Aflevering 1

Op 4 november 2014 heeft de Defensie Materieel Organisatie (DMO), een organisatieonderdeel van het ministerie van Defensie, in naam van de staat twee vliegtuigen aan Peru verkocht. Voor het overvliegen van de vliegtuigen van Nederland naar Peru is – vanwege de kosten – DMO ingeschakeld. Hierover is een klacht ingediend door twee bedrijven die een offerte hadden uitgebracht voor deze ‘ferryvlucht’.

Op 30 oktober 2015 heeft de Europese Commissie aangekondigd diepgaand onderzoek te gaan doen naar de voorgenomen overname van Telefónica UK door Hutchison, allebei grote mobiele netwerkaanbieders in het Verenigd Koninkrijk. De Commissie vreest dat de fusie zal leiden tot minder aanbod, hogere prijzen en weinig vernieuwing voor mobiele telefoongebruikers in het Verenigd Koninkrijk. Uit het onderzoek moet blijken of deze overname de mededinging aldaar op significante wijze belemmert. De Commissie zal hierbij voornamelijk onderzoeken in welke mate Telefónica UK en Hutchison naaste concurrenten van elkaar zijn, aan welke marktprikkels de gefuseerde entiteit nog wordt blootgesteld en wat de potentiële reacties van de andere netwerkaanbieders zullen zijn.

De Europese Commissie is een consultatie gestart met betrekking tot de handhaving van het Europese mededingingsrecht door nationale mededingingsautoriteiten en de vraag of er behoefte bestaat aan extra middelen.

De Europese Commissie heeft op 4 november 2015 Punten van Bezwaar gestuurd aan tien Aziatische fabrikanten van elektrolytische condensatoren. Elektrolytische condensatoren worden gebruikt om elektrische energie op te slaan. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt in televisies, mobiele telefoons en game consoles.

De v.z.w. Verenigde Veldritorganisatoren en Telenet hebben onderhands een overeenkomst gesloten waarmee Telenet voor vijf jaar de exclusieve zendrechten verkrijgt voor uitzending in België van de Superprestige veldritten.

Op 5 november 2015 zijn twee voormalige werknemers van Rabobank in de VS veroordeeld. Zij zijn vervolgd wegens het manipuleren van de LIBOR. De LIBOR is een interbancair rentetarief waartegen een selectie van banken haar leningen wil verstrekken. Eén keer per werkdag worden deze rentes bekendgemaakt (rond 11:45 London time).

Stichting Antes en de Parnassia Groep hebben op 30 september 2015 bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM) melding gedaan van een voorgenomen concentratie. De groeiende kloof tussen zorgaanvraag en zorgaanbod is aanleiding geweest voor de beoogde samenwerking.

De Europese Ombudsman heeft verklaard dat bepaalde publieke verklaringen uit 2012 en 2013 van de toenmalige Eurocommissaris voor mededingingszaken inzake het Libor/Euribor kartel niet blijk geven van het vereiste van onpartijdigheid en onafhankelijkheid. De publieke verklaringen uit 2012 wekten de indruk dat er vrijwel zeker sprake was van een kartel en dat een boete zou volgen, terwijl het onderzoek nog maar net begonnen was. Ook de publieke verklaringen uit 2014 wekten de indruk dat er duidelijk sprake was van een kartel, terwijl daarover geen enkele zekerheid bestond.

De Britse mededingingsautoriteit (CMA) heeft in september aangekondigd dat de overname van Jordan Publishing door Reed Elsevier niet goedgekeurd kon worden zonder toezeggingen die er voor zouden zorgen dat de mededinging niet wordt beperkt.

Op 13 november 2015 heeft de Europese Commissie toestemming gegeven voor de voorgenomen overname van Telecity door Equinix. De ondernemingen zijn de twee grootste colocatie-datacenteraanbieders in Amsterdam, Londen en Frankfurt.

De Duitse mededingingsautoriteit, het Bundeskartellamt, is een onderzoek gestart naar Audible.com, een dochtermaatschappij van Amazon, en naar Apple Computer Inc. Partijen hebben een overeenkomst met zeer lange looptijd gesloten met betrekking tot de verkoop van digitale luisterboeken van Audible die te koop zijn via Apple’s iTunes winkel.

De Britse mededingingsautoriteit (CMA) heeft onderzoek gedaan of bij verschillende fusie onderzoeken de remedies kunnen worden opgeheven. Daartoe heeft zij voorlopige besluiten gepubliceerd, waarin zij bij 10 ondernemingen de remedies opheft en bij 10 andere ondernemingen behoudt. In 5 gevallen waren de remedies reeds verlopen. Inmiddels heeft CMA ook een aantal definitieve besluiten genomen om de remedies op te heffen.

De Franse mededingingsautoriteit, de Autorité de la Concurrence, heeft haar onderzoek naar Adidas afgesloten. Adidas beperkte de online verkoop van distributeurs in haar selectieve-distributieovereenkomsten. Het werd wederverkopers van Adidasproducten verboden om actief te zijn op de online markt.

Op 20 november 2015 heeft Eurocommissaris voor mededinging, Margrethe Vestager, een speech gehouden bij de London School for Economics. Zij sprak in haar speech over de handhaving van het mededingingsrecht, hetgeen volgens haar een team effort is.

Op verzoek van het Auditoriaat en de partijen heeft het Mededingingscollege van de Belgische mededingingsautoriteit (BMa) de aan Fédération Equestre Internationale opgelegde voorlopige maatregelen nader toegelicht.

De Europese Commissie heeft nieuwe richtsnoeren vastgesteld om Europese boeren te helpen met het samenwerken bij de verkoop van olijfolie, rund- en kalfsvlees en akkerbouw gewassen zonder de Europese mededingingsregels te overtreden. Daarnaast hebben de richtsnoeren tot doel dat de boeren meer onderhandelingsmacht krijgen ten opzichte van inkopers.

SFR en haar dochter SRR, twee aanbieders van mobiele telefonie, zijn door de Franse mededingingsautoriteit, de Autorité de la Concurrence beboet voor het in rekening brengen bij haar zakelijke klanten van hogere prijzen voor het gebruik van een ander netwerk dan dat van SFR.

De Autorité de la Concurence, de Franse mededingingsautoriteit, heeft onderzoek gedaan naar Nintendo en haar distributeurs in Frankrijk. In haar Punten van Bezwaar constateerde zij dat er sprake was van verboden verticale prijsbinding. In haar recente besluit komt zij daarop terug.

Op 24 november 2015 hebben functionarissen van de Europese Commissie een onaangekondigde inspectie uitgevoerd bij ondernemingen actief in het vervoer van treinreizigers en gerelateerde diensten in Oostenrijk. De Commissie heeft vermoedens dat de betrokken ondernemingen de mededingingsregels hebben overtreden.

De Competition and Markets Authority (CMA), de Britse mededingingsautoriteit, heeft op 3 december 2015 een voorlichtingscampagne gelanceerd, waarmee zorgverleners worden geïnformeerd over de wijze waarop aan het mededingingsrecht moet worden voldaan.

Op 11 december 2015 heeft de Britse mededingingsautoriteit, de Competition & Markets Authority (CMA) een diepgaand onderzoek aangekondigd naar Celesio’s voorgenomen overname van Sainsbury’s apotheken.

De Commissie heeft besloten om haar onderzoek naar dertien investeringsbanken, te weten Bank of America, Merrill Lynch, Barclays, Bear Stearns, BNP Paribas, Citigroup, Credit Suisse, Deutsche Bank, Goldman Sachs, HSBC, JP Morgan, Morgan Stanley, Royal Bank of Scotland en UBS, inzake credit default swaps te sluiten.

De Europese Commissie heeft op 4 december 2015 bekend gemaakt dat zij zelf een diepgaand onderzoek gaat starten naar de voorgenomen overname van Telefonica UK door Hutichon 3G UK, en dat de aangemelde concentratie niet zal worden doorverwezen naar Engeland.

Op 7 december 2015 heeft de Europese Commissie bekend gemaakt dat ze een formeel onderzoek zal starten naar de mogelijke schending van de Europese mededingingsregels door drie ethanolproducenten in Spanje, België en Zweden. Ethanol is een biomassa die voornamelijk wordt toegevoegd aan benzine en gebruikt wordt als biobrandstof voor bepaalde motorvoertuigen.

Op 7 december 2015 heeft ACM de fusie tussen Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij (Staatsloterij) en Stichting de Nationale Sporttotalisator (De Lotto) goedgekeurd. Door de fusie blijven er twee partijen op de loterijmarkt actief. Een combinatie van Staatsloterij-De Lotto en een combinatie van de Nationale Goede Doelen Loterijen. Na de fusie zullen beiden partijen ongeveer de helft van de kansspelmarkt in handen hebben.

De Duitse mededingingsautoriteit, het Bundeskartellamt, heeft drie uitgevers van reclamebladen beboet voor een bedrag van € 12,4 miljoen. De ondernemingen zijn beschuldigd van het sluiten van illegale overeenkomsten, waardoor de markt voor reclamebladen werd gecoördineerd.

Op 8 december 2015 heeft de Commissaris voor mededinging, mevrouw Vestager, een speech gehouden over de uniforme digitale markt binnen Europa. Vestager benadrukte niet alleen het belang van samenwerking tussen de nationale en de Europese mededingingsautoriteiten, maar ook die tussen de overheden en het bedrijfsleven.

De Europese Commissie heeft twee Punten van Bezwaar gestuurd naar Qualcomm, een producent van draadloze mobiele telecommunicatie producten. De Commissie heeft twee onderzoeken ingesteld naar Qualcomm aangaande mogelijk misbruik van machtspositie door het maken van exclusieve afspraken met een grote fabrikant van mobiele telefoons en tablets, en wegens het hanteren van roofprijzen.

Tijdens de CRA (Charles River Associates) conferentie van 9 december 2015 sprak Johannes Laitenberger, directeur-generaal bij de het directoraat-generaal Mededinging van de Europese Commissie, over het onderwerp ‘mededinging en innovatie’. Innovatie wordt door de Commissie belangrijk gevonden en is nodig om economische groei te bewerkstelligen.

De Bulgaarse Energie Holding (BEH) heeft toegezegd het mededingingsbeperkend handelen op de Bulgaarse groothandelsmarkt voor energie te beëindigen. Hierdoor worden de bezorgdheden van de Commissie weggenomen. BEH werd verdacht van misbruik van zijn machtpositie, onder andere door afnemers te beperken in hun afzetmogelijkheden voor van BEH afgenomen elektriciteit.

Vodafone Nederland heeft een vordering ingediend bij Rechtbank Den Haag tegen KPN. KPN is zowel eigenaar van het landelijke kopernetwerk als het grootste glasvezelnetwerk en hierdoor zijn aanbieders, waaronder Vodafone, momenteel afhankelijk van KPN om de markt te betreden.

Op 10 december 2015 heeft de Britse mededingingsautoriteit, Competition and Markets Authority (CMA), de Britse minister van bedrijfsleven, innovatie en vaardigheden aanbevolen om de bestaande groepsvrijstelling met betrekking tot openbaarvervoerkaarten te vernieuwen. Deze groepsvrijstelling biedt bescherming aan overeenkomsten omtrent openbaarvervoerkaarten welke de kwaliteit, de flexibiliteit en het gebruiksgemak van openbaar vervoer verbeteren. CMA heeft aanbevolen om de groepsvrijstelling met tien jaar te verlengen.

Van Straaten Post BV en Intrapost BV hebben ACM om handhaving verzocht inzake de postvervoerstarieven van PostNL.

De Duitse mededingingsautoriteit, het Bundeskartellamt, is in het voorjaar van 2015 een onderzoek gestart naar autohandelaren Ford, Opel en PSA Peugeot Citroën. Het onderzoek werd gestart met betrekking tot het opleggen van verticale verkoopbeperkingen aan garagebedrijven die nieuwe auto’s verkochten.

Op 15 december 2015 heeft de Franse mededingingsautoriteit twintig koeriersbedrijven, waaronder DHL Express France en TNT Express France, beboet wegens schending van het mededingingsrecht in de periode tussen 2004 en 2010. De totale boete bedraagt € 672,3 miljoen.

SeaFrance heeft na betalingsproblemen in 2011 faillissement aangevraagd. Haar curator heeft gepoogd de bezittingen van SeaFrance te liquideren. Eurotunnel heeft vervolgens de drie veerboten van SeaFrance gekocht en heeft eveneens een groot deel van de werknemers van SeaFrance in dienst genomen.

De Europese Commissie heeft de Nederlandse onderneming Trafigura, een van de grootste onafhankelijke handelaren in olie, mineralen en metalen, toestemming gegeven om zeggenschap over het Belgische Nyrstar te verkrijgen. Nyrstar is gespecialiseerd in de metaalindustrie, voornamelijk in de productie van zink. Trafigura heeft een belang opgebouwd in het beursgenoteerde Nyrstar van ongeveer 20%. Gezien de historische gegevens van aandeelhoudersvergaderingen, leidt die 20% volgens de Commissie tot een stabiele meerderheidsstem. Daarmee heeft Trafigura volgens de Commissie feitelijk zeggenschap verworven over Nyrstar; een meldingsplichtige concentratie. Trafigura en Nyrstar zijn geen directe concurrenten van elkaar. Daarnaast blijven er genoeg andere aanbieders actief op de metaalmarkt, waardoor de Commissie geen bezwaren ziet met betrekking tot de overname.

ACM trekt het toezeggingsbesluit Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) uit 2012 in. Hierin werd bepaald dat de LHV zich voortaan zou onthouden van onderhandelingen met zorgverzekeraars over onder andere de tarieven voor behandelingen. Ook mochten zij geen adviezen meer geven aan huisartsen over het wel of niet ondertekenen van contracten met zorgverzekeraars.

De Franse mededingingsautoriteit, Autorité de la Concurrence, heeft een boete van 350 miljoen euro opgelegd aan Orange, aanbieder van telecommunicatie. Orange heeft haar machtspositie misbruikt met betrekking tot mobiele telecommunicatiediensten.

Eiser komt op tegen de weigering van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, verweerder, hem ontheffing te verlenen van de verplichte deelneming in de beroepspensioenregeling van medisch specialisten. Eiser wil zich niet aansluiten bij de Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS). Eiser voert hiertoe zes gronden aan, die alle zes falen.

Op 9 november 2010 heeft de Commissie een besluit genomen waarbij zij meerdere luchtvaartmaatschappijen boetes heeft opgelegd (COMP/39258 – Luchtvracht). De Commissie was eind 2005, naar aanleiding van een clementieverzoek van Deutsche Lufthansa, een onderzoek gestart naar mededingingsbeperkende contacten tussen ondernemingen actief op de luchtvrachtmarkt, die betrekking hadden op de brandstoftoeslag en de veiligheidstoeslag.

In deze zaak beantwoordt het HvJEU een prejudiciële vraag van de Letse rechter in die zin dat een non-concurrentiebeding in een huurovereenkomst geen strekkingsbeding is, maar een beding waarvan de gevolgen op de referentiemarkten moeten worden onderzocht.

Naar aanleiding van een clementieverzoek is ACM op 23 maart 2010 een onderzoek begonnen naar de mogelijke schending van het kartelverbod door ondernemingen die werkzaam zijn in de sloopsector in de regio’s Zuid-Holland, Zeeland en Utrecht.

In het Meelkartel heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) in hoger beroep in tussenuitspraak beslist dat de door ACM in te brengen transcriptie van mondelinge clementieverklaringen niet in aanmerking komt voor beperkte kennisneming door alleen de rechter ex art. 8:29 Awb.

Kan een onderneming aansprakelijk worden gehouden voor het overtreden van art. 101 VWEU door een onafhankelijke derde, welke is ingehuurd door die onderneming; ook wanneer niet is aangetoond dat de bestuurders van de opdrachtgevende onderneming op de hoogte zijn gebracht van of toestemming hebben gegeven voor de overtreding?

Orange Polska is een telecommunicatieonderneming die actief is in alle segmenten van de Poolse telecommarkt. De onderneming is eigenaar van de grootste technische infrastructuur van Polen, met activiteiten in vaste spraak-, data- en mobiele netwerken.

ACM heeft op 30 december 2011 een boete en last onder dwangsom opgelegd aan de Landelijke Vereniging voor Huisartsen (LVH) wegens overtreding van art. 6 Mw. De overtreding zou bestaan uit het doen van aanbevelingen waarin haar leden wordt opgedragen de regie over het aanbod van huisartsenzorg binnen een regio te voeren, met als doel de mededinging te verhinderen. Hiertegen heeft LVH bezwaar gemaakt, waarna ACM de opgelegde boete heeft verlaagd. LHV heeft vervolgens beroep ingesteld tegen de boete bij de rechtbank.

Op 24 november 2015 is over het wetsvoorstel verhoging maxima voor ACM boetes gestemd in de Tweede Kamer. Het gaat daarbij om de verhoging van bestuurlijke boetes die opgelegd kunnen worden voor overtredingen van onder andere de Mededingingswet. Het voorstel is met algemene stemmen aangenomen.

Gelet op het vaak internationale karakter van civiele kartelschadezaken speelt de vraag welke rechter bevoegd is in dergelijk zaken doorgaans een belangrijke rol. Het EEX-Verdrag zet de regels aangaande rechtsmacht in Europees verband uiteen. In zijn recente uitspraak in de zaak CDC/Akzo Nobel NV e.a. heeft het Europese Hof van Justitie (‘HvJEU’) antwoord gegeven op enkele prejudiciële vragen aangaande de toepassing van deze bevoegdheidsregels in het kader van kartelschadezake. Daarbij ging het met name om bevoegdheid op basis van de plaats van het schadebrengende feit, bevoegdheid op grond van een ‘ankergedaagde’ en de rol van forumkeuzebedingen. Deze regels en de uitleg die het HvJEU daaraan heeft gegeven worden in dit artikel besproken.

Soms is aanbesteden in de mededingingsrechtelijke praktijk nodig om de mededinging te stimuleren, mededingingsbeperkingen te voorkomen of toetreders tot een markt een kans te geven. Deze bijdrage gaat over de vraag in hoeverre aanbesteden – zowel in publieke als private aanbestedingen - kan worden gebruikt ten behoeve van de handhaving van de mededingingsregels en ter stimulering van de mededinging. De ACM heeft daar tot nu toe geen of nauwelijks gebruik van gemaakt, maar in andere landen hebbe

In het licht van recente kartelbesluiten in België en Duitsland in de levensmiddelensector wordt in dit artikel stilgestaan bij de grens tussen verticale prijsbinding en een overkoepelend hub-and-spoke prijskartel. Daarbij wordt aandacht besteed aan de definities, het raamwerk en het onderscheid tussen horizontale en verticale overeenkomsten. Ook worden de mededingingspraktijken zoals beschreven in de besluiten van de Duitse en Belgische mededingingsautoriteit samengevat. Tot slot wordt stilgestaan bij de gelijkenissen en verschillen tussen de Duitse verticale prijsbindingszaken en de Belgische hub-and-spoke zaak en de lessen die daaruit volgen voor de mededingingspraktijk.