Aflevering 2

Ruim honderd morele dilemma’s die door cursisten werden ingebracht in de cursus ‘Praktische beroepsethiek’ werden op twee punten geanalyseerd: op welke terreinen van rechterlijk handelen ze zich voordoen en welke waarden erbij betrokken zijn. Het blijken lang niet allemaal echte dilemma’s te zijn, maar er zijn juist interessante verschillen tussen de echte morele dilemma’s en de overige morele vraagstukken. Ook werpt dit licht op het belang van het werken met ‘kernwaarden’ in de rechtspraak.

De zakelijke benadering van de rechtspraak stuit veel rechters tegen de borst. De rechtspraak lijkt tot een onderneming te verworden, waarbij efficiency, doelmatigheid en klantvriendelijkheid centraal staan. Terwijl klassieke waarden als juridische deskundigheid en onpartijdigheid steeds verder naar de achtergrond dreigen te verdwijnen. Wil de burger vertrouwen in de rechtspraak houden, dan zullen beide benaderingen tot elkaar moeten komen. Maar hoe en tot welke grens?

In NRC Weekend van 2 en 3 januari 2016 is vrij uitgebreid aandacht besteed aan robotisering van rechtspraak en juridische dienstverlening. In september 2015 schreef Corien Prins een ‘Vooraf’ in het NJB met als titel ‘Big Data en de rechterlijke macht’. Ook in ‘onze wandelgangen’ wordt er soms over gesproken. Een ontwikkeling die komt overwaaien uit de Verenigde Staten en die we (uiteraard) niet kunnen negeren.

In de rechtspraak worden grote en kleine zaken berecht, die vaak nauw verbonden zijn met de plaats van handeling. In de rubriek ‘De Vindplaats’ keren leden van onze redactie of gastschrijvers terug naar de plaats van handeling in een soms meer, soms minder geruchtmakende zaak. Foto’s tonen de vindplaats en een toelichting memoreert de uitspraak.

Personalia

Binnen de rechterlijke macht bestaat formeel een strikte scheiding tussen het civiele en fiscale recht. Maar als zaken raken aan elkaars rechtsgebied, blijkt het voor rechters niet altijd eenvoudig een juiste uitspraak te doen. Fouten zijn snel gemaakt, zoals ook uit recente jurisprudentie weer blijkt. Waar gaan rechters de mist in en hoe kunnen ze beter omgaan met zaken die hun rechtsgebied overstijgen?

De mannen die ik bedoel, zijn in brons gebeeldhouwd, en aanvankelijk tentoongesteld op de monumentale trap van het in 1938 in gebruik genomen gebouw van de Hoge Raad aan het Plein.