Aflevering 3

Energieleverancier E vordert betaling van A van een eindafrekening voor de door E geleverde energie. E stelt dat zij met A een contract heeft gesloten voor energielevering op het adres van A op de datum dat A zich voor levering heeft aangemeld op de website van E. Bij het aanmeldproces is A uitdrukkelijk akkoord gegaan met het energiecontract en de daarop toepasselijke algemene voorwaarden. E heeft na enkele dagen de aanmelding schriftelijk (per post) bevestigd en is de levering gestart. Via automatische incasso is er tweemaal geld afgeschreven bij A. De derde incasso is door haar gestorneerd. A betwist zich ooit te hebben aangemeld bij E. Het zou kunnen zijn dat haar ex-partner haar naam en rekeningnummer heeft gebruikt om de overeenkomst met E aan te gaan. A is verhuisd en zegt geen correspondentie van E te hebben ontvangen. De kantonrechter moet beoordelen of A contractpartner van E is. Een elektronische overeenkomst komt doorgaans tot stand zonder dat partijen elkaar hebben gezien of zelfs hebben gesproken. Zonder de controle die uitgaat van direct fysiek contact, is er in het algemeen meer ruimte voor misbruik. Op grond van artikel 150 Rv ligt de bewijslast dat er een overeenkomst bestaat tussen E en A bij E. Uitgangspunt voor de totstandkoming van een overeenkomst is (ook in de elektronische variant) dat de wil tot aanvaarding van een aanbod aanwezig is, welke wil zich door een verklaring moet hebben geopenbaard. In dit geval is er wel sprake van een dergelijke verklaring (de aanmelding via de website), maar staat niet vast dat deze afkomstig is van A. De beschouwingen in de stukken van de kant van E over de rechten en de plichten van de contractant mogen juist zijn, maar leiden volgens de kantonrechter niet tot een antwoord op de voorliggende vraag naar de identiteit van degene die het aanbod van E heeft aanvaard en daarmee de contractant is geworden. Omdat E niet of nauwelijks ingaat op deze kwestie, beoordeelt de kantonrechter het bewijsaanbod van E als te algemeen en niet gericht op het bewijs van de identiteit van haar wederpartij. Uit de aard van de wijze van totstandkoming van de elektronische overeenkomst is niet eenvoudig te bewijzen dat zij juist met deze of gene klant zaken heeft gedaan. In het kader van het verkrijgen van zo veel mogelijk zekerheid omtrent de identiteit van partijen schrijft artikel 6:227c lid 2 BW voor dat de dienstverlener de ontvangst van de aanvaardingsverklaring moet bevestigen aan de wederpartij. Voorgeschreven is dat deze bevestiging langs elektronische weg moet geschieden. Het ligt voor de hand om dat dan via het e-mailadres van de wederpartij te doen. In dit geval heeft E gekozen voor de ontvangstbevestiging per gewone post en niet voor een ontvangstbevestiging naar het e-mailadres van A. Aan die keuze kleeft het risico dat de ontvangstbevestiging de geadresseerde niet bereikt, bij voorbeeld als gevolg van een omstandigheid als door A beschreven. Bevestiging langs elektronische weg aan het bij aanmelding opgegeven e-mailadres had niet het risico in zich dat de bevestiging haar niet bereikte, omdat aangenomen wordt (en moet worden) dat een e-mailbericht dat in het postvak In van de geadresseerde belandt, de geadresseerde heeft bereikt. Omdat A op geen van de aan de door E per post gezonden brieven heeft gereageerd, draagt E de gevolgen van haar keuze om de bevestiging niet langs elektronische weg te verzenden maar per gewone post. Dat er tweemaal met succes kosten voor de geleverde energie is voldaan via automatische incasso, impliceert niet dat E er gerechtvaardigd op mocht vertrouwen dat A haar wederpartij was, nu A geen actieve rol heeft gespeeld in de betaling van de facturen van E.

A heeft zich door B laten adviseren bij de totstandkoming van een verzekering op basis waarvan A aan B een vergoeding verschuldigd is. B heeft haar vordering op A aan X gecedeerd. X vordert betaling van A. A stelt echter dat er geen overeenkomst tussen A en B tot stand is gekomen. B is onaangekondigd bij A thuisgekomen, zodat de bepalingen van de Colportagewet van toepassing zijn. De kantonrechter oordeelt dat er, nu in de overeenkomst die B aan A heeft overlegd, geen bedenktijd als bedoeld in artikel 24 lid 2a Colportagewet is opgenomen, terwijl ook het adres van B ontbreekt, sprake is van een nietige overeenkomst. Dit brengt mee dat de op die overeenkomst gebaseerde vergoeding niet toewijsbaar is.

Drankenhandel Bergbron BV heeft een kredietrelatie met ING. M (enig aandeelhouder en bestuurder van Bergbron) tekent een borgtochtovereenkomst. Als de bank M aanspreekt tot betaling, beroept V (de echtgenote van M) zich op artikel 1:88 jo. 1:89 BW. Volgens M is de verruiming van het krediet niet in het kader van de normale bedrijfsuitoefening geschied, aangezien het relatief kleine Bergbron daarmee (te) grote plannen wilde financieren. ING stelt dat de oorspronkelijke borgtocht is gehandhaafd. De rechtbank volgt ING niet in dit betoog. Daarbij wordt vooropgesteld dat tussen partijen vaststaat dat aanvankelijk tussen ING en M overeen is gekomen dat het bedrag waarvoor M ten hoogste borg zou staan periodiek zou worden verlaagd, hoewel dat niet is vastgelegd in de borgakte (maar wel in de kredietovereenkomst tussen ING en Bergbron). Verder staat vast dat op (of omstreeks) 11 december 2008 nadere afspraken zijn gemaakt, onder meer inhoudende dat deze verlaging zou worden stopgezet. Weliswaar is ook dat alleen vastgelegd in een schriftelijke stuk tussen ING en Bergbron, maar dat laat onverlet dat een dergelijke afspraak alleen tussen ING en M kon worden gemaakt. De aldus tussen ING en M gemaakte afspraak hield – zo heeft M terecht aangevoerd – een essentiële wijziging in van hetgeen tussen partijen gold binnen het kader van de borgtocht. M is daarmee een nieuwe rechtshandeling aangegaan die er toe strekte dat hij zich op een meer bezwarende wijze dan voorheen borg stelde voor Bergbron. De vraag is vervolgens of hiervoor de toestemming van V was vereist. ING stelt dat het aangaan van een borgtocht in het kader van het afsluiten van een regulier bankkrediet valt en dat daarvan in het onderhavige geval sprake was. Zij merkt daarbij op dat de kredietverstrekking op 11 december 2008 bedoeld was en gediend heeft als verruiming van het werkkapitaal van Bergbron, zoals de kredietovereenkomst ook meldt. Van een financiering in het kader van een herstructurering of het overeind houden van het bedrijf was geen sprake, aldus ING. Het met behulp van de financiering verkregen importeurschap ligt volgens ING in het verlengde van de eerder door Bergbron uitgevoerde activiteiten. M zag een zakelijke kans en heeft die, met behulp van de door middel van het aanvullend krediet beschikbaar gestelde liquide middelen, willen pakken, om zodoende zijn onderneming te laten groeien. Volgens M is de uitzondering van artikel 1:88 lid 5 BW slechts aan de orde indien de kredietverstrekking waarvoor de borgtocht is aangegaan naar aard, omvang en risico gangbaar en gebruikelijk was bij de uitoefening van het bedrijf. M stelt dat de met het extra krediet gedane investering voor (het relatief kleine) Bergbron uitzonderlijk was, zowel qua hoogte als aanwending. Een investering van dergelijk omvang was nooit eerder door Bergbron gedaan en het verkrijgen van een importeurschap van een biermerk betrof een volledig andere activiteit dan eerder was ontplooid. M zag echter een gouden kans en wilde die grijpen. Het betrof een eenmalig project waarvoor Bergbron zich veel dieper in de schulden stak dan voorheen ooit was gedaan. Daarmee waren de risico’s voor Bergbron (en M als borg) veel groter dan de risico’s die zij gebruikelijk liepen, aldus M. De rechtbank volgt het standpunt van ING. Het krediet waarvoor de nadere borgstelling is aangegaan, was bedoeld om te worden aangewend ten behoeve van de door Bergbron gedreven onderneming en dat is ook daadwerkelijk gebeurd. De extra vrijgekomen liquide middelen zijn ten goede gekomen van Bergbron en het werkkapitaal van de door haar gedreven onderneming is daardoor uitgebreid, zulks ten behoeve van het uitbouwen van de bestaande activiteiten van Bergbron. De wens tot deze investering was ingegeven door de bij M levende gedachte dat dit zou leiden tot groei van de onderneming. De door M genomen besluiten rondom het door Bergbron aangaan van extra krediet en de daaraan gekoppelde (gewijzigde) borgstelling zijn om die reden in zoverre te beschouwen als zijnde gebruikelijk in de uitoefening van een bedrijf. De aard van de nieuw te ontplooien activiteit – het voeren van een importeurschap van een biermerk – maakt dat in het onderhavige geval niet anders. Niet elke koerswijziging of verlegging van accenten binnen de bedrijfsvoering leidt tot het oordeel dat de daarmee verbonden activiteiten niet behoren tot de normale bedrijfsvoering. Weliswaar ontplooide Bergbron de nieuwe activiteiten niet eerder, maar deze staan niet dermate ver af van de voorheen bestaande kernactiviteit dat moet worden gezegd dat de nieuwe activiteiten buiten de normale bedrijfsvoering vielen. Ook de omvang van de investering staat niet in de weg aan het oordeel dat M met zijn beslissingen is gebleven binnen de kaders van gewone bedrijfsvoering. Het enkele feit dat het extra krediet een niet onaanzienlijke verhoging van het totale krediet met zich bracht, is daarvoor niet voldoende. De omvang van het extra krediet is niet van dien aard dat alleen op grond daarvan moet worden geconcludeerd dat het aangaan ervan buiten de normale bedrijfsuitoefening viel. M heeft geen aanvullende omstandigheden gesteld die maken dat die conclusie toch gerechtvaardigd is. De door V uitgebrachte vernietigingsverklaring sorteert derhalve geen effect.

Medisch Centrum Haaglanden (MCH) heeft niet hard kunnen maken dat zij een doorlopend contract heeft met ’t Lange Land Ziekenhuis in Zoetermeer voor dienstverlening op het gebied van Pathologie en Medische Microbiologie. De voorzieningenrechter is het eens met het Zoetermeerder ziekenhuis dat nergens uit blijkt dat partijen het eens zijn over voortzetting van het contract. Partijen verschillen van mening over de vraag of tussen hen een overeenkomst tot stand is gekomen met betrekking tot voortzetting door MCH van dienstverlening ten behoeve van ’t Lange Land op het gebied van Pathologie en Medische Microbiologie. MCH probeert in kort geding tevergeefs af te dwingen dat het ’t Lange Land na 16 februari 2014 een bestaand contract tegen lagere tarieven voortzet voor een periode van vijf jaar. Weliswaar heeft MCH in de correspondentie van haar kant aan 't Lange Land meegedeeld dat zij betaling in termijnen door ’t Lange Land heeft toegestaan onder de voorwaarde van continuering van de dienstverlening door MCH, maar ’t Lange Land heeft in ieder geval in haar brieven van 12 en 22 augustus 2013 op ondubbelzinnige wijze duidelijk gemaakt dat zij niet akkoord gaat met de door MCH gestelde voorwaarde en dat zij alleen bereid is de dienstverlening door MCH voort te zetten indien MCH marktconforme tarieven hanteert. De voorzieningenrechter wijst de eisen van MCH af.

X koopt een huis op een executieveiling. Niet veel later wenst hij, met een beroep op dwaling, de koop te vernietigen, omdat tijdens de veiling geen melding is gemaakt van een bouwtechnisch rapport waaruit blijkt dat, door onkundige werkzaamheden, voor minstens € 100.000 moet worden gerenoveerd om de woning weer leefbaar te maken. In hoger beroep honoreert het hof, in tegenstelling tot de rechtbank, het beroep van X en vernietigt de koopovereenkomst op grond van dwaling. Het hof overweegt onder meer het volgende. Het huis is verkocht als ‘afbouwwoning’, ‘midden in een verbouwing’, waar de eigenaren ‘hamer en zaag hebben laten vallen en zijn vertrokken’. Op grond van deze mededelingen mocht X ervan uitgaan dat de woning werd verbouwd en dat de verbouwingswerkzaamheden nog niet waren voltooid. X behoefde op grond van die mededelingen echter niet te verwachten dat de verbouwingswerkzaamheden van zodanig slechte kwaliteit waren, dat zij voor het grootste gedeelte ongedaan moesten worden gemaakt tegen aanzienlijke kosten. Dit brengt mee dat X de koopovereenkomst heeft gesloten met een onjuiste voorstelling van zaken. Weliswaar heeft de veilende hypotheekhouder (H) niet gezwegen, maar heeft zij wel een kwalificatie gegeven van de situatie die te ver afstaat van de werkelijkheid. H heeft daarmee haar mededelingsplicht geschonden door X niet in te lichten over de zeer kritische oordelen over de verbouwingswerkzaamheden in de rapporten van een taxateur en een bouwkundige. Op H rustte als verkoper op grond van de verkeersopvattingen de plicht deze ongebruikelijk slechte staat van afwerking van het binnengedeelte van de woning aan X mee te delen, vooral omdat bezichtiging van het binnengedeelte van de woning door haar niet mogelijk werd gemaakt. H heeft deze mededelingsplicht niet nageleefd en ook onjuiste inlichtingen verstrekt door de woning te bestempelen als een ‘afbouwwoning’, wat de woning bepaald niet was. Hoewel dat in beginsel dan niet meer relevant is, heeft X niet zijn onderzoeksplicht verzaakt, aangezien hij vóór de veiling aan de notaris heeft gevraagd de woning te bezichtigen, waarop de notaris heeft meegedeeld dat dit niet mogelijk was omdat hij niet over de sleutels beschikte. De onderzoeksplicht van X reikte in dit geval niet zover dat hij had moeten aandringen bij de notaris (of rechtstreeks bij H) om op zoek te gaan naar de sleutels. Daarbij is relevant dat artikel 2 lid 1 van de toepasselijke veilingvoorwaarden (AVVE) bepaalt dat de organisatie, voorbereiding en volledige tenuitvoerlegging van de veiling bij de notaris berusten. Op grond hiervan kan H zich niet erop beroepen dat X bij H had moeten aandringen op een bezichtiging. Verder verwerpt het hof het betoog van H dat de dwaling voor rekening van X komt omdat deze een vastgoedhandelaar is en omdat het een executieveiling betreft. Als de verkoper op een executieveiling geen mededelingen doet over in zijn bezit zijnde, zeer kritische rapporten over het afwerkingsniveau van het binnengedeelte van de woning, de ernstige gebreken daarentegen verdoezelt met de term ‘afbouwwoning’ en geen gelegenheid biedt de woning aan de binnenzijde te bezichtigen, kan ook de professionele koper op een executieveiling niet worden verweten dat een onjuiste voorstelling van zaken ontstaat. Ten slotte verwerpt het hof het beroep van H op artikel 15 lid 1 AVVE, omdat H bekend was met de gebreken.

Legal Group CV voerde op grond van een daartoe strekkende volmacht incassowerkzaamheden uit voor geïntimeerden. Partijen hebben overleg gevoerd over het plan van aanpak van een bepaalde debiteur. Geïntimeerden hebben in het kader van dat overleg onder meer gevraagd wat de kosten van een procedure tegen deze debiteur zouden zijn. Legal Group vordert thans betaling van haar factuur voor de werkzaamheden in dit dossier. Geïntimeerden voeren aan dat met Legal Group afspraken op basis van no cure no pay zijn gemaakt en dat Legal Group slechts werkzaamheden zou verrichten indien er verhaalsmogelijkheden waren, in welk geval de kosten van Legal Group uit die verhaalsmogelijkheid zouden worden voldaan. In hoger beroep overweegt het hof dat uit de tekst van de volmacht niet volgt, althans niet zonder meer, dat een opdracht tot het verrichten van incassowerkzaamheden altijd tevens een opdracht tot het voeren van een procedure inhoudt. Dat wordt niet anders door het enkele feit dat in de volmacht de tarieven worden vermeld voor zowel het buitengerechtelijke traject als de tarieven in het geval een procedure wordt gevoerd. Bovendien is het niet ongebruikelijk om in een raamovereenkomst alle tarieven te vermelden. Evenmin biedt de door Legal Group aangehaalde zinsnede ‘Legal Group CV tracht altijd tot volledige incasso te komen’ steun voor de stelling dat geïntimeerden met het ondertekenen van de volmacht tevens toestemming voor – laat staan opdracht tot – het voeren van een procedure tegen deze debiteur heeft verleend. Dit wordt niet anders door de tekst van artikel 9 van de algemene voorwaarden. De in dat artikel geregelde toestemming voor onder meer het voeren van een procedure is immers pas aan de orde indien ter zake een opdracht is gegeven. Een dergelijke opdracht valt volgens het hof niet af te leiden uit de woorden ‘Gelieve bijgaande stukken in behandeling te nemen.’ Het is aan Legal Group om te bewijzen dat geïntimeerden aan de opdracht hebben gegeven om een procedure te starten. Legal Group heeft dat ook in hoger beroep niet, althans onvoldoende gedaan. Van een opdracht van geïntimeerden aan Legal Group om tegen de debiteur te procederen is niet gebleken.

Vastgoedontwikkelaar V verleent aan makelaar M opdracht tot bemiddeling bij de aankoop van een bedrijfspand. Op deze aankoopopdracht zijn de ‘Voorwaarden en Tarieven’ van toepassing verklaard. Hierin staat dat een courtage verschuldigd is, die berekend wordt op basis van de werkelijke koopsom. De courtage is volgens deze voorwaarden verschuldigd op het moment van tot stand komen van de definitieve koopovereenkomst met vervulling van de opschortende en ontbindende voorwaarden. Op 29 december 2006 verkoopt M het pand. Op 31 augustus 2007 vindt de levering plaats, waarop M een courtagevoorstel doet. V gaat hiermee akkoord. Bij brief van 7 september 2007 aan V bericht M, voor zover van belang: ‘Omtrent de opdracht aan u tot verhuur c.q. verkoop van de resterende meters binnen bovengenoemd object, bevestigen wij u als volgt. Zoals besproken heeft [Z] zich gemeld met een kandidaat genaamd “The Entertainment Group” (hierna: ‘TEG’) Wanneer dit mocht leiden tot een geslaagde transactie, zijn wij overeengekomen dat een extra courtage zal worden uitgekeerd van 1/4 bovenop de standaard. [M] zal op haar beurt [Z] uitkeren 1/4 van de totaal van [V] ontvangen courtagenota.’ In mei 2008 komt een koopovereenkomst tussen TEG en V tot stand. Anderhalve maand later wordt TEG door de voorzieningenrechter veroordeeld om binnen 30 dagen het pand af te nemen. Vervolgens komt TEG in staat van faillissement te verkeren. V ontvangt geen enkele betaling van TEG. Op 5 januari 2010 stuurt V aan M een bericht voor een nieuwe opdracht: de veiling van het gebouw van TEG. Hierin staat onder de voorwaarden: ‘Zoals besproken zal [M] separaat een afspraak met u maken inzake de honorering die voort “kan komen” uit de bodemprocedure jegens koper TEG, met als uitgangspunt het verschil in opbrengst van de veiling/cq onderhandse verkoop en de oorspronkelijke verkoopsom aan TEG.’ De veiling levert geen koper op. Hierop stuurt V een bericht aan M: ‘Als besproken delen wij je mede dat wij de verhuur van het voornoemde gebouw op basis van exclusiviteit aan een sterk regionaal opererende makelaar willen verstrekken. In geval [M] hiervoor in het verleden een mondelinge of schriftelijke opdracht tot verhuur is verstrekt, delen wij formeel mede dat deze per heden is beëindigd.’ Op 16 maart 2010 stuurt M aan V een factuur voor een bedrag van € 83.353 inclusief btw aan courtage omtrent de courtage over de koopovereenkomst met TEG. V weigert betaling. M vordert betaling. Volgens M heeft zij haar opdracht vervuld door het tot stand komen van de koopovereenkomst. V verweert zich. Volgens V kan niet worden gesproken van een geslaagde transactie nu TEG na ondertekening van de koopovereenkomst geen enkele verplichting is nagekomen. Het hof stelt dat de woorden ‘transactie’ en ‘geslaagde transactie’ zien op het tot stand komen van een koopovereenkomst en niet ook zien op de uitvoering van die overeenkomst (lees: de levering van het pand). Dit betekent dat de opdracht tot verkoop is vervuld en courtage verschuldigd en opeisbaar is zodra een onvoorwaardelijke koopovereenkomst is tot stand gekomen, zoals bepaald in ‘Voorwaarden en Tarief’. Volgens V heeft M voorts, door na de totstandkoming van de koopovereenkomst bijna twee jaar te wachten met het versturen van een factuur voor de courtage, bij V het vertrouwen gewekt dat zij geen factuur meer zouden krijgen. Met het teruggeven – zonder verzending van een factuur – van de veilingopdracht aan V was M kennelijk ook zelf van mening dat geen courtage verschuldigd was en de opdracht niet volledig was vervuld, aldus V. Het hof stelt voorop dat onderscheid moet worden gemaakt tussen de eerste overeenkomst van opdracht met betrekking tot de verkoop van het pand, de courtageovereenkomst en de aanvullende courtageovereenkomst enerzijds en de (tweede) opdracht tot veiling anderzijds. Aangezien de tweede opdracht een nieuwe opdracht betrof, kan uit de beëindiging daarvan en de mededeling dat aan die beëindiging geen kosten verbonden zouden zijn geen conclusie worden getrokken met betrekking tot de verschuldigdheid van courtage op grond van de eerste opdracht. Dat M niet al direct na het sluiten van de koopovereenkomst in mei 2008 een courtagefactuur aan V heeft gestuurd maar pas in maart 2010, doet haar aanspraak op courtage niet vervallen. Enkel tijdsverloop is daarvoor onvoldoende, terwijl gesteld noch gebleken is dat M op enigerlei wijze, hetzij expliciet hetzij impliciet, bij V het vertrouwen heeft gewekt dat zij geen factuur voor courtage zou sturen.

Op 31 juli 2007 zijn op notariskantoor N diverse leveringsakten gepasseerd. Hierbij is onder meer gebruikgemaakt van de volmachten die X op 20 juli 2007 op het notariskantoor heeft ondertekend. Voor de rechtbank is in geschil of N civielrechtelijk aansprakelijk is omdat niet zou zijn voldaan aan de Belehrungspflicht. Volgens N heeft X op 20 juli 2007 een document ondertekend waarin hij verklaart dat hij door N voldoende is gewezen op alle risico’s en gevolgen van de transacties en dat hij N vrijwaart voor iedere aansprakelijkheid die hieruit kan voortvloeien. De rechtbank overweegt onder meer dat aan de transacties die uiteindelijk op 31 juli 2007 hebben plaatsgevonden meer risico’s waren verbonden dan bekend was ten tijde van de ondertekening van de volmacht op 20 juli 2007, welke risico’s zich ook hebben verwezenlijkt. Ondanks de vrijwaringsverklaring die X heeft ondertekend, is de rechtbank van oordeel dat N niet aan de op hem rustende stelplicht heeft voldaan dat met X alle ‘ins and outs’ van de transacties en eventuele extra risico’s ten gevolge van de definitieve leveringsakten zijn besproken. N maakt in deze procedure namelijk niet concreet wanneer en op welke voor X begrijpelijke wijze is gewezen op de risico’s van de transacties. Omdat de risico’s na de door X op 20 juli 2007 ondertekende vrijwaringsverklaring en volmachten in aanzienlijke mate zijn toegenomen, kan N niet volstaan met hetgeen in de vrijwaringsverklaring en de volmachten over de informatieverstrekking in algemene zin is opgenomen. De rechtbank neemt hierbij in aanmerking dat vaststaat dat door N, voorafgaand aan de leveringen van 31 juli 2007, geen concepten aan X zijn gestuurd en dat N tussen 20 juli 2007 en 31 juli 2007 geen contact met X heeft gehad. Van N, die stelt dat hij X voldoende heeft gewezen op alle risico’s van de transacties en dat hij X van voldoende informatie heeft voorzien, mag naar het oordeel van de rechtbank in de onderhavige situatie een concreet, met feiten en/of omstandigheden en/of gegevens gestaafd verweer worden verwacht. Dat verweer is door N niet in voldoende mate gevoerd. Weliswaar levert de door X getekende vrijwaringsverklaring dwingend bewijs op van de waarheid van de verklaring, maar N kon met deze, in algemene bewoordingen afgelegde verklaring niet volstaan. Immers, vaststaat dat de leveringsakten na 20 juli 2007 drastische en voor X risicoverhogende wijzigingen hebben ondergaan en dat X daarvan – bijvoorbeeld door middel van toezending van concepten – niet op de hoogte is gesteld. Dat X voorafgaand aan het tekenen van de vrijwaringsverklaring op 20 juli 2007 op deze risico’s is gewezen, zoals N stelt, is de rechtbank op geen enkele wijze gebleken. Het door middel van de akte geleverde bewijs is dan ook ontzenuwd. Nu N onvoldoende heeft onderbouwd dat X op alle extra risico’s die volgen uit de definitieve (lees: gewijzigde) leveringsakten is gewezen, neemt de rechtbank voorshands aan dat N de Belehrungspflicht heeft geschonden. Wel krijgt hij de gelegenheid om tegenbewijs te leveren. In verband hiermee houdt de rechtbank de procedure aan.

Tegen notaris N is door een andere notaris een klacht ingediend bij de Kamer van Toezicht. De klacht ziet onder meer op de wijze waarop N via zijn website offertes uitbrengt voor leverings- en hypotheekakten. Verder wordt geklaagd over een passage in hypotheekakten van N waarin de cliënt verklaart dat hij zich niet negatief zal uitlaten over N op het internet. In hoger beroep oordeelt het hof dat het door een notaris geoffreerde tarief alle gebruikelijke werkzaamheden moet omvatten, in die zin dat een reële mogelijkheid bestaat dat uiteindelijk inderdaad slechts dat basistarief in rekening wordt gebracht. De mogelijkheid om extra werkzaamheden in rekening te brengen moet beperkt blijven tot werkzaamheden die ten tijde van het uitbrengen van de offerte door de notaris in redelijkheid niet kunnen worden voorzien. Werkzaamheden die op het moment van het aannemen van de opdracht door de notaris wel redelijkerwijze te voorzien zijn, zoals het inschrijven van een koopovereenkomst in de openbare registers of extra werkzaamheden die voortvloeien uit het feit dat een levering een appartementsrecht betreft, mogen dus niet tot een latere verhoging van de declaratie leiden, hetgeen impliceert dat de notaris vóór het uitbrengen van een offerte enig onderzoek zal moeten verrichten. Ditzelfde geldt voor het vermelden (aanhalen) in een akte tot levering van (bestaande) erfdienstbaarheden, kwalitatieve verplichtingen, kettingbedingen en andere bijzondere bepalingen, waarvan de notaris zich vrij eenvoudig een beeld kan vormen als hij voor het uitbrengen van de offerte de aankomsttitel van de verkoper opvraagt. Verricht de notaris geen onderzoek naar het bestaan van deze ten tijde van de offerte voorzienbare werkzaamheden (hetgeen hem uiteraard vrij staat), dan komen de daaruit voortvloeiende kosten voor zijn rekening, in die zin dat hij deze niet als meerwerk in rekening kan brengen. Volgens het hof is de door N gebezigde wijze van offreren in strijd met vorenstaande uitgangspunten. Wat betreft de clausule in de hypotheekakte dat een cliënt zich niet negatief over N mag uitlaten, oordeelt het hof dat het opnemen van dergelijke, ten behoeve van zichzelf opgestelde, bepalingen in een partijakte in strijd is met de eer en het aanzien van het notariaat, nog los van het feit dat N zichzelf daarin ten onrechte als ‘partij’ heeft aangeduid, terwijl de hypotheekakte een akte is tussen de hypotheekgever en de hypotheekhouder.

A biedt via haar website de Payogo Prepaid Maestro Debet Card aan. B vraagt de kaart aan. In de overeenkomst tussen A en B staat het volgende: ‘A verstrekt cliënt in verbruikleen een Payogo Prepaid Maestro Debet Card met een tegoed in waarde naar keuze van € 50 tot maximaal € 750. Over het tegoed in waarde is door Cliënt aan Service Provider een vergoeding verschuldigd in de vorm van een membershipfee voor de duur van 30 dagen. Cliënt verplicht zich het verkregen tegoed in waarde op de Payogo Maestro Debet Card te betalen op factuur binnen 21 dagen. De eerste termijn dient ontvangen te zijn op de dag liggende 21 dagen na opwaardering van het tegoed op de Payogo Maestro Debet Card.’ Voor een tegoed van € 750 op de Payogo Card betaalt B € 187,50 aan membershipfee. A stuurt op 6 februari 2013 aan B een factuur. B betaalt niet. A vordert terugbetaling van het betaalde bedrag van € 750, vermeerderd met (1) € 187,50 aan membershipfee, (2) € 140 buitengerechtelijke incassokosten en (3) € 35 voor het opstellen van een verhaalsinformatierapport. Volgens A is de Wet consumentenkrediet niet van toepassing, onder andere omdat er sprake is van een prepaid debetcard en membership. In het (gewijzigde) artikel 2 Wck is bepaald, dat voor ‘krediettransacties waarbij de betalingen van de kredietnemer plaatsvinden binnen drie maanden nadat de geldsom ter beschikking is gesteld’ (uitsluitend) de artikelen 34 t/m 36 Wck van toepassing zijn. Zakelijk weergegeven komen die bepalingen er op neer dat het de kredietgever verboden is een hogere kredietvergoeding in rekening te brengen of te bedingen dan de ten hoogste toegelaten kredietvergoeding zoals ingevolge artikel 35 Wck geregeld in het Besluit kredietvergoeding. In artikel 1 sub e van het Besluit kredietvergoeding is het begrip ‘kredietvergoedingspercentage per betalingstermijn’ gedefinieerd als ‘de kredietvergoeding die over een betalingstermijn in rekening wordt gebracht, uitgedrukt in een percentage van het uitstaand saldo aan het begin van die betalingstermijn’. Artikel 4 van het Besluit kredietvergoeding bepaalt: ‘Voor de berekening van de ten hoogste toegelaten kredietvergoeding bij regelmatige afwikkeling geldt de wettelijke rente verhoogd met 12 procentpunten als het ten hoogste toegelaten effectieve kredietvergoedingspercentage op jaarbasis’. Aangezien de wettelijke rente ten tijde van het sluiten van de overeenkomst 3% bedroeg, betekent dit dat het ten hoogste toegelaten effectieve kredietvergoedingspercentage, op jaarbasis, 15% bedraagt. Gezien de hiervoor aangeduide bepalingen rijst volgens de kantonrechter de vraag of de overeenkomst waarop A zich beroept een kredietovereenkomst is. Uit de vastgestelde feiten volgt dat de stelling dat A Nederlandse consumenten van een prepaid debet card voorziet, misleidend is, omdat in dit geval was overeengekomen dat achteraf betaald moest worden. Uit de overgelegde overeenkomst en de algemene voorwaarden volgt dat de consument kan kiezen voor vooruit betalen (dan wordt een prepaid kaart verstrekt) en achteraf betalen. Vaststaat dat A Payogo kaarten met een tegoed van maximaal € 750 uitgeeft en daarmee een betaalinstrument of rekening voor elektronisch geld uit lijkt te geven waarop een hoger geldbedrag kan worden opgeslagen dan de grens van € 150 van artikel 1c lid 1 sub c van de Vrijstellingsregeling Wft. Gezien de feiten voldoet het afgeven van een Payogo Card met een tegoed van € 750 waarvoor achteraf enig bedrag betaald moet worden, geheel aan de omschrijving van een kredietovereenkomst als bedoeld in artikel 7:57 BW jo. 7:73 BW en aan de omschrijving van een krediettransactie als bedoeld in de Wck. De strekking is immers dat door A aan B een geldsom ter beschikking wordt gesteld door middel van Payogo Card als betalingsfaciliteit en dat B een of meer uitgestelde betalingen aan A moet doen. Hieruit volgt dat de Wck van toepassing is. Dat brengt mee dat het A is verboden een hogere kredietvergoeding in rekening te brengen of te bedingen dan de ten hoogste toegelaten kredietvergoeding zoals ingevolge artikel 35 Wck geregeld in het Besluit kredietvergoeding. Deze ten hoogst toegelaten kredietvergoeding bedraagt op jaarbasis 15%, zodat de bedongen vergoeding van 25% (€ 187,50 voor een krediet van € 750) voor de periode tussen 6 december 2012 dan wel 6 februari 2013 en 28 februari 2013 daarmee in strijd is. Het als ‘membershipfee’ gevorderde bedrag moet daarom worden afgewezen. Hetzelfde geldt voor de gevorderde buitengerechtelijke incassokosten en verhaalsinformatierapportkosten. Het ter beschikking gestelde – als koopprijs aangeduide – bedrag van € 750 en de wettelijke rente vanaf de dag dat het ter beschikking gestelde bedrag terugbetaald had moeten zijn, wordt wel toegewezen.

A vordert betaling van B in verband met een in opdracht en voor rekening van B geplaatste advertentie in 2012. A stelt dat B tijdens een telefoongesprek in 2011 akkoord is gegaan met plaatsing van een advertentie in 2011. B stelt in 2012 geen opdracht te hebben gegeven voor plaatsing van de advertentie. A verwijst naar artikel 13.1 van de algemene voorwaarden, waarin is bepaald dat partijen tot wederopzegging zijn overeengekomen dat jaarlijks de advertentie zou worden geplaatst. Er is geen orderbevestiging van de opdracht in 2011 overlegd, zodat niet is komen vast te staan dat op die orderbevestiging uitdrukkelijk is vermeld dat de advertentie ook in toekomstige gidsen wordt geplaatst. De kantonrechter beoordeelt of A kan volstaan met verwijzing naar de toepasselijke algemene voorwaarden. Tegen de toepasselijkheid daarvan is geen verweer gevoerd. Artikel 13.1 is gedrukt in grijze, weinig contrasterende en zeer kleine letters. In de geluidsopname van de opdracht in 2011 is afgesproken dat de overeenkomst is aangegaan op plaatsing van een advertentie in de gids van 2011. Er wordt geen melding gemaakt van een voortdurende opdracht of anderszins van een duurovereenkomst. Ook hoefde B, gelet op de aard van de opdracht en de omstandigheid dat zij voorheen altijd jaarlijks werd benaderd door A, er niet op bedacht te zijn dat zij met de akkoordverklaring voor de advertentie in 2011 een duurovereenkomst aanging. De inhoud van de bepaling van artikel 13.1 moet worden opgevat als een zodanig wezenlijk onderdeel van de door A gestelde overeenkomst dat zij niet kan worden overeengekomen via een enkele verwijzing naar algemene voorwaarden. Ten overvloede overweegt de kantonrechter dat het beroep van A op deze bepaling onder de geschetste omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Er is daarom niet vast komen te staan dat sprake is van een opdracht tot plaatsing van de advertentie in 2012.

A is enig bestuurder en enig aandeelhouder van de besloten vennootschap B. Op 7 mei 2003 verstrekt de Rabobank een krediet in rekening courant tot een maximum van € 200.000 aan B. De omvang van het krediet is bepaald door een stamkrediet van € 50.000 en een additioneel krediet ter hoogte van 60% van de waarde van de debiteuren (jonger dan 90 dagen). Tot zekerheid van voormeld krediet krijgt de Rabobank een hypotheekrecht op het bedrijfspand en het woonhuis van A. Voorts zijn de vorderingen op de debiteuren van B en haar roerende zaken aan de bank verpand. Bovendien aanvaardt A (in privé) hoofdelijke aansprakelijkheid voor de financiering. In de van toepassing verklaarde algemene voorwaarden staat dat ‘de kredietfaciliteit door de bank onmiddellijk kan worden beëindigd en het verschuldigde debetsaldo terstond opeisbaar wordt, wanneer enige omstandigheid voordoet die aanleiding geeft tot gegronde vrees dat het door de rekeninghouder aan de bank verschuldigde niet of niet geheel op de opbrengst van ten behoeve van de bank verbonden goederen of op de zekerheidsgever kan worden verhaald, dan wel wanneer ten behoeve van de bank verbonden goederen in waarde zijn verminderd of teniet gegaan.’ Op 10 juli 2003 stelt de externe registeraccount C de tussentijdse cijfers van B over 2003 op. Deze cijfers vermelden een winst van € 36.038. Op 16 februari 2004 stelt C een begroting over 2004 van B op, waarin een positief resultaat wordt begroot op € 143.305. Twee maanden later vindt een gesprek plaats tussen werknemers van B en de Rabobank. De werknemers zeggen bezorgd te zijn over de betaling van de salarissen over die maand. A is dan op vakantie en niet bereikbaar. Op 16 april 2004 maakt C het uiteindelijk resultaat op over 2003. Er blijkt een lagere winst behaald te zijn over het voorgaande jaar dan de tussentijdse cijfers eerder deden geloven, namelijk € 2.786. Twee werknemers van B verstrekken op 20 april 2004 een debiteurenlijst van B aan de Rabobank. Bij een aantal vorderingen staat de vermelding ‘zeer dubieus’. De dag daarna verstrekt een werknemer van B, op verzoek van de Rabobank, een liquiditeitsprognose over 2004 aan de Rabobank. Op 22 april 2004 zegt Rabobank naar aanleiding hiervan de rekening-courant op. De schuld van A bedraagt dan € 171.383. Op 13 mei 2004 spreekt de rechtbank het faillissement (op eigen aanvraag) van B uit. In 2010 wordt A in privé failliet verklaard. A stelt dat de Rabobank toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van genoemde kredietovereenkomst, door deze eenzijdig, zonder inachtneming van een redelijke opzegtermijn, te beëindigen, alsmede door zonder inachtneming van een redelijke termijn, de debiteuren van B te verzoeken de openstaande vorderingen rechtstreeks aan de Rabobank te voldoen (welk verzoek juist leidde tot stagnatie van betaling) en daarmee tekort is geschoten in haar zorgplicht. De werknemers waren niet bevoegd om de vennootschappen te vertegenwoordigen: dat was A en in zijn afwezigheid C, aldus A. Volgens de Rabobank was een bedrag van € 64.375 aan vorderingen jonger dan 90 dagen; de rest van de vorderingen was ouder. Niet alleen bleek daaruit dat deze debiteuren niet solide waren, maar ook dat de kredietlimiet op basis van de voorwaarden reeds was afgenomen tot € 88.745. De Rabobank stelt dat zij mocht vertrouwen op de opgave – inclusief de beoordeling ‘dubieus’ – van de debiteuren door werknemers van B, aangezien A niet bereikbaar was en de bank niet bekend was met C. De rechtbank is van oordeel dat Rabobank er in het onderhavige geval niet zonder meer op had mogen vertrouwen dat de werknemers van B bevoegd waren tot het verstrekken van een liquiditeitsbegroting en pandlijsten, inclusief de daarbij opgenomen opmerkingen omtrent de kwaliteit (zeer dubieus) van de debiteuren. De zorgvuldigheid vereist dat de Rabobank dergelijke cruciale gegevens waarop zij haar kredietopzegging in essentie baseerde, geverifieerd zou hebben met de statutair bestuurder van B, althans, alvorens tot maatregelen over te gaan, geverifieerd had dat de desbetreffende werknemers bevoegd waren de vennootschappen in dezen te vertegenwoordigen en ter zake deskundig. Daarvan is niet gebleken. In zoverre valt de Rabobank een verwijt te maken. Echter, vaststaat dat er continuïteitsproblemen speelden bij B ten tijde van de kredietopzegging, waarbij de liquiditeit onder druk stond en er maandelijks een debiteurenoverzicht verstrekt moest worden aan de bank in het kader van haar zekerheidspositie. A is – in die wetenschap – op vakantie gegaan zonder dat duidelijk was geworden wie de vennootschap in zijn afwezigheid (bij de Rabobank) zou vertegenwoordigen en wie bevoegd was tot het verstrekken van het debiteurenoverzicht, zonder dat hij bereikbaar was. Voor zover A stelt dat C in zijn afwezigheid bevoegd was de vennootschap te vertegenwoordigen, ontbreekt eveneens elke onderbouwing dat de Rabobank daarvan op de hoogte was gesteld. Voorts was de zekerheidspositie (naar liquidatiewaarde) van de Rabobank ten tijde van de kredietopzegging naar het oordeel van de rechtbank op zodanige wijze uitgehold dat zulks tot een kredietopzegging per direct kon leiden. De vorderingen (die ten tijde van de kredietopzegging volgens A een waarde van € 200.000 vertegenwoordigden) hebben uiteindelijk slechts € 30.000 opgeleverd (liquidatiewaarde). Zonder nadere onderbouwing valt niet in te zien dat een dergelijk groot verschil in waarde van de vorderingen enkel zou zijn ontstaan vanwege het innen van de vorderingen op basis van het pandrecht van de Rabobank. De waarde van een daadwerkelijk bestaande vordering wordt immers in beginsel niet beïnvloed door de enkele omstandigheid dat nieuwe opdrachten niet meer verstrekt worden, dat de debiteur niet meer wenst te betalen. Gelet op de hoogte van het bedrag aan debiteuren dat ouder was dan 90 dagen (welke vorderingen volgens de kredietvoorwaarden niet mee mochten tellen voor het bepalen van de kredietlimiet), stond de liquiditeitspositie ernstig onder druk. De door de Rabobank gestelde liquiditeitsproblemen die daarvan het gevolg waren, acht de rechtbank voldoende aanwezig om mee te mogen wegen bij de omstandigheden van de kredietopzegging.

Op 5 september 2006 sluit X een overeenkomst met de Deutsche Bank Nederland NV (hierna; DB) ter verstrekking van een zogeheten OndernemersRekeningCourantkrediet tot een maximumbedrag van € 105.000 ten behoeve van de bedrijfsvoering van X. Op de kredietovereenkomst zijn de algemene bepalingen voor kredietverlening en de algemene bankvoorwaarden van toepassing, waarin is opgenomen dat het afgeloste gedeelte van de hoofdsom van de lening terstond opeisbaar is (zonder ingebrekestelling) indien de kredietnemer enige verplichting jegens DB uit hoofde van de kredietovereenkomst of niet, niet tijdig of niet behoorlijk nakomt. In februari 2011 heeft DB een gesprek met X wegens langdurige overstand. X geeft aan een faillissement aan te vragen. In een brief van 1 februari 2011 schrijft DB aan X: ‘Met referte aan ons telefoongesprek van heden, delen wij u het volgende mede. U heeft aangegeven dat er geen financiële informatie beschikbaar is. Gezien het feit dat u niet voldoet aan onze kredietovereenkomst en er geregeld langdurige overstanden voorkomen, zijn wij genoodzaakt de vordering uit handen te geven aan Solveon Incasso.’ DB zegt de kredietovereenkomst met X bij brief van 16 februari 2011 op en draagt de vordering op aan Solveon Incasso. De schuld van X bij DB bedraagt € 123.451. Na de opzegging van de kredietovereenkomst treffen DB en X een betalingsregeling inhoudende dat X maandelijks € 3.400 zal aflossen vanaf zijn ondernemersrekening en een eventueel surplus mag behouden. X geeft gedurende een periode van ongeveer twee jaar uitvoering aan deze regeling. Als hij stopt met betalen, zijn woning te koop zet en opnieuw een faillissement overweegt, legt DB op 23 april 2013 ten laste van X beslag op de woning van X. DB vordert de overige saldi van de kredietrekeningen, in totaal € 53.308. Volgens X heeft DB in strijd met haar algemene en bijzondere zorgplicht gehandeld. Volgens de toepasselijke algemene voorwaarden kan DB het niet afgeloste gedeelte van het krediet terstond, zonder dat enige sommatie of ingebrekestelling is vereist, opeisen wanneer de kredietnemer enige verplichting jegens DB niet, niet tijdig of niet behoorlijk nakomt. Als onweersproken staat vast dat sprake was van overstanden en dat X geen inzage kon geven in zijn financiële gegevens. Hierdoor is X zijn verplichtingen jegens DB niet nagekomen. In beginsel mocht DB zonder ingebrekestelling opzeggen en de gehele schuld terstond opeisen. Dit neemt niet weg dat DB zich moet gedragen volgens de eisen van redelijkheid en billijkheid, waarbij van belang is dat volgens vaste jurisprudentie op een bank een bijzondere zorgplicht rust in verband met haar maatschappelijke functie. Deze bijzondere zorgplicht houdt in dat een beëindiging van een krediet als hier aan de orde moet voldoen aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. DB stelt dat haar redenen om het krediet op te zeggen zijn verwoord in een intern overdrachtsformulier van 3 februari 2011 van DB aan Solveon Incasso: ‘Overstanden komen geregeld voor, ondernemer overweegt faillissement aan te vragen. BKR laat achterstanden zien. Aanzuivering kan niet op korte termijn plaatsvinden. Inzage in financiële gegevens is er ook niet. Cijfers worden niet opgesteld.’ X heeft de inhoud van het formulier niet betwist, waardoor de daarin genoemde omstandigheden vaststaan. Partijen twisten over de vraag hoe vaak deze omstandigheden door DB met X zijn besproken. X stelt dat hierover slechts één gesprek bij DB heeft plaatsgevonden. Uit de brief van 1 februari 2011 blijkt echter dat DB ook telefonisch met X heeft gesproken over het niet voldoen aan de kredietovereenkomst, hetgeen daarna per brief is bevestigd. Gelet op voornoemde omstandigheden en in het bijzonder de mededeling van X aan DB dat hij overwoog zijn faillissement aan te vragen, is de opzegging op 16 februari 2011, niet zoals X aanvoert ‘als donderslag bij heldere hemel’ gekomen. DB heeft X na de opzegging in de gelegenheid gesteld een betalingsregeling te treffen. De openstaande schuld is dus niet ineens opgeëist. X heeft gedurende twee jaar uitvoering gegeven aan de betalingsregeling, waarmee de vordering bovendien impliciet is erkend. Pas nadat de betalingsregeling door X niet meer werd nagekomen, zijn woning te koop werd aangeboden en er opnieuw over een mogelijk faillissement van X werd gesproken, heeft DB beslag laten leggen op de woning van X en onderhavige procedure geëntameerd. De slotsom van het voorgaand luidt dat, gelet op alle omstandigheden van het geval, DB geldig van haar opzeggingsbevoegdheid gebruik heeft gemaakt. Niet kan worden geconcludeerd dat de opzegging een tekortkoming of onrechtmatig handelen van DB oplevert.

Over gebrekkige prestatie moet men tijdig klagen, anders kan men zich daar niet meer op beroepen. Deze regel van artikel 6:89 heeft de Hoge Raad in zijn drie arresten van 8 februari 2013 verduidelijkt én gerelativeerd. De auteur schetst de stand van zaken sedertdien: wanneer is een beroep op schending van de klachtplicht terecht? En aan welke maatstaven moet de rechter toetsen?

Met de arresten van 8 februari 2013 heeft de Hoge Raad de klachtplicht van artikel 6:89 BW verder gerelativeerd. Is hiermee de zoektocht naar de juiste toepassing van de regel ten einde? De auteur gaat de wetsgeschiedenis na, plaatst de klachtplicht in zijn internationale context en bepleit de klachtplicht ook van zijn laatste schijnbare vanzelfsprekendheid te beroven.

X koopt twee maanden voor haar fietsvakantie een nieuwe fiets. Tijdens haar vakantie maakt ze een harde val. Volgens X werkten de remmen niet en is fietsverkoper Y aansprakelijk voor de schade. X beroept zich op non-conformiteit zoals bedoeld in artikel 7:17 BW. De verklaring van X dat de remkracht van de fiets van aanvang af beperkt was en dat zij de grepen van de handremmen helemaal moest intrekken, leiden niet tot het oordeel dat sprake is van non-conformiteit. Op de dag van de levering heeft Y de fiets gecontroleerd en heeft X een proefrit gemaakt. Bovendien heeft Y er terecht op gewezen dat X tot het moment van het ongeval de fiets al twee maanden in gebruik had. Indien de remmen niet goed zouden hebben gefunctioneerd, had zij dat in die periode kunnen opmerken. Het door X aangehaalde deskundigenrapport leidt niet tot een ander oordeel.

V heeft een onroerende zaak verkocht aan projectontwikkelaar K. De levering is gepland op 25 april 2010. In verband met de vrijstelling van overdrachtsbelasting is afgesproken dat V vóór de juridische levering zal zorgen voor sloop van de opstallen die zich nog op het desbetreffende perceel bevinden, zodat sprake is van een bouwterrein als bedoeld in artikel 11 lid 4 Wet OB. Omdat op 25 april 2010 de opstallen nog niet zijn gesloopt, heeft K op 28 april 2010 een brief naar V gestuurd waarin V in gebreke wordt gesteld. Ondanks deze brief worden de opstallen niet door V gesloopt. Voor het hof is in geschil of V de contractuele boete is verschuldigd. Volgens K is V op grond van artikel 6:83 sub a BW op 25 april 2010 van rechtswege in verzuim en is hij vanaf dat moment de wettelijke rente verschuldigd over de contractuele boete. Het hof stelt voorop dat uit de koopovereenkomst volgt dat als een partij in verzuim is en het verzuim betrekking heeft op het meewerken aan de feitelijke en/of juridische levering, de nalatige partij een boete is verschuldigd. Verder bepaalt de koopovereenkomst wanneer een partij in verzuim is. De uitleg die de rechtbank aan de betreffende clausule heeft gegeven houdt in dat voor het intreden van verzuim een schriftelijke ingebrekestelling is vereist waarbij een termijn van 8 dagen voor nakoming wordt gesteld, waarna de nalatige partij in gebreke blijft aan zijn verplichtingen te voldoen. Nu beide partijen zulks niet hebben bestreden, gaat ook het hof van deze uitleg uit. Nu de koopakte voor het intreden van verzuim een ingebrekestelling met een termijnstelling van 8 dagen vereist, faalt het betoog van K dat V op grond van artikel 6:83 sub a BW op 25 april 2010 van rechtswege in verzuim is geraakt omdat hij uiterlijk op dat tijdstip het perceel ontdaan van opstallen e.d. had moeten leveren aan K. Partijen zijn immers een specifieke regeling voor het intreden van verzuim overeengekomen die afwijkt van genoemd wetsartikel van regelend recht. V is derhalve niet op 25 april 2010 van rechtswege in verzuim geraakt. Anders dan K betoogt, kan evenmin worden geconcludeerd dat V acht dagen na de brief van K van 28 april 2010 in verzuim is geraakt. Vaststaat immers dat deze brief geen termijnstelling bevat, zoals de koopovereenkomst vereist voor het intreden van verzuim. Gelet op het feit dat K eerst bij brief van 5 juli 2010 een termijn van 8 dagen heeft gesteld aan V, binnen welke termijn de sloop niet is voltooid, oordeelt het hof dat V op 14 juli 2010 in verzuim is geraakt met de nakoming van zijn verplichting om de opstallen te slopen. Dat V de contractuele boete op 14 juli 2010 heeft verbeurd, betekent echter nog niet dat vanaf die datum de wettelijke rente is verschuldigd over de boete. Ingevolge artikel 6:93 BW is wettelijke rente over een boete immers eerst verschuldigd na een schriftelijke aanmaning op de voet van artikel 6:82 BW. Aangezien niet is gebleken dat op een eerder moment dan dat van de inleidende dagvaarding (20 december 2010) een aanmaning heeft plaatsgehad, is de vordering van K tot betaling van de boete eerst vanaf dat moment rentedragend.

A verkoopt een boerderij met rieten dak aan B. In de koopovereenkomst nemen partijen op dat de overeenkomst wordt ontbonden als uit een bouwkundige keuring blijkt dat er gebreken zijn waarvan herstel een bepaald bedrag te boven gaat. Bouwkundig adviesbureau X verricht in opdracht van B een bouwtechnische keuring. Nadat levering van de woning heeft plaatsgevonden, stelt B X aansprakelijk omdat X in zijn rapport niets heeft vermeld over de slechte staat van onderhoud van het rieten dak. In de algemene voorwaarden van X is een vervalbeding opgenomen dat als sanctie op bepaalde gedragingen van B, nalaten daaronder begrepen, verval stelt van haar toekomende rechten of van de bevoegdheid bepaalde verweren te voeren. Dit vervalbeding wordt op grond van artikel 6:237 sub h BW vermoed onredelijk bezwarend te zijn jegens B als natuurlijk persoon, niet handelend in de uitoefening van beroep of bedrijf. Bovendien is de woning pas een jaar na dagtekening van het rapport van X aan B geleverd, zodat B toen pas kon weten dat de rapportage van X niet deugde. De termijn in het vervalbeding van X zou, kortom, aanvangen voordat B met de gebreken bekend kon zijn. De rechtbank oordeelt dat het beding onredelijk bezwarend is en moet worden vernietigd. Of B tijdig heeft geklaagd over de prestatie van X, dient (uitsluitend nog) te worden bepaald aan de hand van artikel 6:89 BW, dat voorschrijft dat de schuldeiser die een gebrekkige prestatie ontvangt ter zake binnen bekwame tijd nadat hij het gebrek heeft ontdekt of redelijkerwijs had moeten ontdekken, moet protesteren. De rechtbank oordeelt dat B tijdig heeft geklaagd door X zes maanden nadat zij op de slechte onderhoudsstaat van het dak was gewezen, aansprakelijk te stellen. Dat is weliswaar laat, maar niet zo laat dat daardoor de belangen van X zijn geschaad. Althans, X heeft niet aangetoond dat hij in zijn belangen is geschaad. De vraag is vervolgens of X tekort is geschoten in zijn verplichtingen jegens B. Doel van de bouwtechnische keuring was om B inzicht te geven in de bouwkundige staat van de woning, waarbij een globale indicatie werd gegeven van de kosten die gemaakt moesten worden om het object in een redelijke staat van onderhoud te brengen. De keuring betrof een visuele keuring, zodat X slechts melding hoefde te maken van gebreken die hij met het oog kon waarnemen. De vraag is derhalve of het rieten dak van de woning gebreken vertoonde die X bij zijn inspectie had moeten zien, maar niet heeft vermeld in zijn rapport. Zowel een onafhankelijke expert als het rietdekkersbedrijf hebben een gemotiveerde onderbouwing gegeven van hun bevindingen met betrekking tot de ‘matige’ staat van het rieten dak. Door geen enkele concrete opmerking over de gebreken, die volgens de onafhankelijke expert ‘heel zichtbaar’ waren, te maken maar slechts te volstaan met de constatering dat het rieten dak in ‘redelijke’ conditie verkeerde en door voorts geen bedrag te noemen dat gemoeid zou zijn met herstel van het achterstallige onderhoud aan het rieten dak, heeft X niet de zorgvuldigheid in acht genomen die van hem als redelijk bekwaam en redelijk handelend vakman mocht worden verwacht. X is derhalve tekortgeschoten in de nakoming van zijn verplichtingen jegens B. De schade die X moet vergoeden betreffen de kosten die B moet maken om het rieten dak van een ‘matige’ conditie in een ‘redelijke’ conditie te brengen.

M en V zijn getrouwd. In oktober 1990 opent V een kredietfaciliteit bij (een rechtsvoorganger van) ING. Een jaar later wordt deze faciliteit verhoogd. In januari 1991 opent M (samen met V) nog een kredietfaciliteit. In 1993 zegt ING alle kredietfaciliteiten van M en V op wegens betalingsachterstand. Op 17 februari 1995 stuurt ING aan V een brief waarin zij M en V aansprakelijk stelt voor de restschuld van € 129.716. Op 8 juni 1999 stuurt een incassobureau een brief aan M en V waarin wordt meegedeeld dat sprake is van een restantschuld aan ING waarvoor M en V aansprakelijk zijn. Voorts stuurt ING bij brief van 11 augustus 2003 M en V een aanbod finale kwijting te verlenen tegen betaling van € 45.378. In die brief wordt meegedeeld dat ING zich vrij acht om rechtsmaatregelen te nemen indien betaling achterwege blijft. Als inderdaad betaling achterwege blijft, vordert ING het volledige bedrag. De rechtbank heeft de vorderingen van ING afgewezen omdat zij het beroep van M en V op verjaring gegrond acht. In hoger beroep vernietigt het hof het vonnis van de rechtbank en veroordeelt M en V tot betaling aan ING van een bedrag van € 120.286. Volgens het hof hebben M en V de brief van 17 februari 1995 ontvangen, welke brief stuitende werking heeft. Het beroep op verjaring door M en V slaagt niet, nu deze tijdig is gestuit. In cassatie klagen M en V dat het hof heeft miskend dat stuiting van de verjaring door de brief van 17 februari 1995 krachtens artikel 3:319 lid 2 BW een nieuwe verjaringstermijn van vijf jaren heeft doen aanvangen, hetgeen volgens M en V meebrengt dat de rechtsvordering op 18 februari 2000 alsnog is verjaard. M en V hebben hun beroep op verjaring niet beperkt tot de eerste termijn van vijf jaren, maar hebben zich erop beroepen dat de vordering van ING op 29 juni 2004 was verjaard, aldus de klacht. De Hoge Raad overweegt dat het middel terecht klaagt dat het hof zijn onderzoek heeft beperkt tot stuiting door de brief van 17 februari 1995. M en V hebben immers ter onderbouwing van hun beroep op verjaring verwezen naar de tijd die was verstreken vanaf het moment van de door ING gestelde opeisbaarheid van de vordering tot het tijdstip waarop de inleidende dagvaarding is uitgebracht. Daarmee behelsde het beroep op verjaring van M en V het verweer dat de rechtsvordering was verjaard op het tijdstip waarop de inleidende dagvaarding werd uitgebracht. Op ING als schuldeiser rust dan de stelplicht en bewijslast dat geen sprake is van een voltooide verjaring. Zij dient daartoe zo nodig aan te tonen dat ook stuiting heeft plaatsgevonden gedurende de looptijd van nieuwe verjaringstermijnen die ingevolge artikel 3:319 lid 1 BW na één of meer stuitingshandelingen zijn aangevangen. Nu de inleidende dagvaarding was uitgebracht meer dan vijf jaren na de door het hof aangenomen stuiting door de brief van 17 februari 1995, heeft het hof ten onrechte geen oordeel gegeven over de vraag of de op 18 februari 1995 aangevangen nieuwe verjaringstermijn was voltooid ten tijde van het uitbrengen van de inleidende dagvaarding. De klacht kan echter niet tot cassatie leiden. De stukken van het geding laten immers geen andere conclusie toe dan dat ING, naar zij heeft gesteld, ook na 17 februari 1995 aan M en V schriftelijke aanmaningen of mededelingen in de zin van artikel 3:317 lid 1 BW heeft doen toekomen, dat (in ieder geval) haar genoemde brieven van 8 juni 1999 en 11 augustus 2003 door M en V zijn ontvangen, en dat ING in die brieven zich ondubbelzinnig haar recht op nakoming heeft voorbehouden als bedoeld in artikel 3:317 lid 1 BW.

A verkoopt automatische externe defibrillatoren (AED’s). B is een groothandel in AED’s. Tussen maart 2009 en april 2010 levert B negentien AED’s met serienummer 02 en 05, die A doorverkoopt aan haar klanten. Vier AED’s blijken kuren te vertonen. Op 23 maart 2010 maakt A aan B per e-mail hiervan melding en dringt aan op een oplossing daarvoor. Een e-mailwisseling volgt. Uiteindelijk blijken de batterijen de boosdoener. B schrijft: ‘Alle 20 AED’s met serienummer 05 zullen worden omgeruild voor een nieuwe AED met een nieuw batterijpak’. A antwoordt dat slechts twee kapotte AED’s het serienummer 05 hebben en vraagt of hij uit deze e-mail kan opmaken dat ook alle AED’s met serienummer 02 zullen worden vervangen. B antwoordt niet op deze vraag. Op 7 juni 2010 sommeert A via zijn raadsman B alle geleverde AED’s (totaal 22 stuks) binnen een week retour te nemen en in te ruilen voor nieuwe AED’s met een nieuw batterijpak. Op 8 juni 2010 zegt B toe alle geleverde AED’s op locatie te zullen controleren. Voorts zegt B op 9 juni 2010 toe dat de fabrieksgarantie van de fabrikant integraal door hem zal worden overgenomen. Op 22 juni 2010 ontvangt B alle adressen en gegevens van de afnemer van A, zodat hij voor de controle zorg kan dragen. Op 25 augustus 2010 meldt B dat in België en Rotterdam nog circa vier AED’s gecontroleerd zouden moeten worden en dat A een kopie zal ontvangen van de opgestelde rapporten. Op 6 oktober 2010 verzoekt A uitdrukkelijk nogmaals om de rapporten uiterlijk 8 oktober 2010 aan hem te verstrekken, maar verneemt niets meer van B. Inmiddels krijgt A van zeven contactpersonen te horen dat B nog niet langs is gekomen, en hebben drie bedrijven nieuwe storingen gemeld. A stelt B in gebreke en sommeert B binnen een week te zorgen voor kostenloze levering aan cliënte van 22 nieuwe AED’s zonder storingen. B voldoet hier niet aan. A ontbindt de overeenkomst. A vordert een verklaring voor recht dat de overeenkomst tussen A en B rechtsgeldig is ontbonden. De rechtbank weigert de hiertoe gevraagde verklaring voor recht. Volgens de rechtbank levert het niet tijdig afleggen van controlebezoeken niet een tekortkoming in de nakoming van de koopovereenkomst op. De rechtbank heeft hierbij overwogen dat zonder nadere toelichting niet valt in te zien dat B gehouden was om AED’s te vervangen waarover geen klachten zijn. In hoger beroep overweegt het hof dat een AED wordt gebruikt in levensbedreigende situaties en de koper van een AED erop moet kunnen vertrouwen dat de aan hem geleverde AED goed functioneert wanneer het noodzakelijk is de AED te gebruiken. Dat vertrouwen wordt niet alleen geschaad wanneer de desbetreffende AED storingen vertoont, maar ook wanneer bekend is dat AED’s van hetzelfde type of van dezelfde serie geregeld storingen vertonen. Dat sprake was van een structureel probleem volgt uit (1) het feit dat in juli 2011 al meer dan de helft van de gecontroleerde AED’s een storing had, (2) het feit dat de fabrikant van de AED’s software-updates heeft uitgebracht om de storingen te verhelpen en (3) het feit dat B in 2012 aan een andere afnemer heeft aangeboden de geleverde AED’s te zullen inwisselen voor een nieuwe versie, die wel storingsvrij zou zijn. Gelet op de aard van de AED hoefde A niet te verwachten dat zich op deze schaal storingen zouden voordoen bij de aan haar geleverde AED’s. Een en ander geldt niet alleen voor de AED’s die op 20 oktober 2010 daadwerkelijk storingen vertoonden, maar ook voor de andere AED’s van hetzelfde type. Deze waren, gelet op het structurele karakter van de storing, potentieel kwetsbaar voor een vergelijkbare storing. Daar komt bij dat B al geruime tijd geconfronteerd was met gebreken aan de geleverde AED’s en er nog niet in was geslaagd een sluitende oplossing te vinden. Toen B zich niet binnen de gestelde termijn bereid verklaarde de AED’s te vervangen, verkeerde zij in verzuim. A was toen gerechtigd de overeenkomsten betreffende de levering van de AED’s te ontbinden. Dat geldt alleen voor de AED’s met het serienummer 02 en 05, nu over de andere serienummers geen storingen bekend zijn geworden.

B rijdt met zijn auto op de openbare weg, waar een wielerwedstrijd plaatsvindt. Als hij renner A aanrijdt, beroept hij zich op eigen schuld in de zin van artikel 6:101 BW: A nam deel aan een sportief evenement over de openbare weg en had dus een verhoogd risico op schade. Iedere verkeersdeelnemer die wordt geconfronteerd met een eenmaal per jaar georganiseerd wielerevenement, dient zich zodanig te gedragen dat er geen verkeersongeval plaatsvindt. Dat betekent dat de verkeersdeelnemers hun verkeersgedrag adequaat op dat van de deelnemers aan het evenement moet afstemmen. Aan deze norm heeft B niet voldaan, nu zijn verkeersgedrag een schrikreactie bij de wielrenners teweegbracht. De fietsers reden met hoge snelheid, niet zoveel mogelijk rechts en dicht op elkaar. De gevaarzetting door B was daarmee ernstig, ook als veronderstellenderwijs als juist wordt aangenomen dat hij uiterst rechts reed met minder dan de maximaal toegestane snelheid. Het was immers waarschijnlijk dat B op de weg meerdere al dan niet naast elkaar rijdende of elkaar inhalende wielrenners zou aantreffen. Verder was waarschijnlijk dat de wielrenners niet alleen zouden schrikken, maar ook genoodzaakt waren krachtig voor hem te remmen en naar rechts uit te wijken, alsmede dat zij elkaar daarbij (te) dicht zouden naderen met onverwachte manoeuvres tot gevolg. B, die volgens zijn verklaring zelf ook wielrenner is, had dat gevaar moeten onderkennen en had dat gevaar eenvoudig kunnen voorkomen door zijn snelheid verder te matigen. Er is geen grond de vergoedingsplicht te verminderen op de voet van artikel 6:101 BW.

Rabobank adviseert X een leegstandpolis af te sluiten op een op dat moment leegstaand pand. Als het pand wordt verhuurd, waarschuwt Rabobank niet dat de door haar geadviseerde polis niet meer voldoet. De rechtbank overweegt dat het de taak van de assurantietussenpersoon is te waken voor de belangen van de verzekeringnemer(s) bij de tot zijn portefeuille behorende verzekeringen. Tot deze taak behoort ook dat de assurantietussenpersoon erop toeziet dat de desbetreffende verzekeringen in beginsel de daarmee beoogde dekking blijven bieden. Vaststaat dat Rabobank na het afsluiten van de opstalverzekering met de daarin opgenomen leegstandsclausule, zich niet vergewist heeft of die leegstand van het bedrijfspand nog aan de orde was. Naar het oordeel van de rechtbank komt daar nog bij dat (1) bedrijfspanden in het algemeen niet voor leegstand worden gebouwd, (2) de gemeente, het plaatselijke industrieterreinen en het plaatselijke Rabobank-kantoor klein(schalig) zijn en (3) dat Rabobank wist dat X als doel had bedrijfsuitoefening/verhuur te realiseren en het pand in Holten had verkocht. Deze omstandigheden had Rabobank als bancaire instelling en als assurantietussenpersoon niet alleen tot meer periodiek toezien op de betrokken polisdekking van X aanleiding moeten geven, maar op basis van de uit dien hoofde verkregen wetenschap, althans inzicht in de (bedrijfsmatige) activiteiten van X, zonder meer tot controle en wijziging van de opstalpolis op het punt van de leegstandsclausule moeten brengen. Rabobank kan geenszins volstaan met de stelling dat die activiteiten aan haar assurantiemedewerkers niet bekend waren.

M raadpleegt op 31 mei 2010 zijn huisarts voor een doorverwijzing naar een medisch specialist in verband met een verdikking op zijn hoofd. Drie dagen later ondertekent hij een gezondheidsverklaring voor een overlijdensrisicoverzekering. De verzekering wordt afgesloten met ingang van 2 juni 2010 met als einddatum 2 juni 2040. In augustus wordt de verdikking op het hoofd van M operatief verwijderd. Het gaat om een kwaadaardige vorm van huidkanker, waaraan M overlijdt. V doet een beroep op uitkering op grond van de overlijdensrisicoverzekering. De verzekeraar concludeert dat er geen recht op uitkering bestaat, omdat M op de door hem ingevulde gezondheidsverklaring geen volledige informatie heeft gegeven. In de verklaring heeft M niet vermeld dat hij in 2008 is geopereerd aan een tumor op het hoofd en in mei 2010, op eigen verzoek, is doorverwezen naar een dermatoloog omdat de zwelling op zijn hoofd weer groeide. Artikel 7:928 lid 1 BW bepaalt dat een verzekeringnemer verplicht is vóór het sluiten van de overeenkomst aan de verzekeraar alle feiten mede te delen die hij kent of behoort te kennen, en waarvan, naar hij weet of behoort te begrijpen, de beslissing van de verzekeraar of (en zo ja: op welke voorwaarden) hij de verzekering zal willen sluiten, afhangt of kan afhangen. De mededelingsplicht is beperkt tot de feiten waarvan de verzekeringnemer weet, of waarvan hij behoort te begrijpen dat zij voor de verzekeraar van belang (kunnen) zijn. De vragenlijst is bepalend om te kunnen weten wat de verzekeraar belangrijk vindt om te weten. In de inleidende opmerkingen op de eerste pagina van de door M ingevulde verklaring staat: ‘Het is zeer belangrijk dat u alle vragen juist en volledig beantwoordt. (...) Vermeld al uw klachten, ook als u denkt dat deze niet belangrijk zijn of als u geen arts heeft bezocht.’. Verder staat er: ‘Let op! U moet ook een rubriek aankruisen als u een huisarts, hulpverlener of arts heeft geraadpleegd’. M heeft rubriek H (‘Goed- of kwaadaardige zwelling of tumor, kwaadaardige aandoeningen, bloedziekte, bloedarmoede’) niet aangekruist. Hij heeft wel rubriek J (‘Huidaandoeningen, spataderen, open been, fistels, trombose’) aangekruist en toegelicht dat hij in 2007 last heeft gehad van een fistel. De rechtbank oordeelt dat M zijn mededelingsplicht als bedoeld in artikel 7:928 BW heeft geschonden nu vaststaat dat hij vóór ondertekening van de gezondheidsverklaring aan zijn huisarts een doorverwijzing heeft gevraagd naar een medisch specialist voor verwijdering van de later gediagnosticeerde melanoom. Gelet op de expliciete opmerkingen van de verzekeraar ter zake het volledig en naar waarheid invullen van de gezondheidsverklaring, had M als behoorlijk en zorgvuldig verzekerde kunnen en behoren te weten dat de vraag naar eventuele consulten bij een huisarts van belang zou kunnen zijn. Hieraan doet niet af dat zowel M als V in de veronderstelling verkeerden dat het een onschuldige wrat betrof en dat een bevriende huisarts eveneens zou hebben gezegd dat het een wrat was die eenvoudig te verwijderen was. Het gaat om de beoordeling van het risico die de verzekeraar zou hebben gemaakt indien zij kennis zou hebben gehad van de juiste informatie. V heeft niet toegelicht waarom een wrat voor de verzekeraar geen beletsel zou hebben gevormd om de verzekering te sluiten, terwijl de verzekeraar heeft aangegeven dat kennis van de betreffende wrat/moedervlek uiterst relevant was voor de acceptatiebeslissing en dat zij, bij kennis van de ware stand van zaken, geen verzekeringsovereenkomst met M en V zou hebben gesloten; dan wel de beslissing over acceptatie of de condities van acceptatie zou hebben uitgesteld tot een later moment. De verzekeraar heeft terecht en op goede gronden uitkering onder de betreffende verzekeringsovereenkomst geweigerd.

Met zijn arrest ASR/Achmea heeft de Hoge Raad duidelijk gemaakt dat een regresvordering van een hoofdelijk verbonden schuldenaar toekomstig is totdat die schuldenaar de schuldeiser voldoet. De auteur betoogt dat de Hoge Raad met dit arrest niet is omgegaan, dat zijn oordeel in overeenstemming is met de wet en de wetsgeschiedenis en dat het partijen vrijstaat om het ontstaansmoment van regresvorderingen te bepalen.

Een partij mag dan wel geheel of gedeeltelijk gelijk krijgen in een arbitraal eindvonnis, daarmee heeft zij veelal haar doel nog niet bereikt indien de wederpartij in gebreke blijft het vonnis na te komen. De wederpartij kan een rechtsmiddel tegen het arbitraal vonnis instellen (arbitraal hoger beroep indien daarin door partijen is voorzien, vernietiging of herroeping) en/of weigeren gevolg te geven aan wat in het dispositief van het arbitraal vonnis is opgenomen. In deze bijdrage wordt aan dit laatste aspect vanuit het perspectief van het geldende Nederlandse arbitragerecht aandacht besteed, alsmede aan de verhouding tussen rechtsmiddelen en erkenning en tenuitvoerlegging.

Arbitrage en bindend advies worden vaak in één adem genoemd. Het zijn beide vormen van particuliere geschillenbeslechting die berusten op een overeenkomst. Er bestaan echter belangrijke verschillen tussen arbitrage en bindend advies, waaronder het verschil in toetsing en het verschil in tenuitvoerlegging. Deze verschillen tussen arbitrage en bindend advies zijn het gevolg van het ontbreken van een wettelijke formele regeling betreffende de procedure van bindend advies. Bindend advies kent, anders dan arbitrage, geen wettelijke regeling in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Bindend advies wordt in het geheel door het overeenkomstenrecht beheerst. In het geval van bindend advies ontstaan er twee rechtsverhoudingen. Tussen partijen onderling bestaat een overeenkomst tot bindend advies. Deze bindend-adviesovereenkomst is een bijzondere vorm van de vaststellingsovereenkomst geregeld in titel 7.15 BW, waarmee het bindend advies in zoverre een wettelijke basis heeft gekregen. In dit artikel staat de toetsing en de tenuitvoerlegging van een bindend advies centraal.

E-Court stelt deskundige, betaalbare en snelle rechtspraak te bieden aan iedereen. De nadruk ligt daarbij, naar eigen zeggen, op civiele (handels)zaken. Het zou in alle gevallen om relatief eenvoudige zaken gaan, waarvan de beslechting betaalbaar dient te zijn, die binnen een redelijke termijn opgelost dienen te zijn en waar in de regel geen nieuwe principiële rechtsvragen te verwachten zijn. Uitspraken hebben de vorm van een arbitraal vonnis of een bindend advies. De auteur onderzoekt of de door e-Court geboden procedure in consumentenzaken inderdaad leidt tot betaalbare en snelle rechtspraak voor iedereen.

A en B huren van X een woning voor € 397 per maand, die bij vooruitbetaling verschuldigd is. In december hebben A en B een huurachterstand opgelopen. X maant hen aan, maar betaling blijft uit. X draagt de vordering over aan incassobureau GGN. Uiteindelijk betalen A en B op 10 december 2012 € 1.079 aan GGN, waarna nog een bedrag van € 424 openstaat. Voor dit restantbedrag wordt op 14 december 2012 een betalingsregeling van € 60 per maand overeengekomen. A en B betalen het overeengekomen bedrag vanaf januari 2013 iedere maand, zij het niet vóór de vereiste 15e van de maand. Ook de huur wordt maandelijks voldaan, zij het niet bij vooruitbetaling, maar rond de 18e van iedere maand. GGN stuurt hierop op 7 maart 2013 een brief, waarin zij A en B aanschrijft ter zake van de betaling van de huur over de maand maart 2013. Twaalf dagen later vordert X A en B hoofdelijk te veroordelen aan haar te betalen € 184 aan huurachterstand, € 195 aan buitengerechtelijke kosten en € 31 aan verschenen rente, plus de proceskosten. Aan haar vordering legt X ten grondslag dat A en B, ondanks diverse aanmaningen en het overeenkomen van afbetalingsregelingen, in gebreke zijn gebleven met volledige (tijdige) voldoening. A en B stellen dat een betalingsregeling van € 60 per maand getroffen is voor de ontstane achterstand. Dat bedrag wordt altijd een paar dagen na de 15e van iedere maand, als A en B hun salaris hebben ontvangen, netjes betaald. A en B stellen zich op het standpunt dat er veel te snel is gedagvaard. De kantonrechter stelt vast dat A en B vanaf januari 2013 iedere maand de huur hebben betaald én het overeengekomen bedrag van € 60, om de bestaande achterstand in te lopen. De achterstand is ook daadwerkelijk ingelopen. Dat neemt niet weg dat A en B hun verplichtingen voortvloeiend uit de huurovereenkomst en de betalingsregeling niet stipt nakomen, nu zij niet uiterlijk op de eerste dag van de maand de maandhuur voldoen en uiterlijk op de 15e de betaling in het kader van de betalingsregeling betalen. X is om die reden in beginsel gerechtigd GGN in te schakelen en uiteindelijk is zij ook tot dagvaarden gerechtigd bij het uitblijven van betaling binnen de door haar gestelde termijn. Van een gemachtigde (lees: GGN) wordt echter verwacht dat zij buiten rechte poogt de achterstand in betaling te incasseren, opdat een rechtsgeding kan worden voorkomen. Indien het voor X van evident belang is dat de betreffende betalingen niet alleen maandelijks worden gedaan, maar ook uiterlijk op de op grond van de huurovereenkomst en betalingsregeling bepaalde dagen, dan had hij (of GGN) dat voorafgaand aan deze procedure onomstotelijk aan A en B kenbaar moeten maken. GGN heeft echter volstaan met één brief/aanmaning op 7 maart 2013, waarin zij A en B heeft aangeschreven ter zake van de betaling van de huur over de maand maart 2013. Met geen woord wordt gerept over de te late betaling in de maand april 2013 van de betalingsregeling en de te late betaling van de huurtermijnen in de maanden januari (17e) en februari (22e). X is vervolgens 12 dagen na de brief van 7 maart 2013 al tot dagvaarden over gegaan, terwijl uit de betalingsgeschiedenis blijkt dat A en B de afgelopen maanden juist rond die datum zowel de betalingsregeling als de maandelijkse huurtermijn betalen. Door deze handelswijze heeft X naar het oordeel van de kantonrechter onvoldoende getracht een geding te voorkomen. Wanneer wordt gekozen voor een buitengerechtelijke incasso, dient dit incassotraject serieus en derhalve wellicht ook gedurende langere tijd te worden gevolgd. X, althans GGN, is naar het oordeel van de kantonrechter ten opzichte van A en B iets té voortvarend te werk gegaan. Ten aanzien van de proceskosten speelt daarbij bovendien een rol dat de kosten van procederen door de wetgever in het afgelopen jaar fors zijn verhoogd. Het griffierecht bedraagt € 448 en de kosten van dagvaarden € 96. Gelet op deze verhouding tussen vordering en te maken kosten mag van X een meer serieuze afweging worden verwacht, voordat zij over gaat tot dagvaarden. De kantonrechter veroordeelt A en B om aan X te betalen € 216 aan achterstallige huur, vermeerderd met de wettelijke rente in de zin van artikel 6:119 BW en compenseert de proceskosten in dier voege dat iedere partij de eigen kosten draagt.

X vordert betaling van vier facturen uit hoofde van een overeenkomst van opdracht. Van een vijfde factuur wordt geen betaling gevorderd, teneinde onder de bevoegdheid van de kantonrechter te vallen. X legt aan haar vordering ten grondslag dat zij in opdracht van gedaagde werkzaamheden heeft verricht die onbetaald zijn gebleven. X heeft recht op betaling van de facturen, te vermeerderen met rente en kosten. Volgens X heeft gedaagde vijf facturen niet (volledig) voldaan en is hij uit dien hoofde nog een bedrag van € 29.777,20 verschuldigd. In deze procedure vordert X slechts betaling van vier facturen, met een totaalbedrag van € 23.029,03, teneinde onder de bevoegdheid van de kantonrechter te vallen (artikel 93 sub a Rv). Van de vijfde factuur vordert zij in deze procedure geen betaling. De rechtstitel van de vordering van X is een overeenkomst van opdracht. Volgens X is sprake van afzonderlijke opdrachten en heeft de factuur waarvan in deze procedure geen betaling wordt gevorderd betrekking op een andere opdracht. De kantonrechter volgt X hierin niet. De verschillende facturen hebben, blijkens de daarop gegeven omschrijving, betrekking op werkzaamheden verricht in een bepaalde periode. Uit de facturen blijkt niet dat sprake zou zijn van afzonderlijke opdrachten. X heeft ter zitting niet kunnen onderbouwen op welke afzonderlijke opdracht de thans niet gevorderde factuur betrekking heeft. Daarbij merkt de kantonrechter op dat op deze factuur als een van de werkzaamheden genoemd staat ‘deelwerk inzake de jaarrekening 2011’, een omschrijving die op de daaraan voorafgaande factuur eveneens staat vermeld. Gezien de bedragen die onder de opdracht in rekening zijn gebracht, gaat de rechtstitel van de onderhavige vordering het bedrag van € 25.000 te boven. De kantonrechter stelt vast dat aldus de rechtstitel van de vordering onderwerp van het geding is. Het verweer van gedaagde vraagt immers om een beslissing ten aanzien van de gehele overeenkomst van opdracht. Een beslissing op de vordering tot ontbinding van de overeenkomst, welke beslissing tussen partijen gezag van gewijsde zou verkrijgen, zou partijen binden in een eventuele volgende procedure met als inzet de vijfde factuur. X heeft van het meerdere boven de € 25.000 geen afstand gedaan. Dit brengt mee dat het belang van de onderhavige procedure het bedrag van € 25.000 overstijgt. De kantonrechter verklaart zich onbevoegd.

LCI Group Technology ontplooit activiteiten op het gebied van informatie- en internetcommunicatietechnologie. Omstreeks 2001 staat LCI aan het hoofd van een groep van 35 entiteiten, verspreid over tien landen. A is enig bestuurder van LCI, de Raad van Commissarissen bestaat uit drie leden. PWC geeft over de jaarrekening over het gebroken boekjaar 2000/2001 van LCI een goedkeurende verklaring af. De VEB behartigt de belangen van Nederlandse beleggers in effecten in het algemeen en die van haar leden in het bijzonder. Op 13 november 2001 verleent de Rechtbank Den Bosch aan LCI surséance van betaling. Op 24 november 2001 en 19 januari 2002 publiceert VEB in haar tijdschrift Effect twee artikelen over LCI, waarin zij concludeert dat er sprake is van fraude en dat dat de directie en de RvC kan worden verweten. Op 18 juli 2002 plaatst VEB een oproep aan gedupeerde LCI-beleggers, omdat er sprake was van ‘onjuiste en te positieve berichtgeving in de periode voorafgaand aan het faillissement’. Deze conclusie is gebaseerd op een door VEB verricht feitenonderzoek. Op 20 juli 2012 wordt diverse dagbladen aandacht besteed aan de oproep van VEB en de door haar aan lCI gemaakte verwijten. Op 11 november 2002 plaatst VEB de uitkomst van het vooronderzoek en concludeert op basis daarvan dat sprake is van verwijtbaar handelen. In februari 2003 publiceert VEB wederom een artikel in Effect over malversaties bij LCI: ‘De curatoren van LCI achten de kans op een uitkering aan concurrente schuldeisers en/of aandeelhouders nihil. De VEB is niet verrast door deze conclusie. Ondertussen gaat de VEB door met het verzamelen van feiten naar de oorzaak van LCI’s ondergang. Daarnaast onderzoekt de VEB de mogelijkheid om direct betrokkenen aansprakelijk te stellen voor de deconfiture van LCI. Daarbij wordt gedacht aan de directie die hij herhaling een onjuiste voorstelling van zaken heeft gegeven aan aandeelhouders.’ Op 12 juni 2008 worden namens VEB deurwaardersexploten betekend aan de voormalig bestuurder en de RvC, waarin VEB hen hoofdelijk aansprakelijk houdt voor de schade die de aandeelhouders, wier belangen zij behartigt, mogelijk hebben geleden als gevolg van het wanbeleid en/of onbehoorlijk bestuur binnen LCI. Bij verzoekschrift van 16 april 2008 verzoeken VEB en een aantal aandeelhouders de ondernemingskamer vast te stellen dat er bij LCI sprake is van wanbeleid en dat de verantwoordelijkheid daarvan rust bij het bestuur en de RvC. De ondernemingskamer wijst het verzoek af, welke uitspraak op 10 september 2010 door de Hoge Raad wordt bekrachtigd. VEB vordert nu bij de civiele rechter (ex artikel 3:305a BW) een verklaring voor recht dat de jaarstukken 2000/2001 van LCI een misleidende voorstelling hebben gegeven van de toestand van LCI in de zin van artikel 2:139 BW en/of artikel 2:150 BW, en die misleidende voorstelling te wijten is aan de directeur en de RvC van LCI. A en de toenmalige RvC van LCI stellen dat VEB niet-ontvankelijk is, omdat zij onvoldoende belang heeft bij de gevorderde verklaring voor recht. Zij stellen daartoe dat de door VEB beweerde vorderingen van aandeelhouders op grond van onrechtmatig handelen zijn verjaard. VEB stelt in de hoofdzaak niet zelf een rechtsvordering tot schadevergoeding in, maar stelt een rechtsvordering in die uiteindelijk strekt tot bescherming van de individuele belangen van de aandeelhouders. Aangenomen kan worden dat het overgrote deel van de aandeelhouders kennis heeft genomen van een deel van de publicaties over (de afwikkeling van) het faillissement van LCI en de in verband daarmee door VEB gestarte actie. Het komt de rechtbank alleszins waarschijnlijk voor dat degenen die als gevolg van het faillissement van LCI hun aandelen waardeloos hebben zien worden, de berichtgeving daarover met de nodige aandacht zullen hebben gevolgd. Vast staat dat VEB zich al in januari 2002 publiekelijk op het standpunt heeft gesteld dat bij LCI sprake was van aan het A en de toenmalige RvC te verwijten ondeugdelijke interne controle en falend toezicht. Vervolgens is door de VEB op 18 juli 2002 een in diverse landelijke kranten besproken oproep gedaan aan de gedupeerde aandeelhouders om zich te melden om gezamenlijk juridische stappen te ondernemen omdat ‘misleidende en onjuiste informatie is verstrekt in de periode voorafgaand aan het faillissement’. Tegen die achtergrond is de rechtbank van oordeel dat van moet worden uitgegaan dat het overgrote deel van de aandeelhouders al in de loop van 2002, maar in ieder geval in februari 2003, wist dat A en de toenmalige RvC konden worden aangesproken voor de door hen geleden schade. Daarbij geldt dat de verjaringstermijn niet pas gaat lopen als alle feiten en rechten die tot aansprakelijkheid kunnen leiden bekend zijn geworden, maar dat de verjaringstermijn al een aanvang neemt op het moment dat de geleden schade vaststaat en er voldoende concrete aanwijzingen zijn voor de aansprakelijkheid van voldoende bepaalbare personen. De benadeelden zijn immers vanaf dat moment daadwerkelijk in staat om jegens die personen een rechtsvordering tot schadevergoeding in te stellen. Dit leidt tot de slotsom dat bij de beoordeling in deze zaak er vanuit moet worden gegaan dat het overgrote deel van de aandeelhouders uiterlijk in februari 2003 bekend was met zowel de schade als de daarvoor aan te spreken persoon, zodat de verjaringstermijn voor de vorderingen van die aandeelhouders in ieder geval op 1 maart 2003 is gaan lopen en de verjaring, nu deze niet tijdig is gestuit, per 1 maart 2008 was voltooid.

In de praktijk, met name in de bouw, komt het geregeld voor dat in de algemene voorwaarden een arbitragebeding is opgenomen. Wanneer een arbitragebeding is opgenomen in de algemene voorwaarden bij een overeenkomst tussen een professionele partij en een persoon die niet handelt in de uitoefening van een beroep op bedrijf (‘consument’), dan is dit beding op grond van artikel 6:233 sub a BW vernietigbaar wanneer het onredelijk bezwarend is.

In onbenoemde duurovereenkomsten (bijvoorbeeld distributie- of franchiseovereenkomsten) voor onbepaalde tijd is niet altijd een opzeggingsmogelijkheid opgenomen, terwijl hiervoor ook geen wettelijke regeling bestaat. Kan zo’n overeenkomst opgezegd worden en, zo ja, aan welke voorwaarden moet een dergelijke opzegging voldoen? In de arresten Latour/De Bruijn uit 1999 en De Ronde Venen/Stedin uit 2011 heeft de Hoge Raad hiervoor criteria geformuleerd. Naar aanleiding van De Ronde Venen/Stedin is over dit onderwerp een aantal artikelen verschenen.

Op grond van artikel 6:265 BW geeft iedere tekortkoming van een partij in de nakoming van een van haar verbintenissen de schuldeiser de bevoegdheid om de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden. Van een tekortkoming, of een tekortschieten, is evenwel alleen sprake als nakoming door de wederpartij verschuldigd is. Zolang dit niet het geval is, kan immers niet gezegd worden dat de wederpartij ten achter blijft bij hetgeen de verbintenis van haar vergt. Aldus beschouwd, bestaat er geen (goede) grond voor het toekennen van een recht op ontbinding zolang de verbintenis van de wederpartij niet opeisbaar is.

Gedachte-experiment: onderwerp de financiële gevolgen van aansprakelijkheid, ontbinding en nakoming aan één en dezelfde cap, noem het een multi remedy clause en beoordeel in hoeverre het past in ons systeem.