerd onderzoek doet vaststellen dat in geval van faillissement van deze ondernemer geen groter deel van die schuld zou worden terugbetaald.

Deze uitspraak van de Hoge Raad betreft de verhouding tussen het bodemvoorrecht van de fiscus en het stille pandrecht van de verhuurder op aan haar failliete wederpartij (de huurder) toebehorende bodemzaken. Moet de pandhouder het bodemvoorrecht van de fiscus in casu tegen zich laten gelden?

In dit artikel gaat de auteur in op de wetswijziging per 1 januari 2016 met betrekking tot de Vormerkung op grond van art. 7:3 BW. De Vormerkung houdt in dat de koop van een registergoed wordt ingeschreven in de openbare registers. Het doel is de koper van een registergoed te beschermen tegen incidenten die zich na de koop maar vóór de levering kunnen voordoen. De auteur geeft aan de hand van de wet en voorbeelden een toelichting op de gebreken zoals die aan de Vormerkung kleefden vóór de wetswijziging. Deze gebreken zagen kort gezegd op een doorbreking van de paritas creditorum en het ontbreken van bescherming tegen een beslag onder de koper. De wetswijziging brengt mee dat per 1 januari 2016 de regeling van het derdenbeslag in het wetboek van Rechtsvordering is aangevuld met enkele nieuwe bepalingen over het beslag onder de koper en dat in art. 507b Rv een nieuwe vorm van (wettelijke) conversie is opgenomen. In deze bijdrage geeft de auteur verder een toelichting op de werking van deze wetswijzigingen. Het resultaat van de gewijzigde regelgeving is dat de koper door de Vormerkung ook wordt beschermd wanneer door een derde beslag onder de koper wordt gelegd. In dat geval kan de koper bevrijdend aan de notaris betalen en kan de levering van de onroerende zaak doorgaan. De conversie in art. 507b Rv houdt in dat een na Vormerkung op het verkochte registergoed gelegd beslag, na de levering van rechtswege komt te rusten op het surplus dat de notaris ten behoeve van de verkoper onder zich houdt.

Begin 2017 zal een Europese verordening van toepassing worden waarmee het mogelijk wordt om conservatoir beslag te leggen op een bankrekening in een andere lidstaat. In dit artikel licht de auteur kort toe welke regels deze verordening bevat. Daarnaast gaat zij in op de verschillen tussen de procedure tot het verkrijgen van een Europese bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen en de Nederlandse procedure voor het leggen van conservatoir beslag. Tot slot zet de auteur uiteen hoe de Europese procedure in Nederland zal worden uitgevoerd.

De vernietiging van een vonnis in hoger beroep heeft terugwerkende kracht op grond van art. 3:53 lid 1 BW. Dit maakt in beginsel ook de tenuitvoerlegging van dat vonnis met terugwerkende kracht ongeldig. Die tenuitvoerlegging is ook hangende het hoger beroep mogelijk als het vonnis uitvoerbaar bij voorraad is verklaard op basis van art. 233 lid 1 en 350 lid 1 Rv.

In dit artikel geeft de auteur een kort overzicht van de recente wetgeving en rechtspraak in België die ook vanuit Nederlands oogpunt van belang kunnen zijn. Daarbij gaat de auteur in op de bijsturing van de Wet Continuïteit Ondernemingen die wordt gekenmerkt door drempelverhoging, meer controle en meer bescherming van de schuldeisers. Vervolgens bespreekt de auteur ontwikkelingen omtrent de Belgisch faillissementsprocedure waarbij onder meer rechtsmisbruik, boedelschulden en lopende overeenkomsten. Tot slot behandelt de auteur ontwikkelingen aangaande beslag en zekerheden.

ECZ was een Duitse vennootschap die te Duitsland was gevestigd met als doelstelling de verkoop van voertuigen had. Haar activiteiten op de Oostenrijkse markt oefende zij uit via een aldaar gevestigde dochteronderneming, in casu de schuldplichtige vennootschap. Lutz heeft van die vennootschap een voertuig gekocht, maar aangezien dat voertuig niet werd geleverd, heeft hij bij het Bezirksgericht Bregenz (Oostenrijk) beroep ingesteld tot terugbetaling van de prijs die hij aan die vennootschap had betaald. Op 17 maart 2008 heeft die rechter tegen die vennootschap een uitvoerbaar betalingsbevel uitgevaardigd voor de som van € 9.566 te vermeerderen met rente. Op 20 mei 2008 heeft het Bezirksgericht Bregenz verlof tot gedwongen tenuitvoerlegging van zijn betalingsbevel van 17 maart 2008 verleend, waarna beslag is gelegd op drie bankrekeningen van de schuldplichtige vennootschap bij een in Oostenrijk gevestigde bankinstelling dat op 23 mei 2008 aan die bankinstelling is betekend. Op 4 augustus 2008 is in Duitsland een insolventieprocedure tegen de schuldplichtige vennootschap geopend. Op 17 maart 2009 heeft de bankinstelling waarbij beslag was gelegd op de bankrekeningen van de schuldplichtige vennootschap, aan Lutz € 11.778,48 betaald. Vóór die datum had de toenmalige curator die bankinstelling bij brief van 10 maart 2009 meegedeeld dat hij zich de mogelijkheid voorbehield om een faillissementspauliana in te stellen tegen iedere betaling aan de schuldeisers van de schuldplichtige vennootschap. Op 23 oktober 2009 heeft de curator van de schuldplichtige vennootschap Lutz bij wege van vordering tot nietigverklaring gedagvaard en verzocht om het op 17 maart 2009 aan Lutz betaalde bedrag opnieuw in de boedel op te nemen.

Sportland, gevestigd te Finland, verkocht op grond van een franchiseovereenkomst als detailhandelaar producten die werden geleverd door Nike, gevestigd Nederland. Op basis van deze overeenkomst, die was onderworpen aan het Nederlandse recht, heeft Sportland voor een totaalbedrag van € 195.08,15 en in tien in het tijdvak tussen 10 februari 2009 en 20 mei 2009 gelegen termijnen, vervallen schulden betaald aan Nike uit hoofde van de aankoop van de in deze overeenkomst bedoelde voorraden. Op 26 mei 2009 is in Finland jegens Sportland een insolventieprocedure geopend. Sportland heeft bij de rechtbank in Finland een vordering ingediend tot vernietiging van bedoelde betalingen en tot terugbetaling door Nike van de betaalde bedragen overeenkomstig art. 10 van de Finse wet inzake de heropname in de failliete boedel. Nike heeft geconcludeerd tot afwijzing van de vordering. Nike beroept zich met name op art. 13 IVO en betoogt dat de betwiste betalingen waren onderworpen aan het Nederlandse recht. Deze betalingen zouden op grond van art. 47 Fw niet kunnen worden vernietigd.

In deze uitspraak gaat het om de vraag welk recht van toepassing is op de vordering van de curator in een Nederlands faillissement tot vernietiging van een benadelende koopovereenkomst tussen de failliet en een Belgische vennootschap met betrekking tot een in België gelegen woning.

Een Belgische vennootschap huurt een bedrijfsruimte vanaf eind mei 2010. De huur wordt vanaf september 2010 betaald door de directeur van vennootschap nadat de eerste drie maanden door de vennootschap zijn betaald. De verhuurder eist een schadevergoeding wegens gemiste huurinkomsten op grond van onrechtmatige daad. Daarbij stelt de verhuurder dat de directeur melding had moeten van het faillissement van de Belgische vennootschap. De kantonrechter wijst de vordering van de verhuurder af.

De Nederlandse faillisementswetgeving is al 180 jaar niet fundamenteel herzien. Zo´n herziening is wel nodig, omdat die wetgeving is opgebouwd vanuit het beslagrecht en sterk de nadruk legt op het onderscheid tussen goederen- en verbintenissenrecht. Daardoor schiet het faillisementsrecht tekort als ordeningsinstrument.

Na vele jaren van discussie wordt met het wetgevingsprogramma herijking faillissementsrecht getracht de Nederlandse insolventiewetgeving op belangrijke onderdelen bij de tijd te brengen. Het consultatievoorstel voor de Wet Modernisering Faillissementsprocedure biedt in dat kader een aantal welkome wijzigingen, maar bevat ook enkele punten die heroverweging, verduidelijking of aanvulling behoeven.