Aflevering STB01

Als kan worden geconstateerd dat daders voor vergelijkbare delicten niet gelijk worden gestraft, in hoeverre bepalen geslacht, leeftijd, etnische achtergrond alsook sociale kenmerken en omstandigheden van de dader de straf? Deze bijdrage wil de discussie over welke factoren een rol mogen spelen bij de straftoemeting verder stimuleren.

In de afgelopen periode is een aantal rapporten verschenen die in diverse opzichten van belang zijn voor de straftoemeting. Sommige verdienen nadere aandacht in dit tijdschrift. Het Research Memorandum over etnische verschillen in de straftoemeting heeft reeds enige aandacht gekregen in de media. In deze aflevering wordt door enkele auteurs van het rapport op een aantal aspecten van de meer algemene problematiek nader ingegaan. Een ander rapport dat mede uit een oogpunt van straftoemeting en strafmotivering de aandacht heeft getrokken is het Research Memorandum over de effecten van Promis. De centrale vraag in dit laatste rapport luidt of de nieuwe motiveringswijze (vooral via Promis) tot inzichtelijker en acceptabeler vonnissen leidt.

Met ingang van 1 maart 2015 is de opzet van de richtlijnen voor strafvordering van het openbaar ministerie gewijzigd. Op die datum zijn er vijftig nieuwe richtlijnen voor strafvordering in werking getreden, alsook de nieuwe Aanwijzing kader voor strafvordering en OM-afdoeningen (hierna: de Aanwijzing). Daarmee is het beoordelingssysteem Bos/Polaris niet meer van toepassing op strafbare feiten gepleegd vanaf 1 maart 2015. Dat ondersteunende systeem is technisch verouderd en in de praktijk vaak niet (langer) goed toepasbaar gebleken.

In deze rubriek krijgt de auteur van een proefschrift de gelegenheid uiteen te zetten welk belang het proefschrift heeft voor de rechtspraak (en waarom rechters het proefschrift moeten lezen!). Dit keer is dat A.J. van Doorn MSc die op 19 november 2014 promoveerde op het proefschrift On anger and prosocial behavior.

P-G Fokkens concludeerde afgelopen januari dat de wijze waarop het OM strafbeschikkingen uitvaardigt op een aantal punten tekortschiet. Zo werd bij 8 procent van de via het ZSM-traject en door de CVOM opgelegde strafbeschikkingen het bewijs in het door de procureur-generaal ingestelde onderzoek als onvoldoende beoordeeld. De wettelijke waarborgen voor de schuldvaststelling worden onvoldoende in acht genomen.

Het boek Popular punishment bevat een verzameling bijdragen over de vraag naar de verhouding tussen opvattingen van het publiek en de straftoemeting. Deze verhouding is in Nederland regelmatig aan de orde is geweest. Zo valt te wijzen op veel onderzoek naar het bestaan van een (mogelijke) ‘punitiviteitskloof’ tussen rechters en burgers.

Van Velthoven zet door het CBS geleverde cijfers over de straftoemeting in eerste aanleg in misdrijfzaken tussen 1995 en 2012 op een rij en gaat na hoe de gemiddelde straffen per schuldigverklaring zich sinds 1995 hebben ontwikkeld. Daarbij gaat het alleen om de onvoorwaardelijke hoofdstraffen, vertaald in strafpunten via de omrekensleutel: 1 dag vrijheidsstraf = 2 uur taakstraf = € 25,= = 1 strafpunt.