Parket bij de Hoge Raad, 08-07-2011, BQ3890, 11/00605

Conclusie inzake:

[De moeder]

tegen

Stichting Nidos

In deze zaak, over een ondertoezichtstelling met uithuisplaatsing, is allereerst de ontvankelijkheid van het cassatieberoep aan de orde in verband met de niet tijdige betaling van het griffierecht. Inhoudelijk betreft het cassatiemiddel de bevoegdheid van de stichting Nidos om deze maatregel van jeugdbescherming uit te lokken en de vraag of aan de wettelijke vereisten voor deze maatregel is voldaan.

1. De feiten en het procesverloop

1.2. Bij inleidend verzoekschrift van 27 januari 2010 heeft de stichting Nidos aan de rechtbank te Amsterdam verzocht de ondertoezichtstelling en de machtiging tot uithuisplaatsing te verlengen met een jaar. De moeder heeft verweer gevoerd.

1.3. Bij beschikking van 6 april 2010 heeft de kinderrechter zowel de ondertoezichtstelling als de machtiging tot uithuisplaatsing in een pleeggezin van Nidos verlengd met een jaar, ingaande 25 april 2010. De kinderrechter overwoog dat de gronden voor deze maatregelen van jeugdbescherming nog steeds aanwezig zijn. De kinderrechter achtte het risico te groot dat de zoon verdere schade oploopt in zijn sociaal-emotionele ontwikkeling als hij zou worden teruggeplaatst bij zijn moeder, vooral nu hij al behoorlijk lijkt te zijn gehecht in het huidige pleeggezin. Het verzoek van de moeder om de stichting Nidos te vervangen door een andere gezinsvoogdij-instelling werd afgewezen. De kinderrechter achtte dit niet in het belang van de zoon, omdat het zou meebrengen dat hij dan niet langer in hetzelfde pleeggezin kan blijven.

1.4. De moeder heeft hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te Amsterdam. Bij beschikking van 16 november 2010 heeft het hof de beschikking van de kinderrechter bekrachtigd.

1.5. De moeder, vertegenwoordigd door een advocaat bij de Hoge Raad, heeft - tijdig - beroep in cassatie ingesteld. In cassatie is geen verweer gevoerd.

1.6. Het verzoekschrift in cassatie is ter griffie ingekomen op 4 februari 2011. Blijkens het overgelegde bewijs van betaling per bank heeft de overschrijving van het verschuldigde bedrag plaatsgevonden op 8 maart 2011, nadat daartoe opdracht was gegeven op 7 maart 2011. De griffier van de Hoge Raad heeft ambtshalve hierop de aandacht gevestigd(3).

2. De ontvankelijkheid van het cassatieberoep

2.1. De Wet griffierechten burgerlijke zaken (Wgbz) is gefaseerd in werking getreden(4). De nieuwe tarieven zijn verschuldigd vanaf 1 november 2010(5). De wettelijke bepalingen over het rechtsgevolg van niet tijdige betaling van het verschuldigde griffierecht zijn in werking getreden op 1 januari 2011. In de onderhavige zaak, waar een bewijs van toevoeging is overgelegd, is een griffierecht ter hoogte van € 294,- verschuldigd (op de mogelijkheid van vrijstelling kom ik hierna nog terug). De Wgbz heeft onmiddellijke werking. Dit brengt mee dat voor de indiening van het verzoekschrift in cassatie het zo-even genoemde griffierecht verschuldigd is, ook al is de procedure in eerste aanleg aangevangen vóór 1 november 2010(6). In art. 3 lid 4 Wgbz is bepaald dat de verzoeker ervoor zorg dient te dragen dat het bedrag van het griffierecht binnen vier weken na de indiening van het verzoekschrift is bijgeschreven op de rekening van het gerecht of ter griffie is gestort.

2.2. De toepassing van dit voorschrift heeft in dit dossier verscheidene vragen opgeroepen: (i) op welke datum precies verstrijkt de betalingstermijn? (ii) geldt hier een vrijstelling van griffierecht? (iii) welk rechtsgevolg wordt verbonden aan een te late betaling van het griffierecht? (iv) is er reden voor toepassing van de hardheidsclausule?(7)

Begin en einde van de betalingstermijn

2.3. De betalingstermijn van vier weken vangt volgens art. 3 Wgbz aan bij de indiening van het verzoekschrift(8). Een mededeling van de griffier is niet nodig om de termijn te doen aanvangen. Art. 3 Wgbz houdt niet in dat de dag van indiening wordt meegerekend bij het tellen van de 28 dagen. In het burgerlijk procesrecht plegen termijnen waarbinnen actie moet worden ondernomen te worden berekend zonder de dag mee te tellen waarop de gebeurtenis voorvalt die de termijn doet aanvangen (de dies a quo). Indien bijvoorbeeld een vonnis is uitgesproken op 8 maart en de appeltermijn bedraagt drie maanden, dan is de laatste dag waarop nog hoger beroep kan worden ingesteld (de dies ad quem): 8 juni van dat jaar. Bij deze benaderingswijze is het uur waarop de uitspraak is gedaan niet van belang(9). Valt de laatste dag van de termijn op een zaterdag, zondag of erkende feestdag, dan wordt de termijn verlengd tot de eerstvolgende werkdag (art. 1 Algemene Termijnenwet). In HR 31 augustus 1984, NJ 1985, 52, werd overwogen dat "in overeenstemming met hetgeen in het algemeen voor processuele termijnen vanouds geldt" de dies a quo niet wordt meegeteld bij de berekening van de termijn. Die overweging duidt erop dat deze regel lange wortels heeft. En inderdaad, hij is te herleiden tot de middeleeuwse rechtsspreuk dies a quo non computatur in termino(10).

2.4. De dies ad quem is hier in de wet bepaald, te weten de datum waarop het verschuldigde bedrag is bijgeschreven op de rekening van het gerecht waar de behandeling plaatsvindt dan wel ter griffie is gestort. In dit geval was vrijdag 4 maart 2011 dus de laatste dag waarop het griffierecht rechtsgeldig kon worden betaald. De gevolgtrekking is dat het griffierecht niet op tijd is voldaan.

Anders dan in het burgerlijk procesrecht wordt in het bestuursprocesrecht de betalingstermijn eerst gerekend vanaf de dag van verzending van de mededeling van de griffier(11). De bedragen in het bestuursprocesrecht zijn niet gelijk aan die in het burgerlijk procesrecht(12).

Geldt hier een vrijstelling van griffierecht?

2.6. Op grond van art. 4, leden 1 en 2, Wgbz zijn diverse categorieën van procedures wettelijk vrijgesteld van griffierecht. Daarnaast bestaan bijzondere wettelijke bepalingen over griffierecht(13). Op grond van het derde lid van art. 4 Wgbz kan de minister andere categorieën van procedures vrijstellen van griffierecht. Zo is in art. 1, lid 1 onder f, van de Regeling griffierechten burgerlijke zaken bepaald dat geen griffierecht wordt geheven voor de indiening van verzoekschriften strekkende tot en in verband met de ondertoezichtstelling van minderjarigen(14).

2.7. Indien het onderhavige verzoekschrift in cassatie is aan te merken als een verzoekschrift 'in verband met een ondertoezichtstelling' geldt een vrijstelling en is de niet-tijdige betaling bijgevolg geen reden voor een niet-ontvankelijkverklaring van dit cassatieberoep. Een gelijksoortige vrijstelling van griffierecht was opgenomen in art. 1 van de ministeriële Regeling tarieven in burgerlijke zaken, gebaseerd op de Wet tarieven in burgerlijke zaken. Onder vigeur van die regeling heeft het gerechtshof te Amsterdam beslist dat de vrijstelling van griffierecht voor "verzoeken die worden ingediend met betrekking tot ondertoezichtstelling van minderjarigen" ook werkt ten gunste van een belanghebbende die hoger beroep instelt en in eerste aanleg geen verzoeker was(15). Het oordeel was grotendeels gebaseerd op uitlatingen van de minister tijdens de behandeling van een wetsvoorstel tot wijziging van het jeugdbeschermingsrecht, waaruit het hof afleidde "dat de vrijstelling zou gelden voor alle verzoeken met betrekking tot ondertoezichtstelling van een minderjarige, zonder onderscheid ten aanzien van de verzoeker".

2.8. Tijdens de parlementaire behandeling van de Wgbz in de Eerste Kamer kwam de positie ter sprake van de belanghebbende die ter zitting verschijnt en zonder een verweerschrift in te dienen mondeling verweer voert tegen, bijvoorbeeld, een verzoek tot ondertoezichtstelling. Deze belanghebbende is geen griffierecht verschuldigd: de Wgbz koppelt de verschuldigdheid van griffierecht immers aan de indiening van een verzoekschrift of een verweerschrift. In het parlementair debat werd als inconsequent ervaren dat degene die een verweerschrift indient wél en degene die mondeling verweer voert géén griffierecht verschuldigd zou zijn. Uiteindelijk heeft de minister toegezegd dat in de ministeriële regeling (d.w.z. in de regeling als bedoeld in art. 4 lid 3 Wgbz) zal worden opgenomen dat ook de belanghebbende die een verweerschrift indient tegen een verzoek tot ondertoezichtstelling wordt vrijgesteld van griffierecht(16). Op deze grond mag worden aangenomen dat in elk geval in eerste aanleg de vrijstelling van art. 1, lid 1 onder f, Regeling griffierechten burgerlijke zaken mede betrekking heeft op degene die een verweerschrift indient tegen een verzoek tot ondertoezichtstelling.

2.9. Daarmee is nog niet de vraag beantwoord of de vrijstelling van griffierecht doorwerkt in hoger beroep en in cassatie. Voor een bevestigend antwoord pleit de omstandigheid dat de aard van de zaak de vrijstelling bepaalt. De inzet van het geding is in hoger beroep en in cassatie niet anders dan in eerste aanleg: de overheid wil (een verlenging van) de ondertoezichtstelling; de belanghebbende verzet zich daartegen.

2.10. Voor een ontkennend antwoord pleit dat de wettelijke regeling onderscheid maakt tussen het tarief in eerste aanleg en een hoger tarief in hoger beroep en in cassatie. De wetgever heeft een financiële prikkel ingebouwd opdat procespartijen zich tevoren bezinnen over het gebruik van deze rechtsmiddelen(17). Een ruime uitleg van de term "in verband met een ondertoezichtstelling" zou betekenen dat deze prikkel ontbreekt in zaken in verband met een ondertoezichtstelling. In het voetspoor van het gerechtshof te Amsterdam meen ik per saldo dat de huidige Regeling zo moet worden begrepen dat zaken in verband met een ondertoezichtstelling ook in hoger beroep en in cassatie zijn vrijgesteld van griffierecht. Daarvan uitgaande vormt de niet-betaling van het griffierecht geen beletsel voor de ontvankelijkheid van het cassatieberoep. Voor het geval dat de Hoge Raad hierover anders oordeelt, bespreek ik de overige vragen.

Rechtsgevolg van niet tijdige betaling van het griffierecht

2.11. Het rechtsgevolg van het niet op tijd betalen van het griffierecht volgt rechtstreeks uit de wet. In dagvaardingszaken schrijft art. 409a, lid 2, Rv voor dat indien de eiser het griffierecht niet tijdig heeft voldaan, de Hoge Raad eiser niet ontvankelijk verklaart in zijn beroep in cassatie. Voor verzoekschriftprocedures in cassatie bepaalt art. 427b Rv dat artikel 282a Rv van overeenkomstige toepassing is. In laatstgenoemd artikel is bepaald dat de rechter de behandeling van de zaak aanhoudt zolang de verzoeker het griffierecht niet heeft voldaan en de betalingstermijn nog loopt. Indien na het verstrijken van de wettelijke betalingstermijn van vier weken het verschuldigde griffierecht niet is voldaan, verklaart de rechter de verzoeker niet-ontvankelijk in zijn verzoek(18). Een equivalente regel geldt ten aanzien van de wederpartij die een verweerschrift heeft ingediend: heeft de verweerder het verschuldigde griffierecht niet op tijd voldaan, dan betrekt de rechter het verweerschrift niet bij zijn beslissing op het verzoek(19). De sanctie van niet-ontvankelijkheid van het beroep wegens niet tijdige betaling van het griffierecht bestond al eerder in het bestuursprocesrecht(20).

2.12. De wet geeft geen antwoord op de vraag of de partij die het griffierecht niet op tijd heeft betaald in de gelegenheid moet worden gesteld om zich uit te laten over het daaraan te verbinden rechtsgevolg.

2.13. Voor een ontkennend antwoord pleit dat een partij die te laat beroep instelt of tussentijds beroep instelt in een geval waar de wet dit uitsluit, niet tevoren wordt gehoord over het rechtsgevolg dat de rechter daaraan wil verbinden. Hoor en wederhoor hebben in zo'n geval weinig zin: het rechtsgevolg volgt rechtstreeks uit de wet. Zo een procespartij meent dat de overschrijding van de beroepstermijn verschoonbaar is, kan zij de gronden daarvoor opgeven in het beroepschrift.

2.14. In het bestuursprocesrecht kan bij niet tijdige betaling van het griffierecht gebruik worden gemaakt van de mogelijkheid van een kennelijk niet-ontvankelijkverklaring(21). Tegen die beslissing staat dan verzet open. In het kader van het verzet kan de betrokken partij zich alsnog uitlaten over het rechtsgevolg van de niet tijdige betaling. In het burgerlijk procesrecht ontbreekt deze mogelijkheid: de niet-ontvankelijkverklaring maakt direct en onherroepelijk een einde aan het geding in de desbetreffende instantie. Voorkomen moet worden dat een ontvankelijkheidsbeslissing berust op feiten waarop de desbetreffende partij zich niet heeft kunnen uitlaten (art. 19 Rv), zoals feiten die na de indiening van het beroepschrift hebben plaatsgehad. Bovendien kent het burgerlijk procesrecht een hardheidsclausule in de vorm van art. 282a lid 4 Rv. Indien niet op voorhand in het verzoek- of verweerschrift een beroep is gedaan op deze hardheidsclausule, heeft de indiener processueel geen enkele gelegenheid om een beroep op de clausule te doen. Daarom is er veel voor te zeggen dat de rechter, alvorens de niet-ontvankelijkheid uit te spreken, in zo'n geval gelegenheid geeft zich over het feit van de te late betaling en het rechtsgevolg daarvan uit te laten(22).

2.15. De sanctie van een niet-ontvankelijkverklaring van het beroep is op het eerste gezicht draconisch. Zij legt een last op de procesvertegenwoordiger die het beroepschrift indient. Anderzijds functioneert deze sanctie al geruime tijd in het bestuursprocesrecht, zij het dat daar de betalingstermijn later aanvangt. In de praktijk kan een niet-ontvankelijkverklaring gemakkelijk worden voorkomen wanneer de procesvertegenwoordiger een rekening-courant heeft met de griffie van het gerecht. Door aan de griffier toestemming te geven om het verschuldigde griffierecht ten laste van de rekening-courant te boeken, is tijdige betaling van het griffierecht verzekerd.

Is er reden voor toepassing van de hardheidsclausule?

2.16. Een niet-ontvankelijkverklaring van het beroep als sanctie heeft tot doel te verzekeren dat het griffierecht tijdig wordt voldaan. Dat is een geoorloofd doel. Het middel van de niet-ontvankelijkverklaring kan voor een procespartij grote gevolgen hebben. In sommige gevallen kan deze sanctie tot een onevenredige beperking van de toegang tot de rechter leiden. Daarom is in het vierde lid van art. 282a Rv een hardheidsclausule opgenomen. Indien de rechter van oordeel is dat, gelet op het belang van één of meer partijen bij de toegang tot de rechter, het toepassen van het eerste, tweede of derde lid van dit artikel zal leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard, laat de rechter deze sanctie achterwege. Het buiten toepassing laten van de sanctie betekent niet dat geen griffierecht verschuldigd is. Het bekent slechts dat het onbetaald gebleven griffierecht op een andere wijze door de griffier moet worden geïncasseerd.

2.17. De heffing van griffierecht is, per definitie, een vorm van beperking van de vrijheid van toegang tot de rechter(23). De vrijheid van toegang tot de rechter is niet absoluut: de overheid mag aan die vrijheid beperkingen stellen die bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn ter bereiking van een gerechtvaardigd doel. Een goede rechtsbedeling ("bonne administration de justice") wordt als een legitieme grond voor deze beperking beschouwd(24). Vervolgens dient te worden onderzocht of de beperking een geschikt middel is om het beoogde doel te bereiken en of deze niet onevenredig is in verhouding tot het doel. De verdragsstaten genieten hierbij een beoordelingsruimte (margin of appreciation), maar de beperking mag niet zo ver gaan dat het recht op toegang tot de rechter in de kern wordt aangetast(25).

2.18. Het in rekening gebrachte griffierecht in verhouding tot de draagkracht van de betrokken rechtzoekende kan een beperking van de toegang tot de rechter zijn(26). Bij de totstandkoming van de Wgbz was de regering van oordeel dat het probleem van de financiële draagkracht in overeenstemming met art. 6 lid 1 EVRM is ondervangen door de gestaffelde opbouw van de tarieven, die voorziet in een vast laag tarief voor on- en minvermogenden, en voorts doordat bepaalde categorieën van procedures zijn vrijgesteld van griffierecht. In de onderhavige zaak is niet betalingsonmacht aan de orde, maar de vraag of het middel (een niet-ontvankelijkverklaring van het cassatieberoep wegens te late betaling van het griffierecht) in een onevenredige verhouding staat tot het doel. Met betrekking tot de sanctie van niet-ontvankelijkverklaring van het beroep was de regering van oordeel dat, waar nodig, een oplossing kan worden gevonden in de hardheidsclausule(27).

2.19. De term "onbillijkheid van overwegende aard" in het vierde lid van art. 282 Rv is niet gepreciseerd. De memorie van toelichting noemt het voorbeeld van een geval waarin de betalingshandeling tijdig is verricht, maar het bedrag te laat op de juiste plek is aangekomen, bijvoorbeeld door fouten bij de administratieve verwerking of een computerstoring bij de gerechtelijke instantie of de bankinstelling waar de gerechtelijke instantie een rekening houdt(28). Ik zou dit willen samenvatten als: apparaatsfouten die aan het gerecht worden toegerekend(29). In die gevallen kan de hardheidsclausule van art. 282a lid 4 Rv door de rechter worden toegepast. In het bestuursprocesrecht regelt art. 8:41 Awb de verschoonbaarheid van het verzuim ("... tenzij redelijkerwijs niet kan worden geoordeeld dat de indiener in verzuim is geweest").

2.20. Uit de omstandigheid dat deze hardheidsclausule (mede) is bedoeld om tegemoet te komen aan de eisen van art. 6 lid 1 EVRM, valt op te maken dat de toepassing niet beperkt behoeft te blijven tot apparaatsfouten. In alle gevallen waarin de rechter op grond van art. 6 lid 1 EVRM in verbinding met art. 94 Grondwet genoodzaakt zou zijn de sanctie van de niet-ontvankelijkverklaring (op grond van art. 409a lid 2 of art. 282a lid 2 Rv) buiten toepassing te laten als strijdig met deze verdragsbepaling, kan hij gebruik maken van de hardheidsclausule.

Met toepassing van de hardheidsclausule als bedoeld in artikel 282a lid 4 Rv is in zaken betreffende gezag, verblijfplaats, omgang, alsmede informatie en consultatie ten aanzien van minderjarigen, wel griffierecht verschuldigd, maar wordt de zaak niet aangehouden in afwachting van de betaling van het verschuldigde griffierecht en wordt aan de niet-tijdige volledige betaling ook niet de processuele consequentie van niet-ontvankelijkheid verbonden."(30)

Soortgelijke voorbeelden zijn te vinden in de andere procesreglementen van de gerechtshoven(31).

2.22. In het procesreglement van de Hoge Raad ontbreken zulke bepalingen. Tot nu toe ontbreekt jurisprudentie van de Hoge Raad over de toepassing van deze hardheidsclausule.

3. Bespreking van de cassatiemiddelen

3.1. Voor het geval dat de Hoge Raad aan een inhoudelijke beoordeling toekomt, bespreek ik de cassatiemiddelen. Middel 1 komt neer op de klacht dat het hof de stichting Nidos ten onrechte ontvankelijk heeft geacht in haar inleidend verzoek, ondanks hetgeen de moeder in haar beroepschrift (onder 13) had aangevoerd. In hoger beroep had de moeder zich op het standpunt gesteld dat de stichting Nidos is ingesteld ten behoeve van de opvang van (kort gezegd) alleenstaande minderjarige asielzoekers. Nu de zoon niet tot deze doelgroep behoort noch heeft behoord, ontbreekt volgens de moeder voor de stichting Nidos een grondslag voor het verzoek aan de kinderrechter. Volgens de moeder wordt op deze wijze het vereiste van een indicatiebesluit ontgaan. Subsidiair wordt geklaagd dat het verweer op ontoereikende gronden is verworpen.

3.3. Ingevolge art. 1:254 lid 1 BW kan de kinderrechter een minderjarige die zodanig opgroeit dat zijn zedelijke of lichamelijke belangen of zijn gezondheid ernstig worden bedreigd, en andere middelen ter afwending van deze bedreiging hebben gefaald of, naar is te voorzien, zullen falen, onder toezicht stellen van een stichting als bedoeld in art. 1, onder f, Wet op de jeugdzorg(33). Ingevolge art. 1:254 lid 2 BW kan de rechter een in het eerste lid bedoelde minderjarige door of voor wie een aanvraag tot het verlenen van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd (als bedoeld in art. 28 Vreemdelingenwet 2000) is ingediend en die in verband daarmee in een opvangcentrum voor asielzoekers verblijft, onder toezicht stellen van een daartoe door de minister van Justitie aanvaarde rechtspersoon. Op deze rechtspersoon zijn de afdelingen 4 en 5 van titel 14 boek 1 BW van overeenkomstige toepassing (zie lid 6).

3.4. Als een zodanige rechtspersoon is de stichting Nidos aanvaard. Op deze rechtspersoon zijn bepaalde voorschriften van het Uitvoeringsbesluit Wet op de jeugdzorg overeenkomstig van toepassing, "met dien verstande dat de wijze van uitvoering van de taken door de rechtspersoon past bij de aard van het verblijf van de minderjarige en zijn verwachte verblijfsduur"(34). Indien ten tijde van de verlenging van de duur van de ondertoezichtstelling niet meer wordt voldaan aan de eisen van benoembaarheid, bedoeld in het tweede lid van art. 1:254 BW, vervangt de kinderrechter ambtshalve de aanvaarde rechtspersoon (d.w.z. de stichting Nidos) door een stichting als bedoeld in art. 1, onder f, Wet op de jeugdzorg, tenzij voortzetting van de taken door bedoelde rechtspersoon hem om reden van continuïteit noodzakelijk voorkomt. Mijns inziens is hier sprake van zo'n geval.

3.6. De zoon verblijft in een pleeggezin. Art. 5, lid 2, Wet op de jeugdzorg maakt onderscheid tussen jeugdzorg waarop ingevolge deze wet aanspraak bestaat en bepaalde vormen van zorg waarop aanspraak bestaat ingevolge de AWBZ of de Zorgverzekeringswet. Art. 6 Wet op de jeugdzorg geeft voorschriften voor de inhoud van het door de Stichting Bureau Jeugdzorg te nemen indicatiebesluit. In het inleidend verzoekschrift heeft de stichting Nidos gesteld dat het hier gaat om niet-geïndiceerde zorg. Om die reden kon het verzoek om een machtiging tot uithuisplaatsing worden gedaan zonder een indicatiebesluit over te leggen. Met betrekking tot gedwongen, niet-geïndiceerde zorg stelt de wet slechts de eis dat de stichting schriftelijk vastlegt welke zorg zij noodzakelijk acht, of coördinatie van de zorg noodzakelijk is en, zo ja, wie deze coördinatie het best kan uitvoeren (zie art. 8 Wet op de jeugdzorg). Hiermee is m.i. voldoende verklaard waarom de uithuisplaatsing is verlengd ondanks het ontbreken van een indicatiebesluit.

3.7. Wat betreft de bevoegdheid van de stichting Nidos om een verlenging van de ondertoezichtstelling uit te lokken, geldt art. 1:254 lid 5 BW. De geldigheid van de eerdere beschikkingen van de kinderrechter stond in de procedure bij het hof niet ter discussie. In beginsel heeft de moeder gelijk met haar standpunt dat de kinderrechter de stichting Nidos had behoren te vervangen door een stichting als bedoeld in art. 1, onder f, Wjz, omdat de zoon niet (of niet langer) behoorde tot de categorie bedoeld in het tweede lid van art. 1:254 BW. In dit geval was de kinderrechter kennelijk van oordeel dat voortzetting van de taken door Nidos hem om reden van continuïteit noodzakelijk voorkwam: daarmee werd verzekerd dat de zoon in hetzelfde pleeggezin kon blijven. Dat oordeel geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en behoefde geen verdergaande motivering om voor de lezer begrijpelijk te zijn. De slotsom is dat middel 1 faalt.

3.9. De klacht houdt in dat, door het verzoek om aanhouding af te wijzen, het hof niet een juiste toepassing aan de wet heeft gegeven, althans zich geen oordeel heeft kunnen vormen of de gronden, vermeld in art. 1:254 lid 1, respectievelijk art. 1:261 lid 1 BW, nog steeds bestaan.

3.10. Deze klacht faalt. Blijkens het eerste gedeelte van rov. 4.4 is het hof van oordeel dat de gronden voor de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing nog steeds aanwezig zijn. Dat oordeel wordt afzonderlijk bestreden in middel 3. Van dat oordeel uitgaande, behoefde het hof alleen nog te responderen op het subsidiaire verzoek van de moeder(35) om de behandeling van het hoger beroep aan te houden in afwachting van de resultaten van het onderzoek dat de Raad voor de Kinderbescherming in het kader van de lopende ontheffingsprocedure zou instellen. In beginsel is het aan het inzicht van de feitenrechter overgelaten, of deze de behandeling van een zaak wil aanhouden. De motivering kan de weigering van het aanhoudingsverzoek dragen en behoefde geen verdere uitwerking om voor de lezer begrijpelijk te zijn. Overigens is een uithuisplaatsing ook mogelijk tot onderzoek van de geestelijke en lichamelijke gesteldheid van het kind (art. 1:261 lid 1 BW).

3.11. Middel 3 klaagt over schending van art. 1:254 BW, art. 1:261 BW en art. 8 EVRM. De klacht neemt de maatstaf van HR 7 september 2005, NJ 2007, 465 tot uitgangspunt. Deze houdt in dat een ondertoezichtstelling en een machtiging tot uithuisplaatsing slechts mogen worden verlengd indien de gronden daarvoor, zoals vermeld in de artikelen 1:254 lid 1 en 1:261 lid 1 BW, nog steeds bestaan. Ter beantwoording van die vraag zal de rechter moeten onderzoeken of de minderjarige bij het uitblijven van de verzochte verlengingen zodanig verder zal opgroeien dat zijn zedelijke of geestelijke belangen of zijn gezondheid ernstig zullen worden bedreigd en andere middelen ter afwending van deze bedreiging, naar is te voorzien, zullen falen.

3.12. Volgens de klacht geeft de bestreden beslissing blijk van een onjuiste rechtsopvatting, althans is zij ontoereikend gemotiveerd. Het hof heeft miskend dat het bij toepassing van deze maatstaf niet slechts aankomt op de beoordeling of de moeder in het algemeen ongeschikt of onmachtig is het kind te verzorgen en op te voeden. Het gaat (ook) om de beoordeling of terugplaatsing van het kind bij de eigen ouder een ernstige bedreiging vormt voor de zedelijke of geestelijke belangen van het kind of voor diens gezondheid.

3.13. In rov. 4.4 is het hof, op de aldaar aangegeven gronden en in overeenstemming met het in rov. 4.3 samengevatte advies van de Raad voor de Kinderbescherming, tot de slotsom gekomen dat de gronden voor ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing nog steeds aanwezig zijn. Die gronden stroken met de wettelijke maatstaf. Hieruit volgt dat het hof zich niet heeft beperkt tot een toetsing of de moeder in het algemeen geschikt is om het kind te verzorgen en op te voeden. De mogelijkheid van een terugplaatsing van de zoon bij de moeder is door het hof onder ogen gezien. In rov. 4.1 vermeldt het hof het desbetreffende standpunt van de moeder, in rov. 4.2 de reactie van de stichting Nidos en in rov. 4.3 het advies van de Raad voor de kinderbescherming. In rov. 4.4. beschrijft het hof de toestand van de zoon, waaruit het hof - niet onbegrijpelijk - heeft afgeleid dat de zoon speciale zorg nodig heeft. Op dit moment bestaat volgens het hof er onvoldoende zicht op dat de moeder deze kan bieden; dat wordt onderzocht in de lopende procedure naar aanleiding van het ontheffingsverzoek. Uit deze redengeving volgt dat het hof heeft onderzocht of terugplaatsing van de zoon bij de moeder een ernstige bedreiging vormt voor zijn zedelijke of geestelijke belangen of voor zijn gezondheid. Hieruit volgt tevens dat en waarom de bestreden beslissing niet in strijd met art. 8 EVRM is: deze maatregel is door het hof noodzakelijk geacht ter bescherming van de rechten van de minderjarige (art. 8 lid 2 EVRM).

3.15. Deze motiveringsklacht gaat niet op. Het hof heeft de wens van de moeder dat wordt gewerkt aan een (gefaseerde) terugkeer van de zoon naar haar, uitdrukkelijk onder ogen gezien; zie rov. 3.2. Het hof heeft ook aandacht besteed aan het standpunt van de moeder die betwistte dat de zoon zich niet meer aan haar zou kunnen hechten en betwistte dat zij beperkte opvoedingscapaciteiten zou hebben. Het hof noemt voorts haar stelling dat zij niet de kans heeft gehad om aan te tonen dat zij voor de zoon kan zorgen en dat zij, zo nodig, thuis intensief kan worden begeleid (rov. 4.1). Daarmee doelt het hof op dezelfde stellingen die, in iets andere bewoordingen, in het cassatierekest zijn opgenomen.

3.16. De reden waarom het hof deze standpunten van de moeder niet heeft gevolgd, is te vinden in rov. 4.4. Die overweging kan de beslissing dragen en behoefde geen nadere uitwerking om begrijpelijk te zijn. Voor het overige gaat het om een waardering van de feiten die aan het hof was voorbehouden. Waar het hof van oordeel is dat op dit moment onvoldoende zicht erop bestaat dat de moeder de noodzakelijke (speciale) zorg kan bieden, ligt daarin besloten dat het hof het voorstel van de moeder om de zoon thuis op te vangen met begeleiding via Amerpoort (inclusief huisbezoeken en videobegeleiding) niet toereikend acht. Dat de moeder door middel van de omgangsregeling contact met de zoon heeft gehouden - en kan blijven houden: de bestreden beslissing staat daaraan niet in de weg - is weliswaar relevant voor de 'hechtingsproblematiek', maar geeft geen uitsluitsel over de vraag of zij aan de zoon de door het hof noodzakelijk geachte zorg kan bieden. De slotsom is dat middel 3 faalt.

4. Conclusie

De conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

a.-g.