Aflevering 5

Koopovereenkomsten met betrekking tot kunstvoorwerpen hebben niet per definitie het karakter van een kansovereenkomst. Indien de overeenkomst niet het karakter van een kansovereenkomst heeft, wordt de koper beschermd in zijn redelijke verwachtingen met betrekking tot de eigenschappen van het gekochte. Dit kan zowel tot ontbinding van de koopovereenkomst op grond van een tekortkoming leiden, als tot een vernietiging op grond van dwaling. Anders dan de Hoge Raad in 1959 in de Hercules Seghers-zaak oordeelde, komt een dergelijke dwaling dan niet meer voor rekening van de koper.

Een boete is niet pas vatbaar voor matiging, wanneer deze naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ‘onaanvaardbaar’ is. Een boete is voor matiging vatbaar wanneer deze, achteraf bezien en alles in aanmerking genomen, buiten verhouding blijkt te zijn gekomen tot het doel waartoe het beding oorspronkelijk tussen partijen was overeengekomen en dus niet meer is te rechtvaardigen als vergoeding van geleden schade of als een aansporing tot nakoming.

Uit het arrest Intrahof/Bart Smit lijkt te moeten worden afgeleid dat een rechter een verbeurde contractuele boete slechts in uitzonderlijke gevallen mag matigen. Dit kan tot onredelijke uitkomsten leiden, bijvoorbeeld wanneer de koper van een onroerende zaak krachtens artikel 10 van de NVM-koopakte hoge boetes heeft verbeurd. In deze bijdrage wordt hier nader op ingegaan.

In deze bijdrage zal worden ingegaan op enkele juridische aspecten van het afsluiten van verzekeringen door middel van een ‘overeenkomst op afstand’. Daarbij zal in het bijzonder worden stilgestaan bij de regeling omtrent de verkoop op afstand van financiële diensten die is opgenomen in de Wet op het financieel toezicht (Wft) en de daarop gebaseerde lagere regelgeving. Tevens zal worden ingegaan op de vraag hoe deze regeling zich verhoudt tot de in de Wft opgenomen regelgeving die van toepassing is op de totstandkoming van verzekeringsovereenkomsten langs niet-elektronische weg en tot de regelgeving omtrent (elektronisch) contracteren die volgt uit het civiele recht.

Een Belgische naamloze vennootschap (X) heeft een kredietovereenkomst met Fortis gesloten. A heeft hiervoor een borgtocht afgegeven, die door zijn echtgenote B mede is ondertekend ‘ten blijke van mijn toestemming’. Fortis zegt de kredietovereenkomst op en spreekt A en B (mede) aan tot terugbetaling van het krediet. A en B stellen dat de borgtocht door B op grond van dwaling is vernietigd. Zij voeren daartoe onder meer aan dat de bank de verplichting heeft de borg zorgvuldig voor te lichten over de betekenis, gevolgen en risico's van de borgstelling. Nu Fortis B nooit geïnformeerd heeft over de gevolgen van haar toestemmingsverklaring, is zij uitgegaan van een verkeerde voorstelling van zaken. Nu het gaat om een borgstelling ter waarde van 3 miljoen euro heeft het inroepen ervan ernstige gevolgen. Fortis stelt op haar beurt dat het niet gaat om een particuliere, maar om een zakelijke borgtocht gaat, zodat op grond van artikel 1:88 lid 5 BW er geen handtekeningvereiste van de echtgenoot geldt. A is immers statutair bestuurder (B overigens ook) van X en het geld is gebruikt voor de bedrijfsexploitatie. De rechtbank komt tot het oordeel dat het krediet is aangewend voor de gebruikelijke bedrijfsexploitatie, zodat geen toestemming van B is vereist. A en B voeren daarop aan dat Fortis er zelf vanuit gaat dat er sprake is van een particuliere borg. Bovenaan de akte staat immers vermeld ‘borgtocht (particulier)’. Bovendien eiste de bank een handtekening van B, terwijl dat bij een zakelijke borg niet nodig was geweest. Volgens Fortis is het beleid om een echtgenoot van een borg-natuurlijke persoon altijd mee te laten tekenen. De akte die daarbij wordt gebruikt, kan zowel worden gebruikt voor een zakelijke als een particuliere borgstelling. In de voorwaarden op de akte wordt dan ook een onderscheid gemaakt tussen beide soorten borgstellingen. De rechtbank overweegt dat de tekst niet van doorslaggevend belang is. Relevant is of partijen ten tijde van de ondertekening van elkaar hebben begrepen welke verplichtingen zij over en weer zijn aangegaan. Voor de rechter dient, indien een beroep wordt gedaan op een wettelijke beschermingsbepaling, toetsbaar te zijn of partijen zich van deze bepaling rekenschap hebben gegeven en of zij daar naar hebben gehandeld. Nu het een zakelijke borg betreft, heeft B dus eigenlijk haar handtekening geplaatst onder de akte zonder dat deze wettelijk was vereist. Het kan niet zo zijn dat dit leidt tot het oordeel dat ‘dus’ sprake is van een particuliere borg. De handtekening van B is immers niet constitutief voor de vraag welke soort borgtocht overeen is gekomen. X stelt op haar beurt dat Fortis in strijd met de redelijkheid en billijkheid handelt door haar niet in de gelegenheid te stellen een redelijk alternatief te beproeven om de resterende schuld te voldoen. Daarbij wijst X op de jarenlange (lucratieve) relatie tussen haar en de bank, alsmede de omstandigheid dat X, die zich bezig houdt met beleggen in onroerend goed, zich geconfronteerd zag met de recessie in de onroerend-goedmarkt en een fraudeschandaal bij Bouwfonds. Hierdoor kwam X in, ook voor Fortis kenbare, problemen. Fortis heeft toen niet op redelijke wijze willen meewerken aan een gestructureerde afbouw van het krediet, maar heeft invorderingsmaatregelen genomen. De rechtbank oordeelt dat niet wordt betwist dat Fortis het krediet rechtsgeldig heeft opgezegd. Dit houdt in dat de geleende gelden dienen te worden terugbetaald. Het mag dan zo zijn dat dit X voor problemen stelde, doch dit behoort, behoudens bijzondere omstandigheden, tot het bedrijfsrisico van X. Volgens de rechtbank is in casu niet gebleken van bijzondere omstandigheden. Fortis heeft X bijna twee jaar langer de tijd gegeven het geleende bedrag terug te betalen. Er is in die tijd regelmatig overleg geweest tussen partijen, maar X kwam de gemaakte afspraken niet na. Pas daarna heeft Fortis invorderingsmaatregelen genomen. Gelet op dit tijdsverloop kan niet worden gezegd dat sprake is van bijzondere omstandigheden die strijd met artikel 6:2 BW opleveren.

Varkenshouder X is in november 2007 gefailleerd. In september 2007 heeft de regionale Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging (CAVV) de op dat moment aanwezige varkens, alsmede het aanwezige voer van X opgekocht. De varkens en het voer waren door CAVV aan X geleverd. CAVV heeft de koopsom verrekend met haar vordering op X en de resterende vordering bij de curator ingediend. De curator is van mening dat de koopovereenkomst en de verrekening onverplicht zijn. De rechtbank komt tot het oordeel dat uit de overeenkomst tussen X en CAVV geen verplichting voor X voortvloeit om op enig moment zijn varkens te verkopen aan CAVV. Evenmin kan worden geconcludeerd dat uit de overeenkomst de verplichting voortvloeide de varkens in betaling te geven aan CAVV. CAVV had geen aanspraak op de overdracht van de varkens, doch slechts op betaling van een geldsom, zodat niet kan worden geoordeeld dat deze rechtshandeling om die reden verplicht is verricht (vlg. HR 18 december 1992, NJ 1993, 169). Een verplichting om rechtshandelingen te verrichten kan echter ook uit andere omstandigheden dan een overeenkomst voortvloeien. In dit geval was het tekort van X dermate hoog opgelopen dat nadere afspraken zijn gemaakt met CAVV. De rechtbank gaat er in dit geval van uit dat sprake is van een toerekenbare tekortkoming in de nakoming van de verbintenis van de zijde van X. Vervolgens is de vraag of het enkele feit dat X tekort is geschoten in de nakoming van zijn verbintenis tot de conclusie leidt dat daarmee de verplichting tot het verrichtten van de rechtshandeling is gegeven. De rechtbank is van oordeel dat dit hier niet het geval is. Nu dus sprake is van een onverplichte rechtshandeling, moet worden beoordeeld of benadeling van de schuldeisers daarvan het gevolg is. De curator heeft gesteld dat als de varkens in de stallen waren gebleven om te worden afgemest, zij ook na faillissementsdatum tot het boedelactief zouden hebben behoord, waarna de opbrengsten van de verkoop van de varkens rechtstreeks in de boedel zouden zijn gevloeid. Volgens CAVV zijn de varkens voor een marktconforme prijs verkocht, zodat geen sprake zou zijn van benadeling: de waarde van de boedel is gelijk gebleven zij het dat de activa zijn gewijzigd van roerende zaken (varkens) naar geld. Echter, zoals de Hoge Raad oordeelde in zijn arrest van 22 mei 1992 (NJ 1992, 526), van benadeling kan ook sprake zijn wanneer voor geleverde zaken een redelijke prijs is betaald, zodat het vermogen van de nadien gefailleerde per saldo niet is verminderd. Dit geval doet zich hier voor. Het vermogen van gefailleerde is wellicht per saldo niet verminderd, dit neemt echter niet weg dat zonder de door de curator gewraakte transactie de opbrengst van de geleverde zaken beschikbaar zou zijn geweest voor de gezamenlijke schuldeisers. CAVV heeft zich bovendien door de gewraakte rechtshandeling in staat gesteld ten koste van overige schuldeisers over te gaan tot verrekening van haar schuld met de vordering op X. Het feit dat het in onderhavige zaak gaat om levende have, geeft de rechtbank geen aanleiding anders te oordelen ten aanzien van de benadeling. CAVV heeft gesteld dat partijen verplicht zijn maatregelen te treffen, omdat levende have niet lang zonder verzorging kan. De rechtbank overweegt in dit kader dat de door CAVV en X gekozen oplossing wellicht redelijk is in hun onderlinge verhouding, dit doet echter niet af aan het hiervoor gegeven oordeel dat indien de rechtshandeling niet was verricht, deze activa door de curator te gelde hadden kunnen worden gemaakt, waarvan de opbrengst ten goede was gekomen aan de gezamenlijke schuldeisers van X. Artikel 42 lid 2 Fw bepaalt dat een rechtshandeling wegens benadeling slechts kan worden vernietigd, indien ook degenen met of jegens wie de schuldenaar de rechtshandeling verrichtte, wisten of behoorden te weten dat daarvan benadeling van de schuldeiseres het gevolg zou zijn. De Hoge Raad oordeelde op 2 december 2009 (NJ 2010, 73) dat van wetenschap van benadeling in de zin van artikel 42 Fw sprake is als ten tijde van de handeling het faillissement en een tekort daarin met een redelijke mate van waarschijnlijkheid waren te voorzien. De rechtbank is van oordeel dat, gelet op die uitspraak, enkel deze wetenschap onvoldoende is. Immers, ook aannemelijk moet zijn dat het faillissement voor CAVV met een redelijke mate van waarschijnlijkheid was te voorzien. Nu CAVV de stelling van de curator op dit punt gemotiveerd heeft betwist, zal de rechtbank de curator toelaten tot het bewijs van feiten en omstandigheden, waaruit volgt dat het faillissement van X voor CAVV op bij het aangaan van de overeenkomst in september 2007 met een redelijke mate van waarschijnlijkheid was te voorzien.

JEM Horeca BV heeft in 2007 bij Van Lanschot Bankiers een betaalrekening geopend. JEM exploiteert een coffeeshop en stort maandelijks € 50.000 tot € 70.000 in contanten. De bank wil de betaalrekening opzeggen, omdat er geen enkel inzicht is in deze ongebruikelijke stortingen. De bank wil geen reputatieschade riskeren, of het risico lopen mee te werken aan witwassen of belastingfraude. Op 1 januari 2004 is de Regeling Customer Due Diligence (CDD) Kredietinstellingen en Verzekeraars van 1 november 2003 van kracht geworden, die op 1 januari 2007 is opgegaan in de Wet op het financieel toezicht (Wft) en het Besluit prudentiële regels Wft (BPR). De CDD-regelgeving is voorts nader uitgewerkt in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) van 15 augustus 2008. Deze CDD-regelgeving beoogt dat financiële instellingen een adequaat beleid voeren dat een integere uitoefening van hun bedrijf waarborgt. Het BPR verplicht de financiële instellingen evenwel niet om de relatie met een bepaalde cliënt te beëindigen, doch bevat alleen een acceptatieverbod voor cliënten waarvan de identiteit niet overeenkomstig het daarvoor opgestelde beleid is vastgesteld (artikel 14 lid 2 BPR). De Nederlandsche Bank heeft in het kader van de Wwft in richtlijnen ontwikkeld. Daarin wordt onderkend dat bepaalde typen cliënten (zoals coffeeshops) een hoger witwasrisico kunnen geven vanwege de hoge mate van inkomend chartaal geld en het feit dat de herkomst daarvan minder transparant is dan de herkomst van inkomend giraal geld. De Wwft beoogt, aldus de richtlijnen, evenwel niet om categoraal dit type cliënten een eenvoudige betaalrekening te weigeren. Een instelling dient per cliënt te beoordelen hoe risicogevoelig die relatie is en welke waarborgen ter beheersing van het risico dienen te worden genomen. De CDD-regelgeving houdt volgens het hof dus geen aanwijzingen in van bepaalde cliënten met wie de financiële instellingen geen zaken zouden behoren te doen, bijvoorbeeld omdat de hiervoor bedoelde risico’s ten aanzien van bepaalde cliënten altijd aanwezig zouden (kunnen) zijn. Uit een brief van 18 januari 2010 van de minister van Financiën aan de voorzitter van de Tweede Kamer blijkt verder dat de minister en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) hebben afgesproken dat de NVB haar leden zal vragen het beleid van banken van categoraal weigeren van coffeeshops te herzien en in plaats daarvan individueel te toetsen de mate waarin een specifieke coffeeshop een acceptabel of een onacceptabel risico vormt voor de bank, en dat banken de relatie met een bestaande cliënt wel kan beëindigen indien zij het gerechtvaardigde vermoeden heeft dat haar dienstverlening wordt of is misbruikt. Het hof leidt hieruit af dat indien een bank de rekening van een coffeeshop (waarmee zij reeds een relatie heeft) wil beëindigen, zij zal moeten beoordelen of bij die cliënt bedoelde risico’s zich in de concrete omstandigheden van het geval ook daadwerkelijk voordoen. De financiële instelling kan dus niet volstaan met haar algemene beleidsopvatting dat het enkele feit dat een cliënt een coffeeshop exploiteert reeds leidt tot een aantasting van haar integriteit, haar reputatie of tot de andere genoemde risico’s. Uit het enkele feit dat JEM maandelijks grote geldsommen op haar betaalrekening stort(te), kan volgens het hof niet worden afgeleid dat het gaat om andere gelden dan die afkomstig zijn van de gedoogde verkoop van softdrugs via de coffeeshop. Ook uit het feit dat de stortingen veelal geschieden in coupures van € 50 kan niet worden afgeleid dat het hier niet zou gaan om afstorting van overtollige gelden die JEM verkrijgt uit de contante verkoop van softdrugs in haar coffeeshop. Het hof overweegt voorts dat coffeeshops weliswaar een hoger witwasrisico kunnen geven vanwege de contante geldstroom, doch dat daartoe beheersmaatregelen kunnen worden getroffen, zoals het bevorderen van girale betaling, waardoor de stroom van contant geld wordt beperkt. Vaststaat dat in de coffeeshop thans giraal kan worden betaald, zodat dit risico reeds deels is beperkt. Het hof komt tot de slotsom dat Van Lanschot niet aannemelijk heeft gemaakt dat de door haar bedoelde risico’s zich in de concrete omstandigheden van dit geval daadwerkelijk voordoen. Van Lanschot baseert zich immers slechts op het gegeven dat een bankrelatie met een coffeeshop in zijn algemeenheid risico’s voor de bank kan opleveren. Nu de verkoop van softdrugs via coffeeshops van overheidswege is gedoogd en Van Lanschot niet aannemelijk heeft gemaakt dat JEM zich niet houdt aan de gedoogvoorwaarden, kan vooralsnog niet worden aangenomen dat voor Van Lanschot aan het in stand houden van de bankrelatie met JEM onaanvaardbare en onacceptabele risico’s kleven.

Op 16 juni 2010 zijn Déwé Holland BV en Twente Logistics BV failliet verklaard. Een kleine maand later heeft de curator, door middel van een activaovereenkomst, de debiteurenvorderingen van beide vennootschappen verkocht aan Déwé Beheer BV. Déwé Beheer voldoet de overeengekomen koopprijs. De curator komt zijn verplichtingen echter niet na en Déwé Beheer stapt naar de rechter. Zij vordert in kort geding een voorschot op de totale vordering die zij op de curator stelt te hebben. De curator beroept zich op verrekening. Déwé Beheer baseert haar vordering op de activaovereenkomst. De curator betwist deze overeenkomst niet. Evenmin betwist hij de vordering van Déwé Beheer op de boedel tot nakoming van de voor de boedel uit de activaovereenkomst voortvloeiende verbintenis om Déwé Beheer in staat te stellen tot incasso van de debiteurenvorderingen. Daarmee is de vordering van Déwé Beheer voldoende aannemelijk en ligt deze in beginsel voor toewijzing gereed. De vordering is voldoende spoedeisend. Déwé Beheer heeft aan de curator de koopprijs betaald en mag daarom aanspraak maken op onverwijlde uitvoering door de curator diens verplichting om Déwé Beheer in de gelegenheid te stellen de debiteuren te incasseren. Indien en voor zover de curator een beroep doet op een restitutierisico, verwerpt de rechter dit betoog. De curator heeft dit risico niet of nauwelijks met concrete feiten onderbouwd. Het belangrijkste verweer van de curator is dat hij de door Déwé Beheer ingestelde vordering op grond van artikel 53 Fw kan verrekenen met een (veel hogere) vordering van de boedel op Déwé Beheer wegens paulianeus en/of ander onrechtmatig handelen van Déwé Beheer. Verrekening is echter niet mogelijk, zo stelt de rechtbank. De door Déwé Beheer in dit geding ingestelde vordering vloeit niet voort uit één of meer handelingen die vóór de faillietverklaring met de gefailleerde zijn verricht. De vordering vloeit voort uit de door Déwé Beheer met de curator na de faillietverklaring gesloten activaovereenkomst. Reeds hieruit volgt dat artikel 53 Fw niet van toepassing is. Hoewel de curator de door hem gestelde bevoegdheid tot verrekening niet ook heeft gebaseerd op artikel 6:127 lid 2 BW, overweegt de voorzieningenrechter ambtshalve dat ook die bepaling in dit geval toepassing mist. De vordering die de curator jegens Déwé Beheer stelt te hebben, beantwoordt niet in de zin van artikel 6:127 lid 2 BW aan zijn schuld aan Déwé Beheer op grond van de activaovereenkomst.

A loopt letsel op bij een verkeersongeval en vraagt haar ongevallenverzekeraar V om uitkering onder de schadeverzekering voor inzittenden. V stelt dat er sprake is van fraude, omdat A op oneigenlijke gronden en/of wijze een verzekeringsuitkering tracht te verkrijgen waarop geen recht bestaat. De rechtbank laat een voorlopig deskundigenbericht uitvoeren door een neuroloog die concludeert dat er sprake is van blijvende invaliditeit (b.i.) van 12% als rechtstreeks en uitsluitend ongevalsgevolg. A verzoekt de rechtbank V op de voet van artikel 1019w Rv te verplichten de schaderegeling te starten op basis van het deskundigenbericht en zodoende een ongevallenuitkering te doen op basis van de vigerende polis en het vastgestelde b.i.-percentage. De rechtbank stelt vast (mede op basis van de toelichting van A) dat het verzoek van A zijn oorsprong vindt in de door A gestelde contractuele verplichtingen van V en niet, zoals uit het verzoekschrift op zichzelf wel zou kunnen worden afgeleid, in de schade die A stelt te lijden als gevolg van wanprestatie of onrechtmatige daad door V. Immers, A maakt aanspraak op schadevergoeding uit hoofde van de verzekeringsovereenkomst en wenst nakoming van V. Van een op de wet gegronde aansprakelijkheid is geen sprake, zodat het niet in de rede ligt dat A V aansprakelijk houdt op grond van artikel 1019w Rv. Dit artikel beoogt niet geschillen over polisdekking te regelen en is niet bedoeld om de deelgeschilprocedure open te stellen voor contractuele geschillen over vergoeding van letselschade. De rechtbank oordeelt dat er geen sprake is van een situatie waarin op de voet van art 1019w Rv een rechterlijke beslissing kan worden verzocht. Hieraan doet niet af dat het hier om een aanspraak ter zake van letselschade gaat, en zoals namens A is aangevoerd, de wijze van begroting van deze schade grote gelijkenissen vertoont met de wijze waarop letselschade wordt begroot waarvoor wettelijke aansprakelijkheid bestaat. Voor begroting van kosten op de voet van artikel 1019aa Rv (en een veroordeling van V tot betaling van deze kosten) is geen plaats, aangezien deze bepaling – gelet op het voorgaande – niet kan worden toegepast.

A heeft een benzinestation geëxploiteerd op een van B gehuurd terrein. Na sluiting van het benzinestation heeft A een onderzoek naar mogelijke bodemverontreiniging laten doen, waaruit bleek dat er lichte tot matige verontreiniging in de grond aanwezig was. Nadat A een sanering heeft laten uitvoeren, heeft zij het perceel weer ter beschikking gesteld aan B. In het evaluatierapport, dat dateert van 1990, staat dat in verband met stabiliteitsrisico’s geen afgraving heeft plaatsgevonden nabij de funderingen van het op de naast gesaneerd perceel gelegen grond, eveneens eigendom van B, waarop een motel staat. Hierdoor is 10 m3 verontreinigde grond niet verwijderd. B vordert in 1999 van A de kosten voor het verwijderen van het restant van de bodemverontreiniging. Het hof oordeelt dat het beroep van A op verjaring slaagt en neemt als uitgangspunt dat B ten tijde van de werkzaamheden in 1999 en uiterlijk in mei 2000 op de hoogte was of behoorde te zijn van de exacte aard, omvang en locatie van de bodemverontreiniging. Op die datum zond zij aan A immers haar factuur voor de kosten van sanering. De stelling van B dat zij pas later exact van deze gegevens op de hoogte is geraakt, komt voor haar eigen risico nu zij op 29 mei 2000 de aan haarzelf in rekening gebrachte kosten doorberekende aan A. Op grond van artikel 3:310 lid 1 BW heeft A niet hoeven te begrijpen dat de gevorderde kosten betrekking hadden op iets anders dan de sanering van de restverontreiniging onder het motel. Zelfs als uit de meegezonden bijlagen mocht blijken dat de verontreiniging onder de oprit reeds in 1999/2000 was ontdekt, leidt dit ten aanzien van die locatie nog niet tot een ander oordeel, omdat B in haar correspondentie aan A verontreiniging op die locatie niet aan haar vordering ten grondslag legde. Daarnaast stelt het hof dat B onvoldoende feiten en omstandigheden aangevoerd die tot de conclusie kunnen leiden dat A de veroorzaker is van de in 2000 aangetroffen verontreiniging. Uitgaande van de voltooide sanering, zoals door A aan de gemeente op 6 mei 1991 is gemeld, ligt het niet zonder meer voor de hand dat de negen jaar later door B aangetroffen verontreiniging door A is veroorzaakt. Dit klemt temeer nu B niet of onvoldoende heeft gespecificeerd welke activiteiten er sedert het vertrek van A op het perceel hebben plaatsgevonden. B heeft slechts in algemene termen gesproken over bodemverontreiniging en heeft daarbij niet concreet de aard of de mate van die verontreiniging onderbouwd. B is verder niet ingegaan op de stellingen van A dat niet van een noodzaak tot sanering is gebleken en dat B daarom geacht moet worden de sanering vrijwillig te hebben verricht. B heeft tenslotte niet met stukken onderbouwd dat uit bodemonderzoek de verontreiniging, waarvoor thans vergoeding van kosten wordt gevorderd, blijkt. Noch heeft zij concrete gegevens in het geding gebracht over een eventueel saneringsplan of de bevindingen van, en meldingen aan of beslissingen door het bevoegde gezag. Gelet op de onvoldoende feitelijke onderbouwing van de stellingen gaat het hof aan het ter zitting nog gedane aanbod van B om bij de gemeente stukken op te vragen, voorbij.

De auteurs behandelen de vraag: wat is een ‘ongeldige vroegere overdracht’ in de zin van artikel 3:88 BW? Zij bespreken deze vraag aan de hand van twee casus, waarbij zij zich afvragen of ze tot toepasselijkheid van artikel 3:88 BW zouden kunnen leiden.

Het wetsvoorstel voegt titel 7.2A over consumentenkredietovereenkomsten toe aan het BW ter gedeeltelijke implementatie van EG-richtlijn 2008/48/EG en de rectificatie. De richtlijn levert een bijdrage aan de goede werking van de interne markt en regelt de bescherming van consumenten bij het sluiten van kredietovereenkomsten. De richtlijn consumentenkrediet bevat regels over de relatie tussen de aanbieder van krediet en de consument. De regels hebben betrekking op kredietreclame, informatieverstrekking, de beoordeling van de kredietwaardigheid en de inhoud van de kredietovereenkomst. Sommige bepalingen gelden ook (of zijn uitsluitend van toepassing) voor kredietbemiddelaars. Ook wordt de toegang tot gegevensbanken voor kredietaanbieders uit andere lidstaten geregeld. Het voorstel werd op 23 november 2010 met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 17 mei 2011 als hamerstuk afgedaan.

Met dit wetsvoorstel wordt Boek 10 BW opgesteld waarmee een groot aantal voor de praktijk van belang zijnde regels van het internationaal privaatrecht op systematische en samenhangende wijze worden bijeengebracht. De praktische toepasbaarheid staat voorop, de wet biedt geen plaats voor het doen van leerstellige uitspraken over theoretische vraagstukken. Het gaat in dit wetsvoorstel dan ook in de eerste plaats om het bijeenbrengen van de vele reeds geldende wettelijke regelingen van conflictenrecht voor verschillende deelterreinen, zoals personen- en familierecht, onrechtmatige daad en rechtspersonen. Deze wetten bevatten voor de onderscheiden rechtsgebieden in hoofdzaak zogeheten verwijzingsregels, die voor privaatrechtelijke rechtsverhoudingen met internationale, grensoverschrijdende elementen aangeven welk nationale recht moet worden toegepast. Het voorstel werd op 28 september 2010 met algemene stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer heeft het voorstel op 17 mei 2011 als hamerstuk afgedaan. De inwerkingtreding geschiedt op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip.

De Eerste Kamer heeft op 17 mei unaniem ingestemd met het veelbesproken wetsvoorstel modernisering rechterlijke organisatie. Het wetsvoorstel (32 021) kent, binnen bepaalde randvoorwaarden, aan de Raad voor de Rechtspraak de bevoegdheid toe om te bepalen in welke plaatsen nevenlocaties van een rechtbank of een gerechtshof zijn gevestigd. Daarnaast strekt het wetsvoorstel ertoe de regeling van het klachtrecht inzake gedragingen van rechterlijke ambtenaren uitdrukkelijk op te nemen in de Wet op de Rechterlijke Organisatie. Tenslotte bevat het voorstel voorzieningen die – met het oog op de vergroting van de toegankelijkheid van de rechtspraak – een ruimere toepassing van de eenvoudige kantonprocedure beogen. Zo krijgen kantonrechters de bevoegdheid om zaken te gaan behandelen met een waarde tot 25.000 euro, waardoor rechtzoekenden in minder zaken verplicht zijn een advocaat in te schakelen. Op dit moment kunnen slechts zaken met een waarde tot 5.000 euro worden voorgelegd aan de kantonrechter. Het voorstel werd op 20 mei 2010 aangenomen door de Tweede Kamer. Op 17 mei 2011 werd het voorstel met algemene stemmen door de Eerste kamer aangenomen. De aangepaste Evaluatiewet treedt in werking op 1 juli 2011, maar de verplichting om bij de rechtbanken een sector voor kantonrechtspraak te hebben blijft voorlopig bestaan. Ook een nieuw stelsel voor nevenlocaties en de bevoegdheid van de Raad voor de Rechtspraak om deze nevenlocaties aan te wijzen, treden vooralsnog niet in werking. Dit geldt ook voor een in de evaluatiewet genoemd nevenlocatiestelsel bij gerechtshoven, inclusief de bevoegdheid van de Raad voor de Rechtspraak om nevenlocaties aan te wijzen of te sluiten. Verder treedt op verzoek van de Eerste Kamer een aantal bepalingen vooralsnog niet in werking, zoals voorzieningen inzake het lidmaatschap van meer dan één gerechtsbestuur en tijdelijke bepalingen met het oog op de invoering van de gerechtelijke kaart. Opstelten heeft de Eerste Kamer bevestigd dat deze onderdelen van de Evaluatiewet niet eerder in werking zullen treden dan nadat de wetgeving inzake de herziening van de gerechtelijke kaart in het Staatsblad zal zijn geplaatst. Dat zal geen automatisme zijn, aldus Opstelten, die toezegde dat de betreffende bepalingen uitdrukkelijk opnieuw op hun merites worden bezien bij het indienen van het beoogde wetsvoorstel tot herziening van de gerechtelijke kaart.

Minister De Jager (Financiën) scherpt de regels voor vakbekwaamheid van financiële dienstverleners aan. De minister schroeft de wettelijke eisen voor vakbekwaamheid op en doet voorstellen ter verbetering van de kwaliteit van examinering. Ook wil hij een individuele diplomaplicht invoeren voor alle adviseurs. Daarnaast vindt hij dat de sector moet kijken naar een centraal register waarin alle adviseurs worden opgenomen. Zoals de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in haar Jaarverslag 2010 aangeeft, blijkt uit voorlopig onderzoek dat ongeveer 20% van de adviseurs niet of niet volledig voldoet aan de huidige vakbekwaamheidseisen. Het Ministerie van Financiën heeft de afgelopen maanden in samenwerking met de AFM de bestaande regels voor vakbekwaamheid onder de loep genomen, mede op basis van adviezen van het College Deskundigheid Financiële Dienstverlening (CDFD). Hieruit is gebleken dat het huidige vakbekwaamheidsstelsel op een aantal punten niet voldoet aan de eisen van deze tijd en zodoende onvoldoende bijdraagt aan passende advisering door financiële dienstverleners. Zo is het op dit moment nog niet verplicht dat alle adviseurs hun vakbekwaamheid door middel van een diploma kunnen aantonen. Bovendien is een consument er nu niet zeker van dat de persoon die hem adviseert ook daadwerkelijk over de vereiste vakbekwaamheid beschikt. Daarnaast ligt het niveau van de vakbekwaamheidsmodules die adviseurs moeten volgen in veel gevallen te laag en sluiten deze soms niet aan bij de eisen die aan een passend advies gesteld worden. Zo ontbreken elementen als adviesvaardigheden en professioneel gedrag. Dit wordt ook door de sector gesignaleerd.

De Belastingdienst heeft samen met een aantal andere schuldeisers beslag gelegd op een onroerende zaak van X. In augustus 2006 is de onroerende zaak op verzoek van de hypotheekhouder onderhands verkocht en geleverd aan een derde. Na voldoening van de hypotheekhouder bevindt het restant van de executieopbrengst zich op een kwaliteitsrekening van een notaris omdat de beslagleggers geen overeenstemming hebben bereikt over de verdeling ervan. Vervolgens is X in september 2006 failliet verklaard. Naar aanleiding hiervan is voor de Hoge Raad in geschil of het restant van de executieopbrengst in de faillissementsboedel is gevallen. Volgens de Hoge Raad blijkt uit HR 25 januari 2008 (LJN BB8653) dat een executie is voltooid als de geëxecuteerde zaak aan de executiekoper is geleverd. De zaak behoort dan niet meer tot het vermogen van de geëxecuteerde. Hoewel daarmee nog niet is gezegd dat (ook) de executieopbrengst, zolang deze nog niet daadwerkelijk aan de beslaglegger(s) ten goede is gekomen, buiten het vermogen van de geëxecuteerde valt, ligt het wel in het verlengde van dit arrest om zulks aan te nemen. Dit strookt ook met het doel van de executie. Immers, de executie strekt ertoe om de executieopbrengst veilig te stellen ten behoeve van de beslaglegger(s) en andere in de wet genoemde rechthebbenden. Bij het voorgaande is van belang dat de koopsom door de executiekoper is betaald aan de notaris. Zoals is beslist in HR 12 januari 2001 (LJN AA9441) volgt uit artikel 25 Wna dat de rechthebbenden op het saldo van de kwaliteitsrekening degenen zijn ten behoeve van wie gelden op die rekening zijn bijgeschreven, onder de voorwaarden die in hun onderlinge verhouding nader gelden, en dat tussen deze rechthebbenden een gemeenschap bestaat als bedoeld in artikel 3:166 lid 1 BW. De gezamenlijke rechthebbenden hebben een voorwaardelijk recht op toedeling van de door de notaris beheerde vordering op de kredietinstelling. Wordt een van de deelgenoten failliet verklaard, dan valt het voorwaardelijk recht van de deelgenoot in diens faillissement. Gelet op het voorgaande behoort de op de kwaliteitsrekening gestorte restantexecutieopbrengst niet tot het vermogen van de geëxecuteerde, maar tot dat van de gezamenlijke rechthebbenden, ieder voor zover het diens aandeel in de gemeenschap betreft. Iedere deelgenoot heeft bij de verdeling van de gemeenschap een voorwaardelijk recht op toedeling van zijn aandeel in de door de notaris beheerde vordering op de geldinstelling, onder de opschortende voorwaarde dat zijn aandeel rechtens komt vast te staan. De geëxecuteerde heeft slechts een aandeel in de restantexecutieopbrengst onder de voorwaarde dat (en voor zover) daarvan na verdeling onder de beslagleggers en andere rechthebbenden nog een overschot resteert. Mocht de geëxecuteerde na voltooiing van de executie maar vóór verdeling van de restant-executieopbrengst failliet verklaard worden, dan valt dus (slechts) zijn voorwaardelijk recht op toedeling van het surplus in de boedel. Dit strookt ook met het systeem van het beslagrecht, waarbij ook op de executieopbrengst beslag kan worden gelegd, waarbij het beslag slechts het na verdeling tussen executant, beperkt gerechtigden en overige beslagleggers eventueel resterende surplus kan treffen (vgl. HR 12 juni 2009, LJN BH3096).

Go Planet is een uitgaanscentrum in Enschede. Het werd geëxploiteerd door Go Planet Exploitatie BV. Deze vennootschap heeft met Sterrenparadijs BV een intentie- en een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Samen hebben zij Go Planet Parc BV opgericht, waarin zij voor gelijke delen deelnemen. De beoogde overdracht van de exploitatie aan deze laatste vennootschap wordt echter niet gerealiseerd en partijen krijgen onenigheid over de uitvoering van de exploitatie. Go Planet Exploitatie verwijt Sterrenparadijs met name dat zij onverantwoord en slechts in haar eigen belang heeft gehandeld. De rechtbank overwoog in 2010 (LJN BN4533) dat uit zowel de samenwerkingsovereenkomst als de intentieovereenkomst blijkt dat het de bedoeling van partijen was om de exploitatie van het evenementencentrum onder te brengen in Go Planet Parc. Deze intentie is niet gerealiseerd. Go Planet Parc is weliswaar opgericht, maar de exploitatie van het evenementencentrum is daarin niet ondergebracht. De rechtbank diende derhalve eerst te beoordelen op welke juridische basis Sterrenparadijs haar exploitatieactiviteiten heeft uitgevoerd. Go Planet Exploitatie nam het standpunt in dat, ondanks het feit dat Go Planet Parc niet actief is geworden, het handelen van Sterrenparadijs toch moet worden getoetst aan de samenwerkingsovereenkomst. Op basis van die overeenkomst had Sterrenparadijs iedere periode van drie maanden moeten doen voorafgaan door een begroting. Nu dat niet is gebeurd, volgt reeds daaruit, aldus Go Planet Exploitatie, dat Sterrenparadijs (of haar bestuurders) onbevoegd ten laste van Go Planet Exploitatie uitgaven hebben gedaan. Waar bovendien de gedaagde partijen als een soort pseudo-bestuurders van Go Planet Exploitatie fungeerden, moet tevens worden vastgesteld dat zij mede daardoor hun taak als bestuurder onbehoorlijk hebben vervuld. De rechtbank oordeelde echter dat het handelen van Sterrenparadijs bij de exploitatie van het evenementencentrum noch kan worden getoetst aan de samenwerkingsovereenkomst, noch aan de intentieovereenkomst. Nu de exploitatie van het evenementencentrum door partijen nimmer in Go Planet Parc is ingebracht, bieden de beide genoemde overeenkomsten geen basis voor de beoordeling van deze zaak. Partijen hebben derhalve niet op een contractueel geregelde basis samengewerkt. De rechtbank oordeelde in het tussenvonnis dat niet is komen vast te staan dat Sterrenparadijs haar taken als bestuurder onbehoorlijk heeft vervuld. Bovendien heeft de rechtbank geoordeeld dat niet kan worden gezegd dat de bestuurders van Sterrenparadijs zich door de wijze van exploitatie door Sterrenparadijs persoonlijk ten laste van Go Planet Exploitatie hebben verrijkt, dan wel dat die exploitatie dusdanig is uitgevoerd dat dit als onrechtmatig jegens Go Planet Exploitatie zou moeten worden aangemerkt. Go Planet Exploitatie baseerde haar vorderingen in deze procedure primair op ongerechtvaardigde verrijking, onrechtmatig handelen en onbehoorlijk bestuur van en/of door Sterrenparadijs, haar bestuurders dan wel hun persoonlijke holdings. Thans oordeelt de rechtbank over de vraag of Go Planet Exploitatie al dan niet het haar opgedragen bewijs heeft geleverd. Dat bewijs heeft betrekking op het standpunt van Go Planet Exploitatie dat in ieder geval met Sterrenparadijs. op enig moment is overeengekomen dat zij een bedrag van € 151.058,60 inclusief btw aan Go Planet Exploitatie betaalbaar zou stellen. De rechtbank oordeelt op grond van de verklaringen van getuigen dat door Go Planet Exploitatie onvoldoende is aangedragen om daarop te baseren dat zij heeft bewezen haar stelling dat Sterrenparadijs zich heeft verbonden om aan haar te betalen het factuurbedrag van € 151.058,60 inclusief btw. De vordering van Go Planet Exploitatie tot die omvang is derhalve niet voor toewijzing vatbaar. Bij het tussenvonnis van 18 augustus 2010 is reeds geoordeeld dat ook de overige vorderingen van Go Planet Exploitatie niet voor toewijzing vatbaar zijn, zoals ook bij dat tussenvonnis reeds is overwogen dat de vordering van Go Planet Parc niet voor toewijzing vatbaar is.

A wil bakkerij B overnemen. Hij tekent daartoe op 24 maart 2010 met C een verklaring. C is een van de vier vennoten van de vof die de bakkerij exploiteert. In de verklaring is opgenomen dat het definitieve overnamecontract nog zal worden opgesteld. Dezelfde dag nog maakt A een voorschot van € 10.000 op de overnameprijs over. De vof draagt de bakkerij niet over en A betrekt de vennoten in rechte. Hij vordert (kort gezegd) nakoming van de overnameovereenkomst. Vraag is, of de koopovereenkomst ten aanzien van de bakkerij daadwerkelijk tot stand is gekomen. A is van oordeel dat C ook voor zijn medevennoten optrad, dan wel dat door C en een van zijn medevennoten de schijn is gewekt dat C mede namens hen handelde. De vennoten betwisten dit. Zij stellen dat C niet bevoegd was om namens hen een overeenkomst als de onderhavige aan te gaan. Deze beperking van de bevoegdheid van de vennoten van B zou zijn opgenomen in het handelsregister, dat A had kunnen raadplegen. Verder zou C aan A bij het ondertekenen van de overeenkomst uitdrukkelijk hebben medegedeeld dat de overige vennoten nog hun toestemming voor de verkoop moesten verlenen. Het verweer van de vennoten slaagt. Artikel 3:70 BW bepaalt dat hij die als gevolmachtigde handelt, ten opzichte van de wederpartij instaat voor het bestaan van de volmacht, tenzij de wederpartij weet of behoort te begrijpen dat een toereikende volmacht ontbreekt of de gevolmachtigde de inhoud van de volmacht volledig aan de wederpartij heeft medegedeeld. Artikel 17 WvK regelt de externe vertegenwoordigingsbevoegdheid van de vennoten van een vof. Elk van de vennoten, die daarvan niet is uitgesloten, is bevoegd ten name van de vennootschap te handelen, gelden uit te geven en te ontvangen, en de vennootschap aan derden, en derden aan de vennootschap te verbinden. Rechtshandelingen die geen betrekking hebben op de vennootschap of tot welke de vennoten volgens de overeenkomst onbevoegd zijn, worden hier niet onder begrepen. Een beperking van de vertegenwoordigingsbevoegdheid werkt, mits deze is gepubliceerd in het handelsregister, ook tegen derden, zij het slechts ter bescherming van de vennootschap, in die zin dat derden zich daaromtrent niet met vrucht op kunnen beroepen dat een gerechtvaardigde schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid zou zijn gewekt. A heeft onvoldoende gemotiveerd betwist dat hij door raadpleging in het handelsregister had kunnen (en dus behoren) te weten dat de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de vennoten beperkt was in die zin, dat medewerking van alle vennoten was vereist voor het aangaan van een overeenkomst tot verkoop van de bakkerij. Dit gold ook voor overeenkomsten die een bedrag van € 10.000 te boven gaan. Dat A zich er niet van bewust was dat hij het register had moeten raadplegen, maakt dit niet anders. De beperking was ten tijde van de totstandkoming van de koopovereenkomst ingeschreven. De vennoten zijn dan ook niet gebonden aan de koopovereenkomst. C kan zich tegenover A echter niet op de ingeschreven beperking beroepen. Een vennoot die in strijd met de waarheid de indruk wekt dat hij volledig bevoegd is om de vennootschap bij het aangaan van deze overeenkomst te vertegenwoordigen, kan zich tegenover de wederpartij die van de beperking van zijn bevoegdheid om de vennootschap te verbinden niet op de hoogte is, niet erop beroepen dat deze beperking uit het handelsregister te weten had kunnen komen. De vennoten betogen dat zowel C als een van zijn medevennoten aan A heeft laten weten dat de overige vennoten ook met de verkoop van bakkerij B in moesten stemmen. Zij betwisten dat zij de schijn zouden hebben gewekt dat de overeenkomst ook zonder deze instemming tot stand was gekomen. Het had volgens de rechter op de weg van A gelegen om ter comparitie zijn stellingen dat er een schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid was gewekt, te onderbouwen. A heeft dit nagelaten en een onvoldoende duidelijk en concreet bewijsaanbod gedaan. De rechter gaat daarom aan het door A gestelde voorbij. Nu geen overeenkomst tot stand is gekomen, heeft A onverschuldigd € 10.000 betaald. A vordert dit met rente terug. De vennoten voeren aan dat zij al een aantal keren hebben aangeboden het bedrag terug te betalen, wat A heeft geweigerd. Er is daarom sprake van schuldeisersverzuim, wat aan toewijzing van de gevorderde wettelijke rente in de weg staat.

X heeft ten behoeve van A BV, waarvan hij directeur en enig aandeelhouder is, een aanvraagformulier ingevuld en ondertekend voor een bedrijfspolis bij V met dekking voor schade aan de onroerende zaak en daaraan gekoppelde opruimingskosten. Na ondertekening van een extra vragenformulier komt een verzekeringsovereenkomst tot stand. Ook vraagt X op eigen naam (de in het bedrijfspand van A BV opgeslagen houtvoorraad zou aan X persoonlijk verpand zijn geweest) een offerte aan voor een inventaris/goederenverzekering met een verzekerd bedrag van € 500.000. De inventaris/goederenverzekering wordt ondergebracht op de bestaande bedrijfspolis die op naam gesteld is van A BV e/o X. Wanneer brand uitbreekt in het pand van A BV, gaat het grootste deel van de opgeslagen houtvoorraad verloren. V beroept zich op vernietiging van de verzekeringsovereenkomst op grond van het destijds geldende artikel 251 WvK, omdat X op het ingevulde aanvraagformulier geen melding heeft gemaakt van het feit dat hij de daaraan voorafgaande acht jaar in aanraking was geweest met politie en justitie. Ook heeft A over een brand in 2000 onjuiste en onvolledige informatie verstrekt. De rechtbank overweegt als volgt. Uit de feiten en omstandigheden blijkt dat X in privé een verzekeringsovereenkomst wilde sluiten met betrekking tot roerende goederen die lagen opgeslagen in de bedrijfshal van A BV, zodat sprake was van een nieuwe contractspartij (X in plaats van A BV). Bovendien ging het om een nieuw verzekerd object: roerende goederen (in plaats van gebouwen) en een hogere dekking. Daarnaast heeft X uitdrukkelijk om een offerte gevraagd en aangegeven dat het om goederen ging die aan hem privé zijn verpand, zodat ook voor V duidelijk moest zijn dat het om een nieuwe verzekerde ging. De enkele omstandigheid dat V geen nieuw aanvraagformulier heeft toegezonden, brengt niet met zich mee dat geen nieuwe overeenkomst is gesloten. De rechtbank wijst erop dat een aspirant-verzekerde niet spontaan zijn strafrechtelijk verleden hoeft te vermelden, doch daartoe pas verplicht is als de verzekeraar daar uitdrukkelijk naar vraagt. Vaststaat dat V, naar aanleiding van de aanvraag van X voor de inboedelverzekering, geen aanvraagformulier heeft toegezonden en geen vragen heeft gesteld over zijn strafrechtelijk verleden. Nu X dit niet spontaan hoefde te vermelden, kan hem geen verzwijging worden verweten. Dit zou slechts anders zijn indien vast zou komen te staan dat X zijn verleden zou hebben verzwegen met de bedoeling zich daardoor een verzekering te verschaffen, die de verzekeraar, zo zij met dat verleden bekend zou zijn geweest, niet of niet onder dezelfde voorwaarden gesloten zou hebben. Zulks is echter door V niet gesteld, noch anderszins gebleken. Ten aanzien van een eerdere brand in 2000 heeft X ten tijde van het sluiten van de verzekeringsovereenkomst in 2004 niet verzwegen dat in 2000 brand is gesticht in zijn pand. Hij heeft geschreven dat brand is gesticht door een pyromaan en dat de verzekeraar de verzekering heeft stopgezet. Hij stelt – en dat wordt door V niet betwist – dat hij tijdens het gesprek met een medewerker van V heeft gesproken over de brand en voorts dat de medewerkers van V op de hoogte waren van alle omstandigheden rond zijn familie en de brand, omdat hij al heel lang bankierde bij V. In dat licht hoefde X, zo stelt de rechtbank, niet te begrijpen dat de beslissing van V om de verzekering aan te gaan, kon afhangen of zou kunnen afhangen van de schriftelijke vermelding van de problemen die hij met zijn familie had in de periode van de brand in 2000. Het lag eerder op de weg van V om zich op de hoogte te stellen van alle omstandigheden rondom de brand in 2000. V kan zich niet met succes beroepen op schending van de mededelingsplicht door X en is gehouden de schade van X te vergoeden.

Onderwijsinstelling WSKO leefde in de veronderstelling dat bij een van de bij haar in gebruik zijnde locaties, De Achtsprong, een verbouwing/aanbouw voor een peuterspeelzaal zou worden gepleegd door de gemeente. Het plan wordt echter afgeblazen, waarop WSKO schadevergoeding vordert, alsmede veroordeling van de gemeente tot de beloofde bouw. Het hof komt tot het oordeel dat er sprake is van een beslissing om tot decentralisatie van de peuterspeelzalen over te gaan en daarbij al dan niet te kiezen voor nieuwbouw. Die beslissing maakt geen onderdeel uit van de met WSKO gesloten overeenkomst. Dit is een autonome beslissing van de gemeente. De gemeente heeft immers niets anders gedaan dan op verzoek van WSKO het eigen, autonome besluit tot realisatie van een ruimte door verbouwing van een leegstaand lokaal aldus te wijzigen dat zij in plaats daarvan tot nieuwbouw heeft besloten. Dat WSKO op grond van de overeengekomen plaats en het overeengekomen bouwheerschap in de verwachting leefde dat de bouw werkelijk zou plaatsvinden, mede gelet op de omstandigheid dat de gemeente voor die nieuwbouw een budget had gereserveerd, betekent echter niet dat de gemeente zich daarom tegenover WSKO had verplicht de nieuwbouw te realiseren. Volgens het hof kon de gemeente, na afweging van alle omstandigheden, redelijkerwijs tot de beslissing komen af te zien van de realisatie van een peuterspeelzaalruimte bij De Achtsprong. Voor zover de vordering van WSKO ook is gegrond op ongelijke behandeling, faalt zij omdat, zoals het hof reeds vaststelde, de gemeente redelijkerwijze tot haar beslissing heeft kunnen komen. Voor zover WSKO meent dat de door haar gevraagde volledige vergoeding van haar bestuursrechtelijke proceskosten in een civiele schadevergoedingsprocedure mogelijk is, faalt zij omdat de rechtbank op juiste gronden heeft overwogen dat de bestuursrechter (ex artikel 7:15 en 8:75 Awb) ter zake van deze proceskostenvergoeding exclusief bevoegd is.

Z1 en Z2 hebben met Q een overeenkomst gesloten voor de stalling van paarden, waaronder de hengst Wouter. Wouter is overleden en tussen partijen is discussie ontstaan over de aansprakelijkheid voor de ziekte en de dood van het paard. Partijen waren tot de afspraak gekomen dat de discussie zou worden beëindigd wanneer Q de factuur van de dierenarts zou betalen, evenwel zonder erkenning van enige aansprakelijkheid. Z1 en Z2 (tezamen Z) vorderen echter alsnog schadevergoeding. Q stelt dat er sprake is van wanprestatie en heeft de beëindigingsovereenkomst buitengerechtelijk ontbonden. Hierdoor is de grondslag voor de betaling van de factuur weggevallen, zodat deze onverschuldigd is betaald. Z1 en Z2 hebben in de eerste plaats gesteld dat Q niet-ontvankelijk moet worden verklaard in haar vordering jegens Z2. De kantonrechter overweegt ter zake dat vaststaat dat alleen Z1 de onderhavige overeenkomst heeft getekend. Uit niets blijkt dat hij dit mede namens Z2 heeft gedaan. Dit betekent dat Q jegens Z2 niet kan worden ontvangen in haar vordering. De omstandigheid dat Z2 degene was die de facturen voldeed, doet hieraan niets af. Vervolgens is de vraag of Q aansprakelijk kan worden gehouden voor de schade die Z1 heeft geleden als gevolg van de dood van Wouter. Daarbij is allereerst van belang of partijen hadden afgesproken dat Wouter slechts tot 1 november 2009 of ook daarna bij Q kon blijven. Q houdt de paarden tot 1 november in de weide. Daarna worden ze in beginsel binnen gestald voor de winterperiode. Q stelt echter onbetwist dat zij geen stalling verzorgt voor hengsten, zoals Wouter, die de leeftijd van twee jaar hebben bereikt. Z had Wouter dan ook uiterlijk 1 november 2009 op moeten halen. Dit heeft Z, ondanks meerdere verzoeken van Q, ten onrechte nagelaten. Niettemin is de kantonrechter van oordeel dat Q – als houder van de hengst – het dier niet aan zijn lot mocht overlaten en dat op haar aldus een zorgplicht is blijven rusten. Die zorgplicht kan evenwel niet verder strekken dan uit de overeenkomst voortvloeide. Q stelt dat zij op grond van de overeenkomst slechts gehouden was om zorg te dragen voor een groene weide, een goede afrastering en voorziening van water. De kantonrechter stelt ook vast dat uit de overeenkomst geen verdergaande zorgplicht voortvloeit. Q beroept zich verder op de exoneratieclausule waarin is bepaald dat de weidegang geheel op eigen risico is. Naar het oordeel van de kantonrechter kan een beroep op de exoneratieclausule slechts dan niet worden gehonoreerd voor zover dat naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Daarbij is onder meer van belang dat uit de verklaring van de dierenarts blijkt dat er sprake was van een acute ontsteking. Van verwaarlozing is niet gebleken. Ook staat vast dat Z1 door Q is ingelicht over de toestand van Wouter. De stelling dat Wouter al langere tijd ziek moet zijn geweest en Q hem daarvan te laat op de hoogte heeft gesteld, moet worden verworpen. Ook passeert de kantonrechter de betwisting van Z1 dat een regeling met Q is getroffen ter afhandeling van deze kwestie. Uit het feit dat Q de rekening heeft betaald, kan immers niet anders worden geconcludeerd dan dat Z1 het ter zake door Q gedane aanbod heeft aanvaard. Gesteld noch gebleken is dat Z1 bij die aanvaarding enig voorbehoud heeft gemaakt ter zake van overige geleden dan wel te lijden schade. Het gaat niet aan om vervolgens maanden later (opnieuw) te reclameren over de zorgplicht van Q ten aanzien van Wouter. De kantonrechter komt tot de conclusie dat zich geen omstandigheden voordoen die maken dat een beroep van Q op de exoneratieclausule naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. De vordering ter zake van de onverschuldigde betaling wordt toegewezen. Doordat Z1 in strijd met de regeling alsnog aanspraak heeft gemaakt op een schadevergoeding, stond het Q vrij om de overeenkomst betreffende de betaling van de dierenartsnota buitengerechtelijk te ontbinden.

Een afnemer vordert vergoeding van schade die hij heeft geleden als gevolg van met Dexia gesloten effectenleasetransacties. De schade is ontstaan doordat de effecten aan het einde van de looptijd van de contracten minder opbrachten dan de leasesom. De vordering is onder meer gebaseerd op onrechtmatig handelen van Dexia. Partijen strijden over de vraag (1) hoe beoordeeld moet worden of de overeenkomsten destijds een onaanvaardbaar zware financiële last op de afnemer legden en (2) of met eerdere effectenleasetransacties behaalde voordelen in aanmerking moeten worden genomen bij de schadebegroting (‘voordeelstoerekening’; artikel 6:100 BW). In het kader van de eerste vraag verschillen partijen onder meer van mening of de financiële omstandigheden van een eventuele partner moeten worden meegenomen. Ten aanzien van de tweede vraag spitst het debat zich toe op de vraag of is voldaan aan de voorwaarden van artikel 6:100 BW. Volgens deze bepaling mag genoten voordeel op de te vergoeden schade in mindering worden gebracht als het voordeel voortvloeit uit ‘een zelfde gebeurtenis’ als de schade. Is daarvan ook sprake in geval van afzonderlijke effectenleasetransacties? De rechtbank oordeelde dat Dexia aansprakelijk is en veroordeelde Dexia tot vergoeding van 30% van het door de afnemer geleden nadeel. In hoger beroep wees het hof de vordering van de afnemer alsnog af. Het hof stelde aan de hand van een formule vast dat de overeenkomsten destijds niet een onaanvaardbaar zware last op de afnemer legden. Volgens het hof was Dexia daarmee uitsluitend aansprakelijk voor de restschuld, niet ook voor de betaalde rente en aflossingen. Het hof besliste ook dat door de afnemer uit eerdere transacties met Dexia genoten voordelen bij de begroting van de schade verrekend moesten worden. Nu het voordeel in dit geval groter was dan de restschuld, resteerde er per saldo geen schade meer. Daarop stelde de afnemer cassatieberoep in. Op 29 april 2011 oordeelde de Hoge Raad dat het hof een formule mocht hanteren bij de beoordeling of sprake was van effectenlease-overeenkomsten die een onaanvaardbaar zware financiële last op de afnemer van Dexia legden. De formule moet wel voldoende ruimte laten om rekening te houden met individuele omstandigheden van de afnemer, waarbij ook de inkomens- en vermogenspositie van de partner van de afnemer van belang zijn, ongeacht de juridische of vermogensrechtelijke verhouding tussen de afnemer en zijn partner. Volgens de Hoge Raad heeft het hof bij de schadebegroting terecht de door de afnemer met eerdere transacties behaalde voordelen in mindering gebracht. Volgens de Hoge Raad gaat het daarbij in feite om een zodanig samenhangend geheel van soortgelijke transacties, dat het telkens tekortschieten van Dexia in de nakoming van haar zorgplichten jegens de afnemer kan worden aangemerkt als ‘een zelfde gebeurtenis’ in de zin van artikel 6:100 BW.

Een ruime Kamermeerderheid van in ieder geval VVD, PvdA, CDA en D66 steunt de plannen van minister Jan Kees de Jager (Financiën) voor invoering van een verbod op provisies bij financieel advies voor bijvoorbeeld hypotheken en pensioen- of levensverzekeringen. Dat bleek op 7 juni tijdens een debat in de Tweede Kamer. De Jager wil het verbod in 2013 laten ingaan. Als tussenpersonen geen provisies meer krijgen van banken of verzekeraars zullen ze onafhankelijker kunnen opereren en geen last meer hebben van een 'perverse' prikkel. Die bestaat nu nog, omdat adviseurs in de verleiding kunnen komen hun klant niet het beste advies te geven, maar die waar ze zelf de meeste provisie aan overhouden. Bij het provisieverbod kunnen adviseur en consument ook onderhandelen over een prijs voor de dienstverlening. De Jager verwacht verder dat de consument kritischer wordt als hij zelf rechtstreeks betaalt voor het advies.

A levert aan B ventilatoren. B laat de koopsom gedeeltelijk onbetaald en stelt dat A ventilatoren heeft geleverd met een lager vermogen dan hij had besteld. Het hof concludeert dat de capaciteit van de apparaten eenvoudig was te bepalen aan de hand van de daarop aangebrachte gegevens, zodat B bij aflevering controle had kunnen doen. Ten tijde van de levering had B redelijkerwijs behoren te ontdekken dat de ventilatoren niet aan de overeenkomst beantwoordden. Pas een halfjaar na levering heeft B voor het eerst geklaagd, hetgeen onder de gegeven omstandigheden niet binnen bekwame tijd is gebeurd. Het hof honoreert het beroep van A op schending van de klachtplicht van B en passeert het verweer van B op non-conformiteit van de ventilatoren.

K koopt in 2007 een meer dan 150 jaar oud monumentaal pand van V. Het pand wordt in augustus 2008 geleverd. Bij de levering zijn partijen nader overeengekomen dat V het dak zal repareren en zorgdragen voor een deugdelijke cv-installatie. Tot zekerheid voor de nakoming van deze verplichtingen houdt de notaris € 15.000 van de koopsom in depot. Nadat K in 2009 nog een keuring heeft laten verrichten, stelt hij V in gebreke wegens diverse gebreken aan het pand. De rechtbank oordeelt dat de kern van de primaire vordering van K non-conformiteit ex artikel 7:17 BW betreft. Ten aanzien van een aantal gebreken oordeelt de rechtbank dat deze onvoldoende onderbouwd zijn voor non-conformiteit. Ten aanzien van een vijftal andere gebreken oordeelt de rechtbank dat al deze gebreken voor een 150-jaar oude woning niet begrepen kunnen worden onder non-conformiteit. Het beroep op dwaling strandt ook. V heeft voldaan aan de verplichtingen uit de overeenkomst van augustus 2008.

Q beheert een internetsite waarop bedrijven tegen betaling worden vermeld. Q heeft R telefonisch benaderd voor het opnemen van een vermelding van R Bouwbedrijf. R is in het gesprek akkoord gegaan met een jaarabonnement voor € 265, exclusief btw. R heeft zich tevens akkoord verklaard met de algemene voorwaarden. R betwist nu het bestaan van de overeenkomst en weigert de rekening van Q te betalen. R voert aan dat hij is geregistreerd in het bel-me-niet-register, zodat de telefonische benadering door Q in strijd met de maatstaven van redelijkheid en billijkheid moet worden geacht. Daarnaast stelt hij dat hij in het telefoongesprek slechts akkoord is gegaan met het verkrijgen van een offerte. Hij heeft echter geen offerte, algemene voorwaarden en bovendien ook geen schriftelijke bevestiging van het gesprek ontvangen. Een overeenkomst is dan ook niet tot stand gekomen, aldus R. Voor zover hij zich al telefonisch zou hebben aangemeld bij Q, heeft Q niet aan zijn informatieverplichtingen voldaan. Verder stelt R dat zijn gegevens op de website van Q slecht (namelijk niet algemeen) toegankelijk zijn. Veel bezoekers zullen daardoor afhaken. De kantonrechter oordeelt dat uit de opname van het telefoongesprek moet worden afgeleid dat er een overeenkomst tot stand is gekomen. R is akkoord gegaan met betaling, hetgeen bij een offerteaanvraag niet aan de orde zou zijn. Het gaat hier om een overeenkomst op afstand, en wel tot het verrichten van diensten, zodat (ex artikel 7:46i lid 1 BW) artikel 7:46c BW mede van toepassing is. Dit artikel schrijft onder andere voor dat aan de koper tijdig bij de nakoming van de koop op afstand en uiterlijk bij de aflevering op duidelijke en begrijpelijke wijze schriftelijk de identiteit en het adres van de verkoper, het bezoekadres van de vestiging van de verkoper waar de koper een klacht kan indienen en de vereisten voor de gebruikmaking van het recht tot ontbinding van de overeenkomst als vermeld in artikel 7:46d lid 1 BW dienen te worden meegedeeld. Conform artikel 7:46d lid 1 BW is de termijn voor ontbinding, zonder opgaaf van redenen, zeven werkdagen na ontvangst van de zaak. Indien echter niet voldaan is aan de in artikel 7:46c lid 2 BW gestelde vereisten, bedraagt deze termijn drie maanden. De kantonrechter stelt vast dat de identiteit en het adres van Q niet in die brief zijn vermeld, noch het bezoekadres van de vestiging van Q. Met betrekking tot de vraag of Q op enig moment heeft meegedeeld dat R gedurende zeven werkdagen het recht heeft de overeenkomst zonder opgaaf van redenen te ontbinden, heeft Q gesteld dat in de algemene voorwaarden, die samen met de welkomstbrief aan R zijn toegezonden, de bedenktijd van zeven dagen is vermeld. De kantonrechter is evenwel van oordeel dat met de enkele vermelding van de ontbindingsmogelijkheid in de algemene voorwaarden, waarnaar in de welkomstbrief niet wordt verwezen, niet is voldaan aan een duidelijke mededeling als bedoeld in artikel 7:46c lid 2 BW. Het gevolg is dat de bedenktijd drie maanden bedraagt. R stelt dat hij twee maal bij Q dan wel zijn gemachtigde heeft gereclameerd. Op grond hiervan had Q naar het oordeel van de kantonrechter moeten begrijpen dat R van de overeenkomst af wilde. Daarmee is de overeenkomst dan ook tijdig – namelijk binnen drie maanden – ontbonden. Dat betekent dat de grondslag van de vorderingen ontbreekt en de vorderingen van Q moeten worden afgewezen.

M is in 1975 gehuwd met V. Gedurende dit huwelijk hebben zij in Afrika gewoond. Nadat M naar Nederland is geëmigreerd, is zijn huwelijk met V in 1984 door echtscheiding ontbonden. Vóór de echtscheiding heeft M in Nederland een huis in eigendom verworven. Thans heeft hij deze woning verkocht. De geplande levering op 21 maart 2011 heeft niet plaatsgevonden, omdat de notaris stelt dat de woning mogelijkerwijs in een gemeenschap is gevallen en het huis niet alleen door M kan worden geleverd. Volgens M is V in 2003 overleden en is het niet bekend of naast V’s dochter nog andere erfgenamen van V bestaan. Om te vermijden dat de kopers van de woning M confronteren met een boete, is M een kortgedingprocedure tegen V’s dochter en de onbekende erfgenamen gestart opdat het huis snel kan worden geleverd. Volgens de voorzieningenrechter heeft M voldoende aannemelijk gemaakt dat hij er belang bij heeft dat de levering op korte termijn plaatsvindt. M heeft tevens aannemelijk gemaakt dat de omstandigheid dat niet duidelijk is of er naast V’s dochter nog andere erfgenamen van V bestaan, aan het transport van de woning in de weg staat. In dit kort geding is niet vast komen te staan of de woning deel uitmaakt van een gemeenschap en evenmin of en zo ja op welke wijze (een deel van) de overwaarde van de woning over één of meer erfgenamen moet worden verdeeld. Omdat niet is gebleken dat M een spoedeisend belang heeft bij de verdeling van de overwaarde, bepaalt de voorzieningenrechter dat het te wijzen vonnis in de plaats treedt van de medewerking van de onbekende erfgenamen en dat de gehele overwaarde bij de notaris in depot blijft totdat is komen vast te staan of en zo ja hoe die overwaarde moet worden verdeeld. Op deze wijze is van benadeling van de erfgenamen geen sprake: de onroerende zaak wordt contant gemaakt, terwijl M aannemelijk heeft gemaakt dat sprake is van een reële verkoopprijs. Opgemerkt wordt nog dat het vonnis niet geldt voor V’s dochter, nu zij heeft toegezegd haar medewerking te verlenen aan de levering.

X heeft een telefoonabonnement bij Telfort. Omdat hij de gebruikskosten mobiel internet, die op zijn factuur staan, niet betaalt, sluit Telfort hem af. Telfort vordert betaling. Volgens X heeft zijn telefoon echter onbedoeld en ongewenst contact gemaakt met het netwerk voor internet. Hij vordert vergoeding van de geleden schade, herstel van zijn aansluiting en verwijdering van de inschrijving bij het BKR. Noch uit het door X aan Telfort verzonden formulier, noch uit de bevestigingsbrief van Telfort blijkt dat partijen afspraken hebben gemaakt over gebruik door X van het netwerk van Telfort voor mobiel internet of het in rekening brengen van kosten ter zake. Een grondslag voor het in rekening brengen van kosten ter zake van mobiel internet kan hieruit dan ook niet worden afgeleid. Naar het oordeel van de rechtbank biedt de tussen partijen geldende overeenkomst geen deugdelijke grondslag voor het in rekening brengen van ‘gebruikskosten mobiel internet’ aan X. De door X beschreven, en door Telfort ontkende, automatische overschakeling van het ene netwerk naar het andere, komt de rechtbank niet op voorhand onaannemelijk voor. Daarbij is in aanmerking genomen dat Telfort zelf bij herhaling heeft benadrukt dat voor het geschikt maken van de telefoon voor gebruik van het netwerk van Telfort voor mobiel internet niet een door Telfort zelf te verstrekken code of wachtwoord vereist is, zodat denkbaar is dat het geschikt maken van de telefoon voor mobiel internet via een Wifi-verbinding tevens tot gevolg heeft gehad dat de telefoon geschikt is voor mobiel internet via het netwerk van Telfort. Naar het oordeel van de rechtbank heeft Telfort onvoldoende gesteld om aannemelijk te maken dat een (nadere) overeenkomst ter zake mobiel internet tussen partijen tot stand gekomen is. Dit voert tot de slotsom dat Telfort geen deugdelijke contractuele grondslag heeft gesteld voor het in rekening brengen van de gebruikskosten. Daarmee heeft Telfort het telefoonnummer ten onrechte geblokkeerd en de overeenkomst ten onrechte opgezegd. Telfort heeft onbetwist aangevoerd dat het na de afsluiting technisch niet mogelijk is dit telefoonnummer weer aan X toe te kennen. Onder deze omstandigheden kan volgens de rechtbank van toewijzing van de vordering betreffende het weer operationeel maken van het mobiele telefoonnummer en het teruggeven ervan aan X op kosten van Telfort geen sprake zijn. X heeft volgens de rechtbank onvoldoende aannemelijk gemaakt dat hij daadwerkelijk schade heeft geleden als gevolg van de blokkering en afsluiting van zijn mobiele nummer door Telfort, laat staan dat sprake zou zijn geweest van schade in de orde van grootte als thans door X gevorderd. De vordering tot betaling van € 200.000 wordt daarom afgewezen. Nu X niet gehouden was tot betaling van de nog openstaande bedragen, heeft Telfort bij het BKR onterecht melding gemaakt van een betalingsachterstand. De vordering tot het laten verwijderen van de meldingen bij het BKR op kosten van Telfort wordt toegewezen.

X is enig bestuurder van HCW. Door V is met Y (de broer van X, tevens bedrijfsleider van HCW) onderhandeld over de koop van het bedrijfsgebouw van V. De makelaar (M) van HCW stuurt V een e-mail, waarin zij bevestigt dat HCW het pand wil kopen en dat men bezig is met de hypotheekaanvraag. De notaris van V zendt aan M een concept-koopovereenkomst. M mailt dat de inhoud akkoord is, maar verzoekt opname van twee ontbindende voorwaarden. Op het verzoek van de notaris om op zijn kantoor te verschijnen voor de levering wordt bericht dat de koop niet doorgaat, omdat de financiering niet geregeld is. V verkoopt het gebouw aan derden voor een lager bedrag en vordert veroordeling van HCW tot betaling van de contractuele boete en schadevergoeding, stellende dat met de e-mail van M een perfecte overeenkomst tot stand is gekomen. HCW betwist dat zij de makelaar een volmacht heeft verstrekt waarmee deze gerechtigd was ten behoeve van HCW een koopovereenkomst te sluiten. De rechtbank stelt voorop dat de opdracht aan een makelaar tot bemiddeling bij de aankoop van een onroerende zaak geen volmacht tot het sluiten van een koopovereenkomst aan hem inhoudt, noch wordt de schijn van de bevoegdheid van de makelaar daarmee gewekt. Indien de makelaar meedeelt dat de opdrachtgever instemt met het bod van de verkoper, moet als uitgangspunt worden aanvaard dat de makelaar optreedt als bode van de opdrachtgever. Nu M niet gevolmachtigd was, kan V geen beroep doen op artikel 3:61 lid 2 BW (schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid). M is niet opgetreden in de kwaliteit van vertegenwoordiger, maar in de kwaliteit van bode. Tegen het ontbreken van vertegenwoordigingskwaliteit biedt artikel 3:61 lid 2 BW geen bescherming. Er is derhalve geen koopovereenkomst tussen HCW en V tot stand gekomen.

X verkoopt een onroerende zaak, waarbij de levering staat gepland in maart 2007. Op het pand wordt evenwel beslag gelegd door een curator, omdat X (als voormalig bestuurder van een failliete vennootschap) mogelijk privé aansprakelijk is voor het tekort in het faillissement op grond van onbehoorlijk bestuur. Om levering van de onroerende zaak mogelijk te maken, gaat X akkoord met het voorstel van de curator het beslag op te heffen onder voorwaarde dat van de verkoopopbrengst ruim € 16.000 wordt gestort op een kwaliteitsrekening van notaris N, waarbij N ‘het bedrag houdt voor degene die uiteindelijk in de procedure in het gelijk wordt gesteld’. Daarop heft de curator het beslag op en levert X de onroerende zaak op 16 maart 2007 aan de koper. Bij kortgedingvonnis van 27 maart 2007 is X veroordeeld een voorschot aan de curator te betalen. De curator verzoekt N het depotbedrag aan hem over te maken, aan welk verzoek N op 28 maart 2007 gehoor geeft. X stelt dat N daarmee onrechtmatig jegens hem heeft gehandeld. Volgens X had N pas tot uitbetaling van het depot mogen overgaan nadat de termijn voor het instellen van hoger beroep tegen het kortgedingvonnis was verstreken. Volgens de rechtbank gaat het om uitleg van de tussen de partijen gesloten overeenkomst. Met name gaat het erom wat er tussen de curator en X is afgesproken over de voorwaarden waaronder de curator bereid was het beslag op te heffen, wat daarover aan N is medegedeeld en wat deze daaruit heeft mogen begrijpen. Vaststaat dat de curator de afspraak zo heeft bedoeld dat het depot na het kortgedingvonnis in eerste aanleg zou worden vrijgegeven. Op grond van N’s verklaring, in samenhang met het feit dat geen depotovereenkomst is opgemaakt en geen renteafspraak is gemaakt, is ook voldoende aannemelijk dat N de curator zo heeft begrepen. X baseert zijn uitleg van de afspraak uitsluitend op het woord ‘uiteindelijk’ in de tekst van die afspraak. Dit woord kan mogelijk worden opgevat als ‘definitief’, maar dat hoeft niet. In wezen is sprake van een onduidelijke tekst. Gebleken is dat X na ontvangst van de fax van N op 28 maart 2007, waarin N meedeelde dat de curator om betaling had verzocht, met N heeft gebeld en hem te kennen heeft gegeven dat hij niet akkoord was met uitbetaling van het depot omdat hij het vonnis nog niet kende. Niet gebleken is dat X destijds tegen N heeft gezegd dat het verzoek van de curator in strijd was met de afspraken. Bovendien had X’s advocaat de dag ervoor het vonnis al van de curator toegestuurd gekregen, met het bericht dat hij N had verzocht tot uitbetaling over te gaan. X’s advocaat heeft toen geen contact opgenomen met N om hem mee te delen dat het verzoek van de curator in strijd met de afspraak was. Onder die omstandigheden behoefde het N niet duidelijk te zijn dat X in de veronderstelling verkeerde dat het depot eerst zou mogen worden uitgekeerd na een in kracht van gewijsde gegane uitspraak. Integendeel, gezien het stilzwijgen van X en zijn advocaat mocht N er van uitgaan dat ook zij de afspraak zo opvatten als de curator dat deed. Dat betekent dat N niet onrechtmatig jegens X heeft gehandeld.

Notaris N heeft een verdelingsakte opgesteld in verband met de relatiebreuk tussen X en diens partner. X weigert echter de factuur van N te betalen, omdat hij geen opdracht aan N heeft verstrekt. De opdracht aan N is afkomstig van een financieel adviseur (A). De kantonrechter overweegt het volgende. Dat de opdracht feitelijk is gegeven door een derde sluit op zichzelf genomen niet uit dat X is gebonden aan die opdracht. De door A aan N gegeven opdracht kan X binden wanneer N, op grond van een verklaring of gedraging van X, onder de gegeven omstandigheden mocht aannemen dat aan die ander (A) een toereikende volmacht was verleend om voor X de opdracht tot het verrichten van die werkzaamheden te geven. In dat geval kan X op de onjuistheid van deze veronderstelling geen beroep doen. N heeft geen feiten of omstandigheden gesteld waaruit volgt dat X zelf op enig moment de schijn in het leven heeft geroepen dat A mede namens hem handelde toen hij N verzocht het nodige te doen. Anders dan N meent, is daarvoor niet voldoende dat A reageerde op een brief van N aan X. Voor zover daaruit kan worden opgemaakt dat X zijn reactie liet lopen via A, roept dat niet een schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid in het leven. Kortom, X kan niet door N worden aangesproken tot betaling van de factuur.

Beleggingsmaatschappij NBM heeft interesse getoond om winkelcentrum Kalvertoren te kopen van de Duitse investeringsmaatschappij RREEF. Partijen hadden een Letter of Intent (LOI) getekend. RREEF breekt de onderhandelingen af nadat de Raad van Bestuur haar goedkeuring aan de transactie onthield. NBM vorderde een veroordeling van RREEF om alsnog een koopovereenkomst te sluiten. De vraag die partijen verdeeld houdt, is of de Raad van Bestuur van RREEF de vrijheid had te oordelen dat de koopprijs van € 83,5 miljoen te laag was. Nu Duits recht van toepassing is, dient de uitleg van de LOI plaats te vinden aan de hand van de naar Duits recht geldende uitlegmaatstaven. Beslissend daarbij is de betekenis waarvan de wederpartij redelijkerwijs mocht aannemen dat ze overeenkwam met de wil van de verklarende (de Empfängerhorizont). Volgens het hof is de uitleg die NBM voorstaat minder aannemelijk dan de uitleg van RREEF. De uitleg van NBM zou ertoe leiden dat de Raad van Bestuur van RREEF bij voorbaat zou afzien van het recht het definitieve onderhandelingsresultaat mede te beoordelen op een zeer belangrijk aspect, te weten de hoogte van de koopprijs. Een dergelijke gang van zaken ligt niet voor de hand. Het was immers – zoals NBM heeft moeten begrijpen – uiteindelijk aan de Raad van Bestuur van RREEF om te bepalen of zij het onderhandelingsresultaat als het best haalbare beschouwde en om daarop haar beslissing te baseren of zij al dan niet goedkeuring voor de verkoop zou verlenen. NBM diende dan ook rekening te houden met de mogelijkheid dat de (vrijwel) uitonderhandelde overeenkomst niet zou worden goedgekeurd om een de Raad van Bestuur moverende reden. Onderzocht dient te worden of NBM niettemin voldoende feiten en omstandigheden naar voren heeft gebracht die erop wijzen dat zij erop mocht vertrouwen dat de Raad van Bestuur de bevoegdheid de hoogte van de koopprijs te beoordelen in samenhang met de rest van het contract, uit handen zou hebben gegeven. Volgens het hof volgt uit de LOI niet dat de Raad van Bestuur van RREEF niet meer de bevoegdheid had haar goedkeuring aan de koopovereenkomst te onthouden, omdat zij de prijs te laag vond. Evenmin mocht NBM er gerechtvaardigd op vertrouwen dat de Raad van Bestuur van RREEF niet op die grond zou weigeren de koopovereenkomst goed te keuren. Hieruit volgt dat het de Raad van Bestuur van RREEF vrijstond zijn goedkeuring aan de koopovereenkomst te onthouden, zodat niet kan worden aangenomen dat de schending van de artikelen 7 en 8 van de LOI ertoe leidt dat op grond van de redelijkheid en billijkheid als bedoeld in § 242 BGB (Treu und Glauben) een fictie kan worden gecreëerd dat alle voorwaarden van artikel 5 lid 1 van de LOI zijn vervuld. Dit betekent dat de rechtbank de primaire vordering terecht heeft afgewezen. Nu vaststaat dat het de Raad van Bestuur van RREEF (op grond van artikel 5 lid 1 sub b van de LOI) vrij stond zijn goedkeuring te onthouden aan de koopovereenkomst, komt aan NBM geen schadevergoeding ter zake van het positief contractsbelang toe wegens het niet-nakomen van de LOI. Op grond van artikel 7 van de LOI rustte op partijen de verplichting om de voorgenomen transactie niet aan derden mede te delen. Daarnaast heeft RREEF op grond van artikel 8 van de LOI de verplichting op zich genomen ‘not discuss or negotiate with or provide any assistance to any third party’ die mogelijk geïnteresseerd is in het kopen van de Kalvertoren. Het hof leidt hieruit af dat de verplichtingen van RREEF aanzienlijk verder gaan dan een verbod actief op zoek te gaan naar een alternatieve koper. NBM maakt aanspraak op schadevergoeding in verband met het feit dat RREEF haar verplichtingen uit hoofde van artikel 7 en 8 LOI heeft geschonden. Volgens NBM heeft RREEF tijdens de Lock Out Period actief aan makelaar X informatie verstrekt om een bieding van een derde uit te lokken. Op basis van de feiten en omstandigheden die NBM aanvoert, komt het hof tot het oordeel dat de rechtbank terecht heeft geoordeeld dat RREEF artikel 8 van de LOI heeft geschonden. De handelwijze van RREEF gaat de enkele prijsoriëntatie ver te buiten. De vordering tot schadevergoeding van NBM is hiermee toewijsbaar, met dien verstande dat uit artikel 8 van de LOI volgt dat de aansprakelijkheid van RREEF is beperkt tot € 300.000. Het hof ziet geen reden om van deze beperking af te wijken. Dan rest nog de vraag of is komen vast te staan dat NBM tot een bedrag van € 300.000 schade heeft geleden. De rechtbank heeft aangenomen dat NBM de volgende kosten heeft moeten maken: makelaarskosten ten bedrage van € 297.500, alsmede een bedrag van € 95.200 aan personeelskosten. In gevolge artikel 8 lid 2 van de LOI dient RREEF aan NBM te vergoeden ‘all of its costs en expenses relating to the investigation and negotiation’. Het valt niet in te zien dat daarin een beperking is gelegen als door RREEF bepleit. Voor matiging van de te vergoeden kosten ziet het hof evenmin aanleiding; de enkele stelling dat de kosten (te) hoog en ongespecificeerd zijn, is daarvoor onvoldoende. Gezien de hoogte van de factuur van de makelaar, resteert een bedrag van bedrag van € 2.500 dat mogelijk kan worden toegewezen ter zake de door NBM gemaakte personeelskosten. In aanmerking genomen de maatstaf zoals die door RREEF is geformuleerd, komt het hof alleszins aannemelijk voor dat NBM personeelskosten heeft gemaakt ter hoogte van dat bedrag.

X en Y zijn buren. Ten behoeve van het perceel van X is een erfdienstbaarheid van uitweg gevestigd ten laste van het perceel van Y. Y vordert opheffing van de erfdienstbaarheid, omdat X daar geen redelijk belang meer bij heeft. Door werkzaamheden aan haar tuin kan X inmiddels de achterzijde van haar woning bereiken via haar eigen oprit, die een volledige toegang tot de achterzijde van de woning biedt. X is het daar niet mee eens. De rechtbank overweegt dat artikel 5:79 BW bepaalt dat de rechter een erfdienstbaarheid kan opheffen als de eigenaar van het heersend erf geen redelijk belang meer heeft bij de uitoefening van de erfdienstbaarheid en het niet aannemelijk is dat het redelijk belang daarbij zal terugkeren. Om te kunnen beoordelen of sprake is van een dergelijke situatie, is van belang om vast te stellen welk doel de erfdienstbaarheid bij de vestiging diende en in hoeverre de erfdienstbaarheid dat doel nog dient of weer kan gaan dienen. In casu was het doel van de erfdienstbaarheid het creëren van de mogelijkheid voor het perceel van X om vanaf de openbare weg achter haar woning te komen en vice versa. Nu X daar inmiddels een redelijk alternatief voor heeft, heeft zij geen redelijk belang meer bij de uitoefening van de erfdienstbaarheid van uitweg. Van belang daarbij is ook dat een erfdienstbaarheid een inbreuk op het recht van de eigenaar van het dienend erf inhoudt en de eigenaar van het heersend erf een erfdienstbaarheid op de voor de andere eigenaar minst bezwarende wijze dient uit te oefenen. De vordering tot opheffing van de erfdienstbaarheid wordt toegewezen.

A en B hebben een ‘voergeldovereenkomst’ gesloten, op grond waarvan B in zijn stal vleesvarkens van A houdt. Er zijn geschillen ontstaan over de uitleg en afwikkeling van die overeenkomst. Tijdens een mediationtraject zijn partijen overeengekomen hun geschillen te beslechten overeenkomstig het Arbitragereglement van de Stichting Instituut voor Agrarisch Recht te Wageningen. Er zijn twee arbitrale vonnissen gewezen ten nadele van A. Hij vordert thans vernietiging van beide vonnissen. De rechtbank stelt voorop dat vernietiging slechts kan plaatsvinden op een of meer van de in artikel 1065 lid 1 Rv genoemde gronden. Voorts dient de rechter bij zijn onderzoek of er grond voor vernietiging bestaat terughoudendheid te betrachten. Dat laatste hangt onder meer hiermee samen dat een vernietigingsprocedure niet mag worden gebruikt als een verkapt hoger beroep, en dat het algemeen belang bij een effectief functionerende arbitrale rechtspleging meebrengt dat de burgerlijke rechter slechts in sprekende gevallen dient in te grijpen in arbitrale beslissingen (HR 9 januari 2004, NJ 2005, 190 en – wat betreft artikel 1065 lid 1 sub e Rv – HR 24 april 2009, NJ 2010, 171). De rechtbank stelt vast dat arbiters bij tussenvonnis noch bij eindvonnis op een door A gevoerd verweer hebben beslist. Daardoor is in de arbitrale procedure onduidelijk gebleven welk bedrag A nu precies uit hoofde van de voergeldovereenkomst aan B moet betalen. Om die reden acht de rechtbank het verweer van A een essentieel verweer waarop arbiters hadden moeten responderen. Daaraan verbindt de rechtbank de gevolgtrekking dat beide arbitrale vonnissen worden vernietigd op de grond dat arbiters zich niet aan hun opdracht hebben gehouden (artikel 1065 lid 1 sub c Rv). De tegenwerping van B dat A arbiters op de voet van artikel 1061 Rv had kunnen verzoeken om aanvullend vonnis te wijzen, kan in dit verband niet slagen, omdat die mogelijkheid is beperkt tot de situatie waarin is nagelaten te beslissen omtrent een of meer delen van het gevorderde (HR 14 februari 1997, NJ 1998, 109). Aanvulling is niet mogelijk indien – zoals in dit geval – arbiters hebben nagelaten te beslissen omtrent een verweer.

Koper koopt een melkwinningsysteem en klaagt direct na installatie over het functioneren ervan. Monteurs van de leverancier slagen er niet in de problemen op te lossen. Er is sprake geweest van een voortdurende stroom van klachten. Derhalve is voldaan aan het vereiste van artikel 7:23 lid 1 BW. Het systeem werd in gedeelten geïnstalleerd. De eerste melkrobots in november 2001, het laatste gedeelte van het systeem in oktober 2003. Aan koper werd steeds voorgehouden dat het systeem beter zou gaan functioneren wanneer het 4-KGM-systeem zou zijn geïnstalleerd. Direct na installatie daarvan is ook weer geklaagd door koper, waarop monteurs zijn gekomen. De klachtenstroom heeft zich voortgezet tot februari 2005, waarna koper op 4 maart 2005 de buitengerechtelijke ontbinding van de koopovereenkomst heeft ingeroepen. Deze ontbinding heeft volgens het hof en de Hoge Raad plaatsgevonden binnen de tweejaarstermijn van artikel 7:23 lid 2 BW, zodat van verjaring geen sprake is. De leverancier betoogt dat het oordeel van het hof dat koper tijdig heeft geklaagd, onjuist is omdat het enkele feit dat koper klachten over het functioneren van het systeem heeft geuit, nog niet betekent dat leverancier had moeten begrijpen dat het systeem volgens koper niet aan de overeenkomst beantwoordde, nu partijen tevens een onderhoudsovereenkomst hadden gesloten. Daarom had het op de weg van koper gelegen om leverancier niet alleen op de hoogte te stellen van zijn klachten, maar ook mede te delen dat hij vond dat het systeem gelet op die klachten niet aan de overeenkomst beantwoordde. Dit betoog treft geen doel.

Appellanten proberen de executieveiling van hun woning te verhinderen. Zij betwisten dat Rabobank over een geldige titel beschikt. Daartoe stellen zij dat de bankhypotheek uitsluitend is verstrekt ter financiering van de woning en niet als zekerheid voor nadien door de man bij Rabobank afgesloten zakelijke leningen. Volgens appellanten heeft Rabobank hen er ook niet op gewezen dat de bankhypotheek zich uitstrekte tot nog niet bestaande toekomstige vorderingen. Zij hoefden op een dergelijke ruime strekking van de hypotheek evenmin bedacht te zijn omdat de offerte hierover met geen woord rept. Rabobank is hiermee in haar zorgverplichting jegens hen tekortgeschoten, aldus appellanten. Voorts is volgens hen de Rabobank ook bij het sluiten van de zakelijke leningen in haar zorgverplichting tekortgeschoten door de man er niet op te wijzen dat de woning zou strekken tot zekerheid van deze bedrijfskredieten. De bank voert het verweer dat de hypotheekakte en de kredietovereenkomsten op beide punten duidelijk zijn. Rabobank stelt voorts dat de akten dwingende bewijskracht hebben en stelt dat het tegenbewijs door appellanten niet is geleverd. Het hof overweegt dat appellanten een bodemprocedure tegen Rabobank aanhangig hebben gemaakt en dat in deze procedure nog geen inhoudelijke beslissing is genomen. Het hof acht de stellingen van appellanten betreffende de schending van de zorgplicht door Rabobank niet al op voorhand kansloos, ofschoon nader onderzoek naar de juistheid van de aangevoerde feiten noodzakelijk is. De enkele omstandigheid dat de titel van de parate executie wordt betwist, en dat niet op voorhand onaannemelijk is dat de betwisting in een bodemprocedure effect zal sorteren, rechtvaardigen echter op zichzelf nog niet dat de parate executie wordt geschorst. Vereist is ook dat het belang van de geëxecuteerde bij schorsing van de executie aanzienlijk zwaarder weegt dan dat van de executant bij de voortzetting ervan. Die situatie doet zich hier naar het oordeel van het hof voor. Appellanten hebben voldoende aannemelijk gemaakt dat de te verwachten verkoopopbrengst van de woning niet hoger – veeleer lager – zal zijn dan het restant van de in privé aan hen verstrekte hypothecaire geldlening. De executie van de woning leidt er naar verwachting dan ook niet toe dat de zakelijke schulden (deels) zullen worden afgelost. Indien Rabobank de executieopbrengst in mindering wil doen strekken op de zakelijke schulden, blijft de privéschuld onbetaald, terwijl het tot zekerheid van die schuld strekkende recht van hypotheek teniet is gegaan. Het ligt niet voor de hand dat appellanten, gelet op hetgeen aannemelijk is geworden over hun financiële situatie, in staat zullen zijn rentebetalingen te blijven doen wanneer zij – uiteraard tegen betaling – elders woonruimte zullen moeten betrekken. Dat de vordering van Rabobank in verband met de rente betreffende de zakelijke leningen toeneemt, betekent niet dat Rabobank om die reden belang heeft bij een executoriale verkoop, nu niet aannemelijk is dat na die verkoop de vordering niet zal toenemen. Het hof kent ook betekenis toe aan het feit dat de positie van Rabobank niet verslechtert wanneer de executie wordt opgeschort. Rabobank behoudt ook in die situatie haar recht van hypotheek op de woning. Dat gevreesd moet worden dat de woning in de tussentijd minder waard zal worden, is gesteld noch gebleken. Het hof komt tot de conclusie dat de belangen van Rabobank bij voortzetting van de executie in het niet vallen bij de zwaarwegende belangen van appellanten bij schorsing. Omdat de titel waarop Rabobank zich beroept ter discussie staat, maakt Rabobank naar het oordeel van het hof om die reden misbruik van haar bevoegdheid door desondanks haar recht van parate executie te effectueren.

Moeder heeft in 1997 een perceel bouwland overgedragen aan een van haar kinderen [A]. In de leveringsakte is de volgende meerwaardeclausule opgenomen: ‘Indien koper de hiervoren gemelde onroerende zaak binnen vijftien jaar na heden vervreemdt, is hij verplicht de meerwaarde daarvan gelijkelijk te verdelen met verkoper en alle kinderen van verkoper (hijzelf daaronder begrepen).’ In 2004 is het perceel met winst verkocht. Naar aanleiding hiervan hebben X c.s. op grond van de meerwaardeclausule een uitkering ontvangen. De belastinginspecteur stelt dat sprake is van een schenking van moeder aan X c.s., maar de rechtbank heeft het betoog van de inspecteur verworpen. Het hof bevestigt de uitspraak. Volgens artikel 1 SW wordt onder ‘schenking’ verstaan de gift bedoeld in artikel 7:186 lid 2 BW, zijnde iedere handeling die ertoe strekt dat degene die de handeling verricht, ten koste van het eigen vermogen een ander verrijkt. In dit geval bestaat de handeling van moeder uit het overeenkomen van het derdenbeding. Dit derdenbeding heeft zonder twijfel waarde; de rechthebbenden verkrijgen immers alleen de goede kansen en niet de kwade kansen bij de waardeontwikkeling van het perceel. De rechthebbenden worden dus ten gevolge van het derdenbeding verrijkt. Deze verrijking komt echter niet ten laste van moeder. Zij heeft immers als tegenprestatie voor de overdracht van het perceel een bedrag ontvangen dat gelijk is aan de waarde in het economische verkeer. Háár vermogen is niet verminderd. Niet op het moment van de overdracht van het perceel, maar ook niet daarna omdat zij ná de overdracht geen recht (behalve dan in haar kwaliteit als één der rechthebbenden) had op (de meerwaarden van) het perceel. De stelling van de inspecteur dat moeder zich in wezen de meerwaarde heeft voorbehouden, is volgens het hof in strijd met de door moeder en haar zoon gemaakte afspraken. De staatssecretaris van Financiën had cassatie ingesteld tegen deze uitspraak, maar inmiddels heeft hij het beroepschrift ingetrokken. Volgens hem staat in casu vast dat het vermogen van de moeder niet door een schenking is afgenomen. In dat geval kan van een schenking niet worden gesproken. Vermoedelijk is de waarde van het perceel niet gelijk geweest aan de waarde in het economische verkeer. De waarde in het economische verkeer van het perceel bedroeg waarschijnlijk de overeengekomen waarde plus de waarde van het derdenbeding. Zou het anders zijn, dan zou mogelijk een schenking van de kopende zoon aan de moeder hebben plaatsgevonden omdat hij om niet (deels) afziet van toekomstige meerwaarde. Dit standpunt is hier echter niet ingenomen. Een bevoordeling krachtens derdenbeding kan een schenking inhouden. Indien bijvoorbeeld een moeder een zaak schenkt aan haar zoon onder de last aan zijn broer een geldbedrag te betalen, geniet de broer het geldbedrag ingevolge het derdenbeding en zal hij schenkbelasting verschuldigd zijn. De relatie moeder-broer is dan van belang. Indien de moeder met haar zoon uitsluitend overeenkomt dat deze zijn broer (die bijvoorbeeld in financiële moeilijkheden verkeert) een bedrag doet toekomen, treedt er geen schenking op van moeder aan de broer. Dat zo’n beding gekoppeld wordt aan een verkoopovereenkomst tegen waarde in het economische verkeer, maakt dit niet anders.

In dit artikel wordt stilgestaan bij de norm van redelijkheid en billijkheid en haar betekenis voor de uitleg van contracten. De auteur behandelt de volgende onderwerpen: (1) de ontwikkeling van het leerstuk van uitleg, (2) redelijkheid en billijkheid als gedragsnorm, (3) de gerechtvaardigde belangen van partijen, (4) uitleg naar redelijkheid en billijkheid, (5) uitleg van commerciële contracten en (6) het PontMeyer-arrest.

De ministerraad heeft op voorstel van ministers Opstelten (Veiligheid en Justitie) en De Jager (Financiën) ingestemd met een verhoging van de wettelijke rente voor niet-handelstransacties van 3 naar 4 procent. Het besluit gaat in op 1 juli 2011. De wettelijke rente is de rente die verschuldigd is als vergoeding voor vertragingsschade bij een verbintenis tot betaling van geldschulden. De vorige wijziging vond plaats op 1 januari 2010.

A heeft met B overeenstemming bereikt over de aanschaf van een keuken voor de prijs van € 16.250 exclusief montage. De door A getekende opdrachtbevestiging vermeldt dat op de overeenkomst de algemene voorwaarden van B van toepassing zijn. Kort na ondertekening geeft A een wijziging in de maatvoering van de keuken door, waarop B telefonisch een prijsverhoging van € 250 doorgeeft. Als A ook nog sierlijsten wenst, stuurt B hem een opdrachtbevestiging, waarin als verkoopprijs van de keuken is vermeld een bedrag van € 16.825. A meent dat de sierlijsten bij de eerdere prijs inbegrepen waren en tekent de opdrachtbevestiging niet. B stelt A in gebreke en geeft hem een termijn van 14 dagen om de keuken alsnog af te nemen, bij niet-nakoming daarvan (conform de algemene voorwaarden) annuleringskosten in rekening worden gebracht. A weigert, waarop B 30% van de koopsom vordert. Het hof oordeelt dat voldoende is komen vast te staan dat op enig moment, in ieder geval op het moment nadat partijen telefonisch contact hebben gehad, overeenstemming is bereikt over de aanpassing van de maatvoering van de keuken en de prijs (€ 16.500), zodat een koopovereenkomst tot stand is gekomen. Het hof ziet geen aanwijzing voor de juistheid van de stelling van A dat de sierlijsten ook tot de keuken behoorden. De opdrachtbevestiging bevat een gedetailleerde omschrijving van de keuken en de accessoires, waaruit niet kan worden afgeleid dat de sierlijsten inbegrepen zijn. Het hof wijst een beroep op dwaling door A van de hand, omdat niet vaststaat dat de showroomkeuken de door A gewenste sierlijsten bezat. Nu A heeft verhinderd dat B heeft kunnen nakomen, is A tekortgeschoten in de nakoming van zijn verplichting om de gekochte keuken in ontvangst te nemen. B is bevoegd de overeenkomst te ontbinden en schadevergoeding te vorderen.

Tot 1 november 2010 betaalde de in het ongelijk gestelde partij de proceskostenvergoeding aan de griffier, als er een toevoeging was verleend aan de wederpartij. Sinds 1 november is deze regel komen te vervallen. De cliënt met een toevoeging is nu ook zelf verantwoordelijk voor het innen van de proceskostenvergoeding. Sinds 1 november 2010 is het griffierechtenstelsel gewijzigd. Daarbij is artikel 243 Rv komen te vervallen. Dat artikel regelde hoe de griffier omging met een proceskostenveroordeling als er een toevoeging was verleend. Zoals al gebruikelijk was, verrekende de Raad voor Rechtsbijstand de vaststelvergoeding met de proceskostenvergoeding, wanneer de toevoeging niet tijdig aan de rechtbank was overgelegd. Door het vervallen van artikel 243 Rv geldt deze werkwijze voor alle situaties. In civiele zaken brengt de Raad de proceskostenvergoeding in mindering op de vaststelvergoeding, tenzij: - een bewijsstuk wordt overgelegd waaruit blijkt dat de tegenpartij failliet is; - een bewijsstuk wordt overgelegd waaruit blijkt dat conservatoir derdenbeslag is gelegd op de gelden waaruit de proceskostenvergoeding betaald moeten worden; - bewijsstukken (zoals een brief van de deurwaarder) waarin wordt toegelicht waarom inning niet mogelijk is (bijvoorbeeld omdat de tegenpartij met onbekende bestemming is vertrokken); - aangegeven is dat er hoger beroep of cassatie is ingesteld tegen de uitspraak.

A heeft een auto gekocht, die in Duitsland aan hem is geleverd. De auto is op Nederlands kenteken gezet en A heeft bij verzekeraar V een casco autoverzekering afgesloten. Wanneer de auto wordt gestolen, maakt A daarvan melding bij V en de politie. V stelt dat door A verstrekte informatie over de auto niet eenduidig is en weigert uitkering op grond van misleiding. De rechtbank oordeelt dat voldoende vaststaat dat A, na de melding van de diefstal, aanvankelijk onjuiste informatie aan V heeft verschaft over de aanschafprijs en de staat waarin de auto verkeerde alsook de kilometerstand. Van belang is echter of A met de onjuiste informatieverschaffing de opzet heeft gehad V te misleiden (artikel 7:941 lid 5 BW). Het staat vast dat A tijdens het onderzoek een veel te hoge aankoopprijs van de auto heeft opgegeven en opgaf dat de gegevens van de verkoper niet bekend waren. Pas nadat V stelde dat A zijn mededelingsplicht niet nakwam, heeft hij de koopovereenkomst overgelegd waaruit de werkelijk betaalde koopprijs en de koper bleken. Volgens A doet de door hem betaalde koopsom niet ter zake: V keert immers uit op basis van de dagwaarde. Het feit dat V bij de bepaling van de verzekeringsuitkering uitgaat van dagwaarde, betekent niet dat V geen belang zou hebben bij wetenschap van de aankoopprijs, zo stelt de rechtbank. Het is niet aan A om te bepalen wat voor V van belang is. Bovendien dient A op vragen van V de juiste gegevens op te geven, ook al vindt A die gegevens niet relevant. Toch blijkt uit de veronderstelling van A (dat de koopprijs voor V een geringe betekenis had voor het uit te keren bedrag) niet zonder meer dat hij met de onjuiste opgave van de koopprijs de opzet heeft gehad om V te misleiden. Ook ten aanzien van de opgegeven kilometerstand kan de rechtbank niet concluderen dat A opzettelijk misleidende informatie heeft gegeven. De taxateur die betrokken was bij de invoer uit Duitsland heeft verklaard dat voorstelbaar is dat de auto door A is ervaren als zijnde in goede staat, zodat niet goed valt te beoordelen of de mededeling van A over de staat van de auto onjuist is en dat moet worden geconcludeerd dat opzettelijk onjuiste informatie is gegeven. V heeft volgens de rechtbank onvoldoende onderbouwd dat A de opzet had om te misleiden, zodat V zich niet op artikel 7:941 lid 5 BW kan beroepen en de schade zal moeten uitkeren. In reconventie oordeelt de rechtbank tenslotte dat A aan V onjuist informatie heeft verschaft, zodat sprake is geweest van niet-nakoming van de op A rustende verplichting alle inlichtingen en bescheiden te verschaffen die voor V van belang waren om haar uitkeringsplicht te beoordelen. Op grond van artikel 7:941 lid 3 BW kan in deze situatie de verzekeraar de uitkering verminderen met de schade die hij door de niet-nakoming lijdt. Aldus biedt dit artikel een verzekeraar alleen dan de mogelijkheid zijn schade direct – en zonder ingebrekestelling – op zijn verzekerde te verhalen, wanneer hij aan die verzekerde wel dient uit te keren. De in reconventie door V ingestelde vordering gaat uit van een andere situatie, namelijk die waarin zij vanwege fraude niet gehouden is tot uitkering (artikel 7:941 lid 5 BW). Die situatie doet zich, zoals hierboven vastgesteld, in dit geval evenwel niet voor, zodat V's vordering in reconventie niet kan worden toegewezen.

X heeft in maart 2008 met Y een planschadeovereenkomst gesloten. Op grond hiervan heeft Y ten behoeve van X een bedrag in depot gestort bij notaris N. Volgens de overeenkomst zal Y het depotbedrag aan X betalen binnen 14 dagen na het rechtens onaantastbaar worden van de bouwvergunning voor het bouwplan. In juni 2009 is de bouwvergunning onherroepelijk geworden. Vervolgens heeft X in oktober 2009 N verzocht om het depot aan hem uit te betalen. Kort nadien is Y failliet verklaard en heeft de curator N bericht dat het N niet vrijstaat het depot aan X uit te keren. Thans vordert X voor de rechtbank uitbetaling van het depot, waartoe N – zo stelt X – verplicht is op grond van de depotovereenkomst. De rechtbank wijst de vordering van X af, omdat niet is gebleken dat tussen N en X een overeenkomst tot stand is gekomen. N heeft namelijk onbetwist verklaard hoe het depot feitelijk tot stand is gekomen. In maart 2008 werd N gebeld door de advocaat van Y. De advocaat deelde mee dat hij een bedrag op een derdenrekening van N wilde storten en vroeg daartoe het rekeningnummer aan de secretaresse. Blijkens een brief van N aan de advocaat is daarbij door de advocaat kennelijk medegedeeld dat dit depot ten behoeve van X werd aangehouden. Daarmee is echter nog niet gebleken van de voor het ontstaan van een overeenkomst vereiste situatie van aanbod en aanvaarding tussen X en N, aldus de rechtbank. Ook is niet gebleken van een derdenbeding als bedoeld in artikel 6:253 BW ten behoeve van X, op grond waarvan X een eigen recht zou hebben om van N nakoming te vorderen. Pas op 20 oktober 2009 (ruim zeven maanden na ondertekening van de planschadeovereenkomst) heeft X contact met N opgenomen met de vraag of het depot aan hem kon worden uitgekeerd. De stelling van N dat hij toen pas vernam van het bestaan van de aan het depot ten grondslag liggende planschadeovereenkomst, is door X niet betwist, zodat de rechtbank daarvan uitgaat. In tegenstelling tot X, hecht de rechtbank geen bijzondere betekenis aan de mededeling van N in zijn brief van 8 maart 2010 dat de planschadeovereenkomst kan worden beschouwd ‘als een depot-overeenkomst nu in de overeenkomst uitdrukkelijk is vermeld dat het in de overeenkomst genoemde bedrag in depot bij [N] wordt gestort’. N zegt hier in feite niet meer dan dat Y en X hebben afgesproken een bedrag in depot te storten. Dat enkele feit brengt echter noch een overeenkomst tussen X en N, noch een derdenbeding tot stand. Immers, niet gebleken is dat de advocaat van Y met N het recht van X om betaling van N te vorderen is overeengekomen, laat staan onder welke voorwaarden. Dat het depot ten behoeve van X werd aangehouden, maakt hem nog geen ‘derde’ in de zin van artikel 6:253 BW.

C wil met zijn toenmalige vriendin Z een huis kopen. De koop gaat echter niet door, waarop C en Z de contractuele boete (ad € 27.000) verschuldigd worden. De ouders van C lenen hem € 13.500 om zijn deel van de boete te kunnen betalen. De aflossing van de lening wordt in de overeenkomst als ‘vrijblijvend’ aangeduid, terwijl voorts de bepaling is opgenomen dat de lening direct opeisbaar wordt indien C opnieuw een relatie aangaat met Z. Als die laatste omstandigheid zich voordoet, eisen de ouders de lening op. De rechtbank overweegt dat er sprake is van een directe koppeling tussen de opeisbaarheid van de lening (en daarmee de terugbetalingsverplichting) en het aangaan van een persoonlijke, affectieve relatie met Z door C. Hoewel het opnemen van een opeisbaarheidsclausule op zichzelf geoorloofd is, is deze koppeling met het aangaan van een affectieve relatie met Z – naar het oordeel van de rechtbank – niet geoorloofd. Op grond van artikel 10 Grondwet en artikel 8 EVRM heeft een ieder, dus ook C, recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en het privé-, familie- en gezinsleven. Dit betekent onder meer dat C vrij is in zijn keuze(s) hoe hij zijn privéleven inricht en met wie hij een affectieve relatie aangaat. In onderhavige zaak staat daartegenover de contractsvrijheid en partijautonomie, waaraan nagenoeg hetzelfde gewicht moet worden toegekend als het hiervoor genoemde recht van C. De vraag is of de contractsvrijheid in dit geval zwaarder moet wegen. De litigieuze bepaling heeft de strekking van een financiële bestraffing bij het negeren van de ouderlijke afkeuring van Z. Naar het oordeel van de rechtbank is de bepaling een te ingrijpende beperking van de keuzevrijheid van C voor wat betreft het aangaan van een persoonlijke, affectieve relatie met Z. Ofschoon maatschappelijk gezien ouderlijke goedkeuring van de partner in het algemeen binnen familieverhoudingen als waardevol wordt beschouwd, kan dit – naar huidige opvattingen – niet opwegen tegen het recht van C op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer, zijn uiteindelijk vrije keuze van een partner en het belang dat hij heeft bij bescherming van deze rechten. Het recht van C op eerbiediging weegt dan ook zwaarder dan de contractsvrijheid van partijen en het belang van de ouders bij het opnemen van een dergelijke bepaling. De ouders hebben geen zeer bijzondere omstandigheden gesteld die, in dit geval, tot een andere conclusie zouden moeten leiden. Geoordeeld wordt dan ook dat de betreffende bepaling in de overeenkomst strijdig is met de goede zeden en derhalve nietig is op grond van artikel 3:40 lid 1 BW.

X is eigenaar van een perceel grond in de buurt van het station van gemeente G. Y realiseert een tunnelbak bij het station. Voor de stabiliteit van de tunnelbak/damwanden wil Y gedurende de bouwfase tijdelijke groutankers gebruiken, waarvoor hij toestemming vraagt aan de rechtsvoorganger van X. De toestemming wordt verleend onder bepaalde voorwaarden. De groutankers worden aangebracht en blijven in de grond achter. Jaren later, in 2004, wil X op het perceel een appartementencomplex bouwen en stuit hij op de groutankers, waardoor een conflict kan ontstaan met toekomstige bouwwerkzaamheden. X vordert schadevergoeding en een verklaring voor recht dat Y door de aanwezigheid van zijn groutankers in de grond van X oneigenlijke inbreuk maakt op de eigendom van X. Y stelt dat de vordering niet kan slagen, omdat Y geen eigenaar meer is van de groutankers. Deze zijn al in 1995 losgekoppeld en dus niet meer onlosmakelijk verbonden met de tunnelbak. Zij zijn ook niet als wezenlijk onderdeel van de tunnelconstructie te beschouwen, nu zij zijn geplaatst als hulpconstructie, zodat X door (verticale) natrekking eigenaar van de groutankers is geworden. Volgens het hof moeten de groutankers naar verkeersopvattingen als onderdeel van het bouwwerk en daarmee als een bestanddeel in de zin van artikel 3:4 BW van de tunnelbak worden beschouwd, aangezien zij dienden ter stabilisatie van de tunnelwand tijdens de bouwfase, met het oog waarop de constructie van de wand en die van de ankers op elkaar afgestemd waren. Of de groutankers na het gereedkomen van het werk al dan niet zijn losgekoppeld, is niet relevant. Vanwege hun tijdelijke functie hadden de groutankers moeten worden verwijderd. Nu dat niet is gebeurd, zijn zij bestanddeel van de tunnelbak gebleven. Zij zijn niet door natrekking (artikel 5:20 BW) aan X gaan toebehoren. Y is eigenaar van de groutankers gebleven en heeft met de aanwezigheid daarvan in het perceel van X en met het weigeren de groutankers te verwijderen, inbreuk gemaakt op het eigendomsrecht van X. De schade voor X komt voor rekening en risico van Y.

Wanneer een rechthebbende een goed wil overdragen aan een ander, dan dient tussen de overdrager en de verkrijger een rechtsgeldige overdrachtstitel te bestaan (artikel 3:84 lid 1 BW). Een dergelijke titel kan voortvloeien uit een meerzijdige rechtshandeling, zoals een tussen hen gesloten koop- of verbruikleenovereenkomst. In artikel 3:84 lid 3 BW somt de wetgever een tweetal rechtshandelingen op die geen geldige overdracht opleveren: de rechtshandeling die ten doel heeft een goed ‘tot zekerheid’ over te dragen, en de rechtshandeling die er niet toe strekt het goed na de overdracht in het vermogen van de verkrijger te doen vallen. In dit artikel bespreken de auteurs het verbod op zekerheidsoverdracht in relatie tot roerende zaken.

In 2005 heeft A een boot gekocht van B. In de eerste vaarvakantie laat de bodem los en zinkt de boot. Na reparatie door de fabrikant weigert A de boot weer bij B op te halen: hij is het vertrouwen kwijt en wil de boot niet meer. Het hof is van oordeel dat de boot niet de eigenschappen bezat die A op grond van de overeenkomst mocht verwachten. De daaraan te verbinden rechtsgevolgen moeten worden bepaald aan de hand van artikel 7:22 lid 2 BW jo. artikel 7:21 lid 3 BW. Dit stelsel komt er op neer dat aan A, als consument-koper, pas het recht toekomt om de overeenkomst te ontbinden, indien moet worden geoordeeld dat herstel of vervanging van de boot niet mogelijk was of van B, als verkoper, niet gevergd kon worden, dan wel B tekort is geschoten in zijn verplichtingen als verkoper om binnen redelijke termijn en zonder ernstige overlast voor A tot herstel of vervanging over te gaan. Volgens het hof staat vast dat het herstel van de boot, waardoor de watersportvakantie in Griekenland (waarvoor de boot ook was aangeschaft) zou kunnen worden voortgezet, onmogelijk was. Partijen hebben telefonisch overlegd en besloten dat A de boot op de terugweg zou afleveren bij de fabriek in Italië. Volgens B met als doel dat de boot zou worden gerepareerd. A stelt dat hij de boot bij de fabrikant heeft gebracht om de oorzaak van het loslaten van de bodem vast te laten stellen. A heeft in elk geval kort na thuiskomst aan B laten weten dat zijn gezin geen boot meer wilde. De vraag of A het herstel van de boot door de fabrikant mocht weigeren, moet naar het oordeel van het hof bevestigend worden beantwoord. Gelet op de ernst van het gebrek en de gevolgen daarvan, is in deze situatie ook nakoming door middel van een herstel op termijn, waarmee de boot alsnog aan de koopovereenkomst zou voldoen, onmogelijk te noemen. Het is bovendien voorstelbaar dat A en zijn gezin alle vertrouwen in de veiligheid van deze boot hebben verloren. B is dan ook tekortgeschoten in zijn verplichting als bedoeld in artikel 7:21 lid 3 BW. Dit leidt ertoe dat A gerechtigd was de koopovereenkomst te ontbinden. Ten aanzien van de kleinere bijboot oordeelt het hof anders. Het gaat immers om deelbare verbintenissen. Het enkele feit dat de aanschaf van de bijboot als aanvullend moet worden beschouwd, is onvoldoende. Bovendien heeft A hierover niet geklaagd bij B, zodat niet is voldaan aan het vereiste van artikel 7:23 BW.

A BV en A Pensioen BV stellen Staalbankiers aansprakelijk voor de schade die zij hebben geleden door het verloren gaan van een investering in Staalbankiers Garantiebeheer, als gevolg van het faillissement van Lehman Brothers. In de gebruikte beleggingsconstructie liep de belegger een kredietrisico op Lehman Brothers Holdings Inc. De bank heeft aangegeven dat dit betrekking had op de verstrekte hoofdsomgarantie aan het einde van de looptijd en dat eiseressen daarnaast met betrekking tot de waarde van de note een vordering hebben (derhalve kredietrisico lopen) op Lehman Brothers Treasury Co BV. Aanleiding voor de onderhavige procedure is dat beide kredietrisico's zich hebben verwezenlijkt, waardoor volgens eiseressen het belegde vermogen geheel, althans gedeeltelijk teniet is gegaan. Eiseressen vorderen nu een verklaring voor recht dat de bank toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van haar verplichtingen jegens eiseressen en/of dat de bank onrechtmatig jegens eiseressen heeft gehandeld. Primair verantwoordelijk voor de gevolgen van de verwezenlijking van het risico is degene die het risico is aangegaan, en dat zijn in dit geval eiseressen. Dat neemt echter niet weg dat op de bank een bijzondere zorgplicht rust ter bescherming van eiseressen tegen de gevaren van eventuele eigen lichtvaardigheid of gebrek aan inzicht. De omstandigheid dat de bank adviseert de Lehman-note aan te kopen in het kader van een met de bank te sluiten vermogensbeheerovereenkomst, waarin de bank een vergoeding voor het vermogensbeheer heeft bedongen, brengt met zich dat aan die zorgplicht van de bank in dit geval hoge eisen mogen worden gesteld. Aan de orde is of de bank deze plicht heeft verzaakt, zoals eiseressen stellen. De rechtbank stelt vast dat het totale door de bank in het kader van Staalbankiers Garantiebeheer beheerde vermogen van eiseressen is belegd in één beleggingsproduct, te weten de Lehman-note. De rechtbank is van oordeel dat van voldoende spreiding en daarmee afdekking van het kredietrisico is geen sprake is. De omstandigheid dat het door A Pensioen te beleggen vermogen een pensioenvoorziening betreft, maakt dat aan de bijzondere zorgplicht van de bank in dit geval nog hogere eisen mogen worden gesteld. Naar het oordeel van de rechtbank is het beleggen van circa 69% van het vermogen van A Pensioen in dit ene beleggingsproduct – in feite een vordering op slechts één debiteur –, terwijl dit vermogen betreft dat bedoeld is als pensioenvoorziening, in strijd met de door een zorgvuldig belegger in acht te nemen spreiding in een beleggingsportefeuille. Hieraan doet niet af dat, zoals de bank aanvoert, ten tijde van het sluiten van de vermogensbeheerovereenkomst Lehman Brothers Holdings Inc een A+ rating had, zodat het kredietrisico als gering kon worden ingeschat. Uit een dergelijke rating kan niet worden afgeleid dat het kredietrisico op de betreffende instelling zo laag is dat geen rekening hoeft te worden gehouden met de mogelijkheid dat dit risico zich in de toekomst verwezenlijkt. De rechtbank gaat voorbij aan het beroep van de bank op de in artikel 8 van de vermogensbeheerovereenkomst opgenomen uitsluiting van haar aansprakelijkheid, nu de schending van de zorgplicht niet is gelegen in de uitvoering van de vermogensbeheerovereenkomst, waarin de aankoop van de Lehman-note was voorgeschreven, maar in het daaraan voorafgaande advies aan A Pensioen om het grootste deel van haar vermogen te beleggen in Staalbankiers Garantiebeheer.