Aflevering 7

Recentelijk heeft de Hoge Raad voor het eerst expliciet omschreven welke omstandigheden van belang zijn bij de beoordeling of een overeenkomst, met een door de wet verboden inhoud of strekking, nietig of vernietigbaar is.

Volgens de bekende Haviltex-maatstaf komt het bij de uitleg van overeenkomsten aan op de zin die partijen onder de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan het overeengekomene mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. In het arrest DsM/Fox uit 2004 heeft de Hoge raad overwogen dat deze maatstaf moet worden toegepast met inachtneming van redelijkheid en billijkheid (artikelen 6:2 en 6:248 BW). Hiermee rijst de vraag of bij de uitleg van overeenkomsten ook informatieplichten een rol kunnen spelen, zoals die op het terrein van de wilsvertrouwensleer (artikelen 3:33 en 3:35 BW) en dwaling (artikel 6:228 lid 1 sub b BW) uit de redelijkheid en billijkheid plegen te worden afgeleid. Met andere woorden: kan een contractant die uitgaat van een bepaalde uitleg tegengeworpen krijgen dat hij de wederpartij over die uitleg had moeten informeren, respectievelijk dat hij nader onderzoek had moeten doen naar de door de wederpartij beoogde uitleg?

Bij arrest van 6 april 2012 komt de Hoge Raad terug op eerdere rechtspraak relevant voor het ontstaansmoment van regresvorderingen tussen hoofdelijk (mede)schuldenaren. Op grond van eerdere uitspraken werd door de rechtspraktijk vrij algemeen aangenomen dat regresvorderingen van een hoofdelijk (mede)schuldenaar bestaan vanaf het moment dat de hoofdelijkheid ontstaat, zij het onder een opschortende voorwaarde.

K ziet een advertentie op een makelaarswebsite waarin het hotel van V wordt aangeboden met 17 kamers, uit te breiden naar 21 kamers. De website vermeldt in een disclaimer dat geen rechten aan advertenties mogen worden ontleend. Uit het taxatierapport dat in opdracht van V is opgesteld, volgt dat het hotel 16 kamers heeft. V bevestigt de advertentie op de makelaarswebsite en verkoopt het hotel aan K. Het koopcontract vermeldt niet het aantal kamers, maar het aantal bedden. In de algemene verkoopvoorwaarden is opgenomen dat wanneer verkoper onjuiste mededelingen doet, de koper hier geen rechten aan kan ontlenen, tenzij deze mededelingen te kwader trouw zijn gedaan. Achteraf blijkt volgens het bestemmingsplan dat tijdens de verkoop slechts 14 kamers als hotelkamer mochten worden geëxploiteerd. K heeft hier geen weet van en vraagt een nieuwe gebruiksvergunning aan bij de gemeente. Ditmaal verleent de gemeente een vergunning voor 16 kamers, waarna de makelaarswebsite haar advertentie plots aanpast, naar ‘16 hotelkamers + 1 onbenoemde tuinkamer’. K eist een verlaging van de overeengekomen prijs, waar V niet op ingaat. K stelt V in gebreke en vordert in rechte ontbinding van de overeenkomst wegens non-conformiteit, omdat de gebruiksvergunning uitgaat van 16 kamers, terwijl de koopovereenkomst tussen partijen is gebaseerd op een exploitatie van 17 kamers – overeenkomstig de daartoe vereiste gebruiksvergunning – met uitbreidingsmogelijkheden naar in totaal 21 kamers. De rechtbank wijst het verzoek van K toe, waarop V in hoger beroep gaat. Het hof legt de koopovereenkomst uit aan de hand van de Haviltex-maatstaf. Hierbij zijn niet alleen de bewoordingen van het koopcontract van belang, maar alle omstandigheden van het geval. Naar het oordeel van het hof is voor normaal gebruik van een hotel door een hotelexploitant het aantal hotelkamers een belangrijke eigenschap. V wist dat K het hotel wilde gaan exploiteren en behoorde op grond daarvan redelijkerwijs te begrijpen dat het aantal hotelkamers, en dus niet alleen het aantal bedden, voor K een belangrijke eigenschap van het hotel was. De vermelding van het aantal kamers houdt een specifieke mededeling in over een belangrijke eigenschap van het hotel en is dus niet slechts een algemene aanprijzing van het hotel. De enkele omstandigheid dat de internetadvertentie vermeldde dat het hotel uitbreidingsmogelijkheden had naar 21 kamers, is echter onvoldoende voor het oordeel dat als overeengekomen heeft te gelden dat een uitbreiding van het hotel tot 21 kamers publiekrechtelijk zou zijn toegestaan, ook wanneer dit bevestigd zou zijn door V. Deze vermelding en bevestiging kunnen immers redelijkerwijs ook zien op de bouwkundige mogelijkheden. K mocht deze mededeling redelijkerwijs niet zonder meer opvatten als een mededeling over de publiekrechtelijke mogelijkheden. K mocht echter wel verwachten dat de kamers die V gebruikte voor exploitatie als hotelkamer, publiekrechtelijk daarvoor mochten worden gebruikt. Het hof leidt uit de feiten af dat de internetadvertentie ten tijde van de koop melding maakte van 17 kamers en uitbreidingsmogelijkheden naar 21 kamers en dat de internetadvertentie pas na de publiekrechtelijke verlening van het gebruiksrecht aan K is gewijzigd. V heeft deze advertentie bevestigd. De omstandigheden dat (1) de website van de makelaar een disclaimer bevat, (2) de bewoordingen van het koopcontract niets bepalen over het aantal hotelkamers maar verwijzen naar het aantal bedden en (3) het taxatierapport melding maakt van 16 hotelkamers zijn, ook in samenhang beschouwd, hiertegenover van onvoldoende gewicht om een ander oordeel te kunnen rechtvaardigen. Hierbij kan in het midden blijven of K het taxatierapport heeft (kunnen) ontvangen. V heeft verder onvoldoende gesteld om het oordeel te kunnen rechtvaardigen dat de gemeente naar maatstaven van publiekrecht gehouden was om een gebruiksvergunning voor 17 hotelkamers af te geven. Hierbij is van belang dat hij volgens zijn eigen stelling feitelijk 16 kamers als hotelkamer exploiteerde, terwijl hij slechts beschikte over een gebruiksvergunning voor ten hoogste 14 kamers, en dat het overgangsrecht met betrekking tot het bestemmingsplan bepaalt dat het daarmee strijdig gebruik niet naar aard en omvang mag worden vergroot. Slotsom is dat non-conformiteit moet worden aangenomen, omdat het geleverde hotel niet beantwoordde aan de overeengekomen eigenschap dat het 17 kamers zou bezitten waarvan het publiekrecht toestond dat die werden gebruikt als hotelkamer. Er is sprake van afwezigheid van goede trouw als bedoeld in de algemene voorwaarden, waarop K de overeenkomst mocht ontbinden. De omstandigheid dat in de buitengerechtelijke ontbindingsverklaring van de advocaat van K ook wordt gerefereerd aan de uitbreidingsmogelijkheid naar 21 kamers, doet aan de rechtsgeldigheid daarvan niet af. Het hof bekrachtigt het bestreden vonnis.

X (50 jaar) heeft tezamen met haar echtgenoot Y (55 jaar) een huis gekocht in Duitsland. Ter financiering van de koopprijs en de bijkomende ‘kosten koper’ hebben X en Y een hypothecaire lening afgesloten bij de Duitse Volksbank. Y is op dat moment ook eigenaar van een huis in Nederland, dat met een hypothecaire lening van ABN Amro is gefinancierd. Dit huis wordt voor een lager bedrag verkocht, waarop de restschuld door Y wordt betaald door de afkoopwaarde van zijn levensverzekering en een lening bij een andere bank, waarmee mede de kosten van de verhuizing worden betaald. Eenmaal in Duitsland besluit Y tot het oversluiten van zijn leningen bij de ING Bank. De afgesloten lening omvat gedeeltelijk een aflossingsvrije hypotheek en deels een annuïteitenhypotheek, vergelijkbaar met de hypothecaire lening zoals drie jaar daarvoor is afgesloten bij de Volksbank. Bij de intake bespreken partijen de inkomenssituatie van X en Y en de kosten van herfinanciering, waarbij partijen een ‘Hypotheken Wegwijzer’ ontvangen met informatie over de af te sluiten hypotheek. X en Y vragen ING een overlijdensrisicoverzekering te sluiten. ING kan (of wil) deze verzekering niet afsluiten voor Y (omdat Y in Duitsland woont), maar adviseert X en Y wel dringend er een af te sluiten. Y probeert deze verzekering in Duitsland te verkrijgen, hetgeen niet mogelijk is, omdat wordt geconstateerd dat Y terminaal ziek is. Na het overlijden van Y stapelen de hypotheekschulden zich op, waardoor X uiteindelijk genoodzaakt is het huis te verkopen voor een lagere prijs. X vordert schadevergoeding van ING wegens tekortkoming in de nakoming van haar (contractuele) zorgplicht, dan wel onrechtmatig handelen door ING. X stelt dat een aflossingsvrije of annuïteitenhypotheek niet geschikt is voor mensen van hun leeftijd en dat de waarde van de lening te hoog is. Bovendien had ING de financiering alleen mogen verstrekken op voorwaarde dat Y een overlijdensrisicoverzekering zou hebben afgesloten. De rechtbank stelt voorop dat geen algemene regel bestaat die een bank verbiedt een bepaalde hypotheekvorm aan mensen van een bepaalde leeftijd te verstrekken. Of de leeftijd van de leningnemers tot de conclusie moet leiden dat een bepaalde hypotheekvorm niet bij hen past, moet worden beoordeeld aan de hand van de omstandigheden die zich in een concreet geval voordoen. Zonder nadere uitleg is niet te begrijpen waarom de hypotheekvorm van ING niet toelaatbaar was, terwijl X daarnaast verklaard heeft dat zij de financiering van Volksbank achteraf gezien graag had willen behouden. ING heeft voldoende uitleg gegeven over wat een aflossingsvrije en annuïteitenhypotheek inhouden, gezien de gegeven uitleg hierover in de Hypotheken Wegwijzer. Daarin staat naar het oordeel van de rechtbank duidelijk wat de kenmerken zijn van deze hypotheekvormen, namelijk geen – althans in het begin van de looptijd beperkte – aflossing en een restschuld als het huis bij verkoop te weinig opbrengt. Met dit restschuldrisico waren X en Y bovendien al bekend, omdat de opbrengst van het huis in Nederland onvoldoende was. De rechtbank overweegt dat een bank onrechtmatig kan handelen door een hypotheek te verstrekken waarvan de maandlasten in verhouding tot een voorzienbare inkomensdaling – zoals ten gevolge van pensionering – in de toekomst, te hoog zijn. Nu X geen informatie heeft verstrekt over wat het inkomen zou zijn wanneer Y met pensioen zou gaan, wijst de rechtbank dit verweer af. In beginsel is de bank gerechtigd tot het verstrekken van een financiering die de waarde van het onderpand te boven gaat. Hierbij is van belang dat het bedrag dat boven de aankoopprijs van de woning lag nodig was om de overige kosten van herfinanciering van reeds bestaande leningen en de vervroegde aflossingsboete van de Volksbank te dekken. X had de lening bij de Volksbank ook kunnen voortzetten, zij was vrij in deze keuze. Daarnaast concludeert de rechtbank uit een deskundigenrapport dat de maandlasten zijn verlaagd door de herfinanciering, waardoor niet valt in te zien welk nadeel is toegebracht aan X. De rechtbank volgt X ook niet in het standpunt dat ING de financiering alleen had mogen verstrekken op voorwaarde dat Y een overlijdensrisicoverzekering zou hebben afgesloten. Het feit dat banken vaak eisen dat de hypotheeknemer een overlijdensrisicoverzekering afsluit, betekent nog niet dat banken daartoe een verplichting hebben. X en Y waren hiervan op de hoogte, zij hadden eerder een overlijdensrisicoverzekering afgesloten (en afgekocht) en hadden ING verzocht een nieuwe verzekering af te sluiten. Dat het Y niet gelukt is om voor het verstrekken van de financiering door ING een levensverzekering af te sluiten, kan naar het oordeel van de rechtbank niet aan ING worden tegengeworpen, maar dient voor risico van X te blijven. Wat de reden voor ING was om een dergelijke verzekering niet aan X en Y te kunnen of willen aanbieden, doet daarbij niet ter zake. Door de herfinanciering af te ronden voordat er uitsluitsel was of een Duitse levensverzekeraar het overlijdensrisico van Y wilde afdekken, hebben zij het risico genomen dat zich thans heeft verwezenlijkt, namelijk dat X – door het wegvallen van Y – niet meer in staat is de maandelijkse hypotheeklasten te voldoen, waardoor het huis verkocht dient te worden tegen een lagere waarde dan de openstaande schuld bij ING.

Bedrijf X geeft Top’s & Bottoms opdracht tot het leveren van 12.000 koffertjes gevuld met babykleertjes. De bespreking hierover vindt plaats namens X door A en namens Top’s & Bottoms door C en B, de laatste werkt op freelancebasis voor Top’s & Bottoms. De order wordt dezelfde dag nog door verkoopmedewerker D namens X per e-mail bevestigd aan medewerker E van Top’s en Bottoms. E heeft daarna meermaals e-mailcontact met D omtrent de levering van de koffertjes. Op 1 april 2008 heeft B (de freelancer bij Top’s & Bottoms) Tops Point BV i.o. ingeschreven in het handelsregister. In mei 2008 stuurt E vanaf een nieuw e-mailadres een medewerker van X een bericht dat zij vanaf maandag definitief gevestigd zullen zijn in Alphen aan den Rijn, waardoor alle gegevens betreffende Top’s & Bottoms niet meer bruikbaar zullen zijn en vervangen dienen te worden door bijgevoegde gegevens van Tops Point. D is in de cc gezet van deze e-mail. E heeft tevens een fax verzonden aan een facturatiemedewerker van X met daarop het handgeschreven bericht dat Top’s & Bottoms niet meer actief is, waarop de medewerker deze fax terugstuurt met daarop de mededeling ‘is gewijzigd’. In augustus 2008 worden de 12.000 koffertjes geleverd aan X. Op diezelfde dag is hiervoor een factuur van circa € 80.000 verzonden naar X. De factuur vermeldt het logo en de gegevens van Tops Point. In september 2008 mailt G namens X een verzoek tot het invullen van een mutatieformulier met de ontbrekende bedrijfsinformatie van Tops Point. B stuurt de informatie diezelfde dag nog terug. Enkele dagen later maakt X het bedrag over op het rekeningnummer van Top’s & Bottoms. In februari 2009 is Top’s & Bottoms in staat van faillissement verklaard. In oktober 2009 is Tops Point opgericht. Enig aandeelhouder en enig bestuurder van Tops Point is B. Tops Point vordert in dit geding van X betaling van de factuur van € 80.000. Primair legt Tops Point aan die vordering ten grondslag dat tussen haar en X een overeenkomst tot stand is gekomen, waarbij X de eerder aan Top’s & Bottoms verstrekte opdracht tot het leveren van 12.000 koffertjes met inhoud bij Tops Point heeft geplaatst. X stelt echter dat zij bevrijdend heeft betaald aan Top’s & Bottoms en dat zij in de contacten met E en B steeds heeft aangenomen dat B samen met C de onderneming van Top’s & Bottoms had voortgezet. In het hoger beroep stelt het hof voorop dat op Tops Point de stelplicht en de bewijslast rust ter zake van haar stelling dat zij met X een overeenkomst heeft gesloten tot levering van 12.000 koffertjes met inhoud. Het hof neemt verder tot uitgangspunt dat de vraag of tussen partijen een overeenkomst tot stand is gekomen (en zo ja, met welke inhoud) dient te worden beantwoord aan de hand van het Haviltex-criterium. Daarbij kan onder meer een rol spelen de maatschappelijke positie van partijen en welke rechtskennis bij hen mag worden verwacht. Het hof is van oordeel dat X niet zonder meer behoefde te begrijpen dat er sprake was van een andere vennootschap of entiteit die de order zou uitvoeren voor X. Het hof neemt hierbij in aanmerking dat de berichten hieromtrent waren gericht aan medewerkers van de afdeling inkoop respectievelijk de financiële administratie van X en dat dit anderen waren dan degenen waarmee de geplaatste order van X was besproken. De handgeschreven opmerking op een teruggestuurd faxvoorblad ‘Top’s & Bottoms is niet langer actief’ is te terloops en te onduidelijk, indien geen aanvullende mededelingen zijn gedaan. Die opmerking kan ook zo worden uitgelegd dat de naam Tops & Bottoms niet meer wordt gebruikt. X heeft geen nieuwe opdracht gegeven aan Tops Point en heeft ook de opdracht aan Tops & Bottoms niet beëindigd. In deze overweging speelt mee dat Top’s & Bottoms tijdens de uitvoering van de opdracht niet in staat van faillissement was en ook niet was opgehouden te bestaan, zodat het niet zonder meer voor de hand lag dat X een reeds aan Top’s & Bottoms verstrekte order zou beëindigen en zou verstrekken aan een derde. Het optreden onder een andere naam kan tevens ook betekenen dat er sprake is van een naamswijziging en het hof is van oordeel dat dit betekent dat X niet genoopt was tot het doen van nader onderzoek omtrent het wel of niet bestaan van een band tussen Top’s & Bottoms en Tops Point. Veeleer lag het op de weg van Tops Point om tegenover X duidelijkheid te scheppen met betrekking tot haar identiteit. Het hof laat hierbij meewegen dat Tops Point aan de verwarring heeft bijgedragen door zich in haar correspondentie te bedienen van de naam Tops Point BV, zonder de toevoeging ‘i.o.’, daarmee de indruk wekkende dat er sprake was van een bestaande besloten vennootschap. De toezending van het mutatieformulier wijst er tevens niet zonder meer op dat X heeft begrepen dat sprake was van een andere leverancier, nu die toezending immers ook past bij de situatie waarin X ervan uitging dat sprake was van wijziging van gegevens van een bestaande leverancier. Uit de vaststaande feiten volgt niet dat Tops Point op enig moment heeft meegedeeld aan X dat Top’s & Bottoms de order niet meer kan uitvoeren en dat zij ermee heeft ingestemd een overeenkomst met dezelfde inhoud te sluiten met Tops Point. Tops Point vraagt hierop aan het hof toegelaten te worden tot bewijslevering van het door haar gestelde feit dat Tops & Bottoms de aan haar verstrekte opdracht niet meer zou uitvoeren en dat X aan Tops Point opdracht heeft gegeven om 12.000 koffertjes te leveren, zodat X voor de te leveren zaken niet bevrijdend zou kunnen betalen aan Top’s & Bottoms. Het hof laat Tops Point toe tot deze bewijslevering en houdt verder iedere beslissing aan.

X, houder van een eenmanszaak, heeft een auto gekocht van een autobedrijf. Krachtens een in 1998 gesloten driepartijenovereenkomst dient X voor de financiering van een gedeelte van de koopsom van de onder eigendomsvoorbehoud geleverde auto zestig gelijke maandelijkse termijnen te betalen aan Defam. Na ontvangst van de koopsom heeft het autobedrijf de juridische eigendom van de auto overgedragen aan Defam. X heeft aan Defam ongeveer 2/3 van het verschuldigde bedrag voldaan. Defam heeft de laatste betaling ontvangen in juli 2002, vier dagen later is de eenmanszaak van X in staat van faillissement verklaard. De curator bericht in mei 2005 dat het faillissement is opgeheven en dat er geen uitkering aan crediteuren heeft plaatsgevonden. Bij brief van december 2006 heeft X Defam verzocht de restantschuld kwijt te schelden. Defam weigert haar medewerking en vordert het restantbedrag van X. Na enkele vruchteloze pogingen het bedrag te verkrijgen via een incassogemachtigde heeft Defam bij dagvaarding in 2008 in rechte betaling gevorderd. Het geschil in cassatie betreft de vraag of de vordering van Defam is verjaard ingevolge artikel 7:28 BW. Het hof is er in haar beoordeling veronderstellenderwijs van uitgegaan dat X als particulier handelde, maar geen bescherming kan genieten uit de beschermingsbepalingen van boek 7 titel 1. Het hof concludeerde hiertoe, omdat Defam volgens het hof niet is toegetreden tot de koopovereenkomst. Dat het autobedrijf de juridische eigendom heeft overgedragen aan Defam, maakt dit niet anders. De vordering die Defam jegens X geldend maakt, vloeit aldus voort uit de tussen partijen gesloten kredietovereenkomst en niet uit een tussen partijen gesloten koopovereenkomst, zodat aan X geen beroep toekomt op de verjaringstermijn van artikel 7:28 BW, aldus het hof. X appelleert tegen deze beslissing. De middelen bevatten onder meer de klacht dat het hof niet heeft onderzocht of de kredietovereenkomst dient te worden aangemerkt als een overeenkomst die nauw samenhangt met de koopovereenkomst tussen het autobedrijf en X. Deze klacht wordt door de Hoge raad gegrond bevonden. Tussen een overeenkomst van consumentenkoop en een overeenkomst tot financiering van de daarbij overeengekomen koopprijs door een derde kan een dusdanige verbondenheid bestaan, dat de bescherming die artikel 7:28 BW aan de consument-koper beoogt te bieden zich mede uitstrekt tot de vordering tot aflossing van het krediet. Of van een zodanige verbondenheid sprake is, dient te worden vastgesteld door uitleg van de rechtsverhouding in het licht van de omstandigheden. De Hoge Raad oordeelt, in tegenstelling tot het hof, dat uit de vaststaande feiten volgt dat er sprake is van een driepartijenverhouding. De Hoge Raad stelt in het bijzonder dat het feit dat ook de verkoper partij was bij de financieringsovereenkomst een omstandigheid is die wijst op een dergelijke verbondenheid. Door de mogelijkheid van verbondenheid onbesproken te laten, heeft het hof ofwel die mogelijkheid miskend, in welk geval het is uitgegaan van een onjuiste rechtsopvatting, ofwel zijn oordeel ontoereikend gemotiveerd. De Hoge Raad verwijst het geding na vernietiging terug naar het hof.

A huurt een loods voor zijn vriend B en sluit daarvoor een overeenkomst voor de levering van energie namens B. Liander is in deze overeenkomst de netbeheerder die verantwoordelijk is voor de meetinrichting en voor het op spanning houden van het net. B exploiteert in deze loods buiten het weten van A een hennepkwekerij en tapt daarvoor illegaal stroom af van Liander. Wanneer Liander ontdekt dat de elektriciteitsmeter is gemanipuleerd ten behoeve van de stroomvoorziening voor de hennepkwekerijen, vordert zij nakoming van de contractuele verplichting tot betaling van de feitelijk geleverde elektriciteit (‘netverlies’). Subsidiair vordert Liander op grond van artikel 6:74 BW vergoeding van de schade die zij door deze tekortkomingen heeft geleden overeenkomstig de aan A gezonden factuur. Ten slotte stelt Liander zich meer subsidiair op het standpunt dat sprake is van onrechtmatig handelen in de zin van artikel 6:162 BW. A voert aan dat Liander haar algemene voorwaarden niet ter hand heeft gesteld en beroept zich op vernietiging (artikel 6:233 sub b BW). Liander heeft niet concreet gesteld op welke wijze de algemene voorwaarden kenbaar zijn gemaakt en evenmin dat zij A de voorwaarden ter hand heeft gesteld. De bewijslast van de stelling dat zij aan A een redelijke mogelijkheid heeft geboden om van haar algemene voorwaarden kennis te nemen – en dus van de in artikel 6:234 lid 1 sub a BW bedoelde terhandstelling daarvan – rust op Liander (HR 11 juli 2008, LJN BD1394). Nu Liander geen te bewijzen stellingen heeft aangevoerd over terhandstelling, dient het beroep van A op vernietiging van de algemene voorwaarden te worden gehonoreerd. Aan de algemene voorwaarden zal dus bij de beoordeling van het geschil voorbij worden gegaan. Omdat de algemene voorwaarden niet van toepassing zijn en niet is gesteld dat de transportovereenkomst de wederpartij verplicht tot betaling van de geleverde elektriciteit in geval van manipulatie, faalt de primaire vordering. De rechtbank toetst de overeenkomst aldus aan wanprestatie. De rechtbank stelt hierbij dat het illegaal afnemen van elektriciteit ten behoeve van een hennepplantage in beginsel kan worden beschouwd als een tekortkoming van de contractuele wederpartij jegens de netbeheerder, die immers verantwoordelijk is voor de meetinrichting en voor het op spanning houden van het net. A voert aan dat hij geen bemoeienis heeft gehad met de hennepkwekerij. Hij dacht B te helpen, waar B misbruik van heeft gemaakt door in de loods een hennepkwekerij te exploiteren en elektriciteit buiten de meter om af te nemen. De rechtbank is van oordeel dat op de contractspartij van Liander de verplichting rust te zorgen voor, en toe te zien op, correct gebruik van de aansluiting en de meetinrichting. Dat vloeit voort uit de aard van de contractuele verhouding tussen de partijen. Gesteld noch gebleken is dat de aansluiting en de meetinrichting zich niet in de macht van A (de contractspartij van Liander) hebben bevonden. Aan de zorgplicht van A doet niet af dat hij de ruimte van het aansluitadres aan een derde ter beschikking heeft gesteld, zoals kennelijk ook de bedoeling was van A en B. Daarop heeft Liander immers geen invloed. De gevolgen van deze keuze van A komen naar de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening. Van overmacht in de zin van artikel 6:75 BW is geen sprake. A had zijn aansprakelijkheid jegens Liander voor de gevolgen van onrechtmatig handelen van de persoon aan wie hij de ruimte ter beschikking stelde, kunnen voorkomen door hem op eigen naam contracten met een stroomleverancier en Liander te laten sluiten. Dit verweer van A wordt dan ook verworpen. Het voorgaande betekent dat sprake is van een toerekenbare tekortkoming, zodat A verplicht is de schade die Liander heeft geleden te vergoeden. Nu niet exact kan worden vastgesteld hoeveel elektriciteit A buiten de meter om heeft afgenomen, zal de schade moeten worden geschat (artikel 6:97 BW). De rechtbank neemt het algemeen toegankelijke en binnen de rechtspleging veelvuldig gebruikte rapport ‘Wederrechtelijk verkregen voordeel hennepkwekerij bij binnenteelt onder kunstlicht’ (BOOM, april 2005) tot uitgangspunt, waarin een kweekcyclus wordt aangehouden van tien weken. De methode van schatting die Liander hierbij heeft gekozen, aan de hand van aangetroffen apparatuur en de aangetroffen situatie ter plaatse, acht de rechtbank een deugdelijke wijze om tot schatting te komen. De rechtbank voegt hier aan toe dat het vaste rechtspraak is dat het feit dat het daadwerkelijke verbruik niet meer met zekerheid is vast te stellen, voor rekening en risico komt van degene die verantwoordelijk kan worden gehouden voor het illegale verbruik, in dit geval A. Over dit bedrag wordt geen btw geïnd, nu het hof in 2010 heeft geoordeeld dat diefstal niet onder de Wet op de Omzetbelasting valt, omdat niet kan worden gesproken van overdracht of levering van een goed (Hof Arnhem 9 november 2010, LJN BO4661).

Bouwbedrijf A heeft in 2001 en 2002 een groot aantal woningen gebouwd, waarvoor zij voor het leveren en plaatsen van de cv-installaties in deze woningen een overeenkomst heeft gesloten met B. B geeft in deze overeenkomst een zogenaamde garantie conform de GIW-regeling, tenzij de fabrieksgarantie uitgebreider is dan deze garantie. De GIW-regeling beperkt de garantietermijn voor warmwatergeisers en -boilers tot twee jaar vanaf drie maanden na de oplevering. Eind 2003 komt aan het licht dat sommige geplaatste 300-liter boilers lekken. Bij faxbericht van 20 april 2004 heeft de fabrikant aan de groothandel waarvan A de boilers heeft gekocht laten weten dat zij binnen de garantieperiode van vijf jaar zullen zorgdragen voor kosteloze uitwisseling van de boilers in geval van lekkage, waarop een deskundigenrapport wordt opgesteld ter vaststelling van de schade. Dit rapport concludeert dat van een verkeerd type roestvrijstaal is gebruikgemaakt die niet bestand is tegen de hitte en druk, waarop de boilers zijn gaan lekken. De toegepaste materialen van de boiler zijn niet overeenkomstig de specificaties van de boilerfabrikant. Tot 31 maart 2009 zijn lekkende boilers vervangen door B die dit doorspeelde aan de groothandel. Deze groothandel is echter op 26 mei 2009 gefailleerd. A vordert dat de boilers die lekkages vertonen of gaan vertonen op kosten van B worden vervangen met vergoeding van schade. Het hof neemt allereerst in overweging dat de term ‘garantie’ geen vaste betekenis heeft. In dit geval is de betekenis hiervan mede afhankelijk van wat omtrent de omvang, aanvang en duur van de garantie is afgesproken, alsook of de garantie tevens een beperking inhoudt van de wettelijke aanspraken van A. Bij de uitleg van het daarop betrekking hebbende beding komt het aan op hetgeen partijen op basis daarvan over en weer mochten begrijpen en hetgeen zij, rekening houdend met elkaars gerechtvaardigde belangen, redelijkerwijs mochten verwachten. Het hof stelt dat de gedachte achter de gegeven garantie van twee jaar, tenzij de garantie die de fabrikant van de 300-liter boilers zou verstrekken uitgebreider is, kennelijk is dat waar B de gevolgen van een beroep door A op gebrekkigheid van een boiler via haar wederverkoper op de fabrikant kan afwentelen, de rechten van A onder de overeenkomst dienovereenkomstig worden uitgebreid. Noch de tekst van de overeenkomsten zelf, noch de algemene voorwaarden van B, noch de GIW-voorwaarden bepalen evenwel dat buiten de garantie geen aanspraak kan worden gemaakt op nakoming van de overeenkomst. Door B is onvoldoende gemotiveerd dat de overeenkomsten of de voorwaarden waarnaar in die overeenkomsten wordt verwezen, inhouden dat naast gebreken op grond van de garantie, partijen aanspraken van A op grond van gebreken hebben uitgesloten. Het feit dat een recht onder de naam ‘garantie’ is verstrekt, veronderstelt dat op zichzelf evenmin. De omstandigheid dat beide partijen professioneel handelen en dat een koppeling bestaat tussen de door B gegeven garantie en de fabrieksgarantie is daartoe onvoldoende. Ook in samenhang beschouwd zijn deze argumenten van onvoldoende gewicht. In beginsel heeft A daarom – los van de contractuele garantie – ook aanspraak op nakoming van de overeenkomst op grond van artikel 7:17 BW. Anders dan bij nakoming op grond van de overeengekomen garantie, kan een aanspraak onder artikel 7:17 BW verjaren wanneer de koper de verkoper niet binnen bekwame tijd na ontdekking in kennis heeft gesteld van het gebrek. Op grond van artikel 7:23 lid 2 BW verjaren rechtsvorderingen door verloop van twee jaar nadien. B stelt zich op het standpunt dat zij ter zake van de vervanging tot het jaar 2009 van boilers geen partij was en slechts heeft gefungeerd als doorgeefluik van de klachten van A aan de groothandel. Het hof acht dat verweer onvoldoende gemotiveerd. Vooropstaat dat B de verkoper van A was en er geen contractuele band tussen A en de groothandel bestond zodat het er, zonder nadere toelichting, voor moet worden gehouden dat B de klachten van A aan de groothandel doorgaf in het kader van haar status als verkoper aan A en koper van de groothandel. Ten slotte overweegt het hof nog dat uit de inleiding van het deskundigenrapport blijkt dat B naast de groothandel en A opdracht tot onderzoek heeft gegeven. Het ligt niet voor de hand dat B daartoe zou zijn overgegaan als zij niet contractueel betrokken zou zijn geweest bij de vervanging van een ongebruikelijk groot aantal boilers waarbij zich het gebrek had gemanifesteerd. Gegeven deze betrokkenheid van B bij de vervanging van gebrekkige boilers, die tot 31 maart 2009 kennelijk probleemloos is verlopen, en het feit dat het voor B al die tijd duidelijk moet zijn geweest dat A op vervanging aanspraak bleef maken, is het naar het oordeel van het hof naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat B zich erop beroept dat de vorderingen van A zouden zijn verjaard, omdat A niet binnen twee jaar na ontdekking van het gebrek haar rechtsvordering ten aanzien van de gehele serie boilers geldend zou hebben gemaakt of niet tijdig de verjaring heeft gestuit. Daardoor is uiteindelijk niet van belang of A aanspraak maakt op nakoming van de overeenkomst onder de garantie of op grond van artikel 7:17 BW. Een boiler heeft redelijkerwijs een levensduur van vijftien jaar. Het hof bepaalt dat B de kapotte boilers dient te vervangen als de lekkage binnen vijftien jaar na de ingebruikneming optreedt.

Een partij die in de precontractuele fase onderhandelingen afbreekt wanneer dat onaanvaardbaar is of die in de contractuele fase weigert door te onderhandelen totdat een gerechtvaardigd breekpunt in de onderhandelingen is bereikt, kan worden veroordeeld om de onderhandelingen voort te zetten. Maar hoe zinvol is zo’n veroordeling? Is het voor de veroordeelde partij niet betrekkelijk eenvoudig om aan de veroordeling te voldoen, maar vervolgens de onderhandelingen op te blazen? Heeft het nog wel zin om te trachten tot zaken te komen met een onwillige wederpartij? En wanneer is een dergelijke vordering niet toewijsbaar? Kortom: wat is het nut en waar liggen de grenzen van een veroordeling tot dooronderhandelen? Deze en een aantal aanpalende vragen staan centraal in dit artikel.

Nederlandse consumenten profiteren van nieuwe Europese regels voor consumentenrechten. Zij worden straks beter beschermd bij de aankoop van producten en diensten, ook in het buitenland. De Ministerraad heeft op 14 september ingestemd met het omzetten van een Europese richtlijn over dit onderwerp in Nederlands recht. De Europese richtlijn zorgt ervoor dat consumenten in de hele Europese Unie (EU) dezelfde rechten krijgen. Dat is nu niet zo: in de diverse lidstaten lopen de regels voor consumenten uiteen. Daardoor is het onduidelijk of zij in een andere lidstaat dezelfde bescherming genieten. De verschillen in regels belemmeren ook de bedrijven die hun producten en diensten in het buitenland willen aanbieden. De richtlijn heeft een positief effect, zowel voor de handel tussen Europese lidstaten als voor consumenten die beter profiteren van de voordelen van de interne markt: meer keuze tegen lagere prijzen. Zo is de termijn waarbinnen je af kunt zien van een aankoop straks hetzelfde in alle landen van de EU. Als je bijvoorbeeld online of aan de deur een product koopt, heb je standaard veertien dagen de tijd om zonder opgave van redenen alsnog van de koop af te zien. Wel moet de consument het product binnen veertien dagen terugsturen. Daarnaast moet de verkoper de consument duidelijkheid bieden over bijvoorbeeld de contractsduur en de eventuele bijkomende kosten. Nieuw is ook dat het risico voor beschadiging en verlies pas overgaat op de koper na ontvangst van het product. Ook bevat het wetsvoorstel een uniforme regeling voor het geval de verkoper te laat levert. Daarnaast komt er een einde aan de zogeheten ‘stilzwijgende instemming’ voor aanvullende diensten of aankopen. Bijvoorbeeld het online boeken van een busticket, waarbij ook – tegen betaling – een aanvullende maaltijdservice aan de consument wordt aangeboden en waar alvast het hokje, waarmee de maaltijdservice wordt geaccepteerd, is aangevinkt. Deze praktijk is niet langer toegestaan. Er moet sprake zijn van duidelijke instemming met het aanbod, zoals door een (elektronische) handtekening of het intypen van de woorden ‘ik ga ermee akkoord’. Verder zijn overeenkomsten die telefonisch worden aangegaan, pas geldig als ze door de consument schriftelijk of via de e-mail zijn bevestigd. Daarvan is de levering van elektriciteit, water, gas en stadsverwarming een voorbeeld. Tot slot biedt het wetsvoorstel bescherming voor de consument in de digitale wereld, door verplichte informatie vooraf aan de consument bij de aankoop van of toegang tot digitale inhoud, bijvoorbeeld muziek- en videodiensten. Die informatie kan gaan over beveiligingsvoorzieningen en op welke media de diensten zijn te gebruiken. Ook hier geldt dat de consument binnen veertien dagen van de koop af kan zien. De Ministerraad heeft ermee ingestemd het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State te zenden. De tekst van het wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.

De auteur betoogt dat het thans voorgestelde Europese kooprecht een stap in de goede richting is, maar lang niet ver genoeg gaat. Niet alleen is het toepassingsbereik van het voorgestelde GEKR te beperkt, ook zou buiten het terrein van het kooprecht (en zelfs buiten dat van het contractenrecht) veel meer Europees optioneel recht in het leven moeten worden geroepen.

Transporteur X rijdt in opdracht van Firma Beton met betonmixers en levert beton aan klanten. In 2006 wijzigt Firma Beton van transporteur en koopt de betonmixers van transporteur X, die zij direct doorverkoopt aan haar nieuwe transporteur Y. Voor deze constructie in gang wordt gezet, wordt op aandringen van Y taxateur A ingehuurd voor € 1.350. Firma Beton is de opdrachtgever van deze taxatie en geeft aan dat de taxatie snel dient te gebeuren, omdat anders het bedrijf stil komt liggen. Firma Beton geeft aan dat hij koopt ter zake van een doorverkoop, maar noemt Y niet. Ook het waardeverlagende concurrentiebeding dat aan de koopovereenkomst kleeft, waardoor de koper niet vrij is om de voertuigen binnen Nederland te verkopen, wordt niet genoemd. Firma Beton geeft wel aan dat de waarde van de betonmixer waarschijnlijk hoger ligt dan eerder door A getaxeerde betonmixers. Vertegenwoordigers van Y waren aanwezig bij de taxatie door A. A taxeert de betonmixers op een bedrag dat in lijn ligt met de uitspraken van Firma Beton. Y besluit enkele weken later nogmaals de betonmixers te laten taxeren, ditmaal door taxateur B. De betonmixer worden door B € 300.000 lager ingeschat, waarop Firma Beton en Y besluiten taxateur C in te schakelen, die bijna op eenzelfde waarde als B uit komt. C heeft wel uitdrukkelijk rekening gehouden met het concurrentiebeding en heeft daarnaast een specifieke waarderingsgrondslag gehanteerd, namelijk de waarde going concern. Firma Beton en Y vorderen van A een schadevergoeding wegens wanprestatie respectievelijk onrechtmatige daad wegens de te hoge taxatie, waardoor een te hoog bedrag is betaald aan X. De rechtbank vraagt een expertiserapport aan, waaruit blijkt dat A in redelijkheid niet tot de door hem getaxeerde waarden heeft kunnen komen. Firma Beton heeft daardoor echter geen schade geleden; zij heeft immers de mixers direct weer doorverkocht. De rechtbank concludeert wel dat er sprake is van een onrechtmatige daad jegens Y, omdat A ook rekening had dienen te houden met de belangen van Y bij zijn taxatie. A gaat hierop in hoger beroep. Het hof gaat er in hoger beroep veronderstellenderwijs vanuit dat A jegens Firma Beton niet als redelijk bekwaam en redelijk handelend taxateur is opgetreden. Bij de beoordeling van de vraag of A onrechtmatig jegens Y heeft gehandeld, is van belang of de belangen van Y zo nauw zijn betrokken bij de behoorlijke uitvoering van de overeenkomst tussen A en Firma Beton dat Y schade of ander nadeel kan lijden als een contractant in de uitvoering van de overeenkomst tekortschiet. Bij dit oordeel dienen de omstandigheden van het geval te worden betrokken, zoals: - de hoedanigheid van alle betrokken partijen; - de aard en de strekking van de desbetreffende overeenkomst; - de wijze waarop de belangen van de derde daarbij zijn betrokken; - of deze betrokkenheid voor de contractant kenbaar was; - of de derde erop mocht vertrouwen dat zijn belangen zouden worden ontzien; - in hoeverre het voor de contractant bezwaarlijk was met de belangen van de derde rekening te houden, alsmede: - de aard en de omvang van het nadeel dat voor de derde dreigt. Het hof neemt in overweging dat bij de taxatie haast was geboden en dat Firma Beton bij het geven van de opdracht aan A geen mededelingen heeft gedaan over waarderingsgrondslagen, achtergrond van de transacties en/of afspraken tussen de betrokken contractspartners. A was voorts niet op de hoogte van het concurrentiebeding. De conclusie luidt dat A wel wist dat de betonmixers door Firma Beton zouden worden doorverkocht, maar niet dat de opvolgende koper Y zou zijn. Het enkele feit dat er vertegenwoordigers van Y bij een aantal taxaties aanwezig zijn geweest, maakt dit niet anders. Voorts zijn aan A geen mededelingen gedaan over een specifieke waarderingsgrondslag, heeft C getaxeerd naar een specifieke grondslag (te weten de waarde going concern) en is er door C en de rechtbank rekening gehouden met het waardeverlagende concurrentiebeding. Tot slot ontving A een relatief gering bedrag voor haar taxatiewerkzaamheden. Het hof stelt dat Y als opvolgend koper er niet op mocht vertrouwen dat haar belangen als derde bij de uitvoering van de overeenkomst tussen A, X en Y ontzien zouden worden. A was niet bekend met eventueel voor Y dreigend nadeel (voortvloeiend uit de veronderstellenderwijs aangenomen wanprestatie van A) en dat A slechts in zeer geringe mate rekening kon houden met de belangen van Y, nu zij niet was ingelicht over de achtergronden van de doorverkoop en de taxatie. De slotsom luidt dat Y onvoldoende heeft aangevoerd dat tot de conclusie kan leiden dat A een onrechtmatige daad jegens Y heeft gepleegd. De vonnissen waarvan beroep worden vernietigd door het hof en de vordering van Y wordt alsnog afgewezen.

De auteur beziet in hoeverre mediation verplicht moet worden en of een wettelijke regeling gewenst is.

A is eigenaar van een zeiljacht in Friesland, dat hij in de winter aan de kant haalt. A komt met B (eigenaar van een werf in Harlingen) overeen dat het schip gedurende de winter wordt gestald op de werf van B. Het onderhoud aan het schip en het vaarklaar maken van het schip zal worden verzorgd door Technische Jachtservice te Harlingen. In mei hebben A en B telefonisch contact omtrent de tewaterlating van het schip voor het komende vaarseizoen. Vijf dagen later komt een medewerker van de Technische Jachtservice bij B op de werf. De medewerker moet nog enkele werkzaamheden aan het schip uitvoeren alvorens het schip vaarklaar is en hij heeft in verband daarmee van B de sleutels van de boot gekregen. De medewerker en B bespreken het tijdstip van tewaterlating, echter is achteraf niet goed te reconstrueren wat zij daarover hebben afgesproken. Die avond is de medewerker nog niet klaar en heeft in verband daarmee de sleutels ook nog niet teruggegeven aan B. B laat desondanks ’s avonds het schip te water. De volgende dag komt de medewerker bij het schip aan, waar blijkt dat het schip door de tewaterlating – zonder dat het schip vaarklaar is – waterschade heeft opgelopen. A is verzekerd. De verzekeraar vergoedt aan A het schadebedrag en vordert deze vergoeding terug van B, stellende dat B wanprestatie heeft gepleegd door in strijd met de gemaakte afspraken het schip te water te laten terwijl hij ermee bekend was dat het schip nog niet waterdicht was, althans dat er nog werkzaamheden aan het jacht moesten worden verricht. Subsidiair vordert A’s verzekering schadevergoeding op grond van onrechtmatige daad. De rechtbank heeft, bij gebrek aan bewijs, de primaire vordering niet toegewezen, maar oordeelt wel dat B in strijd met de door hem in acht te nemen zorgvuldigheidsnormen heeft gehandeld door het schip te water te laten ondanks de wetenschap dat de medewerker van de Technische Jachtservice daaraan nog monteurswerk moest doen. B gaat in hoger beroep. Volgens hem is er van onrechtmatig handelen zijnerzijds geen sprake. B vergelijkt het oordeel van de rechtbank dienaangaande met ‘een konijn uit de hoge hoed’. Het hof stelt dat deze vergelijking in het midden kan blijven, omdat het hoger beroep mede ertoe strekt het partijdebat ten volle te voeren. Het hof oordeelt vervolgens dat B er weet van had dat de medewerker van de Technische Jachtservice eerst nog montagewerkzaamheden aan het schip moest verrichten voordat het schip te water kon worden gelaten. B had er niet voetstoots vanuit mogen gaan dat de medewerker van de Technische Jachtservice met het werk aan het schip klaar was, ondanks eventuele eerdere uitlatingen. B had immers nog geen sleutel ontvangen en had ook niet opgelet of de medewerker zijn werk reeds had verricht, zo blijkt uit de uitlating van B in de getuigenverklaring: ‘ik let daar niet op, ik heb mijn eigen werk’. Ook indien er met B van wordt uitgegaan dat hij van tevoren had gezegd dat het schip die avond nog te water zou worden gelaten en de medewerker van de Technische Jachtservice dat goed zou vinden, had onder die omstandigheden van B verwacht mogen worden dat hij zekerheidshalve zou hebben geïnformeerd of het werk inderdaad klaar was. Niet gesteld of gebleken is dat dat niet met een eenvoudig telefoontje had gekund. Door dat na te laten en toch het schip te water te laten, heeft B jegens A onzorgvuldig, in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, gehandeld. Het hof bekrachtigt de vonnissen van de rechtbank.

V verkoopt aan K een winkelruimte. In de koopovereenkomst is de voorwaarde opgenomen dat een waarborgsom van 10% van de koopprijs zal fungeren als verbeurde boete wanneer de koper in de nakoming van zijn verplichtingen tekort schiet. Daarnaast is in de koopakte opgenomen dat ‘voor het overige de gebruikelijke bepalingen die bij koop en verkoop van (soortgelijke) onroerende zaken gelden van toepassing zijn’. Na het sluiten van de koopovereenkomst twisten partijen over de oppervlakte van het gekochte. Volgens V betreft de overeengekomen oppervlakte het bruto-vloeroppervlak, terwijl K stelt dat dit het verhuurbaar vloeroppervlak moet zijn. K meldt V dat de oppervlakte niet conform de overeenkomst is en ontbindt de koopovereenkomst. De rechtbank heeft de ontbinding niet rechtsgeldig geoordeeld, omdat de taalkundige uitleg (die vanwege de professionaliteit van partijen wordt gehanteerd) van de koopovereenkomst leidt tot de conclusie dat sprake is van het bruto-vloeroppervlak. Aldus is er geen sprake van wanprestatie aan de zijde van K. De rechtbank heeft hierop besloten dat V het boetebedrag zoals overeengekomen in de koopakte toewijsbaar is. K gaat hiertegen in hoger beroep. Het hof gaat mee in het oordeel van de rechtbank en stelt dat K de overeenkomst niet rechtsgeldig heeft ontbonden. V stelt dat de schade die zij geleden heeft hoger is dan de boete, hetgeen het hof (in grote lijnen) aannemelijk acht. Daarmee ligt aan het hof de vraag voor of V aanspraak kan maken op: - haar schade, vermeerderd met de boete (het primaire standpunt van V); - het schadebedrag (het subsidiaire standpunt van V), of: - op het bedrag van de boete (het standpunt van K, dat overeenkomt met het eindvonnis van de rechtbank). Op grond van artikel 6:92 lid 2 BW treedt hetgeen ingevolge het boetebeding verschuldigd is in de plaats van de schadevergoeding op grond van de wet. Deze bepaling van aanvullend recht is een toepassing van het beginsel dat een boetebeding waarvan de strekking niet duidelijk is in het voordeel van de schuldenaar moet worden uitgelegd. Volgens V hebben partijen willen afwijken van deze bepaling, zodat die niet in de weg staat aan toewijzing van haar vordering tot vergoeding van schade, naast betaling van de boete. Het boetebeding zou slechts de vertraagde nakoming sanctioneren, maar het recht op schadevergoeding van V onverlet laten. Het hof volgt V niet in dit betoog. In de akte wordt geen onderscheid gemaakt tussen vertragingsschade en andere schade. Bovendien heeft V in eerste aanleg gesteld dat de bepaling dat ‘voor het overige de gebruikelijke bepalingen van toepassing zijn’ inhoudt dat de gebruikelijke bepalingen een uitzondering zijn op de niet dwingendrechtelijke regel van artikel 6:92 lid 2 BW. V heeft in dat verband gewezen op de algemene voorwaarden bij de door de notaris opgestelde conceptakte van levering en op de standaard NVM-koopakte, hetgeen betekent dat op de overeenkomst ook het boetebeding uit de standaard KNB-koopovereenkomst en de standaard NVM-koopakte van toepassing zouden zijn, inhoudende dat de nalatige partij een boete verbeurt voor iedere dag dat hij na in gebreke te zijn gesteld nalatig blijft tot aan de dag van de nakoming. Over de kracht van het boetebeding stelt het hof dat in de koopakte alleen de essentialia van het boetebeding zijn vermeld, te weten dat bij niet-nakoming aanspraak bestaat op een boete en wat de hoogte van het boetebedrag is. Het boetebeding is ook niet in een aparte bepaling vermeld, maar opgenomen in een artikel dat primair handelt over de waarborgsom. Het hof geeft aan dat in genoemde voorwaarden in zoverre wordt afgeweken van genoemde regel dat aanspraak gemaakt kan worden op volledige schadevergoeding wanneer de schade hoger is dan het boetebedrag, maar niet in die zin dat aanspraak bestaat op zowel de boete als op de schadevergoeding. Onder deze omstandigheden, en gelet op het feit dat de overeenkomst uitdrukkelijk voorziet in toepasselijkheid van de gebruikelijke bepalingen bij overeenkomsten als de onderhavige, vallen de gebruikelijke bepalingen over de toepassing van boetebedingen hieronder. De slotsom is dat V aanspraak heeft op vergoeding van de door haar geleden schade, welke schade hoger is dan het boetebedrag. V heeft daarnaast geen aanspraak op de boete.

Het geschil tussen partijen betreft een geldleningovereenkomst die tussen gedaagde als schuldenaar en zijn ex-schoonvader als schuldeiser is aangegaan. Het meest verstrekkende verweer van gedaagde is dat de vordering tot nakoming van de verplichtingen uit de geldleningovereenkomst is verjaard, omdat hij de (stuitings)brief van 25 november 2007 niet heeft ontvangen. Gelet op de bepalingen van de overeenkomst is het bedrag direct en terstond opeisbaar als gedaagde de aangegane betalingsverplichtingen niet nakomt. Nu is overeengekomen dat hiervoor geen nadere ingebrekestelling is vereist, brengt een redelijke uitleg van deze bepalingen mee dat het rechtsgevolg van opeisbaarheid van de gehele schuld intreedt na ommekomst van twee maanden, zijnde per 2 maart 2005. Indien komt vast te staan dat gedaagde de brief van 25 november 2007 niet heeft ontvangen, is jegens gedaagde pas in juli 2011 voor het eerst aanspraak gemaakt op terugbetaling van het geleende bedrag. Ingevolge artikel 3:307 lid 1 BW is door een tijdsverloop van vijf jaar nadat de vordering opeisbaar is geworden de vordering tot nakoming in dat geval verjaard. Als uitgangspunt geldt dat de afzender van een aangetekende brief, wanneer de geadresseerde stelt dat de brief hem niet (tijdig) heeft bereikt, dient te bewijzen dat hij de brief aangetekend en naar het juiste adres heeft verzonden en bovendien aannemelijk dient te maken dat de brief (tijdig) aan de geadresseerde is aangeboden op de wijze die daartoe ter plaatse van bestemming is voorgeschreven (onder andere HR 4 juni 2004, LJN AO5122). Ter onderbouwing van het standpunt dat de brief van 25 november 2007 gedaagde tijdig heeft bereikt, heeft eiser een track & trace-formulier van TNT Post overgelegd. Hieruit blijkt dat de aangetekende zending op 27 november 2007 niet is afgeleverd, omdat geadresseerde niet aanwezig was en dat de zending beschikbaar is gesteld op een afhaallocatie in Winterswijk vanaf 28 november 2007. Op 4 december 2007 is de zending afgehaald op het afhaalkantoor te Winterswijk. Gelet hierop staat niet ter discussie dat de zending is aangeboden op een wijze die ter plaatse van bestemming is voorgeschreven. Aan eiser kan worden toegegeven dat het tijdspad van het opstellen van de brief en de verzending klopt met de gegevens op het track & trace-formulier. Groot vraagteken blijft of de adressering van de brief overeenkomt met het adres van gedaagde en door wie de brief ter verzending is aangeboden. Het enige aanknopingspunt voor de adressering is de op zich juiste postcode. Eiser beschikt niet meer over bewijsstukken dat de vermelde barcode overeenstemt met de barcode van de aangeboden aangetekende brief. Dat gedaagde of zijn gemachtigde de zending heeft afgehaald is een veronderstelling die niet door bewijsstukken wordt gestaafd. Daarmee is niet komen vast te staan dat de gegevens van het track & trace-formulier betrekking hebben op de door eiser ter attentie van gedaagde aangetekend verzonden brief. Het track & trace-formulier kan betrekking hebben op alle zendingen in het postcodegebied 7108 BN die voldoen aan de statusinformatie. De rechtbank oordeelt dat eiser niet is geslaagd in het op hem rustende bewijs en dat de verjaring niet op rechtsgeldige wijze is gestuit. De vordering van eiser wordt afgewezen.

Partijen twisten onder meer over de vraag of zij in hun overeenkomst tot het bouwen van een machine de mogelijkheid tot ontbinding van die overeenkomst hebben opgenomen. De rechtbank en het hof in hoger beroep nemen op voorhand aan dat partijen de mogelijkheid tot ontbinding hebben uitgesloten, maar het hof laat A toe tot het leveren van tegenbewijs. Vaststaat dat A en B uitgebreid hebben onderhandeld over de inhoud van de overeenkomst, waarbij ook de ontbinding aan bod is gekomen. Bij gebrek aan geleverd tegenbewijs door A volgt het hof de stelling van B dat daar waar in de conceptovereenkomst een ontbindende voorwaarde was opgenomen, B expliciet op het schrappen daarvan heeft aangedrongen. Het hof concludeert dat partijen de mogelijkheid tot ontbinding van de overeenkomst hebben uitgesloten. Verder oordeelt het hof over de vraag of B schadeplichtig is jegens A toen bleek dat de machine niet de overeengekomen snelheid kon behalen. Het antwoord daarop luidt ontkennend, nu de overeenkomst moet worden gekwalificeerd als een overeenkomst tot aanneming van werk (artikel 7:750 BW) en de gevolgen van de ondeugdelijke uitvoering van het werk door de aannemer in beginsel voor rekening komen van de opdrachtgever als die het gevolg zijn van gebreken in – of ongeschiktheid van – door de opdrachtgever verstrekte plannen, tekeningen, enzovoorts (artikel 7:760 lid 2 en 3 BW). Dit zou anders zijn wanneer de aannemer, B in dit geval, zijn waarschuwingsplicht heeft geschonden of anderszins met betrekking tot deze gebreken in deskundigheid of zorgvuldigheid is tekortgeschoten. Er is in casu echter niet gebleken dat B haar waarschuwingsplicht heeft geschonden. Op het moment dat duidelijk werd dat de machine de overeengekomen productiesnelheid niet zou gaan halen zonder deze ingrijpend om te bouwen, heeft B A daarvan op de hoogte gesteld en een voorstel gedaan met betrekking tot de daarmee gemoeide kosten. A heeft overigens niet betwist dat het een nieuwe, nog niet eerder gebouwde machine betrof, waarmee machinebouwer B geen ervaring had. B hoefde daarnaast, zo oordeelt het hof, ook niet te weten dat het ontwerp wel eens niet zou kunnen werken omdat het een nieuw ontwerp machine betrof en een deskundige derde op verzoek van A een haalbaarheidsonderzoek had verricht. Het hof oordeelt dat B van het door A aangedragen ontwerp mocht uitgaan, waarbij nog van belang is dat de bouw van de machine een ‘experimenteel gebeuren’ was. De gevolgen zijn voor rekening van A.

ICT-dienstverlener X schakelt voor een van zijn opdrachtgevers het internetcommunicatiebureau I-Aspect in, voor het maken van een aangepaste en verbeterde versie van het programma EVC Online. Begin 2010 stelt I-Aspect aan X voor het project op te delen in blokken van een tijdspanne van ongeveer anderhalve week en om allereerst een offerte te maken voor de eerste vier blokken, het gedeelte dat nodig is voor een compleet werkende quickscan. X stemt in met dit voorstel. De blokken 1 t/m 4 zijn in juni 2010 opgeleverd, maar alle problemen die verband houden met deze blokken zijn pas in augustus 2010 opgelost. In november 2010 geeft I-Aspect aan dat zij verwacht in februari 2011 te kunnen opleveren. X geeft aan dat zij alleen bij tijdige oplevering, dat wil zeggen operationeel voor 1 februari 2011, tijdige betaling kan garanderen. Deze oplevering gebeurt niet, maar I-Aspect gaat in overleg met X door met de maak van het programma. De sfeer wordt ondertussen grimmiger tussen partijen, X betaalt zijn facturen niet, ook niet wanneer de migratie van de opdrachtgever is afgerond door I-Aspect. I-Aspect geeft aan bij X dat de werkzaamheden veel meer blijken te omvatten dan vooraf voorzien, waardoor de werkzaamheden enorm zijn uitgebreid. Zij stuurt X nogmaals twee facturen. X reageert hierop met de reactie dat de vertraging onaanvaardbaar is, dat de urenvermeerdering niet onder zijn verantwoordelijkheid valt en dat hij reeds had ingestemd met versobering van de specificaties, waarop een e-mailconversatie tussen partijen losbarst. I-Aspect wenst de kosten van de extra werkzaamheden af te wentelen op X. X stelt in reactie een ultimatum over de oplevertijd en een vast bedrag, echter weigert I-Aspect hieraan te voldoen, omdat de nog benodigde werkzaamheden niet te begroten zijn. X stelt I-Aspect in gebreke en vervolgens ontbindt hij de overeenkomst. X vordert in rechte terugbetaling van de facturen en een schadevergoeding wegens schuldenaarsverzuim. De rechtbank stelt allereerst de vraag centraal of I-Aspect in verzuim is geraakt met betrekking tot de oplevering van EVC Online. In het bevestigende geval is de overeenkomst rechtsgeldig door X ontbonden. De duiding dat een blok in de praktijk ongeveer anderhalve week in beslag neemt, brengt in dit geval niet mee dat partijen door aanvaarding door X van de offertes zijn overeengekomen dat elk blok in anderhalve week moest zijn afgerond. In geen van de offertes is een termijn voor oplevering opgenomen. Voor X moest na de oplevering van de eerste vier blokken het duidelijk zijn geworden dat anderhalve week per blok niet realistisch was. De eerste vier blokken waren immers ook niet binnen zes weken afgerond. Het voorgaande brengt mee dat X en I-Aspect in het kader van de uitvoering van de offerte van februari 2010 geen fatale termijn zijn overeengekomen. Met betrekking tot de afspraken gemaakt in november 2010 heeft I-Aspect aan X geschreven dat de geoffreerde werkzaamheden op zijn vroegst begin/medio februari 2011 zouden worden opgeleverd. X heeft de offerte van 16 november 2010 vervolgens aanvaard, op voorwaarde dat tijdig zou worden opgeleverd, dat wil zeggen volledig operationeel voor 1 februari 2011. I-Aspect heeft hiertegen geen bezwaar gemaakt. De door X gestelde termijn van 1 februari 2011 lag vlakbij de door I-Aspect aangegeven termijn in de offerte. X mocht er dan ook van uitgaan dat I-Aspect de door hem gestelde voorwaarde van oplevering per 1 februari 2011 heeft aanvaard. Die datum kan daarom in beginsel worden beschouwd als een fatale termijn voor oplevering van EVC Online, echter kan X zich in dit geval niet verschuilen achter de opleveringstermijn van die datum. Met instemming van X is I-Aspect na 1 februari 2011 doorgegaan met haar werkzaamheden aan EVC Online ten behoeve van X. Over de inhoud en voortgang van die werkzaamheden hebben X en I-Aspect uitvoerig contact gehad. Onder deze omstandigheden heeft X bij I-Aspect het gerechtvaardigd vertrouwen gewekt dat hij zijn aanspraak op levering per 1 februari 2011 niet meer geldend zou maken, zodat hij zijn recht heeft verwerkt om zich erop te beroepen dat I-aspect vanaf 1 februari in verzuim is. Of de vordering daarna opeisbaar is geworden en I-Aspect alsnog in verzuim is geraakt, stelt de rechtbank vast dat over de opleveringsdatum van EVC Online inclusief de nieuwe onderdelen partijen geen overeenstemming hebben bereikt. Ook over de exacte inhoud van de aangepaste overeenkomst en de hoogte van de kosten konden zij het niet eens worden. Dit brengt mee dat de vordering van X tot oplevering van EVC Online, met de door hem na november 2010 gewenste aanpassingen, nog niet opeisbaar is geworden. Hieruit volgt dat de aanmaning van X er niet toe heeft geleid dat I-Aspect in verzuim is geraakt, zodat de overeenkomst niet rechtsgeldig is ontbonden. Er zijn geen ongedaanmakingsverbintenissen ontstaan en X heeft geen recht op schadevergoeding op de voet van artikel 6:277 BW. De rechtbank wijst de vorderingen van X af.

De auteurs geven een overzicht van twintig jaar aansprakelijkheidsrecht. Daaruit blijkt dat de verrassingen niet zozeer voortkwamen uit de invoering van het nieuwe recht in 1992, maar veeleer het gevolg zijn van baanbrekende rechtspraak.

K koopt een appartementsrecht van V. In de verkoopbrochure is vermeld dat de kelderbak is vernieuwd. Bij de koopovereenkomst overhandigt V een map aan K met informatie over het gekochte appartement, alsmede een geschrift waaruit blijkt dat de firma N de kelderbak heeft geïnjecteerd. Twee jaar na de koop ondervindt K vochtproblemen in de kelder van het appartement. K vordert vergoeding van de schade c.q. reparatiekosten. De rechtbank heeft geoordeeld dat V toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van zijn verplichting uit de koopovereenkomst, nu hij een appartementsrecht heeft geleverd dat niet beantwoordt aan de overeengekomen eigenschap dat de kelderbak van het souterrain volledig gerenoveerd zou zijn. In hoger beroep stelt V dat de lekkage is veroorzaakt door een gebroken standleiding van het naastgelegen pand. Volgens het hof maakt V echter onvoldoende duidelijk welke invloed die omstandigheid zou moeten hebben op de toewijsbaarheid van de vordering. Het is aannemelijk dat als de kelderbak volledig gerenoveerd was geweest, zoals K mocht verwachten, de kelderbak volledig waterdicht zou zijn. Als te vergoeden schade gelden daarom de kosten die nodig zijn om de kelderbak van het souterrain waterdicht te maken. Voor zover daarvoor destructieve werkzaamheden nodig zijn, zijn die kosten – en de kosten die nodig zijn om de gevolgen daarvan weer ongedaan te maken – toewijsbaar. Daarnaast zijn de kosten toewijsbaar die nodig zijn om beschadigingen in het souterrain te herstellen die het gevolg zijn van lekkages, doch slechts voor zover die lekkages zijn veroorzaakt doordat de kelderbak niet waterdicht was. De schade zal zo concreet mogelijk moeten worden begroot, ofwel zo veel mogelijk in overeenstemming met de kosten die K daadwerkelijk heeft gemaakt als gevolg van de non-conformiteit. Ook voor vergoeding komen in aanmerking de kosten die K naar redelijke verwachting daadwerkelijk nog in de toekomst zal maken als gevolg van de non-conformiteit. Anders dan K beargumenteert, begroot het hof de schade op het positieve contractbelang (door de werkelijke toestand te vergelijken met de hypothetische toestand dat het geleverde zou hebben beantwoord aan de overeenkomst) en niet op het negatieve contractbelang (door de werkelijke toestand te vergelijken met de hypothetische toestand dat een andere koopprijs tot stand zou zijn gekomen doordat K ervan op de hoogte zou zijn gesteld dat de kelderbak niet volledig was gerenoveerd). Bij schadevergoeding wegens non-conformiteit acht het hof dit de meest passende wijze van schadebegroting. De door K aangevoerde kosten voor een binnenhuisarchitect wijst het hof af, nu die kosten niet in causaal verband staan met de non-conformiteit.

Valar sluit met Helion een overeenkomst tot het leveren, implementeren en in werking houden van een softwareprogramma genaamd VBS. Partijen schatten dat het project tot maart 2007 in beslag zal nemen. Dit blijkt langer te duren dan voorzien, waarop in augustus 2007 Helion Valar sommeert om uiterlijk op 1 september 2007 de werkzaamheden af te maken. Echter, na deze uiterste datum gaan partijen weer in gesprek en worden de werkzaamheden voortgezet. Deze werkzaamheden blijken nog een jaar te duren. Op enig moment sommeert Helion Valar wederom en stuurt Valar op 3 november 2008 de boodschap om het contract uiterlijk op 1 december 2008 na te komen, inclusief de acceptatie, afsluiting en de definitieve conversie en ingebruikname van de offerte. Helion sluit op 5 november 2008 de ‘remote access’ af, wat betekent dat Valar niet zonder toestemming van Helion op afstand de computer kan besturen. Valar werkt door tot 3 december 2008 en deelt op 10 december 2008 aan Helion mee nog twaalf dagen nodig te hebben om het werk af te maken. Op 17 december 2008 schrijft Helion echter aan Valar dat zij niet langer in de gelegenheid wordt gesteld het werk af te maken en ontbindt de overeenkomst buitengerechtelijk. Helion vraag een verklaring voor recht dat Valar jegens Helion toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van haar contractuele verplichtingen en dat Valar jegens Helion aansprakelijk is voor de schade en te verklaren voor recht dat Helion de overeenkomst rechtsgeldig heeft ontbonden. Valar verweert zich en stelt ten eerste dat er geen sprake is van niet-nakoming, aangezien het VBS-systeem op zichzelf werkt. Dit verweer houdt geen stand, omdat Valar zichzelf tegenspreekt. Zij geeft namelijk ook aan dat de opdracht niet is afgerond, nu geen volledige implementatie en conversie hebben plaatsgevonden. De rechtbank oordeelt dat implementatie en conversie onderdeel vormen van de opdracht en aldus dat Valar haar verplichting niet is nagekomen. Vervolgens stelt Valar dat er sprake is van schuldeisersverzuim, omdat zijdens Valar nakoming is verhinderd doordat Helion de daartoe noodzakelijke medewerking niet heeft verleend tijdens de gehele uitvoering van het contract (en dus niet alleen vanaf de ingebrekestelling) en Helion dientengevolge in schuldeisersverzuim verkeerde. Voor de beoordeling van de vraag of Helion in schuldeisersverzuim verkeerde, stelt de rechter dat uitsluitend de situatie vanaf de ingebrekestelling van 3 november 2008 tot 1 december 2008 bepalend is, omdat partijen voor die tijd nog in overleg waren en werkzaamheden werden verricht door Valar. Valar beroept zich op het blokkeren door Helion op 5 november 2008 van de ‘remote access’. Helion voert aan dat Valar ‘remote access’ kreeg als zij daarom verzocht en dat Helion Valar nimmer heeft verhinderd ‘on site’ (op locatie) bij Helion te werken. De reactie daarop van Valar is de herhaling van haar stelling dat de ‘remote access’ werd geblokkeerd, waarbij zij niet ingaat op de stellingen van Helion. Gelet op deze gang van zaken heeft te gelden dat Helion ten aanzien van dit punt niet in schuldeisersverzuim is geraakt. Een en ander leidt tot het oordeel dat Valar door het uitblijven van de prestatie na de sommatie van 3 november 2008 tegen 1 december 2008 op de laatstgenoemde datum in verzuim is geraakt. Helion heeft het contract dan ook op goede gronden ontbonden, de desbetreffende verklaring voor recht is toewijsbaar en hetzelfde geldt voor de verklaring voor recht dat Valar toerekenbaar is tekortgeschoten.

A houdt zich bezig met expeditie, op- en overslag en controle van diverse goederen. B handelt in grondstoffen. A en B werken al jaren samen op basis van afspraken, waarbij A voor B tegen vergoeding operationele werkzaamheden verricht en diensten verleent en materieel en personeel ter beschikking stelt. B wenst op enig moment het tarief te verlagen. Als A niet akkoord gaat, zegt B de overeenkomst op. A vordert van B nakoming van de overeenkomst en toegang tot de kantoorruimte en de loods, alsmede A van werk te voorzien. De voorzieningenrechter wijst de vordering van A toe waar het betreft toegang tot de kantoorruimte en de loods, echter niet voor de duur van de overeenkomst. Ook moet B schade vergoeden. De rechtbank moet beoordelen of de overeenkomst rechtsgeldig is beëindigd. Voor de beoordeling van de vordering dient de beëindigingsdatum van de overeenkomst te worden bepaald. Tussen partijen is niet in geschil op welk moment de overeenkomst is aangegaan, echter wel is er twist over de periode waarmee de overeenkomst steeds stilzwijgend is verlengd en de opzeggingsmogelijkheden van de overeenkomst. In de overeenkomst is een opzegtermijn van twee maanden opgenomen, onder de voorwaarde dat partijen jaarlijks in de maand november de tarieven voor het komende jaar vaststellen (tussentijdse opzegtermijn). Voor overige gevallen is een opzegtermijn van zes maanden opgenomen. De rechtbank oordeelt dat het artikel over de tussentijdse opzegging de mogelijkheid geeft om de overeenkomst tussentijds te beëindigen. Partijen hadden nooit de gewoonte om over tarieven te onderhandelen. Voorwaarde is wel dat zij dat in november doen. Nu is gebleken dat B pas in december aan A een brief over wijziging van tarieven heeft gestuurd, kan B zich niet beroepen op de korte opzegtermijn uit de overeenkomst, ook al is de relatie tussen partijen zodanig verstoord dat niet kan worden verwacht dat de overeenkomst nog doorgang vindt. De rechtbank meent dat partijen duidelijke afspraken hebben gemaakt over de beëindiging van de overeenkomst in het geval zij geen overeenstemming zouden bereiken over de tarieven. Er zijn geen bijzondere omstandigheden gesteld die maken dat de overeenkomst toch geacht moet worden te zijn beëindigd zonder rekening te houden met de lange opzegtermijn. De vraag is vervolgens met welke termijn de overeenkomst steeds is verlengd. Hiertoe is van belang welke zin partijen over en weer redelijkerwijs mochten toekennen aan de overeenkomst en hetgeen zij van elkaar mochten verwachten (Haviltex-criterium). De bepaling in de overeenkomst is innerlijk tegenstrijdig, zodat niet uit de tekst is op te maken met welke termijn de overeenkomst wordt verlengd. Het is aan A om te bewijzen dat de overeenkomst steeds met drie jaar wordt verlengd, maar de rechtbank oordeelt dat, gelet op hetgeen in de overeenkomst is verwoord, de stelling van B dat de overeenkomst werd aangegaan voor drie jaar en vervolgens telkens met één jaar werd verlengd aannemelijker is dan dat partijen de overeenkomst hebben willen verlengen met steeds drie jaar. Aan elk tegenargument dat A hiertoe aanvoert, gaat de rechtbank voorbij. Ook al werd A bij het opstellen van de overeenkomst niet bijgestaan door een jurist en B wel, de tekst van de overeenkomst is niet zo gecompliceerd dat een niet juridisch geschoold persoon deze niet zou kunnen begrijpen. Tenslotte is het zo dat de overeenkomst met inachtneming van een opzegtermijn van zes maanden schriftelijk kan worden opgezegd per het einde van de contractperiode (lange opzegtermijn). A heeft niet betwist de schriftelijke opzegging te hebben ontvangen, zodat de overeenkomst rechtsgeldig is opgezegd. Een schadevergoeding voor A (omdat B de overeenkomst abrupt zou hebben opgezegd) acht de rechtbank niet reëel, nu partijen de opzegtermijn bij het aangaan van de overeenkomst passend vonden. Wel meent de rechtbank dat B, omdat A gedurende de looptijd van de overeenkomst uitdrukkelijk verplicht was aan B personeel en materiaal beschikbaar te stellen voor het uitvoeren van werkzaamheden in de loods, ook verplicht was om gedurende de opzegtermijn werk aan te bieden aan A. Dat heeft B niet meer gedaan en het was ook duidelijk dat zij niet meer zou gaan nakomen, zodat B zonder ingebrekestelling in verzuim is geraakt en tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst en schade moet vergoeden. De rechtbank geeft partijen gelegenheid om de omvang van de schade te bepalen.

A heeft met zijn auto onvoldoende afstand gehouden tot de auto van B en is achterop de auto van B gereden. A verkeerde onder invloed van alcohol, hetgeen door de politie is vastgesteld. Verzekeraar V heeft de wettelijke aansprakelijkheid van A verzekerd. V keert uit aan B verhaalt de schade op A. Uitgangspunt bij de beoordeling van het geschil is artikel 15 WAM, waaruit volgt dat de verzekeraar die ingevolge deze wet de schade van een benadeelde geheel of gedeeltelijk heeft vergoed, ofschoon de schade niet door een verzekering was gedekt, voor het bedrag der schadevergoeding verhaal heeft op de aansprakelijke persoon. Vaststaat dat V de schade van de benadeelde partij (B) op grond van artikel 6 WAM – waarin een rechtstreeks vorderingsrecht op de verzekeraar van de aansprakelijke persoon is opgenomen – heeft vergoed. Bij de beantwoording van de vraag of de schade wel of niet door een verzekering werd gedekt, is allereerst van belang welke polisvoorwaarden van toepassing waren ten tijde van de schadeveroorzakende gebeurtenis. In de Polisvoorwaarden PP01012008 is namelijk wél een alcoholuitsluitingsclausule opgenomen en in de Polisvoorwaarden PP0102006 niet. Naar het oordeel van de rechtbank dient in dit geval te worden uitgegaan van de toepasselijkheid van de Polisvoorwaarden PP01012006. Daartoe is redengevend dat in deze voorwaarden is bepaald dat deze gelden vanaf de datum die is gelegen vóór de schadeveroorzakende gebeurtenis. V heeft naar het oordeel van de rechtbank niet op toereikende wijze onderbouwd, dat de (kennelijk opvolgende) Polisvoorwaarden PP01012008 van toepassing zouden zijn. In deze polisvoorwaarden is een ingangsdatum van ná het ongeval genoemd, terwijl V haar stelling dat deze polisvoorwaarden niettemin al eerder golden, niet heeft gemotiveerd. Hoewel dus vaststaat dat A ten tijde van de schadeveroorzakende gebeurtenis onder invloed was van een hoeveelheid alcohol, die het toegestane promillage ver overschreed, kan hem aldus geen alcoholuitsluitingsclausule worden tegengeworpen. V kan derhalve niet, onder verwijzing naar het alcoholgebruik van A, hem op die grond dekking onder de polis weigeren. V kan echter naar het oordeel van de rechtbank wel met succes een beroep doen op de in de Polisvoorwaarden PP01012006 opgenomen opzetclausule. V heeft zich naar het oordeel van de rechtbank terecht op het standpunt gesteld dat de schade is veroorzaakt door voorwaardelijke opzet zijdens A. Het staat vast dat A, alvorens hij met zijn auto aan het verkeer is gaan deelnemen, een (zeer) ruime hoeveelheid alcohol (bier) heeft genuttigd; hij heeft tegenover de politie verklaard dat het ging om een hoeveelheid van vijftien tot twintig glazen. Het is een feit van algemene bekendheid dat het nuttigen van alcohol, laat staan in deze hoeveelheden, de rijvaardigheid van een bestuurder vermindert. A heeft erkend dat hij hiervan op de hoogte was. De rechtbank overweegt dat A, door te gaan rijden na (aanzienlijk) alcoholgebruik, willens en wetens de aanmerkelijke kans op het ontstaan van een verkeersongeval heeft aanvaard. Daarmee is sprake van voorwaardelijke opzet op het ontstaan van de schade, zodat de schade van dekking is uitgesloten. Aldus is ook voldaan aan de tweede voorwaarde die artikel 15 WAM stelt voor verhaal van schade op de aansprakelijke persoon. De rechtbank oordeelt dat A er niet te goeder trouw vanuit mocht gaan dat de schade door zijn WA-verzekering zou worden gedekt. A heeft willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat hij als bestuurder van een auto betrokken zou raken bij een verkeersongeval. Voor dergelijke gevallen beoogt een aansprakelijkheidsverzekering de verzekerde geen dekking te verlenen. Tenslotte oordeelt de rechtbank dat A uit het tijdsverloop na de schadeveroorzakende gebeurtenis evenmin heeft mogen afleiden dat V haar verhaalsrecht niet meer zou uitoefenen.

M en V wonen zonder samenlevingscontract samen en worden door de Rabobank gezien als ‘bancaire eenheid’, omdat zij een gezamenlijke bankrekening hebben en een huishouden delen. V is aldus bevoegd om beschikkingshandelingen uit te voeren over de privérekening van M. Op een gegeven moment overlijdt M door een ongeval. De wettelijke erfgenamen zijn de ouders van M. Na het overlijden van M hebben de ouders V mondeling gevolmachtigd om over de betaalrekening te beschikken, teneinde (1) de betaalrekening te gebruiken voor de financiële afwikkeling rondom de begrafenis en (2) vervolgens de betaalrekening op te heffen. V licht de Rabobank niet in over deze voorwaarden, maar deelt slechts mede dat zij beschikkingsbevoegd is gesteld door de ouders van M. V wijzigt de naam van de rekening van ‘Erven M’ naar ‘M’. Nadat de financiën rondom de begrafenis zijn afgewikkeld, maakt V het restant van het saldo van de betaalrekening over. V zou nu de rekening moeten opheffen, maar doet dat niet. In plaats daarvan wijzigt zij de tenaamstelling van de rekening in haar eigen naam. V vertelt de ouders van M dat de rekening is opgeheven. Vervolgens wijzigt zij de tenaamstelling in ‘Erven M’ en geeft hiervoor als reden dat het rekeningnummer en de tenaamstelling anders niet meer corresponderen met de opgave bij de fiscus. Meer dan een jaar daarna komen de ouders van M erachter dat V de rekening nog heeft aangehouden en aldus buiten haar volmacht is getreden. V heeft intussen meer dan € 10.000 van de rekening overgemaakt naar haar eigen rekening. In rechte is de vraag aan de orde of de Rabobank onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mocht aannemen dat aan V door de ouders van M een toereikende volmacht was verleend om na het overlijden van M te mogen beschikken over de betaalrekening (en of door de ouders van M op de onjuistheid van deze veronderstelling een beroep kan worden gedaan, zoals bepaald in artikel 3:61 lid 2 BW). De kantonrechter concludeert dat Rabobank uit de omstandigheden redelijkerwijs mocht aannemen dat er tot en met de afwikkeling van de betaalrekening sprake was van een aan V verstrekte onbeperkte volmacht. De betalingen die verband hielden met de afwikkeling van de nalatenschap konden immers niet zonder medewerking van de erfgenamen plaatsvinden (zie ook HR 19 februari 2010, LJN BK7671 en HR 3 februari 2012, LJN BU4909). De kantonrechter concludeert dat de ouders van M op de hoogte moeten zijn geweest van het bestaan van de betaalrekening en kennelijk in de handelwijze van V hebben bewilligd. Binnen de aan de ouders van M toe te rekenen schijn van volmacht valt dan eveneens de bevoegdheid van V om de tenaamstelling van de rekening te wijzigen. Partijen twisten of dit is genoemd in een telefoongesprek na het overlijden van M aan de Rabobank. De kantonrechter stelt dat dit überhaupt niet relevant is, omdat Rabobank reeds op grond van deze omstandigheden redelijkerwijs mocht aannemen dat er sprake was van een toereikende volmacht. De kantonrechter merkt hierbij op dat het op de weg van de erfgenamen (de ouders van M), als beheerders van de nalatenschap, had gelegen om aan te geven dat de onderhavige volmacht beperkt was. De bij de Rabobank opgewekte schijn dat het hier geen beperkte volmacht betrof, dient voor risico van de ouders van M te komen, nu zij de situatie dat V kon beschikken over de betaalrekening hebben laten voortduren. Voorts hebben zij pas veel later (twintig maanden) na de overboeking van het restantsaldo bij Rabobank geïnformeerd naar de status van de betaalrekening en pas op dat moment mededeling gedaan over de omvang van de door hen aan V verleende volmacht. De kantonrechter oordeelt tenslotte dat na overboeking van het restantsaldo, de Rabobank de betaalrekening redelijkerwijs als afgewikkeld heeft kunnen beschouwen. Het stond Rabobank derhalve vrij om vervolgens het rekeningnummer toe te wijzen aan V en op haar naam te zetten. Rabobank heeft aldus de op haar rustende zorgplicht niet geschonden.

A BV, groothandel in verf, levert aan zowel doe-het-zelfzaken en aan de professionele schildersmarkt via diverse verkoopcentra. B BV produceert verf en aanverwante producten, die A sedert medio jaren tachtig levert. In een raamovereenkomst zijn omtrent de distributie door A van producten van B afspraken geformuleerd, waarbij ook bonusafspraken zijn gemaakt. Op enig moment bericht A aan B over de voorgenomen overname van A door C. B wil de samenwerking heroverwegen. Wanneer C daadwerkelijk A heeft overgenomen, laat B weten dat zij het niet aanvaardbaar vindt dat met en door de overname (de uitvoering van) de raamovereenkomst in feite geschiedt met de grootste concurrent van B. B zegt de overeenkomst op en staakt levering aan A. A protesteert bij de voorzieningenrechter. De voorzieningenrechter oordeelt dat niet is uit te sluiten dat een bodemrechter zal oordelen dat de overname door C in strijd is met mededingingsrechtelijke regels, omdat C behoort tot dezelfde economische eenheid. Van een groepsvrijstelling in verband met een (verticale) distributierelatie kan geen sprake zijn, omdat C na de overname zowel concurrent als distributeur van B zal zijn. Daarnaast is het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat B gehouden zou zijn de overeenkomst – zij het indirect – voort te zetten met haar grootste concurrent. De consequentie van deze voortzetting zou immers zijn dat deze concurrent bij naleving van de overeenkomst (waaronder het delen van cijfers en verplicht maandelijks overleg) op de hoogte zal raken van strategische bedrijfsinformatie. Doordat goede samenwerking vanaf het moment van de overname niet goed mogelijk is (geweest), is beëindiging van de overeenkomst niet onredelijk. A had kunnen voorzien dat B de overeenkomst – na de overname van A door C – op korte termijn zou beëindigen. Voorts is A ruimschoots voor de daadwerkelijke beëindiging van het voornemen daartoe in kennis gesteld en gemaand tot een oplossing te komen. De door A gevraagde voorziening is niet toewijsbaar.

Bloembollenbedrijven gebruiken stro om de geplante bloembollen in de winter te beschermen tegen uitdroging, erosie en vorstschade. Delger verhandelt stro aan de bloembollensector op basis van voorverkoop tegen een afgesproken prijs. In 2011 deed zich door een droog voorjaar en een natte zomer een ernstige schaarste voor. Ten gevolge daarvan steeg de marktprijs van stro na de zomer opvallend sterk: in augustus 2011 waren de boven- en onderprijzen nog € 50 en € 70 per ton stro, in september waren de prijzen gestegen tot € 140 en € 160 per ton stro. Dit terwijl Delger met vier verschillende bloembollenbedrijven in het voorjaar van 2011 een prijs had afgesproken van € 90 en € 100 per ton stro. Deze levering is gebeurd door middel van een overeenkomst (‘contractsformulier’) waarop op de voorkant staat dat Delger zijn algemene voorwaarden heeft gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Op de achterkant staan de algemene voorwaarden vermeld. In deze voorwaarden is een clausule opgenomen met als kopje ‘overmacht’, waarin staat dat buitengewone omstandigheden Delger ontheffen van zijn verplichtingen. Eind september 2011 beroept Delger zich op de overmachtsclausule uit haar algemene voorwaarden en laat haar afnemers weten slechts te willen leveren wanneer zij € 70 bovenop de overeengekomen prijs betalen. De bloembollenbedrijven stellen Delger in gebreke en besluiten na een afwijzende reactie van Delger, stro af te nemen bij derden. Zij vorderen schadevergoeding van Delger, wegens het moeten betalen van een hogere prijs. Zij stellen dat de algemene voorwaarden niet van toepassing zijn en indien zij wel van toepassing zijn er geen sprake is van een overmachtssituatie. De rechtbank stelt vast dat op de voorzijde het contractsformulier slechts wordt vermeld dat Delger algemene voorwaarden heeft gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Toepasselijkheid van de op de achterzijde vermelde voorwaarden wordt niet uitdrukkelijk bedongen in het contractsformulier. Niet gesteld of gebleken is dat door Delger expliciet is gewezen op toepasselijkheid van deze voorwaarden. Daarmee staat vast dat de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden niet is overeengekomen doordat eiseressen die voorwaarden uitdrukkelijk hebben aanvaard als onderdeel van de afspraken. Het gaat naar het oordeel van de rechtbank te ver om het ‘stilzwijgen’ van eiseressen ter gelegenheid van het opmaken van het contractsformulier uit te leggen als het aanvaarden van de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden op grond van artikel 3:35 BW, waar dat formulier zélf van die toepasselijkheid niet uitdrukkelijk gewag maakte. De rechtbank hecht er aan uit te spreken dat ook als de algemene voorwaarden van Delger toepasselijk zouden zijn geweest, daarmee nog niet gegeven is dat Delger zich op het overmachtsartikel mocht beroepen. Integendeel, Delger was ook in dat geval verplicht geweest om stro te leveren tegen de met eiseressen afgesproken prijs. Nu partijen geen overleg hebben gevoerd over de betekenis van de algemene voorwaarden, verwijst de hierin opgenomen overmachtsclausule naar het wettelijke begrip ‘overmacht’ zoals dat ten grondslag ligt aan de artikelen 6:74 en 6:75 BW. Volgens deze wettelijke regeling is er sprake van overmacht indien de tekortkoming niet te wijten is aan Delger, noch krachtens (onder meer) verkeersopvattingen voor zijn rekening komt. In de verkeersopvattingen die overmacht uitsluiten, is een belangrijke rol weggelegd voor voorzienbaarheid: zodra te voorzien is dat zich een probleem kan voordoen, is er geen sprake van overmacht, maar moet de schuldenaar hetzij de negatieve gevolgen dragen als het probleem zich manifesteert, hetzij tevoren een expliciet voorbehoud maken. In het licht van het voorgaande moet het overmachtsartikel aldus worden uitgelegd dat voorzienbare belemmeringen in beginsel geen overmacht opleveren. De aanzienlijke prijsstijging van stro in 2011 is een voorzienbaar probleem geweest; Delger heeft ter comparitie aangegeven dat zij eerder daardoor in moeilijkheden is geraakt en zij zich in verband daarmee heeft willen wapenen. In dit laatste is zij evenwel niet geslaagd, zo moet de rechtbank vaststellen, door dit artikel te formuleren als bedoeld voor gevallen van ‘overmacht’. Delger kan goede grond hebben om het risico van snel stijgende stroprijzen af te willen dekken door overeen te komen dat zij niet gehouden is na te komen als haar inkoopprijs stijgt. Delger dient een dergelijke bijzondere clausule evenwel uitdrukkelijk onder de aandacht van haar afnemers te brengen. De overmachtsbepaling van haar algemene voorwaarden schiet in dezen hoe dan ook te kort. Door niet te leveren tegen de afgesproken prijs is Delger toerekenbaar tekortgeschoten in de nakoming van de overeenkomsten. De rechtbank veroordeelt Delger om het verschil tussen de afgesproken prijs en de uiteindelijk aan derden betaalde prijs te vergoeden aan de bloembollenbedrijven.