Aflevering 4

Ik hoorde onlangs dat sinds de invoering van die beperking in 2013 nog maar drie verblijfsvergunningen voor verblijf als vermogende vreemdeling zijn verleend en daar ook maar een gering aantal aanvragen voor is ingediend. Daarmee steekt de Nederlandse investeerdersregeling schril af bij die van andere landen, waaronder verschillende lidstaten van de Europese Unie. Zo verleende Portugal sinds de invoering van zijn investeerdersregeling – in 2012 – meer dan 5.000 verblijfsvergunningen; met name aan Chinese investeerders.

Als deze bijdrage ook maar een tipje van de ‘veilig derde land’ sluier die over Turkije is geworpen kan oplichten zal duidelijk worden dat de vluchtelingendeal tussen de EU en Turkije onhoudbaar is en (het insisteren op) naleving daarvan niet in overeenstemming met de beginselen die ten grondslag liggen aan internationaal en Europees vluchtelingenrecht. Deze bijdrage laat zien dat de verantwoordelijkheid voor vluchtelingen niet zonder meer kan worden ge-outsourced aan derde landen zoals Turkije. Met het (aanmoedigen van het) terugsturen van vluchtelingen naar een land dat op papier voldoet aan bepaalde vereisten, maar in de praktijk geen daadwerkelijke bescherming kan bieden, kunnen de EU en haar lidstaten niet hopen hun verplichtingen onder internationaal vluchtelingenrecht na te komen.

De populariteit van investeerdersregelingen is in de afgelopen jaren sterk toegenomen, maar niet in Nederland. Hoe kan dat worden verklaard? De toelatingsregeling voor vermogende vreemdelingen is een relatief onbekend onderdeel van het Nederlandse migratierecht. In dit artikel wordt ingegaan op de systematiek van de toelatingsregeling. Daarnaast wordt uiteengezet hoe de regeling zich verhoudt tot andere investeerdersregelingen binnen en buiten de Europese Unie. Ook worden twee belangrijke aandrijvende factoren van investeerdersmigratie behandeld, namelijk de ‘migratie-industrie’ en de huidige situatie waarin vermogende Chinezen zich bevinden. Er wordt geconcludeerd dat met name de concurrentie van andere EU-lidstaten, de relatieve onbekendheid van de Nederlandse regeling en het gebrek aan samenwerking met (internationale) partners de Nederlandse regeling parten heeft gespeeld.

Als gevolg van de pluriformiteit en het Europese vrij personenverkeer is het mogelijk of zelfs waarschijnlijk dat individuen gedurende hun loopbaan verschillende vormen van erkenning van kwalificaties nodig zullen hebben. Dit artikel brengt in beeld hoe de trajecten tot erkenning van kwalificaties voor verschillende categorieën migranten op diverse momenten in hun loopbaan in Nederland verlopen. Daarbij wordt de aandacht gericht op zowel de Europees- en internationaalrechtelijke bepalingen rondom academische en professionele erkenning alsook de Nederlandse omzetting en uitvoering daarvan.

Op 3 mei 2016 publiceerde de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken het advies ‘De geloofwaardigheid gewogen’. Het advies bevat aanbevelingen aan de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie om de beoordeling van de geloofwaardigheid van het asielverhaal te verbeteren. De staatssecretaris heeft in de kabinetsreactie van 16 december 2016 aangegeven een deel van de aanbevelingen over te nemen. In dit artikel gaat de auteur in op delen van het advies en de kabinetsreactie en beantwoordt hij de vraag in hoeverre de aanbevelingen zijn opgevolgd.

In de asielprocedure is bewijs ter ondersteuning van het asielrelaas vaak niet voorhanden. Daarom hangt de uitkomst van de procedure in grote mate af van de geloofwaardigheid van de verklaringen van de asielzoeker. Om in zoveel mogelijk zaken tot een juiste geloofwaardigheidsbeoordeling te komen, is het essentieel om in asielgehoren zoveel mogelijk accurate en diagnostische informatie te verzamelen. Een vrij relaas is hiervoor de meest effectieve methode. Een vrij relaas helpt een eerlijke asielzoeker om een gedetailleerd en accuraat verhaal te vertellen, terwijl het leugenaars het juist lastig maakt om overtuigend over te komen. Bovendien kan het vrije relaas aanknopingspunten bieden voor de rest van het asielgehoor. In deze bijdrage wordt daarom beargumenteerd dat er in de Nederlandse asielprocedure meer ruimte zou moeten komen voor het vrije relaas. Dat, terwijl in de huidige praktijk het vrije relaas onder druk staat omdat het te tijdrovend zou zijn.

Aan de IND de taak om van een enorme diversiteit aan vluchtverhalen de geloofwaardigheid te beoordelen. Dr. Tanja van Veldhuizen levert met haar proefschrift en het elders in dit blad gepubliceerde artikel een belangrijke bijdrage aan het debat over de wetenschappelijke onderbouwing van de methodes die de IND hierbij gebruikt. Zij benadert dit cruciale onderwerp vanuit een rechtspsychologische invalshoek. Hierbij blijft zij dicht bij de praktijk en is zij in staat constructieve kritiek te leveren. Voor verder onderzoek zal het een uitdaging blijken om rekening te houden met de grote culturele diversiteit onder asielzoekers. Wel is het zaak om in de gaten te houden dat ongeloofwaardige zaken niet gelijk staan aan illegitieme aanvragen. Geloofwaardigheidsbeoordeling is geen doel op zich.

Het zijn twee kleine zinnetjes in ‘Vertrouwen in de Toekomst’, het regeerakkoord dat de regeringscoalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie op 10 april 2017 presenteerde: “Rechtsbijstand wordt in lijn met EU-regelgeving na een voornemen tot afwijzing van een asielaanvraag verstrekt, mede ter ontlasting van de justitiële keten. Hierdoor komt capaciteit bij de IND vrij die elders wordt ingezet.” De korte passage over rechtsbijstand is een ernstigere en meer reële inperking van de rechten van asielzoekers dan de uitgebreide teksten over zogeheten migratiedeals met landen buiten Europa. De Vereniging Asieladvocaten en -juristen Nederland noemt het plan ‘levensgevaarlijk’. In deze bijdrage toont de auteur aan waarom die vrees gerechtvaardigd is, alsmede waarom het plan kortzichtig en ineffectief is.

Dit artikel is relevant voor werkgevers die werken met buitenlandse werknemers en mogelijk te maken kunnen krijgen met een onverwacht bezoek van de Inspectie SZW in het kader van toezicht op en naleving van de Wav. De werkgever, maar ook de aangetroffen vreemdeling(en) en eventueel andere personen dienen te voldoen aan de ‘medewerkingsplicht’. Deze is echter niet onbegrensd. Onder omstandigheden dient aan de werkgever een cautie te worden gegeven. De werkgever is dan niet verplicht een verklaring af te leggen of vragen te beantwoorden. Dit wordt wel aangeduid als het ‘zwijgrecht’. Dit sluit aan bij de waarborgen van artikel 6 EVRM in het kader van een zogenoemde ‘criminal charge’. Het opleggen van een bestuurlijke boete wordt namelijk gezien als een ‘criminal charge’ in de zin van die bepaling. Een voor de praktijk belangrijke vraag is wanneer de medewerkingsplicht overgaat in het zwijgrecht. Die vraag staat in dit artikel centraal.

In de rubriek ‘Potentieel Prejudicieel’ formuleren deskundigen in het Europees migratierecht prejudiciële vragen die aan het Hof van Justitie van de Europese Unie zouden kunnen of moeten worden gesteld. In deze aflevering formuleert prof. mr. Elies Steyger vragen met betrekking tot de vereisten van het Hof over aansprakelijkheid van lidstaten in het kader van hun procedurele autonomie. De vraag die voorligt is of de vereisten voor aansprakelijkheid van de lidstaten voor schade veroorzaakt door schending van het recht van de Europese Unie zoals geformuleerd door het Hof van Justitie van de EU limitatief zijn of dat deze door de lidstaten mogen worden aangevuld. Ook is het de vraag of de lidstaten op gelijke wijze aansprakelijk zijn voor schendingen van het recht van de Europese Unie ten aanzien van onderdanen van derde landen met een verblijfsrecht in de EU en Unieburgers zelf.