Aflevering 1

Een jaar geleden bracht de ACVZ het rapport ‘Op weg naar 2030. Migratie: een toekomstverkenning’ uit. Voor de redactie van Journaal Vreemdelingenrecht was dit rapport aanleiding om een themanummer over de toekomst van het vreemdelingenrecht samen te stellen.

Het ACVZ- rapport ‘Op weg naar 2030. Migratie: een toekomstverkenning’ in een oogopslag, met een korte reflectie op basis van de inzichten geboden in de bijdragen aan dit nummer.

Het rapport van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken probeert de keuzes voor migratiebeleid in een aantal scenario’s te vangen. Werkt dat? En heeft de commissie voldoende aandacht voor nieuwe ontwikkelingen zoals terrorisme en klimaatverandering? Marthe Hesselmans en Tamar de Waal beoordelen het rapport.

Gemeenten spelen steeds meer een voortrekkersrol bij internationale vraagstukken zoals migratie. Dit geldt ook voor het vreemdelingenrecht en -beleid. Deze bijdrage schetst drie recente ontwikkelingen op dit gebied: de divergentie tussen lokaal en nationaal beleid, het samenwerken binnen internationale netwerken ter verbetering van het vreemdelingenrecht en de vorming van ‘humanitaire olifantenpaden’.

In dit artikel wordt, als onderdeel van een visie op de staatstaak in 2030, bepleit om een verblijfsovereenkomst naast de traditionele vergunning een plaats te geven in het vreemdelingenrecht. Ook de migrant is niet meer alleen een onderdaan in spe, maar mogelijk een aankomende staatsburger. Toelating of weigering van toelating daarvan kan in vele gevallen een procedure van ‘wederkerig bestuursrecht’ worden, uitmondend in een verblijfsovereenkomst in plaats van een verblijfsvergunning.

Het is een hachelijke onderneming te schrijven over de invloed van de Europese Unie op het Nederlandse migratierecht over elf jaar. In tijden van Brexit zijn er commentatoren die menen dat dit het begin van het einde is en de EU uiteen zal vallen. Aan de andere kant vindt men de opvatting dat het vertrek van de Britten zal leiden tot meer saamhorigheid binnen de Unie en tot intensievere samenwerking, ook op het gebied van het migratierecht. De lezer zal dan ook begrijpen dat ik deze bijdrage expliciet voorzie van een grote disclaimer: het kan allemaal anders lopen dan ik hier schets.

Migratiebeleid zou moeten worden gebaseerd op een rationele afweging van argumenten, maar in debatten over migratie spelen emoties vaak een belangrijke rol. Dat maakt de relatie tussen wetenschap en beleid gecompliceerd. In deze bijdrage bespreken we de spanningsvelden en dilemma’s die uitwisseling tussen wetenschap en beleid bepalen en soms bemoeilijken. We benadrukken het belang om tot uitwisseling te komen, vooral wanneer het gaat om migratie waar het debat in hoge mate gepolariseerd is.

Tegen de achtergrond van de in 2015 ontstane vluchtelingencrisis is het doel van dit boek om te onderzoeken hoe om te gaan met de “wanorde aan de Europese grenzen, en hoe het brandende vraagstuk van de vluchtelingencrisis van passende antwoorden te voorzien.”