Aflevering 2

In de rechtspraak, met name die van de Hoge Raad, treft men verschillende uitspraken aan, waarbij de zogenaamde abstracte of objectieve wijze van schadevaststelling is toegepast die men dan stelt tegenover de concrete of subjectieve wijze van schadevaststelling. Op de vraag in welke gevallen een abstracte wijze van schadeberekening op zijn plaats is, is geen algemeen antwoord gegeven. Artikel 6:97 BW laat het antwoord aan de rechter over.

Als contractenrechtspecialist krijgen we er – vroeg of laat – allemaal mee te maken: de battle of forms. De regeling van artikel 6:225 lid 3 BW heeft vanaf de invoering gezorgd voor de nodige rechtspraak en discussie over het materiële toepassingsgebied. Kort gezegd is de Nederlandse regeling gebaseerd op de zogenoemde first shot rule: toepasselijk zijn de voorwaarden waarnaar wordt verwezen in het eerste verzonden geschrift.1 indien de andere partij niet aan die voorwaarden gebonden wil worden, moet zij deze uitdrukkelijk van de hand wijzen. Gebeurt het van de hand wijzen niet of niet uitdrukkelijk (genoeg), dan is de andere partij toch gebonden aan de voorwaarden waarnaar het eerst is verwezen.

Het verpanden van de portefeuille van een assurantietussenpersoon lijkt mogelijk! Maar wat verpanden we dan en hoe vestig je dit pandrecht?

Advocaat A heeft in opdracht van Most Communicative BV juridische diensten verleend. Most Communicative laat een aantal facturen onbetaald. Voorafgaand aan een comparitie van partijen, dreigt A zich als advocaat terug te trekken indien Y (de bestuurder van Most Communicative) de facturen niet doet betalen. Y zegt toe te zullen betalen. A dwingt daarbij een persoonlijke garantstelling van Y af, uit hoofde waarvan hij Y nu in rechte aanspreekt. Y verweert zich tegen de vordering en stelt dat A bij het verkrijgen van de persoonlijke garantstelling misbruik van omstandigheden heeft gemaakt. Y stelt dat het hoogst ongebruikelijk is voor een advocaat om een garantstelling van een statutair bestuurder in privé te vragen en dat daarvoor is vereist dat de Deken wordt betrokken. Y doet een beroep op misbruik van omstandigheden (artikel 3:44 lid 4 BW) en verwijst daarbij naar Hof Den Bosch 29 mei 2012 (LJN BW7211). Het verweer van Y slaagt. Volgens de rechtbank is aan alle vereisten van artikel 3:44 lid 4 BW voldaan. Y bevond zich in een afhankelijke positie ten opzichte van A en deze afhankelijke positie heeft hem ertoe bewogen de persoonlijke garantstelling te geven. De afhankelijkheid van Y ten opzichte van A is eigen aan de relatie tussen een advocaat en zijn cliënt, mede gelet op het belang dat een cliënt heeft om zich – gelet op de (in dit geval) jarenlange samenwerking tussen de cliënt en zijn advocaat, en de betrokkenheid van zijn advocaat bij de lopende zaak – door zijn advocaat te laten bijstaan bij (in dit geval) een op handen zijnde comparitie. In die afhankelijke situatie heeft A bevorderd dat Y de persoonlijk garantstelling heeft gegeven. A heeft Y immers gezegd dat hij de openstaande facturen moest voldoen omdat hij zich anders als advocaat zou terugtrekken en hem niet zou bijstaan bij de comparitie die één week later zou plaatsvinden. Daarbij heeft hij uiteindelijk toegezegd Y als advocaat te zullen bijstaan bij de comparitie onder (onder meer) de voorwaarde van de persoonlijke garantstelling voor alles wat A te vorderen heeft en zal hebben. Voor het bevorderen van de totstandkoming van de persoonlijke garantstelling in de zin van artikel 3:44 lid 4 BW is voldoende dat A de persoonlijke garantstelling heeft geaccepteerd. Niet is vereist dat het initiatief daartoe ook van A is uitgegaan. In regel 28 lid 1 van de Gedragsregels voor Advocaten is bepaald: ‘Het is de advocaat niet geoorloofd voor de betaling van zijn declaratie andere zekerheid te aanvaarden dan een voorschot in geld, behoudens in bijzondere gevallen en dan slechts na overleg met de deken.’ A wist of behoorde te weten dat hij op grond van de gedragsregels geen persoonlijke garantstelling als zekerheid van Y had mogen vragen of aanvaarden, tenzij het een bijzonder geval betrof en dan na overleg met de Deken. Dit is niet gebeurd. Het was A in dit geval dan ook niet toegestaan om de persoonlijke garantstelling van Y te vragen en/of te aanvaarden en A had Y ook daarvan behoren te weerhouden, omdat hij wist (of had moeten weten) dat dit in strijd was met de gedragsregels. A’s standpunt dat het beroep op misbruik van omstandigheden niet opgaat omdat het Y vrijstond om op het moment dat de garantstelling werd gevraagd, daaraan niet te voldoen, volgt de rechtbank niet. Y was destijds niet van het bestaan van de gedragsregels op de hoogte, noch van het feit dat A geen garantstelling mocht accepteren (tenzij in bijzondere omstandigheden en na overleg met de Deken), terwijl A daarvan wel op de hoogte was of behoorde te zijn. In die omstandigheden gaat het er niet om of Y vrij was om wel of niet een persoonlijke garantstelling aan te gaan, maar had A hem, mede gelet op de afhankelijke en ongelijkwaardige positie van hem ten opzichte van zijn advocaat, daarvan hoe dan ook behoren te weerhouden. Nu aan alle vereisten van artikel 3:44 lid 4 BW is voldaan, wordt de persoonlijke garantstelling vernietigd. De rechtbank wijst de vordering van A af.

Twee recente uitspraken van de Hoge Raad over de vraag of rechtshandelingen nietig zijn op grond van artikel 3:40 lid 1 BW (strijd met de goede zeden of de openbare orde) laten zien dat het door de wetgever gemaakte – subtiele – onderscheid tussen het aangaan, de inhoud en de strekking van een overeenkomst nog steeds van belang is. Ook daarom blijft artikel 3:40 BW een lastig toe te passen bepaling.

Het echtpaar M en V besluit op een gegeven moment een echtscheidingsprocedure in gang te zetten. Op advies van M, directeur van Hazeland Projecten BV, neemt V contact op met advocatenkantoor X om haar belangen te laten behartigen inzake de echtscheidingsprocedure. Alvorens V en X bij elkaar komen, stuurt X een brief waarin staat dat V haar een opdracht heeft verstrekt en er een interne betalingsafspraak zal bestaan tussen V en Hazeland. Wanneer V, M en X met zijn drieën samenkomen, spreken zij concreet af dat de factuur van X aan Hazeland zal worden gericht, onder vermelding van ‘Bedrijfsactiviteiten’. De eerste declaratie voor de verrichte werkzaamheden verstuurt X desondanks aan V. V stuurt hierop een reactie aan X waarin staat dat de facturen dienen te worden verzonden naar Hazeland. X crediteert vervolgens de factuur aan V. De volgende facturen richt zij wel aan Hazeland, waarbij op de specificatie Hazeland Projecten BV als cliënt staat vermeld. Hazeland blijft, ook na herhaaldelijk sommaties, in gebreke met betaling, waarop X zich tot V wendt. V laat hierop weten dat Hazeland als opdrachtgever van X moet worden aangemerkt en dat zij niet aansprakelijk is voor betaling van de declaraties. Hazeland blijkt echter in zwaar weer te verkeren en biedt ter betaling een percentage van 12,5% van de hoofdsom tegen finale kwijting. Als Hazeland in faillissement komt te verkeren, dient X (zekerheidshalve) haar vorderingen wegens de onbetaald gebleven facturen in bij de curator ter verificatie. X vordert veroordeling van V tot betaling van de openstaande facturen. Zij legt hieraan ten grondslag dat zij in opdracht en voor rekening van V juridische werkzaamheden betreffende de echtscheiding van V heeft verricht. V heeft, ondanks aanmaningen, nagelaten de daaraan verbonden kosten te voldoen. V stelt dat niet zij, maar Hazeland opdracht voor de werkzaamheden heeft gegeven en dat uitsluitend Hazeland tot betaling kan worden aangesproken. X erkent dat op verzoek van V de facturen naar Hazeland gezonden werden, maar zij stelt, onder verwijzing naar de bevestigingsbrief die zij verstuurde voorafgaand aan de bespreking met partijen, dat V aansprakelijk blijft voor betaling van de declaraties. De kantonrechter oordeelt dat aan de bevestigingsbrief geen doorslaggevende betekenis kan worden toegekend. Deze brief is immers verstuurd voordat de eerste bespreking had plaatsgevonden, waarin specifieke afspraken zijn gemaakt over de wijze van declareren. Pas toen bleek dat Hazeland de facturen onbetaald liet, is X V tot betaling gaan aanspreken. Gelet op deze gang van zaken moet het ervoor gehouden worden dat Hazeland in deze als opdrachtgever fungeerde. Dat wordt ook ondersteund door de gedane aanbieding van Hazeland (om 12% van de vordering te voldoen tegen finale kwijting) en de omstandigheid dat X de vordering ter verificatie in het faillissement van Hazeland heeft ingediend. Dat de werkzaamheden feitelijk ten behoeve van V zijn verricht, maakt het voorgaande niet anders.

P heeft bij een vliegtuigmaatschappij een vlucht geboekt van Amsterdam naar Lima. Volgens zijn vluchtschema vliegt P eerst op Madrid, waarna hij dient over te stappen naar Lima. De vluchten hebben verschillenden nummers. Omdat de eerste vlucht vertraging heeft opgelopen, mist P de tweede vlucht. Hij komt uiteindelijk 21 uur later aan in Lima dan gepland. P stelt dat de vliegtuigmaatschappij vanwege de vertraging van de vluchten gehouden is hem te compenseren tot een bedrag van € 600. Hij baseert zijn vordering op artikel 7 Verordening (EG) nr. 261/2004. Hij wijst daarbij op de beantwoording van prejudiciële vragen door het Hof van Justitie van de Europese Unie in het Sturgeon-arrest. De vliegtuigmaatschappij voert aan dat ingevolge dat arrest de forfaitaire vergoeding van artikel 7 van de verordening in beginsel ook verschuldigd is bij een vertraging van drie uur of langer, maar dat daarvan in casu geen sprake is: de twee vluchten met verschillende nummers moeten ieder afzonderlijk worden beschouwd. De vlucht van Amsterdam naar Madrid was weliswaar vertraagd, maar minder dan drie uur. Volgens de vliegtuigmaatschappij was de tweede vlucht niet vertraagd, maar heeft P deze vlucht gemist vanwege de eerdergenoemde vertraging. De kantonrechter stelt vast dat in het Sturgeon-arrest van het HvJ EU het volgende is overwogen: ‘In deze omstandigheden dient te worden vastgesteld dat personen van vertraagde vluchten aanspraak kunnen maken op de compensatie wanneer zij door dergelijke vluchten drie of meer uren tijd verliezen, dat wil zeggen wanneer zij hun eindbestemming drie of meer uren na de door de luchtvaartmaatschappij oorspronkelijk geplande aankomsttijd bereiken.’ Het begrip ‘eindbestemming’ is in artikel 2 sub h van de verordening, voor zover relevant, als volgt gedefinieerd: ‘de bestemming die vermeld staat op het bij de incheckbalie aangeboden ticket of, in geval van rechtstreeks aansluitende vluchten, de bestemming van de laatste vlucht.’ De kantonrechter is van oordeel dat voor de beantwoording van de vraag of er sprake is van een (op financiële compensatie rechtgevende) vertraging van drie uur of meer, in het geval van een boeking die betrekking heeft op aansluitende vluchten, moet worden gekeken naar de bestemming van de laatste vlucht. Dit volgt uit bovenstaande rechtsoverweging van het Sturgeon-arrest, waarin expliciet wordt verwezen naar de eindbestemming, in samenhang met de definitie van dat begrip zoals gegeven in de verordening. Een en ander is ook in overeenstemming met artikel 7.1 van de verordening, waarin voor de bepaling van de afstand wordt aangeknoopt bij ‘de laatste bestemming’. Dat betekent in het onderhavige geval dat gekeken moet worden naar het verschil tussen de geplande aankomsttijd in Lima en de daadwerkelijk aankomsttijd. Nu dit verschil ruim 21 uur bedraagt, heeft P recht op compensatie.

V sluit een overeenkomst met K voor de verkoop van een pand voor € 525.000 k.k. (kosten koper). Twee weken later mailt V dat de levering van het verkochte met btw is belast, omdat het om een nieuw gebouw gaat. V geeft hierop aan dat de koopprijs, die exclusief btw is, ‘derhalve’ verhoogd zal moeten worden met 19% btw. K laat hierop weten van de koop af te zien, omdat hij het niet acceptabel vindt om in plaats van 6% overdrachtsbelasting, waarvan hij tijdens de onderhandelingen was uitgegaan, 19% btw over de koopprijs zal moeten betalen. V vordert, nadat de rechtbank zijn vordering heeft afgewezen, bij het hof nakoming van de koopovereenkomst. In de kern komt het geschilpunt tussen partijen neer op de vraag wat onder ‘kosten koper’ moet worden verstaan. Het hof stelt dat het aankomt op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze aanduiding mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Het hof geeft aan dat naar algemeen spraakgebruik onder ‘kosten koper’ wordt verstaan dat de over de levering verschuldigde overdrachtsbelasting, de kosten van de notaris voor het opmaken van de leveringsakte en de kosten van het kadaster voor de inschrijving van de leveringsakte voor rekening van de koper zijn. Onder dit begrip valt – nog steeds naar algemeen spraakgebruik – niet de over de levering verschuldigde omzetbelasting. Dit wekt overigens geen bevreemding, enerzijds omdat onroerende zaken veelal door particulieren worden verkocht (en in die gevallen reeds daarom van een met btw belaste levering geen sprake kan zijn), anderzijds omdat artikel 38 van de Wet op de Omzetbelasting 1968 het de ondernemer verbiedt om aan anderen dan ondernemers en publiekrechtelijke lichamen goederen en diensten aan te bieden tegen prijzen met zodanige aanduidingen dat de omzetbelasting niet in de prijzen zou zijn begrepen. Het voorgaande betekent dat K de aanduiding ‘kosten koper’ aldus mocht begrijpen dat daaronder eventueel verschuldigde omzetbelasting niet was begrepen, tenzij hij op grond van door V gedane mededelingen anders hebben begrepen of hadden moeten begrijpen. V brengt hierop naar voren dat tijdens de besprekingen is aangebracht ‘dat er een fiscaliteit uitgezocht moest worden met betrekking tot de eigendomsoverdracht’, alsmede ‘dat er gekeken moest worden of er overdrachtsbelasting en/of btw betaald zou moeten of kunnen worden bij de eigendomsoverdracht’. K betwist deze uitlatingen. Wat daar verder ook van zij, het hof is van oordeel dat ook met deze mededelingen V onvoldoende duidelijk te kennen zou hebben gegeven dat eventueel verschuldigde btw voor rekening van V zou zijn.

X verstrekt op 17 januari 2010 een lening van € 300.000 aan het noodlijdende Healthcenter BV. In de akte worden Healthcenter en enig aandeelhouders/bestuurders M, N en O tezamen vermeld als ‘partij enerzijds’ en X als ‘partij anderzijds’. Het geld wordt gebruikt ten bate van Healthcenter, waarop M, N en O ieder 15% van de aandelen in Healthcenter voor de nominale waarde aan X overdragen. De leenovereenkomst verplicht voorts M, N en O en X extra bedragen over te maken op de bankrekening van Healthcenter. De conceptakte voorafgaand aan de akte was opgesteld door X. Over de tekst hiervan is niet onderhandeld of een wijziging voorgesteld door partijen, noch een deskundig oordeel gevraagd. Healthcenter gaat op 6 maart 2012 failliet. Bij akte van cessie van 16 februari 2012 heeft X de gehele rechtsverhouding onder de overeenkomst van 17 januari 2010 overgedragen aan Creditline. Partijen zijn verdeeld over de vraag of het gaat om een overeenkomst tussen enerzijds Healthcenter en M, N en O, en anderzijds X, dan wel een tussen drie (groepen van) partijen: Healthcenter, M, N en O, en X. Creditline stelt dat Healthcenter en M, N en O de overeenkomst als één partij zijn aangegaan, omdat X naast de zekerheid in de vorm van de aandelenoverdracht, extra zekerheid voor de terugbetaling van de geldlening verlangden doordat M, N en O naast Healthcenter aansprakelijk zouden worden. Daarom staan Healthcenter en M, N en O als partijen ‘enerzijds’ vermeld, aldus Creditline. M, N en O bestrijden dat en voeren aan dat over (enige vorm van) zekerheid voor terugbetaling van de lening niet is gesproken, evenmin over hoofdelijk schuldenaarschap van M, N en O. Volgens M, N en O had de aanduiding ‘enerzijds’ bij hen en Healthcenter in de akte geen verdere betekenis dan als de vennootschap en de zittende aandeelhouders. De rechtbank overweegt dat de overeenkomst die in de akte van 17 januari 2010 is bevestigd een zakelijk karakter heeft. Die aard geeft aanleiding om de taalkundige betekenis van de bewoordingen van de akte van zwaarwegend belang te achten. Bij de beschrijving van de ‘partijen’ in de akte van 17 januari 2010 wordt onderscheid gemaakt tussen drie categorieën: A. Healthcenter B. M, N en O C. X. In de overeenkomst verklaart X zich ‘bereid Healthcenter een lening te verstrekken maximaal groot € 300.000’. In dat artikel wordt wel Healthcenter, maar worden niet M, N en O genoemd. Hoofdelijkheid van M, N en O wordt niet in dit artikel geduid. In een volgend artikel is bepaald dat ‘Indien er meer dan € 300.000 benodigd aan liquiditeiten is dan wordt door partij B 55% en partij C 45% aan geldmiddelen overgemaakt naar de bankrekening van Healthcenter om het meer benodigde te dekken.’ In die bepaling nemen ‘partij B’, M, N en O en ‘partij C’, X (voorwaardelijke) verbintenissen op zich ten gunste van Healthcenter als de partij die de geldmiddelen zal ontvangen. In die constellatie kunnen Healthcenter en M, N en O niet als één partij worden beschouwd. In enkele andere bepalingen van de akte wordt geregeld op welke wijze de ter leen te ontvangen bedragen zullen worden aangewend. Uit die bepalingen blijkt niet dat M, N en O de ontvangen gelden kunnen aanwenden. De akte van 17 januari 2010 bevat voorts regelingen over de rekening-courant verhoudingen tussen M, N en O en Healthcenter, waarbij deze als gescheiden partijen worden aangemerkt. Voorts verkopen M, N en O 45% van de aandelen in Healthcenter aan X; in die verhouding kunnen Healthcenter en M, N en O evenmin over één kam worden geschoren. Een en ander tegen elkaar afwegende komt de rechtbank tot het oordeel dat uit het enkele woordgebruik ‘enerzijds’ en ‘anderzijds’ bij de beschrijving van de partijen niet kan worden afgeleid dat daarom Healthcenter en M, N en O zich als één partij hebben gepresenteerd jegens X. Het vorenstaande leidt tot de slotsom dat M, N en O in de akte van 17 januari 2010 als (een) zelfstandige (groep van) partijen moet(en) worden aangemerkt, los van Healthcenter.

A is belegger in het Utrechtse voorzieningencentrum Parkwijk, waarvan B ontwikkelaar is. Partijen sluiten in 2003 een overeenkomst over de te verdelen bedragen ten bate van de publieke voorzieningen. In deze overeenkomst is het volgende cessieverbod opgenomen: ‘B is niet bevoegd haar rechten en/of verplichtingen uit deze overeenkomst over te dragen aan een derde.’ Partijen hebben in 2006 een geschil over de nog te betalen facturen. B stelt dat hij een vordering heeft op A uit hoofde van de overeenkomst uit 2003, A beroept zich op rechtsgeldige verrekening. In 2007 fuseert B met ASR, waarbij B als rechtspersoon verdwijnt. In 2009 cedeert B zijn vordering aan C, waarvoor ASR (als directeur van B) haar toestemming verleend. C beroept zich vervolgens op nakoming door A. De rechtbank heeft het beroep op verrekening door A gehonoreerd. C gaat hierop in hoger beroep. A wijst erop dat B per 1 maart 2007 als verdwijnende rechtspersoon is gefuseerd met ASR, wat er toe leidt dat er in 2009 is gecedeerd door een niet meer bestaande rechtspersoon. Volgens C heeft de cessie wel rechtsgeldig plaatsgevonden, omdat uit de ondertekening van de cessieakte door ASR blijkt dat ASR de wil had de vordering op A over te dragen aan C. Het hof stelt dat uit de ondertekening door ASR kan worden afgeleid dat zij instemde met de overdracht van de vordering aan C, maar dat dat nog geen argument is om van rechtsgeldige cessie te spreken. Het hof merkt hierbij op dat de mogelijkheid van uitleg niet zover gaat dat de inhoud van de akte wordt bepaald op basis van feiten die de partijen bij de akte eerder zelf klaarblijkelijk niet hebben onderkend. De conclusie is dan ook dat deze cessie er niet toe heeft geleid dat C rechthebbende is geworden op de vordering op A. C stelt dat ASR, ter voorkoming van discussie over de rechtsgeldigheid van de akte van cessie uit 2009, de vordering op A (andermaal) zal overdragen aan C en dat partijen met het cessieverbod slechts hebben bedoeld dat het B niet zou zijn toegestaan haar rechten en/of verplichtingen ter zake de ontwikkeling, realisatie en verkoop van het project aan een derde over te dragen. Dit omdat het vanzelfsprekend niet de bedoeling was dat A, bij de uitvoering van het project, met een andere dan de uitgekozen projectontwikkelaar zou kunnen worden geconfronteerd, en niet om haar ook te verbieden haar uiteindelijke recht op betaling te cederen. De vraag is daarom of partijen met de onderhavige contractsbepaling een beding met goederenrechtelijke werking, of slechts een verbod met verbintenisrechtelijke werking hebben beoogd (wanprestatie). Wanneer een cessieverbod namelijk goederenrechtelijke werking heeft, dan heeft dat tot gevolg dat de overdracht van de vordering ongeldig is wegens het ontbreken van beschikkingsbevoegdheid, artikel 3:83 lid 2 BW (HR 17 januari 2003, LJN AF0168). Het litigieuze beding is geformuleerd in termen van onbevoegdheid van de rechthebbende. De hantering van dat goederenrechtelijke begrip vormt een belangrijke indicatie dat partijen met het beding niet slechts obligatoire werking beoogden. Het hof wijst daarbij ook op het door C zelf genoemde doel van het verbod, namelijk dat A in de uitvoeringsfase niet zonder haar instemming met een andere dan de uitgekozen projectontwikkelaar zou kunnen worden geconfronteerd. Het spreekt voor zich dat dit doel het meest effectief wordt bereikt doordat een overdracht in strijd met het verbod ongeldig is en niet slechts grond oplevert voor acties uit hoofde van wanprestatie. De bewoordingen van het artikel geven voorts geen steun voor de door C voorgestane uitleg dat het verbod niet zou gelden voor de overdracht van een uit de overeenkomst voortvloeiend recht op betaling van B. Zeker nu A en B professionele contractspartijen zijn en B behoorde tot een groter concern in de bouw/projectontwikkeling, moet worden aangenomen dat B de betekenis en reikwijdte van het onderhavige beding moet hebben kunnen begrijpen. Het onoverdraagbaar gemaakte karakter van de vordering raakt alle rechtsopvolgers, dus ook ASR. De conclusie is dat ook de hernieuwde cessie door ASR niet tot een geldige overdracht van de vordering van (oorspronkelijk) B op A aan C heeft geleid. Het vonnis van de rechtbank wordt daarom bekrachtigd, zij het op andere gronden.

Een groep aardbeientelers werken samen met Wellpict, die zich onder meer bezighoudt met de verkoop van aardbeien, waarbij zij zich richt op bijna de gehele Europese markt. Wellpict doet jarenlang zaken met de telers, waarbij zij regelmatig met elkaar overleg voeren over de streefprijzen en de hoeveelheden van de door de telers te leveren aardbeien. Het is de telers niet bekend voor welke prijs en aan welke (eind)afnemers in Engeland of elders in Europa de desbetreffende aardbeien zouden worden verkocht. De telers en het transportbedrijf voor het vervoer van de aardbeien factureren aan Wellpict. Wellpict factureert aan de (eind)afnemers. Partijen zijn geen (expliciete) beloning voor de werkzaamheden van Wellpict overeengekomen. Het is de telers niet bekend hoe Wellpict haar administratie inricht, welke marges Wellpict berekent en welke kosten Wellpict doorrekent om tot een prijs te komen die Wellpict bereid is om aan de telers te betalen. Op 24 september 2008 verzoekt een medewerker van Wellpict de telers om de volgende dag in overleg te treden over de prijsafstemming. Naar aanleiding van dat overleg deelt dezelfde medewerker van Wellpict bij e-mail van 30 september 2008 de telers mee dat over de periode van week 40 tot en met 44 een prijs van € 4,10 per kilo netto is overeengekomen voor de aardbeien die worden geleverd aan Engeland. Uiteindelijk blijkt echter dat de afname in Engeland minder groot is dan verwacht, waarop Wellpict een lagere prijs ontvangt voor de aardbeien. De afgesproken prijs voor de andere landen (Tsjechië) is wel in overeenstemming gebleken met de werkelijkheid. Twee weken later, in oktober 2008, schrijft de medewerker van Wellpict dat hij de afspraken niet kan nakomen, ‘niet omdat de afgesproken prijs het belangrijkste probleem is, maar vanwege het gebrek aan vraag in Engeland’ en waarin hij voorstelt om voor de leveranties met betrekking tot Engeland vanaf week 42 een lagere dagprijs te hanteren. De telers stellen dat zij met Wellpict een vaste prijs hebben afgesproken voor de aardbeien. Wellpict stelt zich op het standpunt dat slechts sprake is van een streefprijs, omdat zij een agentuurovereenkomst had met de telers. Ingevolge artikel 7:428 lid 1 BW is een agentuurovereenkomst een overeenkomst waarbij de ene partij, de principaal, aan de andere partij, de handelsagent, opdraagt en deze zich verbindt, voor een bepaalde of een onbepaalde tijd en tegen beloning bij de totstandkoming van overeenkomsten bemiddeling te verlenen, en deze eventueel op naam en voor rekening van de principaal te sluiten zonder aan deze ondergeschikt te zijn. Uit deze bepaling, meer in het bijzonder uit het gebruik van het woord ‘eventueel’, volgt dat de agent zich verbindt te bemiddelen bij de totstandkoming van overeenkomsten. Met andere woorden: in het kader van de agentuurovereenkomst kan hetzij de principaal na bemiddeling door de handelsagent op eigen naam een overeenkomst sluiten, hetzij de handelsagent op naam van de principaal. Dit betekent dat de handelsagent niet in eigen naam en voor eigen rekening en risico handelt, maar – eventueel – overeenkomsten sluit op naam en voor rekening van de principaal. Het hof is, gezien die feiten en omstandigheden, van oordeel dat Wellpict niet op naam en voor rekening van de telers, doch op eigen naam en voor eigen rekening en risico heeft gehandeld met betrekking tot de door de telers te leveren aardbeien. Daaruit volgt dat geen sprake is van een agentuurovereenkomst. Het hof is voorts van oordeel dat gedurende de jarenlange zakelijke relatie tussen de telers en Wellpict met betrekking tot de aardbeien in kwestie, een serie voorovereenkomsten tot stand is gekomen, in het kader waarvan partijen telkens tevoren een streefprijs voor de aardbeien hebben afgesproken. Die voorovereenkomsten werden gevolgd door koopovereenkomsten, indien de telers (na nader overleg tussen partijen) besloten om de door hen geteelde aardbeien te plukken en aan Wellpict te leveren. Voorts dient de vraag te worden beantwoord of partijen, in afwijking van hun gebruikelijke werkwijze waarbij in het kader van een voorovereenkomst een streefprijs werd afgesproken, een vaste koopprijs zijn overeengekomen. Uit het e-mailverkeer, en dan met name de e-mails verzonden door de medewerker van Wellpict in oktober 2008, blijkt naar het oordeel van het hof dat partijen in afwijking van hun tot dat moment geldende afspraken, voor de aardbeien die bestemd zijn voor de Engelse markt een vaste koopprijs zijn overeengekomen en geen (zoals Wellpict stelt) vaste streefprijs. Dit leidt tot de conclusie van het hof dat de teleurstellende Engelse markt een omstandigheid is die voor rekening en risico van Wellpict komt.

K is voornemens een restaurant over te nemen van V. Zij sluit hierop een overeenkomst waarin een financieringsvoorbehoud is opgenomen. In dit voorbehoud staat dat de koop niet doorgaat wanneer de koper geen aanbod tot geldlening heeft gekregen ten bedrage van de koopprijs. De banken weigeren een financiering te verlenen aan K wegens de locatie en de slechte jaarcijfers van de jaren daarvoor. Uiteindelijk ontvangt K vier keer een afwijzing van vier verschillende banken. K meldt dit aan V. De partner van V (P) stelt vervolgens tien dagen voor de slotdatum voor om de financiering te verlenen. K besluit dit niet te doen, omdat P geen officiële instelling is. K blaast het ondernemingsavontuur af: ze roept het financieringsvoorbehoud in en zoekt weer fulltime baan. V echter stelt dat K hiertoe niet gerechtigd was, nu zij uitzicht had op financiering, en vordert alsnog nakoming. Anders dan K stelt, is volgens de voorzieningenrechter onvoldoende aannemelijk dat de geldlening – of dat aanbod – op grond van de koopovereenkomst alleen afkomstig zou mogen zijn van een bank, althans van een officieel erkende geldverstrekker. Op zich is aannemelijk dat K met het aanbod van P tijdig een aanbod tot financiering had, zodat K in beginsel geen beroep op het in de koopovereenkomst opgenomen financieringsvoorbehoud zou toekomen. Daar staat tegenover dat dit aanbod in een relatief laat stadium is gedaan en dat dit aanbod werd gedaan op het moment dat meerdere banken het verzoek van K tot financiering reeds afgewezen hadden, omdat zij twijfelden aan de levensvatbaarheid van het concept. Het aanbod was bovendien op dat moment nog te weinig concreet en afkomstig van iemand waarin K geen vertrouwen had. Dat K weinig vertrouwen had in P als financier is, gelet op het voorstel dat hij eerst bij dagvaarding heeft gedaan, niet onbegrijpelijk. De in dat voorstel opgenomen voorwaarden zijn voorshands bezwarend te achten, gezien het recht van hypotheek op het woonhuis van K, een ruim omschreven pandrecht en de hoge maandtermijnen. Ook wanneer anders wordt besloten, valt – mede gezien het beginsel van contractvrijheid – voorshands niet uit te sluiten dat in een bodemprocedure wordt geoordeeld dat K, ondanks het aanbod van P, toch redelijkerwijs het in de koopovereenkomst opgenomen financieringsvoorbehoud mocht inroepen. De desbetreffende ontbindende voorwaarde houdt geen verplichting in om een financiering aan te gaan. Nu K afziet van de koop, zal bij een toewijzing van de vordering van V in bodemprocedure alleen een schadevergoeding kunnen worden toegewezen. Dit is voor de voorzieningenrechter reden te meer om de vordering van V af te wijzen.

F maakt aan franchiseorganisatie Curves kenbaar dat zij belangstelling heeft voor haar sportschoolformule. Curves laat hierop aan F weten dat zij verwacht dat het gebied waarin F haar sportschool wil openen groeipotentie heeft qua ledenaantallen. Zij geeft hierop een rijtje verwachte cijfers. F besluit de franchiseovereenkomst te sluiten met Curves. In de franchiseovereenkomst wordt tussen de partijen vastgelegd dat Curves geen garanties verstrekt aangaande de winstgevendheid van de vestiging en dat dit tot het risico van de franchisenemer behoort. Ondanks de prognoses blijkt de Curvesformule niet zo goed te lopen als F had verwacht. De verwachte cijfers, zoals overgegeven aan F, worden niet gerealiseerd. F stelt dat ze de franchiseovereenkomst heeft gesloten op basis van onjuiste informatie van Curves, zodat de overeenkomst vernietigbaar is op grond van dwaling, en dat al hetgeen zij aan Curves betaald heeft onverschuldigd is betaald. Subsidiair stelt F dat er sprake is van een onrechtmatige daad aan de zijde van Curves. Nu in de franchiseovereenkomst uitdrukkelijk tussen de partijen is vastgelegd dat Curves geen garanties verstrekt aangaande de winstgevendheid van de vestiging en dat dit tot het risico van de franchisenemer behoort, dient een eventuele dwaling van F aangaande de haalbaarheid van de ledenaantallen en daarmee de winstgevendheid van de vestiging op grond van de franchiseovereenkomst voor haar rekening te blijven (artikel 6:228 lid 2 BW). Bovendien betreft de mededeling van Curves over mogelijke ledenaantallen hooguit een misrekening van een toekomstverwachting, waarop geen vernietiging kan worden gebaseerd (eveneens artikel 6:228 lid 2 BW). Dan ligt de vraag voor of Curves, zoals F stelt, onrechtmatig jegens haar heeft gehandeld door voormelde ledenaantallen als haalbaar te kwalificeren, terwijl ze dat niet waren, dan wel door aan haar mededeling geen grondig en zorgvuldig markt- en vestigingsplaatsonderzoek ten grondslag te leggen. Vooropgesteld wordt dat de Hoge Raad eerder heeft uitgemaakt dat in verband met de aard van de franchiseovereenkomst uit hetgeen de redelijkheid en billijkheid eisen niet de algemene regel voortvloeit dat op de franchisegever een verbintenis rust om de franchisenemer in te lichten omtrent de te verwachten omzet (HR 25 januari 2001, LJN AD7329). F heeft geen concrete omstandigheden gesteld die een dergelijke verbintenis in dit geval wel zouden meebrengen. Met de accordering van de geprognosticeerde ledenaantallen heeft Curves een dergelijke verplichting ook niet op zich genomen, nu partijen in de franchiseovereenkomst het risico van winstgevendheid uitdrukkelijk bij F hebben neergelegd. In het verlengde daarvan rustte op Curves ook geen verplichting om een grondig en zorgvuldig markt- en vestigingsplaatsonderzoek uit te doen voeren, alvorens tot accordering over te gaan. Door dit na te laten, heeft Curves dan ook niet onrechtmatig jegens F gehandeld. Dat Curves, zoals F stelt, moet hebben geweten dat de omstandigheden in het rayon van F minder gunstig waren dan in andere rayons, waar de geprognosticeerde ledenaantallen volgens Curves wel zijn gehaald, is eveneens onvoldoende om tot onrechtmatige daad te kunnen concluderen. Uit het enkele feit dat de geaccordeerde ledenaantallen – en daarmee de prognoses – niet zijn gerealiseerd, volgt nog niet dat zij ernstige fouten bevatten, laat staan dat Curves heeft geweten dat zij ernstige fouten bevatten, waarop zij F niet opmerkzaam heeft gemaakt.

V verkoopt aan K een bedrijfspand. In de koopovereenkomst is een boete opgenomen van 10% (€ 87.500). Op de koopovereenkomst is voorts met pen bijgeschreven dat de verkoop niet door zal gaan ‘wanneer blijkt dat bij grondonderzoek er zodanige vervuiling wordt aangetroffen’, zonder verdere toevoegingen. Een bodemonderzoek wordt ingesteld, waarop de onderzoeker stelt dat er geen sprake is van een saneringsplicht. De aanwezige (geringe) verontreiniging zou geen belemmering dienen te vormen voor de voorgenomen verkoop, aldus de onderzoeker. K echter stelt dat er geen sprake is van schone grond en weigert de koopovereenkomst na te komen. V vordert een verklaring voor recht dat de koopovereenkomst is ontbonden en veroordeling van K tot betaling van de boete van € 87.500 met de handelsrente. Het hof overweegt dat het woord ‘zodanig’ in zijn normale betekenis niet verdraagt het geheel afwezig zijn van enige vervuiling. Een vervuiling kan immers slechts dan een bepaalde kwaliteit hebben (kan slechts dan 'zodanig' zijn) indien sprake is van 'enige' vervuiling. Om die reden dient de door K bepleite uitleg dat sprake moet zijn van volstrekt schone grond in de zin van de afwezigheid van enige vervuiling, te worden verworpen. Voorts is de normaal gangbare betekenis van het begrip ‘schone grond’ niet de afwezigheid van vervuilende stoffen van welke concentratie dan ook, maar dat er geen sanering van de grond nodig is. De omstreden clausule dient daarom te worden uitgelegd in die zin dat aan K de bevoegdheid is verleend de overeenkomst te ontbinden als bedrijfsvestiging zonder voorafgaande sanering niet mogelijk zou zijn. K kon zich dus niet beroepen op ontbinding. V betoogt (na wijziging van eis) dat zij over de boete niet de wettelijke rente op grond van artikel 6:119 BW, maar de wettelijke handelsrente bedoeld in artikel 6:119a BW moet worden toegewezen. Volgens V is het boetebeding onlosmakelijk rechtstreeks verbonden met de ‘hoofdverbintenis’ en treedt schadevergoeding op basis van de wet in de plaats van de hoofdverbintenis. Het hof overweegt dat de contractuele boete zowel een (gefixeerde) schadevergoeding als een strafbepaling als prikkel tot nakoming is. Indien nakoming niet langer mogelijk is, zoals hier het geval is (de zaak is inmiddels verkocht en geleverd aan een derde), treedt het schadevergoedingskarakter van de boete meer naar voren. De boete in de vorm van schadevergoeding treedt niet in de plaats van de ‘hoofdverbintenis’. Zij vormt een van die primaire verbintenis te onderscheiden zelfstandige verbintenis. Dit volgt uit de omstandigheid dat nakoming en boete naast elkaar kunnen worden gevorderd en dat, als de primaire verplichting niet langer kan worden nagekomen, de wettelijke rente over de boete eerst verschuldigd is nadat de schuldenaar van de niet-betaling daarvan in gebreke is gesteld (HR 5 september 2008, LJN BD3127). Het hof overweegt voorts dat de wettelijke handelsrente (evenals de boete) enerzijds een gefixeerde schadevergoeding is en anderzijds een prikkel tot nakoming. Bij de handelsrente staat echter de aansporing tot nakoming van de primaire contractuele verplichting voorop. K kan onder de gegeven omstandigheden daarom over de boete slechts de wettelijke rente als bedoeld in artikel 6:119 BW vorderen.

Bakkerij X heeft in mei 2010 een kredietovereenkomst met ABN AMRO gesloten, die is gewijzigd bij aanvullende overeenkomst van juli 2011. Op basis van deze overeenkomst heeft de bank een totale kredietfaciliteit van € 465.032 aan de bakkerij verstrekt. Tot zekerheid van de nakoming van de kredietovereenkomst heeft de bakkerij ten behoeve van de bank een hypotheek op haar bedrijfspand gevestigd en heeft X zich jegens de bank hoofdelijk verbonden voor de nakoming van de kredietovereenkomst. Het bedrijfspand van de bakkerij is door brand verwoest. De brandverzekeraar heeft de verzekeringspenningen (nog) niet uitgekeerd. In januari 2012 is de bakkerij failliet verklaard. De bank spreekt daarop X aan voor de restschuld onder de kredietovereenkomst. X verweert zich allereerst met de stelling dat de hoofdelijk aansprakelijkstelling is vernietigd op grond van reflexwerking van artikel 1:88 BW en artikel 1:89 BW, omdat zijn levensgezel Y geen toestemming heeft gegeven voor de rechtshandeling. X stelt dat hij sinds 1997 een bestendige relatie heeft met Y, met wie hij samenwoont. X en Y hebben een samenlevingsovereenkomst gesloten ten overstaan van de notaris. Op 18 januari 2010 hebben zij een dochter gekregen en een tweede kind is op komst. De bank was van deze gezinsomstandigheden op de hoogte. Y heeft per brief van 31 juli 2012 aan de bank de hoofdelijke verbondenheid voor de nakoming van de kredietovereenkomst vernietigd. De rechtbank overweegt dat artikel1:88 lid 1 sub c BW bepaalt dat een echtgenoot de toestemming behoeft van de andere echtgenoot voor overeenkomsten die er toe strekken dat hij zich als hoofdelijk schuldenaar verbindt. Indien een zodanige overeenkomst zonder toestemming van de echtgenoot wordt gesloten, is de overeenkomst vernietigbaar. De (niet contracterende) echtgenoot kan een beroep doen op de vernietigingsgrond (artikel 1:89 lid 1 BW). Deze regeling geldt ook voor geregistreerd partners (artikel 1:80b BW jo. 1:88 en 1:89 BW). X en Y zijn niet gehuwd noch geregistreerd partners. De regeling van artikel 1:88 en 1:89 BW kan niet naar analogie worden toegepast op samenlevingsvormen die niet bij de burgerlijke stand zijn geregistreerd, zo overweegt de rechtbank. Uit oogpunt van rechtszekerheid moet het voor de derde partij duidelijk zijn of er om toestemming moet worden gevraagd. Dat de bank ten tijde van het aangaan van de kredietovereenkomst wist dat X samenwoonde en een kind had, maakt dit niet anders. De wet verlangt immers geen toestemming van deze partner. Het verweer faalt Dan voert X aan dat de bank zich eerst behoort te verhalen op de uitkering van de brandverzekering. De bank betwist dat de uitkering (die betrekking heeft op de bedrijfsinventaris) aan de bakkerij toekomt. Zij voert aan dat de bedrijfsinventaris aan de vader van X toebehoorde. De rechtbank overweegt dat het de bank vrijstaat X aan te spreken, ook als er andere verhaalsmogelijkheden zijn. Wel moet zij rekening houden met gerechtvaardigde belangen van de schuldenaren. Vaststaat dat veroordeling van X ernstige gevolgen heeft, waaronder de (executoriale) verkoop van zijn woning waar nauwelijks overwaarde op zit. Indien de bank zich eenvoudig betaling kan verschaffen door zich te verhalen op andere zekerheden, zou het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar kunnen zijn om niet eerst van die andere verhaalsmogelijkheid gebruik te maken. De bank kan zich naar het oordeel van de rechtbank in het onderhavige geval echter niet op eenvoudige wijze verhalen op de verzekeringspenningen. Vaststaat dat de oorzaak van de brand nog in onderzoek is en dat in geschil is aan wie (X of zijn vader) de eventuele uitkering van de verzekering toekomt. X voert verder aan dat de bank de staatsgarantie heeft ingeroepen, zodat zij niet langer een vorderingsrecht op hem heeft. De bank betoogt dat de garantie pas kan worden ingeroepen als zij eerst alle andere verhaalsmogelijkheden, waaronder het nog onzekere verhaal op de verzekeringspenningen, heeft beproefd. Bovendien: zelfs als zij de staatsgarantie kan inroepen, betekent dit niet dat haar het recht om X op grond van zijn hoofdelijke aansprakelijkheid aan te spreken is komen te vervallen. X heeft een en ander niet betwist, zodat dit tussen partijen vaststaat. X heeft zijn stelling dat de Staat heeft uitbetaald onder de garantie, onvoldoende onderbouwd. Bovendien geldt dat de Staat de betaling onder de garantie op X kan verhalen, zodat het hem niet baat als onder de staatsgarantie wordt betaald. X voert tenslotte aan dat hij in 2011 voor zijn bedrijfspand een koopprijs van € 130.000 had kunnen krijgen, maar dat de bank daaraan niet wilde meewerken, zodat bij het bepalen van het bedrag dat hij uit hoofde van de hoofdelijk aansprakelijkstelling aan de bank verschuldigd is, van dit (hogere) bedrag moet worden uitgegaan. De rechtbank overweegt dat indien deze stelling al juist is, wat de bank betwist, dit nog niet betekent dat zij gehouden is van het hogere bedrag uit te gaan indien zij zich een half jaar later als hypotheekhoudster op het pand verhaalt. Uit de stellingen van X kan geen rechtsgrond worden afgeleid om dit (niet gerealiseerde) bedrag uit te gaan.

Langs het Noordzeekanaal is het bedrijventerrein HoogTij gesitueerd. Dit terrein wordt ontwikkeld door een combinatie van publieke en private partners, het zogeheten Polder Overleg, waar V en de gemeente Zaanstad deel van uitmaken. Binnen het Polder Overleg is afgesproken dat een potentiële koper van bouwrijpe grond eerst een bouwplan moet overleggen. K is een potentiële koper van een perceel dat zich bevindt op het bedrijventerrein. Hij overlegt het door de gemeente goedgekeurde bouwplan aan het Polder Overleg, waarbij hij wordt bijgestaan door een architect. Het Polder Overleg keurt het bouwplan ook goed, waarop K het desbetreffende perceel koopt van V. Het gekochte perceel maakt deel uit van een dijklichaam. In de door K geaccepteerde algemene voorwaarden is hierover bepaald dat ‘voor zover het aan de koper over te dragen terrein is gelegen aan openbaar water, de koper onderworpen is aan de Keur van het Hoogheemraadschap.’ Ten behoeve van de realisering van de bouw graaft K op zijn perceel een deel af van de hiel van de dijk. Hij heeft hierover geen contact opgenomen met het Hoogheemraadschap. Na enige tijd stelt het Hoogheemraadschap dat K een Keur mist om de dijkhiel af te graven. K wordt verboden zijn werkzaamheden voort te zetten. K ontbindt hierop de koopovereenkomst. Hij stelt dat hij een garantie heeft gekregen voor het bouwen van een bouwbedrijf op het door zijn gekochte perceel. De rechtbank wijst deze stelling van de hand. K stapt hierop naar het hof. Naar oordeel van het hof blijkt uit de feiten dat het voldoende duidelijk is dat een deel van het door K gekochte perceel onderdeel uitmaakt van een dijklichaam. Nu hij daarop in de algemene voorwaarden van de koopovereenkomst uitdrukkelijk is gewezen, lag het op zijn weg om nader onderzoek te doen naar de bebouwingsmogelijkheden van het perceel. Het feit dat K een bouwplan moest overleggen, brengt niet mee dat hij erop mocht vertrouwen dat zijn bouwplan niet aan andere beperkingen onderhevig zou zijn. Dat de gekochte grond op basis van de overeenkomst pas geleverd zou worden wanneer K een bouwvergunning had verkregen voor de bouw van een bedrijfspand passend binnen het bestemmingsplan, brengt evenmin mee dat K hieraan de garantie of het vertrouwen mocht ontlenen dat hij het bouwplan zonder verdere, thans van belang zijnde, beperkingen zou kunnen realiseren. Mede gezien de omstandigheid dat K werd bijgestaan door een architect mocht hij er, zonder zelf nader onderzoek te doen, niet op vertrouwen dat het voorgenomen en binnen de door Polder Overleg geschetste kaders ontwikkelde bouwplan op de gekochte grond kon worden gerealiseerd. De Keur kan worden aangemerkt als een door de overheid (in dit geval het Hoogheemraadschap) in het algemene belang van de veiligheid in het gehele potentiële overstromingsgebied opgelegde beperking. Dit geldt voor alle percelen aan het openbaar water van het kanaal ter plaatse. Het betreft dus geen last of beperking die in het bijzonder op de verkochte zaak rusten, zoals voor toepasselijkheid van artikel 7:15 lid 1 BW is vereist. Alle vordering van K worden afgewezen.

Gedaagde heeft een overeenkomst ondertekend, waarin hij zich verplichtte een schuld van twee vennootschappen aan hun verhuurder A BV te betalen, teneinde ontruiming te voorkomen. Gedaagde is volgens A BV feitelijk bestuurder van de huurders. A BV heeft gedaagde tot betaling aangesproken en beslag op zijn huis gelegd. De echtgenote van gedaagde beroept zich op het ontbreken van haar toestemming en vernietigt de overeenkomst. A BV eist nu in rechte betaling van gedaagde. De rechtbank wijst deze vordering af en heft het beslag op. Volgens de rechtbank is de overeenkomst aan te merken als een borgstelling in de zin van artikel 7:850 BW. Gedaagde heeft zich immers ten aanzien van A BV (de schuldeiser) verbonden tot betaling van een bedrag dat NSR&W (de hoofdschuldenaar) aan A BV verschuldigd is. Met betrekking tot de vraag of voor de borgstelling de toestemming van de echtgenote van gedaagde vereist was, overweegt de rechtbank het volgende. Omdat A BV zich beroept op de uitzondering die lid 5 van artikel 1:88 BW geeft op de gezinsbescherming die het eerste lid van dat artikel, rust op A BV ook de stel- en bewijslast dat de vereisten die dit artikel stelt om de uitzondering aan te mogen nemen op gedaagde van toepassing zijn. De vereisten van artikel 1:88 lid 5 BW dienen aldus te worden uitgelegd dat toestemming van de echtgenoot niet vereist is in gevallen waarin, vergelijkbaar met de situatie van een eenmanszaak of vennootschap onder firma, de bestuurder zo nauw verbonden is met de onderneming dat hij in de praktijk als ondernemer kan gelden, doordat hij zeggenschap uitoefent en financieel belang heeft bij de bedrijfsresultaten van de vennootschap ten behoeve waarvan hij zich als hoofdelijk medeschuldenaar verbindt. A BV heeft aangevoerd dat gedaagde als feitelijk bestuurder de zeggenschap over, en als (indirect) enig aandeelhouder ook financieel belang bij NSR&W had. Deze stelling faalt, omdat niet valt in te zien waarom de uitzonderingsbepaling van artikel 1:88 lid 5 BW zodanig zou moeten worden opgerekt dat daaronder ook niet-statutaire bestuurders zouden vallen. In zoverre vult de rechtbank ambtshalve de rechtsgronden van het verweer van gedaagde aan. Maar ook los daarvan heeft A BV onvoldoende nadere feiten of omstandigheden gesteld waaruit zou moeten blijken dat gedaagde als feitelijk bestuurder van NSR&W heeft gehandeld bij het sluiten van de overeenkomst. Voor bewijslevering is dan ook geen plaats. A BV komt een beroep op de uitzondering op de gezinsbescherming dus ook om deze reden niet toe. Dit betekent dat de toestemming van de echtgenote van gedaagde vereist was bij het sluiten van de overeenkomst. Dit brengt met zich dat de overeenkomst op grond van de hoofdregel van artikel 1:88 lid 1 sub c jo. artikel 1:89 BW vernietigbaar is en rechtsgeldig is vernietigd door de echtgenote van gedaagde. De vordering van A BV wordt afgewezen.

M heeft een affectieve relatie met V. Zij wonen vanaf 24 juli 2009 samen in de door M gehuurde woning. In 2010 koopt V een Mini Cooper, waarvoor M de koopsom voldoet aan de desbetreffende BMW-dealer. Enkele maanden later krijgen M en V relatieproblemen en besluiten uit elkaar te gaan. Om een en ander goed af te handelen, schakelen zij een advocaat in, waarvoor M de kosten zal dragen. Op een gegeven moment meldt de advocaat dat V woonruimte heeft gevonden en op 12 juni 2010 zal verhuizen. De advocaat concludeert tot finale kwijting tussen wat partijen over en weer van elkaar te vorderen hebben, waarbij de toezegging van M om de advocaatkosten van V te betalen is geëffectueerd ‘in de vorm van een door M rechtstreeks aan de dealer betaalde, op naam van V gestelde auto, merk Mini.’ M gaat akkoord, op voorwaarde dat V het huis verlaat voor 12 juni 2010. Kort hierop besluiten M en V hun relatie nog een kans te geven. V blijft in het door M gehuurde huis wonen. V laat zich als volgt bijschrijven op het huurcontract: ‘Dat met ingang van 11 juni 2010, mevrouw V, tevens alle rechten en huurverplichtingen voorvloeiende uit de gesloten huurovereenkomst met als ingangsdatum 24 juli 2009 op zich neemt.’ Enige tijd later besluiten partijen dat de relatie definitief is doodgebloed en verlaat V de woning alsnog op 1 november 2010. M vordert van V terugbetaling van de Mini, plus de helft van de verschuldigde huur over de periode van 11 juni 2010 tot 1 november 2010. M stelt de koopsom voor de Mini aan V te hebben geleend. De finale kwijting heeft volgens hem geen werking, nu dit is geschied onder de voorwaarde dat V de woning voor 12 juni 2010 zou verlaten, wat niet is gebeurd. De rechtbank is het daar niet mee eens. V heeft de woning weliswaar niet op 12 juni 2010 verlaten, en aan M kan worden toegegeven dat uit de correspondentie is af te leiden dat hij onder die voorwaarde instemde met de finale kwijting, maar dat was omdat partijen hun relatie nog een kans wilden geven. M heeft er mee ingestemd dat V de woning niet zou verlaten, zodat het niet voldoen aan genoemde voorwaarde naar het oordeel van de rechtbank niet aan V kan worden tegengeworpen. Met betrekking tot de huurpenningen overweegt de rechtbank het volgende. Op grond van artikel 6:10 BW zijn hoofdelijk schuldenaren, ieder voor het gedeelte van de schuld dat hem in hun onderlinge verhouding aangaat, verplicht in de schuld en in de kosten bij te dragen. Overwogen wordt dat de grootte van de bijdrageplicht van V – en dus ook die van M – afhangt van de onderlinge rechtsverhouding tussen partijen. De toevoeging aan het huurcontract regelt de verhouding tussen de verhuurder van de woning en partijen als hoofdelijk verbonden schuldenaren, en ziet niet op de onderlinge rechtsverhouding tussen partijen. Nu V volhardt in haar verweer dat zij niet met M is overeengekomen dat zij de helft van de huur zou betalen, had het op de weg van M gelegen feiten en/of omstandigheden te stellen waaruit kan worden afgeleid dat partijen dit wel zijn overeengekomen en/of stukken in het geding te brengen die zijn stelling kunnen ondersteunen. Nu hij dit niet heeft gedaan, wordt dit deel van de vordering als door M onvoldoende onderbouwd gesteld worden afgewezen.

A is middellijk aandeelhouder en bestuurder van X BV. Hij is getrouwd geweest met B. De echtscheiding tussen A en B is uitgesproken in oktober 2008. In augustus 2007 heeft ABN AMRO aan X BV een krediet verleend, in het kader waarvan A zich hoofdelijk aansprakelijk heeft gesteld. B heeft deze overeenkomst mede ondertekend ten blijke van haar toestemming. In april 2008 hebben de bank en X BV een nieuwe overeenkomst gesloten. Ook voor nakoming van deze overeenkomst heeft A zich hoofdelijk aansprakelijk gesteld. B heeft deze overeenkomst niet medeondertekend. Als X BV de kredietlimiet overschrijdt, verzoekt de bank haar het saldo weer binnen de limiet te brengen. Zij doet dit niet, waarop de bank het krediet opzegt en zowel X BV als A in rechte betrekt. De bank vordert nakoming van de verbintenis tot (terug)betaling van de (gestelde) restschuld. A brengt heeft een verklaring van B in het geding gebracht waarin zij de verklaring van hoofdelijk schuldenaarschap van april 2008 vernietigt. Wat betreft de vordering tegen A onderzoekt de rechtbank eerst of de toestemming van B nodig was voor de hoofdelijk aansprakelijkstelling in de tweede – tussen de bank en X BV gesloten – overeenkomst. Immers, mocht komen vast te staan dat zij op grond van artikel 1:88 BW geen toestemming behoefde te verlenen aan A om zich te verbinden als hoofdelijk medeschuldenaar, dan is A op grond van de tweede overeenkomst hoofdelijk aansprakelijk voor de nakoming daarvan, ongeacht het antwoord op de vraag of deze overeenkomst een voortzetting is van de eerste overeenkomst, zoals de bank stelt. Of de uitzondering van artikel 1:88 lid 5 BW op het toestemmingsvereiste zich voordoet kan de rechtbank echter niet vaststellen, omdat niet uit de stellingen van de bank volgt dat A ten tijde van het sluiten van de tweede overeenkomst – al dan niet door een of meer tussengeschakelde vennootschappen en met een medebestuurder – de meerderheid van de aandelen in X BV hield. Het enkele feit dat A indirect bestuurder en aandeelhouder is van X BV vormt onvoldoende onderbouwing voor een beroep op artikel 1:88 lid 5 BW. Dit leidt tot het oordeel dat A voor het aangaan van de rechtshandeling, waarbij hij zich hoofdelijk verbond voor de nakoming van de verplichtingen van X BV uit de tweede overeenkomst, in beginsel de toestemming van B nodig had. De rechtbank volgt ook niet de stelling van de bank dat de tweede overeenkomst een voortzetting is van de eerste, zodat B de tweede overeenkomst niet mede behoefde te ondertekenen. Een daartoe strekkende bedoeling van partijen blijkt noch uit de tekst van de tweede overeenkomst noch uit de toelichting van partijen daarop. De tekst van de overeenkomst duidt eerder op een nieuwe overeenkomst die de eerste vervangt. Dit wordt onderstreept door een brief van 23 februari 2012 van de bank aan X BV, waarin de bank schrijft dat zij een kopie verstrekt van het ‘Ondernemers Rekening Courant Krediet van € 30.000, welke in de plaats van het eerdere krediet van € 20.000 aan u werd verstrekt’. De bank heeft bovendien niet de stelling van B weersproken dat de eerste overeenkomst van geldlening is afgelost met het geld dat X BV op grond van de tweede overeenkomst leende, zodat op grond van dit vaststaande feit kan worden aangenomen dat de tweede overeenkomst de eerste verving. Partijen hadden volgens de rechtbank dan ook moeten begrijpen (en X BV mocht daar ook op vertrouwen) dat een nieuwe kredietovereenkomst werd aangegaan. Daar doet niet aan af dat het de bedoeling van de bank was om de eerste overeenkomst voort te zetten, nu X BV die bedoeling niet had hoeven afleiden uit de door de rechtbank aangehaalde omstandigheden. Al met al is sprake van een nieuwe overeenkomst, waarvoor B haar toestemming had moeten verlenen. Dat is niet gebeurd. De rechtbank verwerpt het standpunt van de bank dat zij de vernietigingsverklaring niet zelf heeft ontvangen. De inontvangstneming door de advocaat van de bank van de vernietigingsverklaring in het kader van onderhavige procedure, kan volgens de rechtbank aan de bank worden toegerekend. Daarmee moet de vernietigingsverklaring geacht worden de bank te hebben bereikt op het moment dat deze haar advocaat heeft bereikt. Verder doet de bank een beroep op verjaring. De rechtbank overweegt echter dat vaststaat dat de verdeling van de huwelijksgoederengemeenschap tussen A en B ten tijde van de comparitie van partijen op 25 oktober 2012 nog niet was afgerond. Bezien in dit licht en dat van de schriftelijke verklaring van B dat zij in februari 2012 op de hoogte is geraakt van de medeaansprakelijkstelling, had de bank haar beroep op verjaring nader uit moeten werken en onderbouwen. De rechtbank concludeert dat A niet hoofdelijk medeaansprakelijk is voor de nakoming van de tussen de bank en X BV gesloten overeenkomst en wijst de vordering tegen A af. De door de bank tegen X BV ingestelde vordering wijst de rechtbank toe.

De positie van een verkoper onder eigendomsvoorbehoud is niet altijd zo zeker als hij lijkt. Met name bij de handel in grondstoffen en halffabricaten is het risico dat de voorwaardelijke aanspraken door zaaksvorming teniet gaan reëel. De auteur onderzoekt in hoeverre de verkoper onder eigendomsvoorbehoud zich hiertegen kan wapenen door bij voorbaat een overdracht tot zekerheid van de door de koper gemaakte en door zaaksvorming verkregen nieuwe goederen te bedingen. Staat het zogeheten fiducia-verbod aan een dergelijke overdracht in de weg, zoals veelal wordt aangenomen, of biedt het Sogelease-arrest hiertoe ruimte?

Vastgoedhandelaar Realty sluit een koopovereenkomst over een woning met de bewindvoerder van de eigenaar van de woning. Vervolgens verkoopt zij de woning door aan K. Op dat moment is de woning nog niet geleverd aan Realty, omdat de bewindvoerder hiervoor nog een machtigingsverzoek bij de kantonrechter moet indienen. Deze procedure blijkt langer te duren dan verwacht. Uiteindelijk levert de bewindvoerder bijna drie maanden later dan de tussen K en Realty overeengekomen datum aan K. K ontbindt de koopovereenkomst met Realty en vordert de contractueel overeengekomen boete. Deze contractueel overeengekomen boete komt uit het meest recente NVM-model en luidt grofweg: ‘Indien de wederpartij geen gebruik maakt van zijn recht de overeenkomst te ontbinden en nakoming verlangt, zal de nalatige partij ten behoeve van de wederpartij voor elke sedertdien verstreken dag tot aan de dag van nakoming een onmiddellijk opeisbare boete verschuldigd zijn van drie pro mille van de koopprijs, onverminderd het recht op aanvullende schadevergoeding en vergoeding van kosten van verhaal, indien de wederpartij na verloop van tijd de overeenkomst alsnog ontbindt dan zal deze boete verschuldigd zijn voor elke verstreken dag tot aan de dag waarop de overeenkomst ontbonden is.’ Partijen verschillen van mening over de uitleg van deze passage. De rechtbank overweegt dat de achtergrond van deze passage is dat artikel 6:92 lid 2 BW bepaalt dat hetgeen ingevolge een boetebeding verschuldigd is in de plaats treedt van schadevergoeding op grond van de wet. Dit betreft regelend recht en betekent dus dat partijen daarvan kunnen afwijken. Dat is in dit artikel van de NVM-model geschied. Helaas niet op volstrekt heldere wijze, nu dit artikel op verschillende manieren zou kunnen worden uitgelegd. Denkbaar is de door K bepleite uitleg dat de wederpartij van de nalatige partij, in meerdering op de boete, ook vergoeding van de volledige schade die valt onder het (juridische) begrip ‘aanvullende schadevergoeding’ kan vorderen. Denkbaar is echter ook de door Realty bepleite uitleg dat de wederpartij van de nalatige partij naast de boete aanvullende schadevergoeding kan vorderen, voor zover voor een hoger bedrag aan schade is geleden dan tot het totaalbedrag van de boete. In deze interpretatie is de boete een soort minimum schadevergoeding die slechts indien meer schade is geleden aangevuld dient te worden met aanvullende schadevergoeding. De rechtbank acht aannemelijk dat niet juridisch onderlegde gebruikers van de modelkoopovereenkomst, zoals K en Realty, bij een poging tot lezing en doorgronding van de boeteclausule van de interpretatie van Realty zouden uitgaan. Die uitleg is ook in overeenstemming met de toelichting bij de NVM-modelkoopakte bestaande eengezinswoning van juli 2008. Die toelichting vermeldt: ‘De boete is een minimumschadevergoeding. Mocht de werkelijke schade hoger zijn dan de boete, dan kan een aanvullende schadevergoeding worden geëist.’ Deze passage is kenbaar uit de gepubliceerde jurisprudentie (HR 13 juli 2012, LJN BW4986). Nu de rechtbank deze uitleg de meest voor de hand liggend acht, ook voor gebruikers van de koopakte aan wie de toelichting niet is verstrekt, kiest de rechtbank voor deze uitleg. Dat betekent dat K slechts aanspraak kan maken op schadevergoeding voor zover de werkelijke schade hoger is dan het bedrag van de boete. De door K geleden schade is beneden het bedrag van de boete gebleven. Derhalve kan K naast de boete geen aanspraak maken op aanvullende schadevergoeding.